NKHANI YOPHUNZILA N.° 29
NYIMBO N.° 121 Tufunikila kunkhala olilesha
Pitilijani kunkhala menso kuti osati muloŵe m’mayeselo
“Nkhalani menso ndipo pitilijani kupemphela kuti osati muloŵe m’mayeselo.”—MAT. 26:41.
CHOLINGA CHANKHANI
Cholinga chikulu cha ino nkhani nikutikumbusha kuti tufunika kuyeja-yeja mwakhama kuti tipewe kuchita chimo. Itikumbushesoti kuti tufunika kunkhala osamala popewa kuchita vinthu vamene vingatiyese kuti tichite chimo ikulu.
1-2. (a) Kansi Yesu eŵachenjeja chinji ophunzila ŵake? (b) Kansi n’chinji chechitisha kuti ophunzila a Yesu amuthaŵe? (Onanisoti vithunzi.)
“MZIMU niwofunishisha koma muŵili niwofoka.”a (Mat. 26:41b) Yesu pechilaŵila mawu amene aŵa ewonesha kuti omvwisha kuti sewo nise ochimwa ndipo tingaphoniyeshe vinthu viyakine. Koma yove elaŵilasoti mawu amene aŵa pofuna kutichenjeja kuti: Tufunika kupewa kuganiza kuti nise aweme ngako ndipo tikochita viweme nthawe zonse. Ma awazi atontho kuvuli Yesu akaliyelawila mawu amene aŵa, ophunzila ŵake enze enena molidalila kuti amuthaŵelini nomusiya yeka. (Mat. 26:35) Ove enze na volinga viweme. Koma enzeziŵalini kuti chikhulupililo chawo chichepe mokulumija akakumana na mavuto, nochita chinthu chiipa. N’chifukwa chake Yesu eŵachenjeja kuti: “Nkhalani menso, ndipo mupitilije kupemphela kuti osati muloŵe m’mayeselo.”—Mat. 26:41a.
2 N’vomvwisha chisoni kuti ophunzila a Yesu aliyepitilije kunkhala menso. Panthawe yechikatiwa Yesu na adani ŵake, kansi ophunzila ŵake epitilija kunkhala naye pafupi olo emuthaŵa chifukwa choyopa ŵanthu? Chifukwa chakuti aliyepitilije kunkhala menso, ophunzila a Yesu echita vinthu vechilonjeza kuti angavichitelini—ove ethaŵa nomusiya yeka Yesu.—Mat. 26:56.
Yesu elangiza ophunzila ŵake kuti apitilije kunkhala menso kuti osati aloŵe m’mayeselo, koma ove emuthaŵa (Onani ndime 1-2.)
3. (a) Kuti tipitilije kunkhala okhulupilika kwa Yehova, ndaŵa yanji tufunika kupewa ntima wolidalila? (b) Kansi tikambilane chinji muli ino nkhani?
3 Tufunika kupewa kuganiza kuti chikhulupililo chasu chikonkhala chotang’a ngako nthawe zonse ndipo tingachitelini chinthu chiipa. N’chendi kuti nise osimikija ntima kupewa chilichonse chamene chingawononge ushamwali wasu na Yehova. Koma olo n’tetyo, sewo tiliye ungwilo ndipo tingayesewe mosavuta kuti tichite chinthu chiipa. (Alo. 5:12; 7:21-23) Tingakumane na mayeselo mosayembekezeleka nochita chinthu chiipa. Kuti tipitilije kunkhala okhulupilika kwa Yehova na Mwana wake, tufunika kukonkheja malangizo a Yesu onena za kunkhala menso kuti osati tiyesewe nochita chimo. Nkhani ino itiyavye kuziŵa mwatingachitile vamene ivi. Poyamba, tikambilane vatingachite kuti tiliteteze, ngako-ngako kuvinthu vamene vingatiyese. Pavuli pake, tikambilane vatingachite kuti tiliteteze kumayeselo. Posilijila, tikambilane vatingachite kuti tipitilije kunkhala menso.
MUKOZIŴILATU VINTHU VAMENE VINGAKUYESENI
4-5. Ndaŵa yanji tufunika kupitilija kunkhala menso olo pa machimo ŵatuwona kuti ni atontho-atontho?
