NKHANI YOPHUNZILA N.° 53
Abale achilumbwana —Kansi mungamukonkheje tyani Yesu?
“Uchite vinthu mwamphamvu ndipo unkhale wotang’a ntima.”—1 MAF. 2:2.
NYIMBO N.° 135 Yehova otisenga mwachikondi kuti: “Mwana wangu, nkhala wanzelu”
VATIKUTI TIPHUNZILEa
1. Kansi mwanalume wachikhilisitu ofunikila kuchita chinji kuti vinthu vimuyendele luweme?
MFUMU Davide ilangiza Solomu kuti: “Uchite vinthu mwamphamvu ndipo unkhale wotang’a ntima.” (1 Maf. 2:1-3) Malangizo amene aŵa ni ofunika kuli analume onse amene ofuna kukonkheja Yesu masiku ŵano. Kuti vinthu vikoŵayendela luweme, ove ofunikila kuphunzila kumvwila malamulo a Mulungu nokatishila ntchito mfundo za m’Baibolo mmbali zonse za moyo wawo. (Lk. 2:52) Ndaŵa yanji n’kofunika kuti abale achilumbwana ankhale Akhilisitu otang’a mwauzimu?
2-3. Ndaŵa yanji n’kofunika kuti m’bale wachilumbwana ankhale Nkhilisitu wotang’a mwauzimu?
2 Mwanalume wachikhilisitu onkhala na maudindo ofunika ngako m’banja komasoti mumpingo. Tukaikilalini kuti mwewo abale achilumbwana mweganizilapo kale za maudindo ŵamungezekhala nawo kusogolo. Payakine muli na cholinga chonkhala ntumiki wanthawe zonse, ntumiki wothandiza, ndipo pavuli pake kutumikila monga nkulu wa mumpingo. Payakine soti mufuna kuloŵa m’banja nonkhala na ŵana. (Aef. 6:4; 1 Tim. 3:1) Kuti vinthu vikuyendeleni luweme nokwanilisha volinga vanu vamene ivi, mwewo mufunikila kunkhala Nkhilisitu wotang’a mwauzimu.b
3 Kansi n’chinji chingakuyavyeni kuti munkhale Nkhilisitu wotang’a mwauzimu? Pali maluso ayakine ofunika ŵamufunikila kukulisha. Lomba kansi mungachite tyani palipano pokonzekela komasoti kuti vinthu vizakuyendeleni luweme pa udindo uliwonse ŵamungezenkhala nawo kusogolo?
VAMUFUNIKILA KUCHITA KUTI MUNKHALE NKHILISITU WOTANG’A
Kukonkheja minkhalidwe yapalulu ya Yesu kungakuyavyeni kunkhala Nkhilisitu wotang’a mwauzimu (Onani ndime 4)
4. Kansi mungafwane kuni visanzo viweme vamungakonkheje?
4 Sankhani visanzo viweme vamungakonkheje. M’Baibolo muli ŵanthu anyinji avisanzo viweme vangakonkheje achilumbwana. Ŵanthu am’masiku akuvuli amene aŵa enzekonda Mulungu ndipo enzesamalila maudindo osiyana-siyana posamalila ŵanthu ŵake. Mwewo mungafwanesoti visanzo viweme pakati pa Akhilisitu otang’a mwauzimu m’banja mwanu komasoti mumpingo mwanu. (Ahe. 13:7) Komasoti mwewo muli na chisanzo chiweme ngako cha Yesu Khilisitu. (1 Pet. 2:21) Pa nthawe yamuphunzila za visanzo vamene ivi mosamala ngako, ganizilani za minkhalidwe yawo iweme. (Ahe. 12:1, 2) Ndipo pavuli pake ganizilani mwamungaŵakonkhejele analume amene aŵa.
