Moyo wokondwelesha komasoti wokhutilisa

MWEWENZELE MOYO M’BANJA MWASU

Newo nevyalika mu 1934 ndipo makolo ŵangu enze ofumila ku Swiss amene efulukila ku Timmins, m’tauni yamigodi m’chigawo cha Ontario ku Canada. M’vyaka vam’ma 1939, amayi ŵangu eyamba kuŵelenga magazine a Nsanja ya Mulonda ndipo eyamba kupezeka pamisonkhano ya Mboni za Yehova. Ove enzenitola pamozi nenekwangu 6 poluta kumisonkhano. Pakaliyepita nthawe itali, ove ebatizika nonkhala wa Mboni za Yehova.

Atata aliyekondwele amayi pechinkhala wamboni, koma amama enzekonda chonadi komasoti enze osimikija ntima kuti apitilije kunkhala okhulupilika kwa Yehova. Ove ewonesha kukhulupilika kwamene uko kumayambililo kwa chaka cha m’ma 1940, ntchito ya Mboni za Yehova peyenze ileshewa ku Canada. Komasoti amama enzewonesha kuwama ntima na ulemu kuli atata, olo kuti ove enzeŵanyoza. Chisanzo chawo chiweme, niye chetiyavya sewo taŵana ŵawo kuti nase tiyambe kuphunzila chonadi. Chokondwelesha n’chakuti atata echinja nkhalidwe yawo, ndipo eyamba kuchita vinthu mowama ntima m’banja mwasu.

NTHAWE YENIYAMBA UTUMIKI WANTHAWE ZONSE

M’chaka cha 1950 kumayambililo, neluta ku Nsonkhano uyakine wamene wenzenena za kuyangijilika kwa ntchito za Ufumu m’gulu yasu wamene wechitikila m’tauni ya New York. Netang’ishiwa ngako kuti nichite vinyinji potumikila Yehova penikumana na enekwasu na akalongosi ofumila m’vyalo vosiyana-siyana, komasoti kumvwa makonsho apa Mwambo wa osilija Sikulu ya Giliyadi! Nesimikija na ntima wonse kupambana kale yonse zakuti niyambe utumiki wanthawe zonse. Pakaliyepita nthawe itali kufumila penijokela kung’anda, nesenga fomu ya upainiya wonkhazikika. Ofesi yanthambi yaku Canada yeniuja kuti niyambe nabatizika poyamba. Pofwika pa 1 Okutoba mu 1950, nebatizika. Pavuli pa mwezi umozi, nenkhala mpainiya wonkhazikika ndipo neujiwa kuti nikayambe kutumikila ku Kapuskasing. Tauni yamene iyi yenze kutali ngako na kwenenzenkhala panthawe yamene iyo.

Kumayambililo kwa chaka cha 1951, ofesi ya nthambi isenga enekwasu olaŵila Chifrench kuti afulukile m’chigawo cha ŵanthu olaŵila Chifrench ku Quebec. M’chigawo chamene icho mwenzefunikila ofalisa anyinji ngako. Kufumila nili ntontho, newo nenzelaŵila vilaŵilo viŵili; Chifrench na Chingelezi, tetyo nivomela utumiki wamene uyo ndipo enitumija ku Rouyn. Nenzeziŵalini munthu aliyense wa kwamene uko. Chinthu chenenzeziŵa, ni kung’anda kwechiniuja kuti nikafwikileko, monga nimwanafotokozela kumayambililo kwa ino nkhani. Koma vinthu veniyendela luweme. Marcel na newo tenkhala paushamwali uweme ngako, ndipo nenzesangalala kutumikila ku Quebec kwavyaka 4 vokonkhapo, ndipo pavuli pake nenkhala mpainiya wapadela.

NILOŴA SIKULU YA GILIYADI NDIPO NEFWANA CHINTHU CHENENZEFUNA

Penenze ku Quebec, nesangalala ngako penilondela kalata yoniita kuti nikaloŵe kilasi namba 26 ya Sikulu ya Giliyadi Kumwela kwa Lansing, ku New York. Pa 12 Febuluwale mu 1956, tesilija maphunzilo ndipo eniuja kuti nikatumikile Kunchingulo kwa Africa kwamene masiku ŵano kuitiwa kuti ku Ghana.b Koma poyamba nenzefunika kujokela ku Canada “kwamasondo atontho” poyembekezela kuti vimapepa vangu vaulwendo vikonzewe.