4 Machimo ayakine ni atontho-athontho kupambana ayakine, koma olo n’tetyo angawononge ushamwali wasu na Yehova. Ndipo kuyangijila pamene apo, angachitishe kuti tichite machimo ayakine akulu-akulu.
5 Aliyense wasewo angayesewe kuti achite chimo. Koma tonse tili na vofoka vosiyana-siyana, tetyo aliyense ali na vuto yapadela yamene ingamuyese kuti achite chinthu chiipa. Mwachisanzo, munthu muyakine angovutika na chilako-lako chakuti achite chiwele-wele. Muyakine angovutika na chilako-lako chiipa monga kusoŵelesha vizo vofisika olo kulolela volaula. Kuyangijila pamene apo, pali ayakine amene olimbana na kuyopa ŵanthu, kukalipa kamangu, olo ntima womeka. Molingana na mwechinenela Yakobo, “munthu aliyense oyesewa na chilako-lako chake chamene chumukasha nomukopa.”—Yako. 1:14.
6. Kansi tufunika kunkhala achilungamo pankhani yotyani?
6 Kansi mwewo muziŵilatu vinthu vamene vingakuyeseni ngako? Vingankhalelini luweme kulitalija wenye mwakuwaya-waya vofoka vasu olo kuganiza kuti tili na chikhulupililo chotang’a ngako mwakuti tingagonjelini tikayesewa kuti tichite chinthu chiipa. (1 Yoh. 1:8) Kuyangijila pamene apo, Paulo elaŵila mawu owonesha kuti olo ŵanthu “amene ni oyenelela mwauzimu”, angagonje pamayeselo keno angapitilijelini kunkhala menso. (Agal. 6:1) Sewo tufunika kuliziŵa luweme komasoti vinthu vingatiloŵeshe m’mayeselo.—2 Akor. 13:5.
7. Kansi tufunika kunkhala osamala ngako na chinji? Pelekani chisanzo.
7 Kansi tingachite tyani pavuli pakuti taziŵa vinthu vamene vutiyesa ngako? Mukoyeja-yeja mwakhama kulimbana na mayeselo amene awo! Mwachisanzo, munthawe za m’Baibolo malo amene enze oyofya ngako kuti adani angaloŵe ni pamuliyango wa mpanda. N’chifukwa chake magadi anyinji enzenkhala pamiliyango kuti adani angaloŵe pofuna kuteteza tauni. Molingana na vamene ivi, tufunika kunkhala osamala ngako na vinthu vamene vingatiyese ngako kuti tikokwanisha kupilila tikakumana na mayeselo.—1 Ako. 9:27.
VATINGACHITE KUTI TILITETEZE KUMAYESELO NOPEWA KUCHITA CHIMO
8-9. Kansi mulumbwana otomolewa pa Miyambo chapitala 7 sembe echita tyani kuti apewe kuchita chimo ikulu? (Miyambo 7:8, 9, 13, 14, 21)
8 Kansi tingaliteteze tyani kumayeselo nopewa kuchita chimo? Onani vatingaphunzile kuli mulumbwana muyakine wamene otomolewa pa Miyambo chapitala 7. Yove echita chigololo na mwanakazi muyakine wamene enze hule. Vesi 22 yutiuja kuti mulumbwana wamene uyo eyamba kukonkhelela hule “mwazizizi.” Koma mokatijana na mwakufotokozela mavesi ayakine apavuli, mulumbwana wamene uyu esankha vinthu viyakine mopusa vamene vechitisha kuti achite chimo.
9 Kansi n’chinji chechitisha kuti yove achimwe? Poyamba, yove “enzetendesha munsewu pafupi na mphambano [ya kung’anda kwa hule] nchingulo kwasala patontho kufipa.” Pavuli pake, yove eyamba kukonkha njila yoluta ku ng’anda kwa hule. (Ŵelengani Miyambo 7:8, 9.) Pasogolo pake, pavuli pakuti wawona hule aliyefune kujokela kung’anda. Mmalo mwake, yove evomela kukising’ana naye nomvwishila penzemuuja za nsembe zankatijano zechipeleka yove pofuna kuliwamisha kuli mulumbwana. (Ŵelengani Miyambo 7:13, 14, 21.) Kuti mulumbwana wamene uyo ekwanisha kuliteteza kuvinthu vamene vechitisha kuti achimwe sembe eliteteza kumayeselo nopewa kuchita chimo.
