NKHANI YOPHUNZILA N.° 21
NYIMBO N.° 107 Mulungu niye chisanzo chikulu cha chikondi
Vamungachite kuti mufwane muyanu muweme wamungalungulane naye
“Kansi niŵani wamene angafwane mwanakazi waminkhalidwe iweme? Ni wantengo wapatali kupambana mwala wa korali.” —MIY. 31:10.
CHOLINGA CHANKHANI
Tikambilane mfundo za m’Baibolo zamene zingayavye munthu kuti afwane muyake muweme wangaloŵe naye m’banja. Komasoti tikambilane vangachite ŵanthu mumpingo kuti ayavye ŵanthu amene osakila muyawo wangamange naye banja.
1–2. (a) Kansi Akhilisitu amene ni mbeta ofunika kuganizila ngako chinji akaliyeyamba chibwenzi? (b) Kansi mawu akuti “chibwenzi” otanthauza chinji? (Onani “Kumvwikisha luweme.”)
KANSI mwewo mungasangalale kufwana munthu kuti mulungulane naye? Olo kuti ukwati n’chinthu lini chofunika ngako kuti ŵanthu ankhale osangalala, Akhilisitu anyinji amene ni mbeta, achilumbwana komasoti akulu-akulu oyembekezela mwachidwi kuti afwane muyawo wangamange naye banja. Koma kulaŵila chendi, mukaliyeyamba chibwenzi, mufunika kunkhala paushamwali wotang’a na Yehova, kuliziŵa luweme, komasoti kuphunzila luso yokatishila ntchito luweme ndalama zamukuti mukofwana mukezeloŵa m’banja.a (1 Ako. 7:36) Mukachita tetyo niye kuti muzankhale na banja yosangalala.
2 Koma olo n’tetyo, n’chinthu lini chipepu kuti mufwane muyanu muweme wamungamange naye banja. (Miy. 31:10) Komasoti olo kuti mufwane munthu wamufuna kuti mumuziŵe luweme, vingankhale vovuta kuti muyambe chibwenzi.b Munkhani ino, tikambilane vinthu vamene vingayavye Akhilisitu amene ni mbeta kuti afwane muyawo muweme wangamange naye banja nonkhala naye pachibwenzi. Tikambilane soti vangachite ŵanthu amumpingo poyavya Akhilisitu amene ofuna kuti aloŵe m’banja.
KANSI N’CHINJI CHINGAKUYAVYENI KUTI MUFWANE MWANAKAZI OLO MWANALUME MUWEME?
3. Kansi Nkhilisitu wamene ni mbeta ofunika kuganizila chinji pakusakila munthu wangamange naye banja?
3 Keno mwewo mufuna kuloŵa m’banja, mungachite luweme kuyamba mwaziŵa vamufuna kuli muyanu mukaliyeyamba chibwenzi. Kunyalanyaza nfundo yamene iyi, kungachitishe kuti muyambe kukumbwila munthu wamene angankhalelini muyanu muweme, olo kuyamba chibwenzi na munthu wamene ni wosayenelela. N’chendi kuti Nkhilisitu aliyense ofunika kulungulana na munthu wamene ni wobatizika. (1 Ako. 7:39) Koma vamene ivi vutanthauza lini kuti munthu aliyense wamene ni wobatizika angankhale muweme kulungulana naye. Tetyo, mungachite luweme kulikonsha kuti: ‘Kansi nili na volinga votyani pa moyo wangu? Kansi ni minkhalidwe yotyani yanufuna kuli munthu waningalungulane naye? Kansi vinthu vanuyembekezela kuli muyangu waningaloŵe naye m’banja n’vofunika chendi?’
