LAIBULALE YA PA INTANETI ya Watchtower
Watchtower
LAIBULALE YA PA INTANETI
Chinsenga (Mozambique)
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • MISONKHANO
  • w25 August map. 20-25
  • Mungakwanishe kugonjesa vilako-lako viipa

Pambali yamwasankha paliye vidiyo.

Sole, palipaphoniyeka peyenzezenguluka vidiyo

  • Mungakwanishe kugonjesa vilako-lako viipa
  • Nsanja ya Mulonda Yulengeza Ufumu Wa Yehova (Yophunzila)—2025
  • Tumitu
  • Nkhani Volingana
  • VAKUFUNA SATANA KUTI SEWO TIKOVIGANIZILA
  • KANSI UCHIMO UNGACHITISHE KUTI TIYAMBE KUGANIZILA CHINJI?
  • VATINGACHITE KUTI TIPAMBANE
  • “PITILIJANI KULIYESA”
  • Pitilijani kunkhala menso kuti osati muloŵe m’mayeselo
    Nsanja ya Mulonda (Yophunzila)—2024
  • “Pitilijani kukonkhelela” Yesu pavuli pakuti mwabatizika
    Nsanja ya Mulonda (Yophunzila)—2024
  • Vawachita Yehova kuti apulumushe ŵanthu ku uchimo na imfwa
    Nsanja ya Mulonda (Yophunzila)—2024
  • Vosankha Vamene Vuwonesha kuti Tudalila Yehova
    Utumiki komasoti moyo wasu wa chikhilisitu—Kabuku kamisonkhano—2023
Onani soti viyake voyangijilika
Nsanja ya Mulonda Yulengeza Ufumu Wa Yehova (Yophunzila)—2025
w25 August map. 20-25

NKHANI YOPHUNZILA N.° 35

NYIMBO N.° 121 Tufunikila kunkhala olilesha

Mungakwanishe kugonjesa vilako-lako viipa

“Osati mulole kuti uchimo upitilije kulamulila monga ni mfumu mmiŵili yanu yakuti ingafwe kuti mukokonkheja vilakolako va miŵili yanu.”—Alo. 6:12.

CHOLINGA CHA NKHANI INO

Munkhani ino, tiwone vatingachite kuti osati tikokhumudwa tikayambasoti kulaka-laka vinthu viipa komasoti vatingachite polimbana navo.

1. Kansi ni vuto yotyani yatukumana nayo tonse?

KANSI mwewo mwenkhalapo kale na chilako-lako chofuna kuchita vinthu vasakondwela navo Yehova? Keno ni tetyo, osaliimba mulandu. Baibolo yunena kuti: “Paliye mayeselo amwakumana nawo osiyana na ŵakukumana nawo ŵanthu ayakine.” (1 Ako. 10:13)a Vamene ivi vutanthauza kuti viliye kanthu kuti mulimbana na vuto yotyani, mwewo mulilini mweka. Koma palisoti ŵanthu ayakine amene olimbanasoti na vuto yolingana na yanu. Ndipo moyavyiwa na Yehova mwewo mungakwanishe kuigonjesa vuto yamene iyo.

2. Kansi ni mavuto otyani ŵangakumane nawo Akhilisitu ayakine komasoti ophunzila Baibolo? (Onanisoti chithunzi.)

2 Baibolo yunenasoti kuti: “Munthu aliyense oyesewa na chilako-lako chake chamene chumukopa nomukasha.” (Yako. 1:14) Chamene chingawoneke monga ni chiyeso kuli ayakine, ayakine angawonelini monga ni chiyeso. Mwachisanzo, Akhilisitu ayakine angayesewe kuti ayonane na munthu wamene ni muyawolini wa m’banja, koma ayakine angayesewe kuti ayonane na mwanalume olo mwanakazi muyawo. Ŵanthu amene enze na chiyoloŵezi chololela vinthu volaula angayesewe kuti ayambesoti kuvilolela. Ndipo ŵanthu anyinji amene poyamba enzekatishila ntchito mankhwala osokoneza tomfwe olo kumwa walwa mwauchakolwa, okumanasoti na vuto yamene iyi. Amene aŵa ni mavuto ayakine ŵakukumana nawo ngako Akhilisitu ayakine pamozi na ophunzila Baibolo. Ni vowonekelatu kuti aliyense wa sewo, nthawe ziyakine olimvwa monga ni mwenzemvwila ntumwi Paulo wamene elemba kuti: “Panufuna kuti nichite vinthu viweme, viipa vunkhala nkati mwa newo.”—Alo. 7:21.