10. Kansi masiku ŵano munthu angaphoniyeshe tyani vinthu monga nimwechichitila mulumbwana wamene uyu?
10 Nkhani yamene iyi yuwonesha vinthu vamene vingachitikile ntumiki aliyense wa Yehova. Ntumiki wa Mulungu angagonje pamayeselo nochita chimo ikulu, pavuli pake noganiza kuti ‘vachitika mwazizizi.’ Payakine yove angaganize kuti “vangochitika.” Koma olo n’tetyo pavuli poganizila vinthu vechichita, yove angaziŵe kuti esankha vinthu viyakine mosaganiza luweme akaliyechita chimo ikulu. Payakine yove enze na azishamwali amene okondalini Yehova. Payakine enzesankha vinthu vosangalasa, kuŵelenga mawebisaiti, olo kupezeka mmalo amene ni awemelini kuli Akhilisitu. Payakinesoti enze eleka kupemphela, kuŵelenga Baibolo, kupezeka pamisonkhano, olo kukata ntchito yolalikila. Molingana na mulumbwana otomolewa pa Miyambo, munthu wotetyo ochimwa pavuli pakuti enzesankha vinthu vinyinji viipa.
11. Kansi tufunika kuchita chinji kuti tipewe kuchita chimo?
11 Kansi sewo tuphunzilapo chinji? Tufunika kunkhala osamala osati popewa tyala chimo, komasoti vinthu vingachitishe kuti tichite chimo. Vamene ivi niye vechifotokoza Solomo pavuli pakuti wanena za mulumbwana komasoti hule. Ponena za hule, yove enena kuti: “Osaluŵila noyamba kuyenda munjila zake.” (Miy. 7:25) Yove enenasoti kuti: “Unkhale kutali ngako na yove; osavwendela pamuliyango wang’anda yake.” (Miy. 5:3, 8) Sewo tuliteteza ku machimo mwakupitilija kupewa vinthu vingachitishe kuti tichimwe.b Vamene ivi vutanthauza kuti olo vinthu vamene nivosaleshewa kuli Akhilisitu, tufunika kuvipewa tikawona kuti vingatiyese kuti tichite chinthu chiipa.—Mat. 5:29, 30.
12. Kansi Yobu enzewosimikija ntima kuchita chinji, ndipo vamene ivi vemuyavya tyani kuti apewe mayeselo? (Yobu 31:1)
12 Kuti tipewe vinthu vingachitishe kuti tichimwe tufunika kunkhala osimikija na ntima wonse kuti tipitilije kunkhala menso. Vamene ivi niye vechichita Yobu. Yove ‘echita pangano na menso ŵake’ kuti akopewa kulolesha anakazi ayakine moŵakumbwila. (Ŵelengani Yobu 31:1.) Kuchita vinthu mokatijana na vechilonjeza pamoyo wake sembe kwemuyavya kupewa chilichonse chingachitishe kuti achite chigololo. Nase tufunika kunkhala osimikija ntima kupewa chilichonse chingachitishe kuti tiyesewe.
13. Ndaŵa yanji tufunika kuteteza maganizo ŵasu? (Onanisoti chithunzi.)
13 Sewo tufunikasoti kuteteza maganizo ŵasu. (Eks. 20:17) Ŵanthu ayakine owona kuti paliye vuto kuganizila vinthu viipa malinga keno ovichitalini. Koma kaganizidwe kamene aka nikaipa. Kuganizila vinthu viipa kuchitisha munthu kunkhala na chilako-lako champhamvu. Munthu wamene ochita vinthu voteti, vingamuvute ngako kupilila akayesewa kuti achite chinthu chiipa. N’chendi kuti tingapeweletulini kuganizila vinthu viipa muntima mwasu. Koma vamene ivi vikachitika, tufunika kuleka mokulumija kuviganizila noyamba kuganizila vinthu viweme. Tikachita tetyo, tingaliteteze kuti tipewe kuchita chimo ikulu chifukwa tulolalini kuti manganizo aipa akule nonkhala chilako-lako champhamvu.—Afil. 4:8; Akol. 3:2; Yako. 1:13-15.