5. Kansi mungakulishe tyani luso yoganiza, ndipo ndaŵa yanji vamene ivi n’vofunika? (Salimo 119:9)
5 Kulishani ndipo ‘sungani . . . kuganiza luweme.’ (Miy. 3:21) Mwanalume wamene ali na luso yoganiza luweme, oganizila mosamala ngako akaliye chita chinthu. Tetyo chitani vonse vamungakwanishe kuti mufwane nopitilija kunkhala na luso yamene iyi. Ndaŵa yanji? Chino chalo chilizule na achilumbwana amene olola kuti maganizo ŵawo akoŵasogolela, kapena kuti amene ochita vinthu mokatijana na mwakumvwila muntima mwawo. (Miy. 7:7; 29:11) Komasoti TV, mafilimu, na malo otandalila apa intaneti, vingakhuze kaganizidwe kanu komasoti mwamuchitila vinthu. Lomba kansi mungachite tyani kuti munkhale na luso yoganiza luweme? Yambani mwakuphunzila mfundo za m’Baibolo noganizila chifukwa chake mfundo za m’Mawu a Mulungu n’zopindulisha. Pavuli pake, katishilani ntchito mfundo zamene izo kuti zikuyavyeni popanga vosankha vamene vingakondweleshe Yehova. (Ŵelengani Salimo 119:9.) Mwewo mukakulisha luso yofunika yamene iyi, muzankhale kuti mwachita chinthu chofunika ngako chamene chingakuyavyeni kuti mukhale Nkhilisitu wotang’a mwauzimu. (Miy. 2:11, 12; Ahe. 5:14) Ganizilani mapindu ŵamungafwane chifukwa cha luso yoganiza luweme pavochitika viŵili ivi: (1) pa nthawe yamuchita vinthu na alongo komasoti (2) pamupanga vosankha pa nkhani ya kawonekedwe kanu.
6. Kansi luso yoganiza ingayavye tyani m’bale wachilumbwana kuti akolemekeza alongo?
6 Luso yoganiza, izakuyavyeni kuti mukochita vinthu molemekeza anakazi. Mwachisanzo, m’bale wachilumbwana angankhale na chidwi chofuna kuziŵana luweme na mulongo muyakine, ndipo kuchita vamene ivi n’kuphoniyalini. Koma olo n’tetyo, m’bale wachilumbwana waluso yoganiza angalaŵilelini, kulemba, olo kuchita kanthu pofuna tyala kumukopa peka-peka keno yove ali na cholinga chofuna kuloŵa naye m’banja mulongo wamene uyo. (1 Tim. 5:1, 2) Keno yove ali pachibwenzi na mulongo wamene uyo, angateteze mbili yake mwa kupewa kunkhala aŵili paliye munthu muyakine oŵalolela.—1 Akor. 6:18.
7. Kansi luso yoganiza ingamuyavye tyani m’bale wachilumbwana pankhani ya kavwalidwe komasoti kuliwamisha?
7 Njila iyakine yakuwoneshela mulumbwana kuti ni nkulu pa luso yoganiza, ni kusankha vinthu mwanjila iweme pankhani ya kavwalidwe komasoti kuliwamisha. Anyinji mwa ŵanthu amene opanga komasoti kulengeza za vovwala vamasitayelo, olemekezalini Yehova. Komasoti anyinji mwa ŵanthu amene aŵa angankhale okonda vinthu vachiwele-wele. Maganizo ŵawo achiwele-wele owonekela luweme mwa kuvwala vovwala vothina komasoti kulipanga kuti akowoneka monga ni anakazi. Pa nkhani yosankha vovwala, wachilumbwana wamene okula mwauzimu angakonkheje mfundo za m’Baibolo komasoti visanzo viweme va ŵanthu a mumpingo. Yove angachite luweme kulikonsha kuti: ‘Kansi vosankha vangu vuwonesha kuti nine munthu woganiza luweme komasoti woganizila ayakine? Kansi kavwalidwe kangu kochitisha ayakine kunikhulupilila mosavuta kuti nine ntumiki wolipeleka wa Mulungu?’ (1 Akor. 10:31-33; Tit. 2:6) Mulumbwana wa luso yoganiza olemekezewa, osati tyala na abale na alongo, komasoti na Atata ŵake akululu.
8. Kansi m’bale wachilumbwana angaphunzile tyani kunkhala wodalilika?
8 Mukonkhala odalilika. Mulumbwana wamene ni wodalilika osamalila mwakhama maudindo ŵake onse. (Lk. 16:10) Ganizilani chisanzo chiweme ngako cha Yesu. Sikuti yove enze munthu aliye chidwi olo wosasamalila luweme maudindo. Mmalo mwake, yove ekata ntchito yechimupasa Yehova olo pa nthawe yamene kuchita vamene ivi kwenze kovuta. Yove enzekonda ŵanthu—maka-maka ophunzila ŵake—ndipo enzewokonzeka kupeleka moyo wake chifukwa cha ove. (Yoh. 13:1) Pokonkheja Yesu, mukochita khama pochita utumiki uliwonse wamwapasiwa. Keno muziwalini mwamungachitile vamene ivi, mukonkhala olichefya nosenga thandizo kuli abale otang’a mwauzimu. Osati mukokhutila nochita tyala vinthu vitontho. (Aro. 12:11) Mmalo mwake, keno mwewo mukatila ntchito “Yehova osati ŵanthu” niye kuti muzachite vonse vamungakwanishe kuti mukate nosilija luweme ntchito yamungapasiwe. (Akol. 3:23) N’chendi kuti nimwe munthu aliye ungwilo, tetyo mukonkhala olichefya novomekeja mukaphoniyesha chinthu chilichonse.—Miy. 11:2.
