MBILI YA MOYO
Kuwonesha chidwi kuli ŵanthu ayakine kuleta madaliso osasila
Nili pamozi na amama komasoti mulongosi wangu Pat, mu 1948
“TCHETCHI chachi Anglican chuphunzisalini choonadi. Pitilijani kuchisakila-sakila choonadi.” Ambuya ŵangu amene enzepemphela tchetchi chachi Anglican pechilaŵila mawu amene aŵa, amayi ŵangu eyamba kusakila-sakila chipembezo chachendi. Koma olo n’tetyo, ove enzefunalini kulaŵila na Amboni za Yehova, ndipo enzeniuja kuti nikofisama ove akawela pang’anda pasu kwamene kwenze ku Toronto, ku Canada. Koma nsaza wawo wa amama pechiyamba kuphunzila na Amboni za Yehova mu 1950, amayi ŵangu eyamba kupezekapo pa phunzilo yamene iyo. Ove enzephunzilila pang’anda pa amalume ŵangu, ndipo pavuli pake ebatizika.
Atata ŵangu enze nkulu wa United Tchetchi ku Canada, tetyo sondo iliyonse ove enzetitumija pamozi na mulongosi wangu ku Maphunzilo aŵana atchetchi chamene icho amene enzechitika pa Sondo mmawa, pavuli pake nthawe ya 11:00 koloko mmawa, tenzeluta nawo ku mapulogilamu aku tchetchi. Chakunchingulo, tenzeluta pamozi na Amama ku Ng’anda ya Ufumu. Sembe venze vosavuta kuli sewo kuwona kusiyana kwamene kwenzepo pakati pa vipembezo viŵili vamene ivi.
Nili pamozi na banja ya a Hutcheson pa Nsonkhano wa m’Mvyalo wa mutu wakuti Chifunilo cha Mulungu mu 1958
Amama efotokozelako azishamwali ŵawo apantima a Bob na a Marion Hutcheson, vinthu vamene venzephunzila m’Baibolo, ndipo nawo enkhalasoti Amboni za Yehova. Mu 1958, banja ya a Hutcheson yenitola pamozi na ŵana ŵawo atatu noluta nane ku Nsonkhano wa m’vyalo wa mutu wakuti Chifunilo cha Mulungu wa masiku 8 wamene wichitikila mu tauni ya New York. Palipano, newo nuziŵa kuti venzelini vipepu kuli ove kuti anitole noluta nane ku nsonkhano, koma nsonkhano wamene uyo wenze chimozi mwa vinthu vosaluŵika pa moyo wangu.
ABALE NA ALONGO ENIYAVYA KUTI NICHITE VINYINJI POTUMIKILA YEHOVA
M’vyaka vamene nenzenikali mulumbwana, tezenkhala pa famu iyakine yamene nenzesangalala kusamalila ng’ombe, nkhumba, mbelele, komasoti nkhuku. Newo niyamba kuganizila vokhuza kuphunzila kuti nizankhale dokota wa vifuwo. Amayi ŵangu echiyauja nkulu muyakine wa mumpingo nkhani yamene iyi. Yove mowama ntima enikumbusha kuti tunkhala “mmasiku osilijila,” ndipo enikonsha mwamene kuphunzila pa yunivesiti kwa vyaka vinyinji mwakungakhuzile ushamwali wangu na Yehova. (2 Tim. 3:1) Monga vokonkhapo vake, newo nisankha kuti osati nilute ku yunivesiti.
Koma newo nenzenikali likonsha mphela za vinthu vaningezechita nikezesilija sikulu ya sekondale. Olo kuti nenzeluta mu utumiki wakumunda pachiŵelu na pasondo sondo iliyonse, nenzesangalala lini na utumiki ndipo nenzeganizilako lini kuti ningezenkhala mpainiya. Panthawe yamene iyo, atata na amalume ŵangu amene enze osakhulupilila, enzenilimbikisa kuti nikayambe kukata ntchito ya maawazi anyinji pakampani iyakine ya boma (kampani ya inshuwalansi) ku Toronto. Amalume ŵangu enze na udindo wapalulu kwamene uko, tetyo newo nivomela kuyayamba ntchito yamene iyo.