Sewo tufunika kupewa kuchita chilichonse chamene chingachitishe kuti tiyesewe (Onani ndime 13.)
14. Kansi chinji chamene chingatiyavyesoti kuti tiliteteze kumayeselo?
14 Kansi tingachitesoti chinji kuti tiliteteze kumayeselo? Tufunika kukhulupilila kuti vinthu vutiyendela luweme nthawe zonse keno tumvwila malamulo a Yehova. Nthawe ziyakine vingativute kumvwa komasoti kuganiza munjila yakufuna Yehova. Koma keno tuyeja-yeja mwakhama kuchita vamene ivi, tizankhale osangalala ngako.
15. Kansi kuganizila vinthu viweme kutiyavya tyani kupewa mayeselo?
15 Sewo tufunika kuganizila vinthu viweme. Tikaphunzila ‘kuzondana na chinthu chiipa nokonda chinthu chiweme’ tizankhale na mphamvu zochitila vinthu viweme nopewa vinthu vingatiyese kuti tichite chimo. (Amo. 5:15) Kuganizila vinthu viweme kungatiyavyesoti kukana mayeselo ŵatingakumane nawo mwazizizi.
16. Kansi kuchita vinthu vauzimu kutiyavya tyani kuti tipitilije kunkhala menso? (Onanisoti chithunzi.)
16 Kansi tingachite tyani kuti tikoganizila ngako vinthu viweme? Tufunika kunkhala na chiyoloŵezi chochita vinthu vauzimu. Tikankhala pamisonkhano olo muutumiki, ni vovuta kuti tigonje tikayesewa. M’malo mwake, tunkhala ofunishisha kuchita vinthu vangakondwele navo Yehova. (Mat. 28:19, 20; Ahe. 10:24, 25) Kuŵelenga komasoti kuphunzila Baibolo noiganizila kutiyavya kukonda ngako vinthu viweme nozondana na vinthu viipa. (Yos. 1:8; Masal. 1:2, 3; 119:97, 101) Kumbukilani kuti Yesu euja ophunzila ŵake kuti: “Mupitilije kupemphela kuti osati muloŵe m’mayeselo.” (Mat. 26:41) Tikapemphela kuli Atata ŵasu akululu tumupasa mwayi kuti atiyavye ndipo tunkhala osimikija ntima kuchita vinthu vomukondwelesha.—Yako. 4:8.
Kunkhala na pulogilamu iweme yauzimu, kutang’isha chikhulupililo chasu ndipo kutiyavya kupewa mayeselo (Onani ndime 16.)c
PITILIJANI KUNKHALA MENSO
17. Kansi Petulo enzevutika ngako na chofoka chotyani?
17 Sewo tingakwanishe kulimbana bwino-bwino na viyakine mwavofoka vasu nopambana. Koma vofoka vasu viyakine tingafunike kupitilija kulimbana navo kwanthawe itali. Ganizilani za ntumwi Petulo. Kuyopa ŵanthu kwemuchitisha kuti akane Yesu kwa maulwendo okwanila atatu. (Mat. 26:69-75) Venzewoneka monga Petulo waleka kuyopa ŵanthu pechichitila umboni motang’a ntima pamenso pa Khoti ikulu ya Ayuda. (Mach. 5:27-29) Koma pavuli pa vyaka vinyinji, yove eleka kulya chakulya pamozi na Akhilisitu amitundu iyakine chifukwa ‘enzeyopa ŵanthu otendewa.’ (Agal. 2:11, 12) Petulo enze eyambasoti kuyopa ŵanthu. Vuwoneka kuti vuto ya Petulo yenze ikaliyesililatu.
18. Kansi n’chinji chingachitike na viyakine mwa viyoloŵezi vasu viipa?
18 Vamene ivi vingatichitikilesoti nase. Motyani? Nkhalidwe yetenzeganiza kuti isila, tingayambesoti kuiwonesha noyesewa nayo. Mwachisanzo, mkwasu muyakine enena kuti: “Newo nelimbana na vuto yofuna kulolela volaula kwavyaka 10 ndipo nenze nikhulupilila kuti isila. Koma muvochitika viyakine nenzeyesewa kuti nilolelesoti vinthu vamene ivo.” N’vokondwelesha kuti yove aliyewelele nvuli. Yove eziŵa kuti ofunika kuchitapo kanthu nsiku iliyonse polimbana na chiyoloŵezi chake, mosalekeja kwa moyo wake wonse. Moyavyiwa na mwanakazi wake komasoti akulu amumpingo, yove ekwanisha kulimbana na vuto yake yofuna kulolela volaula.
