Makonsho ofumila kuli oŵelenga
Kansi “mwanakazi” otomolewa pa Yesaya 60:1 niŵani, ndipo ‘epanama’ tyani komasoti ‘owonesha tyani kuŵala?’
Pa lemba ya Yesaya 60:1, tuŵelenga kuti: “Panama wewo mwanakazi! Wonesha kuŵala kwako chifukwa kuŵala kwako kwafwika. Ulemelelo wa Yehova wakusanikila.” Nkhani yonse m’chapitala chamene ichi yuwonesha kuti “mwanakazi” wamene uyu enze Ziyoni, kapena kuti Yerusalemu wamene panthawe yamene iyo enze likulu ya Ayuda.a (Yes. 60:14; 62:1, 2) Yerusalemu enzepanamila ntundu wonse wa Aisiraeli. Mawu a Yesaya amene aŵa oleta makonsho aŵili: Konsho yoyamba, kansi Yerusalemu ‘epanama’ nthawe yanji, ndipo echita tyani vamene ivi nowonesha kuŵala kwauzimu? Yachiŵili, kansi mawu a Yesaya amene aŵa okwanilishiwa munjila yapadela masiku ŵano?
Kansi Yerusalemu ‘epanama’ nthawe yanji, ndipo echita tyani vamene ivi nowonesha kuŵala kwauzimu? Yerusalemu pamozi na kachisi wake enze matongwe Ayuda penze ku ukapolo ku Babulo kwavyaka 70. Koma Babulo pechigonjesewa na Amedi na Aperisiya, Aisiraeli onse mu ufumu wa Babulo enze omasuka kujokela kuchalo chawo nowejelesha kulambila kwachendi. (Ezara 1:1-4) Kuyambila mu 537 B.C.E., osalila okhulupilika amafuko 12 ŵa Isiraeli ejokela kuchalo chawo. (Yes. 60:4) Ove eyamba kupeleka nsembe kwa Yehova, kuchita vikondwelelo vamisasa, na kumangasoti kachisi. (Ezara 3:1-4, 7-11; 6:16-22) Panthawe yamene iyi, ulemelelo wa Yehova weyambasoti kuŵala mu Yerusalemu—kutanthauza kuti weyambasoti kusanikila ŵanthu a Mulungu. Ŵanthu a Mulungu enze monga ni laiti yophiphilisila yosanikila mitundu ya ŵanthu amene enzemuziŵalini Yehova.
Koma olo n’tetyo, ulosi wa Yesaya uliyekwanilishiwe wonse panthawe yamene iyo. Aisiraeli anyinji aliyepitilije kumvwila Mulungu. (Neh. 13:27; Mal. 1:6-8; 2:13, 14; Mat. 15:7-9) Pavuli pake, ove efwika pomukana Mesiya, Yesu Khilisitu. (Mat. 27:1, 2) Mu 70 C.E., Yerusalemu pamozi na kachisi wake viwonongewasoti kachiŵili.
Yehova enze enenelatu za soka yamene iyi. (Dan. 9:24-27) Vuwoneka kuti chenzelini cholinga cha Mulungu kuti Yerusalemu wapachalo akwanilishe mbali zonse za maulosi okhuza kuwejeleshewasoti kwa vinthu, amene ali pa Yesaya chapitala 60.
Kansi mawu a Yesaya amene aŵa okwanilishiwa munjila yapadela masiku ŵano? Eye, koma kupitila muli mwanakazi muyakine wophiphilisila—wamene ni “Yerusalemu wa kululu.” Ponena za yove, ntumwi Paulo elemba kuti: “Ni mayi wasu.” (Agal. 4:26) Yerusalemu wakululu ni mbali ya yakululu ya gulu ya Mulungu yopangiwa na volengewa vauzimu vokhulupilika. “Ŵana” ŵake opamikijapo Yesu pamozi na a 144.000 amene ni Akhilisitu-ozozewa na mzimu, amene molingana na Paulo ali na chiyembekeze chakululu. Akhilisitu ozozewa opanga “ntundu utuŵa”—wamene ni “Isiraeli wa Mulungu.”—1 Pet. 2:9; Agal. 6:16.