Kukata ntchito kwa maawazi anyinji nthawe zonse ku Toronto, komasoti kukatijana na ŵanthu osakhulupilila, kwenzenikangisha kuchita vinthu vauzimu monkhazikika. Poyamba, newo nenzenkhala pamozi na asikulu ŵangu amene enzelini Amboni, koma pavuli pakuti ove amwalila newo nenzefunikila malo ayakine onkhala.
Banja ya a Hutcheson, amene niye enitola kuluta nane ku nsonkhano mu 1958 enze monga ni makolo ŵangu. Ove eniuja kuti nikonkhala kung’anda kwawo, ndipo eniyavya kuti nikule mwauzimu. Mu 1960, newo pamozi na mwana wawo John, tibatizika. John eyamba kuchita upainiya, ndipo vamene ivi venichitisha kuti niyangijile utumiki wangu. Abale a mumpingo ewona kuti newo nupita pasogolo mwauzimu, ndipo papita nthawe, neikiwa kunkhala ntumiki wa Sikulu ya Utumiki wa Mulungu.a
NIFWANA MUYANGU MUWEME NGAKO NDIPO NINKHALA MPAINIYA
Pa nsiku ya ukwati wasu mu 1966
Mu 1966, tilungulana na Randi Berge, mpainiya wakhama wamene enze wofunishisha kuyatumikila kufunikila olalikila anyinji. Wopanamila dela wasu muyakine ewonesha kuti enzenase na chidwi, ndipo etilimbikisa kuti tikayavye mumpingo wa Orillia ku Ontario. Tetyo, tilonga katundu wasu nofulukila kwamene uko.
Petichingofwika ku Orillia, newo niyamba kutumikila monga mpainiya wonkhazikika pamozi na Randi. Ndipo newo niyamba kunkhala wosangalala monga nimwenzele yove. Peniyamba kuchita vonse vaningakwanishe kuti ninkhale mpainiya muweme, niyamba kunkhala wosangalala pokatishila ntchito Baibolo muutumiki nowona kuti ŵanthu oimvwisha luweme. Yenze daliso ikulu ngako kuyavya banja iyakine ku Orillia kuchinja moyo wawo nonkhala atumiki a Yehova.
TIPHUNZILA CHILAŴILO CHANYOWANI NDIPO TICHINJA MWETENZEGANIZILA
Petenzechezela mpingo uyakine ku Toronto, tikumana na Arnold MacNamara, wamene enze mmozi mwa abale osogolela apa Beteli. Yove etikonsha keno tingakonde kuchita upainiya wapadela. Nthawe yamene iyo nimuyankha kuti: “Mosakiyikila! Sewo tingayatumikila kulikonse koma kupatulapo ku Quebec!” Newo nenzenitolela maganizo aipa a ŵathu aku Canada amene olaŵila Chingelezi pankhani ya vipolowe vamene venzechita ŵanthu olaŵila chi French m’chigawo cha Quebec. Panthawe yamene iyo, ŵanthu enzechita viwoneselo voshushana na boma, ndipo enzefuna kuti chigawo cha Quebec chikolipanamila pacheka.
Arnold eniyankha kuti, “Pakalipano nthambi yutumija apainiya apadela ku Quebec kweka.” Mokulumija nivomela kuluta kwamene uko. Newo nenzeziŵilatu kuti Randi enzefuna kuti sewo tikatumikile kwamene uko. Pavuli pake, newo niziŵa kuti chamene icho chenze chimozi mwa vosankha viweme ngako pamoyo wasu!
Petisilija sikulu yachi French ya masondo 5, Randi na newo pamozi na banja iyakine tiluta ku Rimouski, nsenga wa makilomita pafupi-fupi 540 (336 mailosi), kumpoto cha kummawa kwa Montreal. Penze pakali vinthu vinyinji vakuti tiphunzile vamene vechizawonekela luweme pa nsonkhano pavuli pakuti naŵelenga vilengezo viyakine. Newo ninena kuti pa nsonkhano wasu wachigawo wamene ukuza, ŵanthu anyinji ŵatikuti tizalondele, azaŵe “olaŵila chi ostrich” mmalo mwa “olaŵila chi Austria.”