4. Kansi ni vinthu votyani vakutomola ŵanthu ayakine popemphela kwa Mulungu?
4 Tukaikilalini kuti mwewo mwankhala mupemphela kwa Mulungu kuti akuyavyeni kufwana muyanu wamufuna. (Afil. 4:6) N’chendi kuti Yehova olonjezalini Nkhilisitu aliyense kuti azamupase munthu wangamange naye banja. Koma yove oziŵa vinthu vamufunikila komasoti mwamumvwila ndipo angakuyavyeni kufwana muyanu muweme wamungalungulane naye. Tetyo, pitilijani kumufotokozela vinthu vamufuna komasoti maganizo ŵanu. (Sal. 62:8) Mukomusenga kuti akuyavyeni kunkhala oleza ntima komasoti anzelu. (Yako. 1:5) Nkwasu muyakine zina yake John,c wamene onkhala ku United States, efotokoza vinthu vakulaŵila popemphela kwa Mulungu. Yove enena kuti: “Numufotokozela Yehova za minkhalidwe yanufuna kuli munthu waningamange naye banja. Numusenga kuti aniyavye kufwana mipata iweme kuti nikumane naye munthu wamene uyo. Komasoti numusenga Yehova m’pemphelo kuti aniyavye kukulisha minkhalidwe iweme yamene inganiyavye kunkhala mwanalume muweme.” Kalongosi muyakine zina yake Tanya waku Sri Lanka, enena kuti: “Panikali yembekezela munthu waningalungulane naye, nupemphela kwa Yehova kuti aniyavye kupitilija kunkhala wokhulupilika, woganiza luweme, komasoti wosangalala.” Olo kuti asoŵe munthu muweme wamungamange naye banja, Yehova olonjeza kuti azapitilije kukupasani vamufunikila mwakuthupi komasoti mwa mmaganizo.—Sal. 55:22.
5. Kansi ni mipata yotyani yangakatishile ntchito Nkhilisitu wamene ni mbeta kuti afwane munthu wamene okonda Yehova kuti alungulane naye? (1 Akolinto 15:58) (Onanisoti chithunzi.)
5 Baibolo yutilimbikisa kuti “mukonkhala na vochita vinyinji pa ntchito ya Ambuye.” (Ŵelengani 1 Akolinto 15:58.) Mukapitilija kunkhala bize potumikila Yehova komasoti kupatula nthawe yotandala na enekwasu na akalongosi osiyana-siyana, mwewo muzankhale nawo paushamwali wotang’a ndipo muzankhale na mwayi woziŵana na Akhilisitu amene akaliyeloŵa m’banja amene ali na volinga vofuna kutumikila Yehova monga ni mwewo. Komasoti keno muyeja-yeja mwakhama kuchita vinthu vakukondwela navo Yehova, mwewo muzafwane chisangalalo ngacho-ngacho.
Mukapitilija kunkhala bize potumikila Yehova nopatula nthawe yotandala na Akhilisitu osiyana-siyana, mwewo mungafwane muyanu muweme wamungalungulane naye (Onani ndime 5.)
6. Kansi Nkhilisitu ofunika kukumbukila chinji pakusakila munthu wangalungulane naye?
6 Koma olo n’tetyo, mufunika kunkhala osamala ngako kuti: kusakila-sakila munthu wamungamange naye banja osati kunkhale chinthu chofunika ngako pa moyo wanu kupambana Mulungu. (Afil. 1:10) Chisangalalo ngacho-ngacho chudalilalini vinthu vamuli navo mwakuthupi, koma chudalila ushamwali wamuli nawo na Yehova. (Mat. 5:3) Komasoti pa nthawe yamukali mweka, mungakatishile ntchito ufulu wamuli nawo kuti muchite vinyinji potumikila Yehova. (1 Ako. 7:32, 33) Mukokatishila ntchito luweme nthawe yanu. Kalongosi muyakine zina yake Jessica waku United States wamene elunguliwa ali na vyaka 30 enena kuti: “Nthawe zonse nenzenkhala bize potumikila Mulungu ndipo vamene ivi veniyavya kunkhala na moyo wokhutila olo kuti nenze nikaliyefwana mwanalume waningalungulane naye.”
MUKOPATULA NTHAWE KUTI MUMUZIŴE LUWEME MUYANU
7. Ndaŵa yanji ni chinthu chanzelu kupatula nthawe yokwanila kuti mumuziŵe luweme munthu muyakine mukaliyemuuja kuti mumufuna? (Miyambo 13:16)
7 Lomba tyani keno pali munthu muyakine wamene wamuwona kuti angankhale mwanalume olo mwanakazi muweme kumanga naye banja? Kansi mufunika kumukonshela mokulumija? Baibolo yunena kuti munthu wanzelu oyamba waganiza akaliyechita chinthu chiyakine. (Ŵelengani Miyambo 13:16.) Mungawoneshe kuti muli na nzelu pochita vinthu mochenjela pokatishila ntchito nthawe mokwanila kuti muyambe mwamuziŵa mukaliyemuuja kuti mumufuna. Mwanalume muyakine waku Netherlands zina yake Aschwin. Enena kuti: “Munthu ungakopeke maganizo mokulumija na munthu muyakine, koma ungalekesoti mokulumija kukopeka naye.” Tetyo mukankhala na nthawe yokwanila kuti mumuziŵe luweme muyanu, mungapewe kuyamba chibwenzi mokulumija mukaliyeganiza luweme. Kuyangijila pameme apo, mukapatula nthawe kuti mumuziŵe luweme munthu muyakine vingakuyavyeni kuziŵa kuti munthu wamene uyo ni muweme olo yayi kuti mulungulane naye.