Mayeselo angawele mosayembekezeleka pa nthawe iliyonse komasoti pa malo aliwonse (Onani ndime 2.)d


3. Kansi munthu angayambe kuganiza chinji keno olimbana na chilako-lako chimo na chimo nthawe zinyinji?

3 Keno mwewo mwankhala mulimbana na chilako-lako chiipa kwa nthawe itali, payakine mungayambe kuliwona monga nimwe ofoka komasoti kuti mungakwanishelini kupilila chiyeso chamene icho. Mungaganizesoti kuti muliye chiyembekezo chilichonse ndipo Yehova osangalalalini na vinthu vamuchita pomulambila. Koma vamene ivi ni vachendilini! Ndipo kuti timvwishe chifukwa chake, nkhani ino iyankhe makonsho aŵili: (1) Kansi ndaŵa yanji muliwona kuti nimwe ofoka komasoti muliye chiyembekezo chilichonse? (2) Kansi mungapambane tyani pa nkhondo yolimbana na vilako-lako viipa?

VAKUFUNA SATANA KUTI SEWO TIKOVIGANIZILA

4. (a) Ndaŵa yanji Satana ofuna kuti tikoganiza kuti tingakwanishelini kulimbana na vilako-lako viipa? (b) Ndaŵa yanji tukaikilalini kuti tingakwanishe kulimbana na vilako-lako viipa?

4 Tikayamba kuyesewa, Satana ofuna kuti sewo tikoliwona kuti nise ofoka. Yesu ewonesha kuti Satana akotiyesa pechiphunzisa ophunzila ŵake kuti akopemphela kuti: “Tiyavyeni kuti osati tigonje keno tuyesewa koma mutiteteze kwa Satana.” (Mat. 6:13) Mdani wamene uyu okaikila kuti ŵanthu angapitilije kunkhala okhulupilika kwa Yehova akakumana na mayeselo. (Yobu 2:4, 5) Kansi ndaŵa yanji Satana oganiza mwanjila yamene iyi? Yove epandukila Yehova chifukwa chakuti enzelaka-laka vinthu viipa, ndipo aliye pitilije kunkhala wokhulupilika. Payakine Satana oganiza kuti sewo nise olingana na yove, ndipo tingaleke kutumikila Yehova tikakumana na mayeselo. Satana efwika poganiza kuti angayese Mwana wangwilo wa Mulungu kuti achite chinthu chiipa! (Mat. 4:8, 9) Koma kansi sewo tingakwanishelini chendi kulimbana na vilako-lako viipa? Ni tetyolini! Sewo tukatijana na mawu ŵechilemba ntumwi Paulo akuti: “Pa vinthu vonse, nufwana mphamvu kufumila kwa Mulungu wamene onipasa mphamvu zanufunikila.”—Afil. 4:13.

5. Kansi tuziŵa tyani kuti Yehova okaikilalini kuti sewo tingakwanishe kulimbana na vilako-lako viipa?

5 Yehova ni wosiyana ngako na Satana. Yove okhulupilila kuti tingakwanishe kupilila vilako-lako vasu viipa. Kansi tuziŵa tyani vamene ivi? Yove elosela kuti gulu ikulu ya ŵanthu okhulupilika izapulumuke pa chisauso chikulu. Ganizilani tanthauzo ya vinthu vamene ivi. Yehova wamene angatalelini wenye, enena kuti gulu ikulu ya ŵanthu—osati tyala ŵanthu atontho,—‘azawashe mikhanjo yawo noituŵisha mmilopa ya Mwana wa mbelele.’ (Chiv. 7:9, 13, 14) Ni vowonekelatu kuti Yehova otikaikilalini kuti tingakwanishe kulimbana na vilako-lako viipa.

6-7. Kansi ni mfundo yotyani yakufuna Satana kuti tikoikhulupilila?

6 Satana ofunalini tyala kuti sewo tikoliwona kuti nise ofoka. Yove ofunasoti kuti tikoliwona kuti tiliye chiyembekezo chilichonse komasoti kuti Yehova okondwelalini na vinthu vatuchita pomutumikila chifukwa cha vinthu viipa vatulaka-laka. Satana niye aliye chiyembekezo chilichonse. Yehova okondwelalini naye Satana ndipo azalondelelini moyo wosasila. (Gen. 3:15; Chiv. 20:10) Ni vowonekelatu kuti Satana ofuna kuti tikoganiza kuti tiliye chiyembekezo monga ni yove—ngako-ngako akawona kuti sewo tili na chiyembekezo cha moyo wosasila chechiluza yove. Koma mosiyana na vamene ivi, Baibolo yutisimikijila kuti Yehova ofuna kutiyavya na cholinga chakuti tizafwane moyo wosasila. Yove “ofunalini kuti munthu aliyense azawonongewe, koma ofuna kuti ŵanthu onse alape.”—2 Pet. 3:9.