“Ng’anda Ituŵa” ku Rimouski
Ku Rimouski, tonse 4 tenze pamozi na alongo ayakine akhama osalunguliwa pamozi na banja ya a Huberdeaus na ŵana ŵawo aŵili anakazi. Banja ya a Huberdeaus ipeleka ndalama zoyavya kulipila ng’anda ya apainiya yavipinda 7, yamene tenzeiita kuti Ng’anda Ituŵa, chifukwa chakuti kusogolo kwa ng’anda yamene iyo na vipilala vake venze vituŵa. Kayinji-kanyinji mu ng’anda yamene iyo tenzenkhalamo ŵanthu pafupi-fupi 12 olo 14. Monga apainiya apadela, newo na Randi tenzelalikila mmawa, nzuŵa, komasoti usiku, tetyo tenzetembeja kunkhala na munthu muyakine wamene enzeluta nase muutumiki nthawe zonse—olo munyengo yozizila nchingulo.
Sewo tenzekatijana nawo ngako apainiya okhulupilika amene awo, mwakuti ove enzenkhala monga ni achibale ŵasu. Nthawe ziyakine tenzenkhala pamozi nokoja mulilo kapena kupikila chakulya pamozi. M’bale muyakine enze woimba, tetyo kanyinji-kanyinji pa Chiŵelu usiku, tenzekonda kuimba komasoti kuvina.
Gawo yaku Rimouski itwala vitwazi! Nkati mwa vyaka 5, sewo tisangalala kuwona ophunzila Baibolo anyinji opita pasogolo nobatizika. Mpingo wikula nonkhala na ofalisa okwanila pafupi-fupi 35.
Ku Quebec, sewo tipasiwa malangizo aweme ngako monga olalikila za Ufumu. Tiwona mwechitiyavyila Yehova pa utumiki wasu komasoti pa vosoŵa vasu vakuthupi. Kuyangijila pamene apo, sewo tiphunzila kukonda ŵanthu olaŵila chi French, chilaŵilo chawo, komasoti chinkhalidwe chawo—vamene ivi vichitisha kuti tikokonda vinkhalidwe viyakine.—2 Akor. 6:13.
Mosayembekezeleka, nthambi itisenga kuti tifulukile ku tauni ya Tracadie, yamene ili ku mmawa kwa New Brunswick. Vamene ivi venze vovuta kuli sewo chifukwa tenze tifwana ng’anda iyakine yakuti tikonkhalamo, ndipo newo nenzenifwana ntchito yophunzisa yakanthawe pasikulu iyakine kuli akulu-akulu apasikulu. Kuyangijila pamene apo, ayakine mwa ophunzila Baibolo ŵasu, enze echingofalisa kwalombapano, komasoti tenze tikali nkati momanga Ng’anda ya Ufumu.
Sewo tipemphela kumapeto kwa sondo yamene iyo vokhuza kufuluka noluta ku Tracadie, kwamene kwenze kosiyana ngako naku Rimouski. Koma sewo tisimikija ntima kuti keno Yehova ofuna kuti sewo tilute kwamene uko tufunikila kulutako. Sewo tisiya nkhani yonse mmanja mwa Yehova, ndipo yove etiyavya kuti vinthu vitiyendele luweme. (Mal. 3:10) Chifukwa chakuti Randi enze paushamwali wotang’a na Yehova, enze wosalikonda, komasoti munthu wanthabwala, kufuluka kuliye tivute.
Nkulu wamu mpingo wasu wanyowani enze Robert yeka. Yove kale enzetumikila monga mpainiya kwamene uko pamozi na mwanakazi wake Linda, ndipo ove esankha kuti osati apitilije upainiya pechivyala mwana wawo woyamba. Olo pa nthawe yamene ove enze akalisamalila mwana wawo ntontho, ove etilimbikisa chifukwa enze ŵanthu otandajika komasoti akhama pa ntchito yolalikila.