Nelindila kwa myezi 7 ku Toronto kuti vimapepa vamene ivo vikonzewe. Panthawe yamene iyo, banja ya a Cripps yenzenisamalila luweme ngako, ndipo neziŵana na Sheila, mwana wawo munakazi. Newo nemukonda Sheila ndipo naye enikondasoti. Penenzeyembekezela kuti nimukonshele, vimapepa venenzelindila viwela. Sheila pamozi na newo teipemphelela nkhani yamene iyi mofumila pansi pantima ndipo tekatijana kuti nilute kuyachita utumiki wangu. Koma tenzelembelana makalata kuti tiwone keno vingakwanishike kuzalungulana. Chosankha chamene icho chenzelini chipepu, koma pavuli pake teziŵa kuti chenze chosankha chiweme.

Pavuli pamwezi umozi tuyenda na thilansipoti zosiyana-siyana monga sitima zakuntunthu, sitima zonyamula katundu, komasoti ndeke, nekwanisha kufwika ku Accra, m’chalo cha Ghana. Kwamene uko neikiwa kuti nikotumikila monga wopanamila chigawo. Vamene ivi vepamikijapo kuyenda m’chalo chonse cha Ghana ku Ivory Coast (masiku ŵano niku Côte d’Ivoire) komasoti ku Togoland (masiku ŵano niku Togo). Nthawe zinyinji, nenzeyenda neka pa motoka yeinipasa nthambi. Nenzenkhala wosangalala nthawe zonse!

Chiŵelu na Sondo nenzetumikila madela. Panthawe yamene iyo, tenzeve malo ochitila misonkhano ikulu-ikulu. Enekwasu enzemanga vinfule vavimiti ndipo enzeika vitepo vakanjeza pamiŵalo ya asasu kuti akoloshelamo zuŵa. Chifukwa chakuti tenzeve filidji yosungilamo vakulya, tenzesunga viŵeto vili moyo ndipo enekwasu enzevipaya kuti alwendo afwane chakulya.

Tezesangalala ngako na misonkhano yamene iyo. M’mishonale muyakine zina yake Herb Jennings,c penzelaŵila nkhani pansonkhano, ng’ombe iyakine ifuma m’chiŵaya. Yove iwela kuzapanama pakati pa wolaŵila nkhani na omvwishila. Mkwasu Herb elekeja kulaŵila nkhani chifukwa ng’ombe yamene iyo yenzewoneka monga yafuntha. Koma enekwasu amphamvu okwanila 4, eipitikisha nakuyaizalila m’chiŵaya ndipo ŵanthu pansonkhano esangalala ngako.

Nkati mwa masiku a nsonkhano, newo newonesha filimu yasu yakuti The New World Society in Action kuli ŵanthu am’minzi yapafupi. Kuti nikwanishe kuchita vamene ivo, nenzewoneshela filimu yamene iyo panyula ituŵa yamene yenzekhomelele kuvimiti viŵili. Ŵanthu akuminzi esangalala nayo ngako filimu yamene iyo! Kuli ŵanthu anyinji, vidiyo yamene iyo yenze yoyamba kulolela pamoyo wawo. Ove eniyata mmanja mwamphamvu pechiwona ŵanthu amuvidiyo penzebatizika m’manzi. Filimu yamene iyo iyavya ngako ŵanthu amene eilolela kuziŵa kuti nise gulu imozi yokatijana yapachalo chonse.

Pavuli pavyaka viŵili nili ku Africa, nesangalala ngako peniluta ku nsonkhano wa m’vyalo mu 1958 wamene wechitikila m’tauni ya New York. Nesangalala ngako penikumanasoti na Sheila, wamene efumila ku Quebec, kwenzetumikila monga mpainiya wapadela. Panthawe yamene iyo tenzelaŵijana kupitilila m’makalata, koma petikumanasoti nemukonshela ndipo yove evomela kuti tilungulane. Nelembela kalata Mkwasu Knorrd nomukonsha keno vingakwanishike kuti Sheila akaloŵe Sikulu ya Giliyadi nakuyatumikila nane pamozi ku Africa. Mkwasu Knorr evomela. Ndipo posilijila pake, Sheila efwika ku Ghana. Telungulana pa 3 Okutoba mu 1959, ku Accra. Panthawe yamene iyo sewo tewona kuti Yehova etidalisa ngako chifukwa chomuika pamalo oyamba pamoyo wasu.