7 Pa chifukwa chamene ichi, tikayamba kuliwona kuti nise ofoka pa nthawe yatulimbana na vilako-lako viipa, tingankhale monga tukonkheja kaganizidwe ka Satana. Vamene ivi vingatiyavyelini kuti tipambane pa nkhondo yolimbana na Satana.—1 Pet. 5:8, 9.

KANSI UCHIMO UNGACHITISHE KUTI TIYAMBE KUGANIZILA CHINJI?

8. Kuyangijila pa kuchita vinthu viipa, kansi nthawe ziyakine Baibolo yutanthauza chinji ikanena vokhuza chimo? (Salimo 51:5) (Onanisoti “Kumvwikisha luweme.”)

8 Kuchosapo Satana, ni chinjisoti chiyakine chingachitishe kuti tikoliwona kuti nise ofoka komasoti tiliye chiyembekezo? Chingachitishe vamene ivi ni uchimo wetitolela kuli makolo ŵasu oyambilila.b—Yobu 14:4; ŵelengani Salimo 51:5.

9-10. (a) Kansi kusoŵa ungwilo kweŵakhuza tyani Adamu na Hava? (Onanisoti chithunzi.) (b) Kansi kusoŵa ungwilo kutikhuza tyani sewo?

9 Ganizilani vechitikila Adamu na Hava pechinkhala aliye ungwilo. Pechipandukila Yehova, ove eluta kuyafisama komasoti efisa miŵili yawo. Adamu na Hava sembe aliye kwanishesoti kunkhala paushamwali uweme na Yehova. Olo kuti ove enze eyeja-yeja ntundu wanji, sembe epitilija mphela kuliimba mulandu komasoti kudela nkhaŵa chifukwa chakuti enzeve ungwilo.

10 Koma kumbali yasu, vinthu ni vosiyanako na mwevenzele kuli Adamu na Hava. Kupitila mu nsembe ya dipo yamene yupamikijapolini Adamu na Hava, machimo ŵasu okhululukiliwa komasoti tingankhale na chikumbuntima chituŵa. (1 Ako. 6:11) Koma olo ni tetyo, nase nise ochimwa. Tetyo, ni vosadabwisa kuti nthawe ziyakine tingaliimbe mulandu, kudela nkhaŵa, kulimvwa kuti nise osatetezeka komasoti kuchita nsoni. Monga ni mwayunenela Baibolo kuti uchimo ulamulila pakati pa ŵanthu. Ndipo wankhala uchita vamene ivi “olosoti kuli ŵanthu amene aliyechimwe monga ni mwechichimwila Adamu.” (Alo. 5:14) Koma tufunikilalini kuganiza kuti tingakwanishelini kuchita viweme komasoti kuti tiliye chiyembekezo chilichonse chifukwa chakuti tivyalika ochimwa. Sewo tingakwanishe kupewa maganizo amene aŵa. Motyani?

Adamu na Hava ofuma mmunda wa Edeni ali na nsoni, ndipo avwala vovwala va vikumba.

Uchimo wechitisha kuti adamu na Hava aliimbe mulandu, ankhale na nkhaŵa, alimvwe kuti ni osatetezeka komasoti echita nsoni (Onani ndime 9.)


11. Kansi tufunikila kuchita tyani keno tuliwona kuti tiliye mphamvu, ndipo ndaŵa yanji? (Aloma 6:12)

11 Tikayamba kuganiza kuti ‘newo nine wofoka’ olo kuti ‘ningakwanishelini kupilila chilako-lako chamene ichi chiipa’ vunkhala monga uchimo wasu niye ulaŵila. Ndaŵa yanji? Chifukwa chakuti Baibolo yutiphunzisa kuti tufunikilalini kulola kuti “uchimo upitilije kulamulila monga ni mfumu” pakati pasu. (Ŵelengani Aloma 6:12.) Vamene ivi vutanthauza kuti sewo tingakwanishe kukana kuchita vinthu viipa pofuna tyala kuti tikhutilise vilako-lako vasu viipa. (Agal. 5:16) Yehova otidalila kuti tingakwanishe kupilila mayeselo. Kuti enzetikaikila, sembe otiujalini kuti tikopilila mayeselo. (Deut. 30:11-14; Alo. 6:6; 1 Ates. 4:3) Tetyo, sewo tingakwanishe chendi kulimbana na vilako-lako viipa.