TIFWANA CHISANGALALO POTUMIKILA KU DELA KWAMENE KWENZEFUNIKILA THANDIZO
Munyengo yozizila pa nthawe yetiyamba utumiki wasu monga opanamila dela
Petichita upainiya ku Tracadie kwa vyaka viŵili, tilondelasoti chinthu chiyakine chetenzeleka yembekezela—sewo tiujiwa kuti tikatumikile monga opanamila dela. Sewo titumikila m’madela a Chingelezi kwa vyaka 7, ndipo pavuli pake etitumija soti kudela yachi French ku Quebec kuti tikatumikile monga opanamila dela. Wopanamila chigawo wasu waku Quebec zina yake Léonce Crépeault, enzenitembeja chifukwa cha nkhani zenenze laŵila. Koma pavuli pake nthawe zonse yove enzenikonsha kuti, “Kansi ungachite tyani kuti nkhani zako zikonkhala zoyavya ngako?”b Konsho yamene iyi iniyavya kuti niyangijile ngako luso yangu yophunzisa komasoti kuti nikolaŵila vinthu vosavuta kumvwa.
Chinthu chimozi chamene nizachiluŵelini mpaka kalekale, ni utumiki wamene wenichita ku Montreal mu 1978, pa Nsonkhano wa m’vyalo wamutu wakuti “Chikhulupililo Chopambana.” Panthawe yamene iyo nenzetumikila kukhitchini. Tenzeyembekezela kulondela ŵanthu okwana 80.000, ndipo tenzefunikila kuŵapikila chakulya mosiyana na mwetenzechitila nthawe zonse. Chilichonse chenze chanyowani: nazosoti njila zamene zetenzefunikila kukatishila ntchito popika zenzesoti zanyowani. Tenze na mafilidji akulu-akulu okwanila pafupi-fupi 20, koma nthawe ziyakine enzekatalini ntchito luweme. Nsiku ya nsonkhano ikaliyefwika sewo tiliyekwanishe kuti tiwamiye sitediyamu yochitilako nsonkhano mpaka pakati pa usiku, chifukwa cha masoŵela ayakine amene enze elinganijiwa. Komasoti tenzefunika kukoja mulilo mu uvuni kukaliye kucha kuti tipike chakulya cha mmawa! Sewo tenzetiŵeŵa, koma newo niphunzila vinyinji chifukwa cha kukata ntchito mwakhama, minkhalidwe yauzimu, komasoti nthabwala za ayangu amene enze elipeleka kuti akate ntchito yamene iyo. Sewo tiyamba kukatijana ndipo tikali okatijana mpaka pano. Chenze chinthu chosangalasa ngako kunkhala na nsonkhano wachigawo wosaluŵika monga niwamene uyo ku Quebec, m’chigawo ngacho-ngacho chamene kwenze chinzunzo choyofya m’vyaka vamma 1940 na mma 1950!
Nili na Rand nukata ntchito yoyavya pokonzekela nsonkhano wachigawo ku Montreal mu 1985
Newo niphunzila vinyinji kufumila kuli osogolela ayangu pa misonkhano yasu ikulu-ikulu yaku Montreal. M’chaka chiyakine David Splane, wamene lomba otumikila m’Bungwe Yutonga enzelolela pa ofesi iyakine pa nsonkhano. Pa nsonkhano wokonkhapo newo penisengewa kuti nikapanamile pa ofesi yamene iyo, David eniyavya ngako.
Mu 2011, pavuli pakuti tatumikila monga opanamila dela kwa vyaka 36, nisengewa kuti nikankhale mulangizi wa Sikulu ya Akulu a Mpingo. Nkati mwa vyaka viŵili veka Randi na newo, tiyona pa mabedi 75 osiyana-siyana, koma kulitana kwamene uko kwenze kopindulisha ngako. Kumapeto kwa sondo iliyonse, akulu enzenkhala otembeja ngako chifukwa ove enzewona kuti Bungwe Yutonga yenzeganizila ngako vokhuza ushamwali wawo na Yehova.