TETUMIKILA PAMOZI KU CAMEROON

Mu 1961, sewo teujiwa kuti tikatumikile m’chalo cha Cameroon. Panthawe yamene iyo, enekwasu enisenga kuti nikayavye ponkhazikisha ofesi yanyowani, koma penze vinthu vinyinji venenzefunika kuti nichite. Monga ntumiki wanthambi wanyowani, nenzefunika kuphunzila vinthu vinyinji. Pavuli pake, mu 1965 nkazi wangu Sheila enkhala na vumo. Newo nevomekeja kuti udindo wosamalila mwana wenzelini upepu kuli sewo. Koma petiyamba kusangalala na chiyembekezo chaudindo wanyowani wamene uyo noyamba kukonzekela kuti tijokele ku Canada, pechitika chinthu chiyakine chokhumudwisa ngako.

Sheila epita patyala. Adokota etiuja kuti mwana wasu wamene uyo enze munalume. Papita vyaka 50 lomba kufumila nthawe yamene iyo, koma tuluŵalini. Olo kuti tenze na chisoni ngako chifukwa cha vinthu vetichitikila, sewo tepitilija mphela kutumikila m’chalo chiyakine m’gawo yamene tenzeikonda ngako.

Ku Cameroon, enekwasu eyamba kunzuziwa pafupi-pafupi chifukwa chokana kuloŵelela nkhani zandale. Vinthu venze veipa ngako panthawe ya visankho va pulezidenti. Pa 13 Meyi mu 1970, sewo teyopa ngako boma peilesha ntchito ya Mboni za Yehova. Boma ilonda ofesi yasu yanthambi iweme ngako yamene tinkhalako kwa myezi itontho tyala. Mkati mwa myezi itontho tyala, amishonale onse—kupamikijapo Sheila na newo—epitikishiwa m’chalo chalo chamene icho. Venze vovuta ngako kusiyana na enekwasu na akalongosi chifukwa tenzeŵakonda ngako ndipo tenzedela nkhaŵa kuti vinthu viŵayendele tyani kusogolo.

Sewo teluta kuyankhala ku ofesi yanthambi ku France kwa myezi 6 yokonkhapo. Penenze kwamene uko, newo nepitilija kuchita vonse vaningakwanishe poyavya enekwasu aku Cameroon. M’mwezi wa Disemba m’chaka chamene icho tetumijiwa ku nthambi yaku Nigeria, yamene ichizayamba kulolela ntchito za Ufumu ku Cameroon. Enekwasu na akalongosi aku Nigeria etilondela na manja aŵili, ndipo tenzesangalala kutumikila m’chalo chamene icho kwa vyaka vinyinji.

TENZEFUNIKA KUPANGA CHOSANKHA CHIYAKINE CHOVUTA

M’chaka cha 1973, newo na nkazi wangu tenzefunika kupanga chosankha chiyakine chamene chenze chovuta ngako. Sheila enzetamana na matenda ayakine akulu ngako. Panthawe yetenze ku nsonkhano uyakine wachigawo ku New York, Sheila enze ekhumudwa ngako ndipo eniuja kuti: “Nikwanishelini kupilila! Naŵewa komasoti nulwala pafupi-pafupi ngako.” Yove etumikila nane pamozi ku Nchingulo kwa Africa kwa vyaka vopitilila 14. Newo nenzemumekela ngako chifukwa chakuti enzetumikila Mulungu mokhulupilika, koma tenzefunika kuchinja vinthu viyakine. Pavuli pokambilana za vuto yamene iyo nopemphela kwa Mulungu mofumila pansi pantima, teganiza kuti tijokele ku Canada kuti tikakwanishe kusamalila luweme thanzi yake. Kusiya ntchito yasu yaumishonale komasoti utumiki wa nthawe zonse chenze chosankha chovuta komasoti chomvwisha chisoni ngako pavosankha vonse vetipanga pamoyo wasu.

Petijokela ku Canada, newo nefwana ntchito kuli muyangu wakale-kale wamene enze na kampani yogulisa mamotoka m’tauni iyakine kumpoto kwa Toronto. Techita lendi ng’anda iyakine, tegula mipando yoseŵenzako kale, ndipo tekwanisha kufuluka mu ng’anda yamene iyo tiliye nkhongole iliyonse. Sewo tepitilija kunkhala na moyo wosafuna vinthu vinyinji, chifukwa tenzeyembekezela kuti nsiku iyakine tizayambesoti utumiki wanthawe zonse. Chodabwisa n’chakuti vinthu vetenzeyembekezela vechitika mokulumija ngako kupambana mwetenzeganizila sewo.