PHUNZILANI VINTHU VAMENE VINGAKUYAVYENI PAMOYO WA NSIKU NA NSIKU
9. Ndaŵa yanji m’bale wachilumbwana ofunikila kukulisha luso yamene ingamuyavye pa moyo wa nsiku na nsiku?
9 Kuti munkhale Nkhilisitu wotang’a mwauzimu, mwewo mufunikila kukulisha maluso amene angakuyavyeni pamoyo wanu wa nsiku na nsiku. Vamene ivi vingakuyavyeni kulondela maudindo mumpingo, kufwana ntchito nonkhalisha pa ntchito yamene iyo vamene vizakuyavyeni kufwana vofunikila pamoyo wanu na wa ŵanthu am’banja mwanu, komasoti kunkhala pa ushamwali uweme na ŵanthu ayakine. Onani ayakine mwa maluso ŵamungafunike kunkhala nawo pamoyo wanu.
Mukaziŵa kuŵelenga komasoti kulemba luweme muzalipindulishe mweka komasoti mpingo (Onani ndime 10-11)
10-11. Kansi m’bale wachilumbwana angalipindulishe tyani yeka komasoti mpingo akaziŵa kulemba noŵelenga luweme? (Salimo 1:1-3)
10 Phunzilani kuŵelenga komasoti kulemba luweme. Baibolo yunena kuti munthu wosangalala komasoti wamene vinthu vumuyendela luweme, opatula nthawe yoŵelenga Mawu a Mulungu noŵaganizila. (Ŵelengani Salimo 1:1-3.) Mwa kuŵelenga Baibolo nsiku iliyonse, yove angaziŵe luweme mwakuganizila Yehova, nowona mwangakatishile ntchito Malemba pamoyo wake. (Miy. 1:3, 4) Analume amene angakwanishe kuchita vamene ivi ni ofunika ngako mumpingo. Ndaŵa yanji?
11 Abale na alongo ŵasu, odalila analume aluso kuti akoŵapasa malangizo ofumila m’Baibolo. (Tit. 1:9) Mwewo mukakwanisha kuŵelenga nolemba luweme, mungolaŵila nkhani nopeleka ndemanga zotang’isha chikhulupililo. Mwewo muzakwanishe soti kulemba mfundo zachidule zokata ntima pophunzila pamweka, pomvwishila nkhani pa misonkhano ya mpingo, yadela, komasoti yachigawo. Mfundo zamene izo zizakuyavyeni kutang’isha chikhulupililo chanu komasoti cha ŵanthu ayakine.
12. Kansi n’chinji chamungachite kuti munkhale na luso yolaŵila?
12 Phunzilani kulaŵijana luweme na ŵanthu. Mwanalume wachikhilisitu ofunikila kuphunzila kulaŵila luweme. Vamene ivi vutanthauza kuti yove ofunikila kumvwishila noziŵa mwakumvwila ŵanthu ayakine. (Miy. 20:5) Yove angafunikile kunkhala tchelu na lizu, mwachuwonekela chinso, komasoti muŵili wamunthu wakulaŵijana naye. Mwewo mungakwanishe kuchita vamene ivi peka-peka keno mupatula nthawe yotandala na ŵanthu ayakine. Keno mwewo nthawe zonse mukatishila ntchito vipangizo vamakono polaŵijana na ŵanthu monga ma imelo, mameseji, vamene ivi vingachitishe kuti munkhale muliye luso polaŵijana na ŵanthu pamenso na pamenso. Tetyo mukofwana nthawe yotandala na ayakine pa menso na pamenso.—2 Yoh. 12.