Kansi yerusalemu wakululu ‘opanama tyani nowonesha kuŵala kwake’? Yove ochita vamene ivi kupitila muli ŵana ŵake ozozewa amene ali pano pachalo. Ganizilani kulingana kulipo pakati pa vinthu vakuchita ozozewa na ulosi uli pa Yesaya chapitala 60.
Akhilisitu ozozewa enzefunikila ‘kupanama’ chifukwa chakuti enze munfinzi mwauzimu panthawe yechifalikila ŵanthu ampatuko pavuli paimfwa ya atumwi. (Mat. 13:37-43) Ove enze mu ukapolo wa Babulo nkulu, wamene ni ufumu wapachalo chonse wachipembezo chawenye. Ozozewa epitilija kunkhala akapolo mpaka pechiyamba “mapeto a ino nthawe” m’chaka cha 1914. (Mat. 13:39, 40) Pakaliyepita nthawe itali, ove emasuliwa m’chipembezo chawenye mu 1919, ndipo mokulumija eyamba kuwonesha kusanika kwauzimu mwakukata ntchito yolalikila mwakhama.b Kwavyaka vinyinji, ŵanthu amitundu yonse ankhala owela mukusanika kwamene uku, kupamikijapo osalila a Isiraeli wa Mulungu—amene ni “mafumu” otomolewa pa Yesaya 60:3.—Chiv. 5:9, 10.
Kusogolo, Akhilisitu ozozewa azawoneshe kusanika kofumila kwa Yehova munjila ikulu ngako. Ndaŵa yanji tunena tetyo? Akezesilija utumiki wawo wa pano pachalo, ove azankhale mbali ya “Yerusalemu wanyowani” kapena kuti Nkwatibwi wa Khilisitu a 144.000 amene ni mafumu komasoti ansembe.—Chiv. 14:1; 21:1, 2, 24; 22:3-5.
Yerusalemu wanyowani wamene uyu azachite mbali yofunika ngako pokwanilisha mawu ali pa Salimo 60:1. (Yelekezelani Yesaya 60:1, 3, 5, 11, 19, 20 na Chivumbuluso 21:2, 9-11, 22-26.) Molingana na Yerusalemu wapa chalo wamene enze ufumu munthawe ya Isiraeli wakale, naye Yerusalemu wanyowani pamozi na Khilisitu izankhale boma m’chalo chanyowani. Kansi Yerusalemu wanyowani ‘eseluka tyani kufumila kululu kwa Mulungu’? Yove echita vamene ivi kupitila muli vinthu vakuchita vamene vukhuza chalo. Ŵanthu amitundu yonse amene oyopa Mulungu ‘azasanikiliwe kuti akwanishe kuyenda.’ Ove azapitilijelini kunkhala ochimwa komasoti kufwa. (Chiv. 21:3, 4, 24) Yamene iyi izaŵe “nthawe yowejelesha vinthu vonse” molingana na mwechinenela Yesaya komasoti aneneli ayakine. (Mach. 3:21) Nthawe yowejelesha vinthu yamene iyi iyamba Khilisitu pechinkhala Mfumu, ndipo izasile kumapeto kwa Ulamulilo wake wa vyaka 1.000.
a Pa Yesaya 60:1, mu Baibulo la Dziko Latsopano ekatishila ntchito mawu akuti “mwanakazi” mmalo mwa “Ziyoni,” kapena “Yerusalemu,” chifukwa chakuti mawu Achihebeli ŵechimasulila kuti “panama” na akuti “wonesha kuŵala kwako” onena za mwanakazi.
b Kuwejelesha vinthu mwauzimu kwamene kwechitika mu 1919 kwefotokozewasoti pa Ezekieli 37:1-14 komasoti pa Chivumbuluso 11:7-12. Ezekieli elosela za kumasuliwa kwa Akhilisitu onse ozozewa pavuli pakuti ankhala akapolo kwanthawe itali ngako. Ulosi wapa Chivumbuluso unena za kuvyalikasoti mwauzimu kwa kagulu katontho ka enekwasu ozozewa amene osogolela amene enze emangiwa paliye chilungamo noikiwa m’djeli kwanthawe itontho. Mu 1919, ove eikiwa kunkhala “kapolo wokhulupilika komasoti wanzelu.”—Mat. 24:45; onani A Adoração Pura de Jeová É Restaurada! pedji 118.