8. Kansi munthu angachite tyani kuti amuziŵe luweme muyake wakufuna kuti alungulane naye? (Onanisoti chithunzi.)
8 Kansi mwewo mungachite tyani kuti mumuphunzile munthu muyakine koma munthu wamene uyo osaziŵa cholinga chanu? Mwewo mungakwanishe kuziŵa nkhalidwe yauzimu, umunthu wake, komasoti vochita va munthu wamene uyo potandala pagulu ya ŵanthu, olo pa misonkhano yampingo. Kansi azishamwali ŵake ni ŵanthu otyani, ndipo ni vinthu votyani vakukonda kulaŵila yove potandala? (Luk. 6:45) Kansi volinga vali navo pa moyo wake n’vokatijana na vanu? Mungachite luweme kutandala na akulu amumpingo olo Akhilisitu otang’a mwauzimu. (Miy. 20:18) Mungaŵakonshe kuti akuujeni vokhuza mbili yake komasoti minkhalidwe yali nayo. (Rute 2:11) Panthawe yamufufuza kuti mumuziŵe luweme munthu muyakine, mukopewa kuchita vinthu vamene vingamuchitishe kuti akonkhala wosamasuka. Mukolemekeza maganizo ŵake, nkhani zake zachisinsi, komasoti chilichonse chokhuza yove.
Mukaliyeuja munthu muyakine kuti mumufuna, mufunika kuchita vinthu mochenjela popatula nthawe iweme kuti mumuziŵe luweme munthu wamene uyo (Onani ndime 7–8)
9. Mukaliyeuja munthu kuti mumufuna, kansi mufunika kusimikijila chinji poyamba?
9 Kansi mungafunike kutola nthawe itali tyani mukaliphunzila munthu muyakine kuti mumukonshele? Mukakulumija kuuja munthu muyakine kuti mumufuna, yove angaganize kuti mwewo muliyeganizile mosamala za nkhani yamene iyo mukaliye panga chosankha. (Miy. 29:20) Koma keno munthu muyakine waziŵa kuti mwewo mumufuna ndipo mwewo muchelwa kumukonshela, yove angaganize kuti mumutaila nthawe kuti mumuuje cholinga chanu. (Mlal. 11:4) Kumbukilani kuti mukauja munthu muyakine kuti mumufuna, vutanthauzalini kuti vivute vityani mwewo muzalungulane naye. Koma mufunika kusimikijila poyamba kuti mwakonzeka chendi kuti muloŵe m’banja, ndipo muyanu wamwafwana azankhale mwakazi olo mwanalume muweme.
10. Kansi mungachite tyani mukaziŵa kuti munthu muyakine okufunani koma mwewo mufunalini kunkhala naye pa chibwenzi?
10 Kansi mungachite tyani keno mwaziŵa kuti munthu muyakine wakopeka namwe? Keno mwewo mufunalini kunkhala naye pachibwenzi muwonesheni kupilila m’vochita vanu. Kungankhale kuipa ntima kuchitisha munthu kuganiza kuti mufuna kunkhala naye pachibwenzi koma pansi pa ntima mwewo mufuna lini.—1 Ako. 10:24; Aife. 4:25.
11. Keno mufuna kuyavya munthu kufwana chibwenzi olo munthu wangalungulane naye, kansi mufunika kuganizila ngako vinthu votyani?
11 M’madela ayakine, makolo olo ŵanthu ayakine akulu-akulu niye amene osankha munthu wakufuna kuti wachibale wawo azalungulane naye. M’madela ayakine, achibale olo azishamwali angasakile munthu wakuwona kuti ni muweme kumanga naye banja, pavuli pake nopanga pulani kuti mwanalume na mwanakazi akumane kuti awone keno akondana pofuna kuŵayavya kuti ayambe chibwenzi. Mukasengewa kuti muyavye munthu muyakine kufwana chibwenzi olo munthu wangalungulane naye, mukoganizila vakukonda onse aŵili komasoti vinthu vakufunikila pa moyo wawo. Keno mwawona munthu muyakine wamene angankhale mwanalume olo mwakazi muweme kuli nshamwali olo wachibale wanu, mungachite bwino kumuziŵa luweme munthu wamene uyo poyamba, kuziŵa minkhalidwe yake, ndipo chinthu chofunika ngako ni kuziŵa keno yove ali paushamwali uweme na Yehova. Kunkhala paushamwali wotang’a na Yehova n’chinthu chofunika ngako kupambana ndalama, maphunzilo, olo maudindo ŵangankhale nawo munthu. Koma olo n’tetyo, mukokumbukila kuti mkwasu olo kalongosi wamene ni mbeta niye amene ali na ufulu wosankha keno ofuna kuloŵa m’banja na munthu wamene uyo olo yayi.—Agal. 6:5.