N’chinthu chiweme kuphunzila luso yamene ingakuyavyeni kufwana ntchito (Onani ndime 13)
13. Kansi wachilumbwana angaphunzile soti kuchita chinji? (1 Timoteyo 5:8)
13 Phunzilani kuliimila pamweka. Mwanalume wachikhilisitu wotang’a mwauzimu ofunikila kulifwanila yeka vofunika vapa moyo wake, komasoti wa ŵanthu am’banja mwake. (Ŵelengani 1 Timoteyo 5:8.) M’vyalo viyakine, abale achilumbwana angaphunzile maluso kufumila kuli atata ŵawo olo achibale ŵawo. M’vyalo viyakine, mulumbwana angaphunzile ntchito olo luso iyakine ali kusekondale. Mulimonse mwavingankhalile pamoyo wanu, mwewo mungachite luweme kuphunzila luso yamene ingezekuyavyani kufwana ntchito. (Mac. 18:2, 3; 20:34; Aef. 4:28) Nkhalani na mbili iweme mwakunkhala munthu wakhama pantchito komasoti wolimbikila mpaka pamapeto. Mukachita tetyo, muzankhale na mwayi wofwana ntchito nonkhalisha pantchito yamene iyo. Minkhalidwe komasoti maluso ŵatakambilana mu nkhani ino, n’vofunika soti kuti Nkhilisitu ankhale wotang’a mwauzimu, ndipo vingamuyavye pa maudindo ŵake akusogolo. Tiyeni tikambilane ayakine mwa maudindo amene aŵa.
KONZANI SOGOLO YANU
14. Kansi m’bale wachilumbwana angakonzekele tyani kuti azankhale ntumiki wa nthawe zonse?
14 Mungankhale pa utumiki wanthawe zonse. Abale anyinji otang’a mwauzimu oyamba utumiki wa nthawe zonse akali atontho. Kuchita upainiya kuŵayavya alumbwana kuziŵa mwangakatile ntchito mokatijana na ŵanthu osiyana-siyana. Vuŵayavyasoti kuti akokatishila ntchito ndalama mwanzelu. (Afil. 4:11-13) Sitepe iweme kuti munthu ankhale ntumiki wa nthawe zonse, n’kuchita upainiya wothandiza. Ayakine ochita upainiya wothandiza kwa nthawe ikulu, vamene vuŵayavya kuchita upainiya wonkhazikika. Kuchita upainiya kungakusegulileni mwayi wolemba mafomu a utumiki wanthawe zonse, kupamikijapo utumiki wa ntchito zomanga, olo pa beteli.
15-16. Kansi m’bale wachilumbwana angayenelele tyani kunkhala ntumiki wothandiza olo nkulu?
15 Mungankhale ntumiki wothandiza olo nkulu. Abale Achikhilisitu ofunikila kunkhala na cholinga chakuti ayenelele kutumikila abale na alongo ŵawo monga akulu a mumpingo. Baibolo yunena kuti mwanalume wamene oyeje-yeja kuti afwane udindo wamene uyu, ‘okumbwa ntchito iweme.’ (1 Tim. 3:1) M’bale akaliye yamba kutumikila monga nkulu, choyamba ofunikila kuyenelela kutumikila monga ntumiki wothandiza. Ntumiki wothandiza oyavya akulu kusamalila abale na alongo mumpingo. Akulu na atumiki othandiza, onse otumikila abale na alongo ŵawo molichefya komasoti okata ntchito yolalikila mwakhama. Abale achilumbwana angayenelele kutumikila monga atumiki othandiza olo ali na vyaka vapakati pa 17 na 19. Ndipo ntumiki wothandiza wamene ali na viyeneleso angaikiwe kunkhala nkulu kuyambila ali na vyaka 20.
16 Kansi mwewo mungakulishe tyani minkhalidwe yakufunikila munthu kuti ayenelele kutumikila monga ntumiki wothandiza olo nkulu? Paliye malamulo asitiliti. Koma olo n’tetyo, viyeneleso vonse n’vofumila m’Baibolo komasoti pa chikondi chanu kwa Yehova, ŵanthu am’banja mwanu, komasoti mpingo. (1 Tim. 3:1-13; Tit. 1:6-9; 1 Pet. 5:2, 3) Yeja-yejani kumvwisha luweme chiyeneleso chilichonse. Pemphelani kwa Yehova kuti akuyavyeni kukwanilisha viyeneleso vamene ivi.c
Yehova ofuna kuti mwanalume akokonda mwanakazi wake komasoti ŵana ŵake noŵasamalila mwakuthupi, mwa mmaganizo, ndipo kupambana vonse mwauzimu (Onani ndime 17)