Neyamba kutumikila pa Chiŵelu chilichonse monga wolipeleka pantchito yomanga Ng’anda yanyowani yochitila misonkhano ikulu-ikulu m’chigawo cha Norval, ku Ontario. Papita nthawe, newo nesengewa kuti nikololela Ng’anda yochitila misonkhano. Matenda a Sheila eyamba kupola, ndipo tewona kuti angakwanishe utumiki wamene uyo wanyowani. Tetyo, mwezi wa Djuni mu 1974, sewo tekwanisha kufulukila kumalo a Ng’anda yamene iyo yochitila misonkhano. Sewo tesangalala ngako kuyambasoti kutumikila monga atumiki anthawe zonse!

Venze vokondwelesha ngako kuwona kuti thanzi ya Sheila yupitilija mphela kunkhala luweme. Papita vyaka viŵili, teujiwa kuti tiyambe kutumikila monga opanamila dela. Sewo teluta kuyatumikila ku Manitoba m’chigawo cha Canada chamene chuziŵika nanyengo yozizila ngako. Koma olo n’tetyo, sewo tusangalala ngako kuwona nkatijano wa enekwasu na akalongosi akwamene uko, tephunzila kuti viliye kanthu kuti utumikila kuni,—koma chofunika ngako nikupitilija kutumikila Yehova kulikonse kwamene kwatili.

NTHAWE YENIPHUNZILA PHUNZILO IYAKINE YOFUNIKA NGAKO

Pavuli potumikila monga opanamila dela kwavyaka vinyinji, teitiwa kuti tikatumikile pa beteli yaku Canada mu 1978. Pakaliyepita nthawe itali, newo nephunzila phunzilo iyakine yofunika koma mwanjila yoŵaŵa ngako. Newo nenze nepasiwa nkhani ya wani awa na hafu kuti nilaŵile mu Chifrench pa nsonkhano wapadela ku Montreal. Chomvwisha chisoni n’chakuti omvwishila aliyechite chidwi na nkhani yangu, ndipo mkwasu muyakine wamu Dipatimenti yautumiki enipasa malangizo. Kulaŵila chendi, sembe venkhala luweme kuti neziŵilatu poyamba kuti niliye luso yolaŵila nkhani. Newo niliyeŵalondele luweme malangizo ŵenipasiwa. Kukambilana kwasu kuliyesile luweme, ndipo nekhumudwa chifukwa nenzeganiza kuti yove nimunthu woshusha—komasoti aliyewone vinthu viyakine venichita luweme. Nephoniyesha vinthu ngako popezela vifukwa uphungu wenipasiwa komasoti munthu eupeleka.

Pavuli pamasiku oŵelengeka, mkwasu muyakine wa m’Mkomiti ya Nthambi elaŵila nane za nkhani yamene iyo. Newo nevomela kuti niliyechite vinthu mwanjila iweme ndipo nelimvwila chisoni. Pavuli pake, neluta kuyalaŵila na mkwasu wamene enipasa malangizo. Yove enimvwisha na ntima wonse penimupepesa. Chochitika chamene icho chenze phunzilo yofunika ngako yakulichefya yamene nizailuŵelini mpaka kale-kale. (Miy. 16:18) Newo nankhala nupemphela kwa Yehova kwa maulwendo anyinji ngako zankhani yamene iyi ndipo nasimikija ntima kuti nizawelejelinisoti kupezela vifukwa malangizo.

Pofwika pano, newo nankhala nutumikila pa Beteli yaku Canada kwavyaka vopitilila 40, ndipo kufumila mu 1985, nankhala na mwayi wotumikila m’Komiti ya Nthambi. M’mwezi wa Febuluwale mu 2021, nkazi wangu wokondewa Sheila eyona mu imfwa. Kuyangijila pakupilila imfwa ya nkazi wangu wokondewa, newo nupililasoti vuto yathanzi yangu. Koma kutumikila Yehova kuniyavya kunkhala na vochita vinyinji komasoti nusangalala chifukwa nuwona kuti ‘masiku amoyo wangu opita mokulumija ngako.’ (Mlal. 5:20) Olo kuti nakumana na mavuto anyinji pamoyo wangu, nili na chisangalalo chikulu ngako. Kuika Yehova pamalo oyamba pamoyo wangu komasoti kuchita utumiki wanthawe zonse kwavyaka 70, kwaniletela madaliso anyinji ngako. Pemphelo yangu niyakuti Akhilisitu onse achilumbwana apitilije kuika Yehova pasogolo, chifukwa nukhulupilila kuti akachita tetyo nawo azankhale na moyo wopindulisha komasoti wokondwelesha wamene angaufwane chifukwa chotumikila Yehova yeka.