KANSI MUNGACHITE TYANI KUTI MUYAMBE CHIBWENZI?
12. Kansi mungachite tyani kuti muuje mwanalume olo mwanakazi kuti mufuna kunkhala naye pachibwenzi?
12 Keno mwewo mufuna kunkhala pachibwenzi na munthu muyakine, kansi mungachite tyani kuti mumuuje kuti mumufuna?d Mungapange pulani kuti mutandale naye munthu wamene uyo keno n’kupitila pa foni, olo pa malo aliwonse owonekela. Muujeni munthu wamene uyo mosapita m’mbali kuti mumufuna. (1 Ako. 14:9) Keno pangafunikile mungamupase mpata munthu wamene uyo kuti ayambe waganiza pavuli pake azakuyankheni. (Miy. 15:28) Ndipo keno munthu wamene uyo ofunalini kunkhala namwe pachibwenzi lemekezani maganizo ŵake.
13. Kansi mungachite tyani munthu muyakine akakuujani kuti okufunani? (Akolose 4:6)
13 Kansi mungachite tyani munthu muyakine akakuujani kuti okufunani? Munthu ofunika kutang’a ntima ngako kuti akufotokozeleni maganizo ŵake, tetyo mufunika kuchita naye vinthu mowama ntima komasoti mwaulemu. (Ŵelengani Akolose 4:6.) Keno mwewo mufunikila nthawe kuti muiganizile nkhani yamene iyo mukaliyevomela, muujeni munthu wamene uyo. Koma olo n’tetyo, mufunika kuyankha mokulumija. (Miy. 13:12) Keno mwewo mufunalini, mufotokozeleni mowama ntima koma mosapita m’mbali. Onani vechichita mkwasu muyakine waku Austria zina yake Hans, kalongosi muyakine pechimukoshela, yove enena kuti: “Newo nemufotokozela chosankha changu mowama ntima ngako koma momvwika luweme. Nenzefunalini kuti yove akoganiza kuti newo nufuna kunkhala naye pachibwenzi. Pa chifukwa chimo na chimo chamene icho, newo nenzechita vinthu mosamala kuti osati nilaŵile olo kuchita chinthu chilichonse chamene chingamuchitishe kuganiza kuti nachinja maganizo.” Koma keno mwewo mwakonda kunkhala naye pachibwenzi munthu wamene uyo, muujeni maganizo ŵanu komasoti vamukuti muzachite mukezeyamba chibwenzi. Vinthu vamuyembekezela kuti muzachite pa nthawe ya chibwenzi chanu, vingasiyane chifukwa cha chinkhalidwe olo vinthu viyakine.
KANSI AYAKINE ANGACHITE TYANI POYAVYA AKHILISITU AMENE NI MBETA?
14. Kansi ni vinthu votyani vatingalaŵile kuti tilimbikise Akhilisitu amene ni mbeta?
14 Kansi aliyense wa sewo angachite tyani kuti ayavye Akhilisitu amene ofuna kuloŵa m’banja? Chinthu chimozi chatingachite ni kunkhala osamala na vatulaŵila. (Aife. 4:29) Tingachite luweme kulikonsha kuti: ‘Kansi newo nuseka ŵanthu amene ofuna kuti aloŵe m’banja? Nikawona mkwasu wamene ni mbeta otandala na kalongosi wamene ni wosalunguliwa, kansi nuganiza kuti ove apona m’chikondi?’ (1 Tim. 5:13) Kuyangijila pameme apo, tufunika kupewa kuchita vinthu vamene vingachitishe Akhilisitu amane ni mbeta kuganiza kuti ali na vuto iyakine mwachibadwa, olo ni wosafunika n’chifukwa chake oloŵalini m’banja. Hans, watatomola poyamba enena kuti: “Enekwasu ayakine enzenikonsha kuti, ‘Ulekelanji kulungula? Wewo ufunika kulungula chifukwa wakula lomba.’ Mawu monga ni amene aŵa angachitishe Akhilisitu amene ni mbeta kulimvwa kuti ni osafunika ndipo angalimvwe kuti niwokakamijika kuti aloŵe m’banja.” Tingachite luweme ngakosoti kusakila mipata kuti titembeje Akhilisitu amane alilini pa banja!—1 Ates. 5:11.