17. Kansi m’bale wachilumbwana angakonzekele tyani kuti azankhale mwanalume wapa banja komasoti mutu wa banja?
17 Kunkhala mwanalume komasoti mutu wa banja. Molingana na mwechinenela Yesu, analume ayakine otang’a mwauzimu osankha kusaloŵa m’banja. (Mt. 19:12) Koma olo n’tetyo, keno mwewo mungasankhe kuloŵa m’banja mungankhalesoti na maudindo oyangijila monga kunkhala mwanalume komasoti mutu wa banja. (1 Akor. 11:3) Yehova oyembekezela kuti mwanalume akokonda mwanakazi wake komasoti kumuchilikiza mwakuthupi, mwa mmaganizo komasoti mwauzimu. (Aef. 5:28, 29) Minkhalidwe komasoti maluso ŵatakambilana kale mu nkhani ino monga kunkhala nkulu pa luso yoganiza, kulemekeza anakazi, na kunkhala odalilika, vingezekuyavyani monga mwanalume wapa banja. Mwewo muzankhale okonzekela luweme kusamalila maudindo ŵanu monga mwanalume komasoti mutu wa banja.
18. Kansi m’bale wachilumbwana angakonzekele tyani kuti azankhale tata?
18 Kunkhala tata. Pavuli pakuti mwaloŵa m’banja, mwewo mungankhale tata. Kansi mungaphunzile chinji kwa Yehova pankhani yonkhala tata muweme? Pali maphunzilo anyinji. (Aef. 6:4) Yehova euja Mwana ŵake Yesu, mofumila pansi pantima kuti omukonda komasoti okondwela naye. (Mt. 3:17) Pavuli pakuti mwankhala tata, mukoŵasimikijila ŵana ŵanu nthawe zonse kuti muŵakonda. Mukoŵatembeja mofumila pansi pa ntima wanu pavinthu viweme vakwanisha kuchita. Tata wamene okonkheja chisanzo cha Yehova, oyavya ŵana ŵake kuti akule nofwika ponkhala Akhilisitu otang’a mwauzimu. Mwewo mungakonzekeletu palipano mwakusamalila mwachikondi ŵanthu am’banja mwanu na amumpingo, komasoti mwakulaŵila mawu owonesha kuti muŵakonda notembeja pavakuchita. (Yoh. 15:9) Vamene ivi vizakuyavyeni kusamalila maudindo ŵamungezenkhala nawo kusogolo monga mwanalume wapa banja komasoti tata. Pa nthawe imo na imo, mwewo muzankhale antengo wapatali kwa Yehova, m’banja mwanu, komasoti mumpingo.
KANSI N’CHINJI CHAMUNGACHITE PALIPANO?
Alumbwana anyinji amene ephunzila kufumila m’Malemba nokonkheja vechiphunzila, palipano ni Akhilisitu otang’a mwauzimu (Onani ndime 19-20)
19-20. Kansi n’chinji chingayavye m’bale wachilumbwana kuti ankhale Nkhilisitu wotang’a mwauzimu? (Onani chithunzi chapachikuto.)
19 Abale achilumbwana, ziŵani kuti kukonkheja chisanzo cha Yesu ni nkhani lini ipepu. Mwewo mufunikila kusankha kukonkheja ŵanthu avisanzo viweme, kunkhala nkulu pa luso yoganiza, kunkhala munthu wodalilika, kuphunzila maluso amene angakuyavyeni pamoyo wanu, komasoti kukonzekela maudindo ŵamungezenkhala nawo kusogolo.
20 Nthawe ziyakine mungachite wowa mukaganizila ntchito zukulindilani kusogolo. Koma vinthu vingakuyendeleni luweme. Kumbukilani kuti Yehova ni wofunishisha kukuyavyani. (Yes. 41:10, 13) N’voziŵikilatu soti kuti abale na alongo amumpingo azakuyavyeni. Mwewo mukezenkhala munthu wakufuna Yehova, moyo wanu uzankhale wokondwelesha ngako. Sewo tukukondani ngako mwewo abale achilumbwana! Yehova akudaliseni ngako pamuchita vonse vamungakwanishe kuti munkhale Akhilisitu otang’a mwauzimu.—Miy. 22:4.
NYIMBO N.° 65 Pita pasogolo!
a Analume otang’a mwauzimu ni ofunika ngako mumpingo wa Chikhilisitu. Mu nkhani ino, tikambilane vingakuyavyeni mwewo abale achilumbwana kuti munkhale Akhilisitu otang’a mwauzimu.
b Onani kachigawo ka “Kumvwikisha luweme” munkhani yapita.
c Onani buku yakuti Gulu Lochita Chifuniro cha Yehova, mutu 5–6.