Pavuli pake, ninkhala mulangizi wa Sikulu ya Akhilisitu olalikila za Ufumu. Nthawe zinyinji ophunzila amene awo enzenkhala oŵeŵa ngako komasoti enzedela nkhaŵa chifukwa cha m’ndandanda yenze nayo: kunkhala mu sikulu kwa maawazi 7 pa nsiku, kuchita homuweki kwa maawazi atatu nchingulo mulimonse, komasoti kuchita mautumiki 4 kapena 5 pa sondo. Mulangizi muyangu pamozi na newo tiŵafotokozela ophunzila amene awo kuti ove sembe aliyekwanishe kuchita vamene ivo paŵeka paliye nthandizo ya Yehova. Nizaluŵelini mpaka kale-kale mwechidabwila ophunzila amene awo pechiwona kuti chifukwa chodalila Yehova, ekwanisha kuchita vinthu vinyinji kupambana vinthu venzeganiza kuti angavikwanishe.
KUWONESHA CHIDWI KULI ŴANTHU AYAKINE KULETA MADALISO OSASILA
Chidwi chenze nacho amama kuli ŵanthu ayakine, chiyavya ŵanthu ŵenzephunzila nawo Baibolo kuti achinje moyo wawo, chichitisha soti kuti atata ŵangu achinje mwenzeganizila ponena za choonadi. Papita tyala masiku atatu kufumila pechimwalila amama, atata etidabwisha pechiwela kuzamvwishila nkhani ya onse ku Ng’anda ya Ufumu, ndipo ove epitilija kupezeka pa misonkhano kwa vyaka viyakine 26 vokonkhapo. Olo kuti Atata aliyefwike pobatizika, akulu eniuja kuti nthawe zonse ove enzenkhala munthu woyambilila kufwika pamisonkhano sondo iliyonse.
Amama enze chisanzo chiweme ngako kuli newo komasoti kuli azilongosi ŵangu. Azilongosi ŵangu onse atatu amene awo pamozi na analume ŵawo, otumikila Yehova mokhulupilika. Aŵili, otumikila pa ofesi ya nthambi—mmozi otumikila ku nthambi yaku Portugal, muyakine ku nthambi yaku Haiti.
Palipano, newo na Randi tutumikila monga apainiya apadela ku Hamilton, Ontario. Petenzetumikila monga opanamila dela, tenzesangalala kuluta na ŵanthu ayakine ku maulwendo oweleja na kumaphunzilo ŵawo a Baibolo. Koma pali pano sewo tusangalala kuwona ophunzila ŵasu ngawo-ngawo opita pasogolo mwauzimu. Komasoti kunkhala paushamwali na abale na alongo amumpingo wasu wanyowani, kutitang’isha powona mwakuŵayavyila Yehova pa nthawe iweme komasoti yovuta.
Tikalolesha kuvuli, sewo tutembeja ngako chidwi chechitiwonesha abale na alongo ŵasu. Chifukwa cha vamene ivo, sewo tankhala tuyeja-yeja ‘kudela nkhaŵa’ ayakine ndipo tuŵalimbikisa kutumikila Yehova munjila iweme ngako mwangakwanishile. (2 Akor. 7:6, 7) Mwachisanzo, m’banja iyakine mulongo na ŵana ŵake aŵili mwanalume na mwanakazi, onse enze muutumiki wanthawe zonse. Newo nikonsha mwanalume wa m’banja yamene iyo keno yove enzeganizilako zochita upainiya. Poyankha yove enena kuti okata ntchito yoyavya apainiya atatu. Tetyo, newo nimukonsha kuti, “Kansi mwewo mungaŵayavye luweme ngako kupambana mwangachitile Yehova?” Newo nimulimbikisa kuti ayambe kuchita upainiya wamene wenzesangalala nawo ŵanthu a m’banja mwake. Pavuli pa miyezi 6, yove eyamba kutumikila monga mpainiya.
Randi na newo tizapitilije “kuuja mibadwo yakusogolo” vokhuza “ntchito zodabwisa” za Yehova, ndipo tuyembekezela kuti ove azasangalale ngako potumikila Yehova monga nimwatachitila sewo.—Sal. 71:17, 18.
a Masiku ŵano oziŵika kuti Woyang’anila Utumiki.