15. (a) Mokatijana na mfundo yapa Aloma 15:2, kansi tufunika kuganizila chinji tikafuna kuyavya munthu kuti afwane muyake wangamange naye banja? (b) Kansi ni maphunzilo ofunika otyani ŵamwafwana muvidiyo? (Onanisoti chithunzi.)
15 Kansi mungachite tyani keno pali mkwasu komasoti kalongosi wamuganizila kuti angamange banja iweme kuti alungulane? Baibolo yutiuja kuti tikoganizila vakufuna ŵanthu ayakine. (Ŵelengani Aloma 15:2.) Ŵanthu anyinji amene ni mbeta ofunalini kuti ayawo achitekuŵauja munthu muweme wangalungulane naye, ndipo sewo tufunika kulemekeza vofuna vawo. (2 Ates. 3:11) Ŵanthu ayakine amene alilini pabanja ofuna kuti ayawo aŵayavye kuti afwane munthu wangalungulane naye, koma sewo tufunikalini kuloŵelelapo peka-peka keno tachita kuujiwa.e (Miy. 3:27) Ŵanthu ayakine ofunalini kuliziŵikisha mwanjila yamene iyi. Kalongosi muyakine waku Germany zina yake Lydia, enena kuti: “Mwewo mungapange pulani kuti mkwasu pamozi na wamene uyo, akakumane pa gulu ya ŵanthu. Mwewo mungofunika tyala kuyavya mkwasu pamozi na kalongosi wamene uyo kuti akumane, ndipo pavuli pake mungasiye nkhani yonse m’manja mwawo.”
Mkwasu pamozi na kalongosi amene ni mbeta, ali na mwayi wolaŵijana pakati pa gulu ya ŵanthu (Onani ndime 15.)
16. Kansi Akhilisitu amene ni mbeta ofunika kukumbukila chinji?
16 Aliyense wa sewo—mbeta komasoti amene ali pa banja—angankhale na moyo wosangalala! (Sal. 128:1) Tetyo, keno mwewo mufuna kuloŵa m’banja koma mukaliyefwana muyamu wokuyenelelani, pitilijani kuika maganizo ŵanu pa kutumikila Yehova. Kalongosi muyakine waku Macao zina yake Sin Yi enena kuti: “Tikayelekezela vyaka vamukuti muzankhale pamozi na mwanalume olo mwanakazi wanu m’Paladaiso, nthawe yamungankhale muli mweka muli chino chalo chiipa niifupi ngako. Mukonkhala osangalala pamukali mweka, ndipo mukoikatishila ntchito luweme nthawe yamene iyi.” Lomba kansi mungachite tyani keno mwafwana kale muyanu wamungamange naye banja ndipo muli pa chibwenzi? Munkhani ikuza tizakambilane vamungachite kuti vinthu vikuyendeleni luweme mukankhala pa chibwenzi.
NYIMBO N.° 137 Anakazi achikhilisitu okhulupilika
a Kuti muziŵe keno mwakonzeka kuloŵa m’banja, ŵelengani nkhani yapa jw.org yakuti “Kukhala Pachibwenzi—Mbali Yoyamba: Kodi Ndine Wokonzeka Kukhala Pachibwenzi?”
b KUMVWIKISHA LUWEME: Munkhani ino komasoti ikuza, mawu akuti “chibwenzi” onena za nthawe yakukatishila ntchito mwanalume komasoti mwanakazi kuti aziŵane luweme pofuna kusimikijila kuti muyawo nimuweme kulungalana naye. M’vyalo viyakine ŵanthu osankha kunkhala pachibwenzi na cholinga chakuti aziŵane luweme na munthu muyakine. Chibwenzi chuyamba keno mwanalume na mwanazi akondana ndipo chupitilija mpaka pa nthawe yakuti azasankhe kuloŵa m’banja olo kuti asilije chibwenzi chawo.
c Mazina ayakine achinjiwa.
d N’vinkhalidwe viyakine, kanyinji-kanyinji mkwasu niye wamene okonshela kalongosi kuti ankhale naye pachibwenzi. Koma olo n’tetyo, n’kuphoniyalini soti kalongosi akakonshela mkwasu kuti ankhale naye pachibwenzi. (Rute 3:1-13) Kuti muziŵe vinyinji onani nkhani yakuti “Zimene Achinyamata Amadzifunsa . . . Kodi Mnyamata Ndingamuuze Bwanji Kuti Ndikumufuna?” mu Galamukani! ya 22 Okutoba 2004.
e Lolelani vidiyo pa jw.org yakuti, Niyatani nkhondo yotang’a ya chikhulupililo—Akhilisitu amene ni mbeta.