19. Kansi tingachite tyani keno tikalilimbana mphela na vofoka vasu viyakine?
19 Kansi tingachite tyani kuti tipewe kuchita chimo chifukwa cha viyoloŵezi vatikalilimbana navo? Tufunika kukonkheja malangizo a Yesu akuti: “Pitilijani kunkhala menso.” Olo panthawe yamulimvwa kuti muli na mphanvu kuti muchite viweme, mukopitilija kupewa vinthu vamene vingachitishe kuti muyesewe. (1 Ako. 10:12) Pitilijani kuchita vinthu vamene vikuyavyani poyamba kuti mupambane polimbana na vuto yanu. Lemba ya Miyambo 28:14 yunena kuti: “Wosangalala ni munthu wamene nthawe zonse osamala vochita vake.”—2 Pet. 3:14.
MADALISO ŴATUFWANA TIKAPITILIJA KUNKHALA MENSO
20-21. (a) Kansi ni madaliso otyani ŵatingafwane tikapitilija kunkhala menso nopewa mayeselo? (b) Tikachita mbali yasu popewa mayeselo, kansi Yehova azatichitile chinji? (2 Akolinto 4:7)
20 Tonse tingavomekeje kuti kupitilija kunkhala menso kuti tipewe kuloŵa m’mayeselo, kufuna khama. Tikachita chimo ‘tingankhale osangalala kwanthawe itontho’, koma tikachita vinthu mwakufunila Yehova tingankhale osangalala ngako. (Ahe. 11:25; Sal. 19:8) Vili tetyo, chifukwa tipangiwa kuti tikochita vinthu mwakufunila yove. (Gen. 1:27) Vamene ivi vutiyavya kunkhala na chikumbuntima chituŵa nopitilija kuyenda munjila yaku moyo.—1 Tim. 6:12; 2 Tim. 1:3; Yuda 20, 21.
21 N’chendi kuti “muŵili niwofoka.” Koma vamene ivi vutanthauzalini kuti sewo tiliye chiyembekezo. Yehova niwokonzeka kutipasa mphamvu zatufunikila. (Ŵelengani 2 Akolinto 4:7.) Koma olo n’tetyo, kumbukilani kuti zamene izi ni “mphamvu zopambana zovyalika nazo.” Koma poyamba, sewo tufunika kuchita vonse vatingakwanishe polimbana na mayeselo. Tikachita mbali yasu, tingankhale osimikijila kuti Yehova azayankhe mapemphelo ŵasu notipasa mphamvu zatufunikila. (1 Ako. 10:13) N’chendi, moyavyiwa na Yehova sewo tingapitilije kunkhala menso nopewa kuloŵa m’mayeselo.
NYIMBO N.° 47 Pemphelani kwa Yehova nsiku iliyonse
a KUMVWIKISHA LUWEME: “Mzimu” wamene utomolewa pa Mateyo 26:41 ni mphamvu yankati mwasu yamene niye yuchitisha kuti tikochita vinthu olo kumvwa mwanjila yatumvwila. “Muŵili” upanamila vinthu vatuphoniyesha chifukwa chakusoŵa ungwilo kwasu. Chifukwa chavamene ivi, nthawe ziyakine tingaŵe na cholinga chochita vinthu viweme, koma tikalekasamala tingayesewe nochita vinthu vayulesha Baibolo.
b Munthu akachita chimo ikulu, angafwane malangizo oyavya m’buku ya Sangalalani na moyo kosasila!, mutu 57 mfundo 1-3, komasoti munkhani yakuti “Maso Ako Aziyang’ana pa Zinthu Zakutsogolo” mu Nsanja ya Olonda ya Novemba 2020, pedji 27-29, ndim. 12-17.
c MAWU OFOTOKOZA CHITHUNZI: Mkwasu oŵelenga lemba yansiku kummawa, oŵelenga Baibolo panthawe yopumula, komasoti ali pamisonkhano yankati mwasondo nchingulo.