12. Kansi tufunikila kuchita tyani keno tuliwona kuti tiliye chiyembekezo, ndipo ndaŵa yanji?

12 Molingana na vamene ivi, keno tulaka-laka vinthu viipa ndipo tayamba kuganiza kuti ‘newo niliye chiyembekezo chilichonse’, olo kuti ‘Yehova osangalalalini na vinthu vanuchita pomutumikila’, vunkhala monga uchimo wasu niye ulaŵila. Koma tufunikilalini kuumvwila. Ndaŵa yanji? Chifukwa chakuti Baibolo yunena kuti Yehova oziŵa kuti sewo nise ochimwa. (Sal. 103:13, 14) Mulungu “oziŵa vonse” vokhuza sewo, kupamikijapo njila zosiyana-siyana zutichitisha kuti tikophoniyesha vinthu viyakine chifukwa cha kusoŵa ungwilo. (1 Yoh. 3:19, 20) Keno tulimbana na vinthu vatuphoniyesha nopewa kuchita vinthu viipa, tingankhale atuŵa pamenso pa Yehova. Ndaŵa yanji tukaikilalini vamene ivi?

13-14. Kansi kulaka-laka vinthu viipa pakweka kutanthauza kuti Mulungu okondwelalini nase? Fotokozani.

13 Baibolo yuwonesha kuti pali kusiyana kukulu ngako pakati pa kuchita vinthu viipa (chamene ni chinthu chatingakwanishe kulilesha), na kulaka-laka vinthu viipa (vamene vuchitika mosayembekezeleka). Mwachisanzo, Akhilisitu ayakine oyambilila enzeyonana na analume ayawo. Paulo elemba kuti: “Ayakine amwewo mwenze tetyo.” Kansi vamene ivi vuwonesha kuti ove enze elekelatu kulaka-laka kuyonana na analume ayawo? Vamene ivo venze vosakwanishika chifukwa chakuti chilako-lako chamene icho chenze chezika miju muli ŵanthu amene awo. Koma Akhilisitu amene enzekwanisha kulilesha nokana kuchita vinthu vokatijana na chilako-lako chawo chiipa, Yehova enzekondwela nawo. Kuli yove Akhilisitu amene awo ‘enze esambikiwa nonkhala atuŵa.’ (1 Ako. 6:9-11) Vamene ivi vingachitikesoti kuli mwewo.

14 Viliye kanthu kuti ni chilako-lako chotyani chiipa chamulimbana nacho, mungakwanishe kuchigonjesa. Olo kuti mungakwanishelini kuchisilijilatu muntima mwanu, mwewo mungakwanishe kulilesha nokana kuchita ‘vofuna va muŵili na maganizo ŵanu.’ (Aife. 2:3) Tiyeni tiwone mwamungachitile vamene ivi.

VATINGACHITE KUTI TIPAMBANE

15. Kuti tipambane pa nkhondo yolimbana na vilako-lako viipa, ndaŵa yanji tufunikila kulifufuza mofumila pansi pa ntima?

15 Kuti mupambane polimbana na vilako-lako vanu viipa, mufunikila kulifufuza mofumila pansi pa ntima noziŵa vinthu vamusachita luweme. Mukokhala osamala kuti mupewe kulisempha na “maganizo awenye.” (Yako. 1:22) Mwachisanzo, munthu wamene akumwa walwa mwa uchakolwa angayambe kuliikila kuvuli nonena kuti: ‘Pali ŵanthu ayakine amene akumwa ngako kupambana newo.’ Komasoti munthu wamene ololela volaula angayambe kupasa mulandu munthu muyakine. Yove anganene kuti: ‘Kuti mwanakazi wangu onikonda ngako sembe nulolelalini vinthu volaula.’ Kaganizidwe kamene aka kangachitishe kuti mungoje pa mayeselo.—Agal. 6:7.

16. Kansi mungachite tyani kuti munkhale na ntima wofunishisha kuchita viweme?

16 Kuyangijila pa kuziŵa vinthu vamusachita luweme, mwewo mufunikila kunkhala osimikija ntima kuti mukochita vinthu viweme. (1 Ako. 9:26, 27; 1 Ates. 4:4; 1 Pet. 1:15, 16) Mukoziŵa vinthu vamene vingakuyeseni ngako komasoti nthawe yavingachitike. Nthawe ziyakine pangaŵe mayeselo ayakine ŵamungakumane nayo pa nthawe iipa. Mwachisanzo, mungavutike kupewa mayeselo ayakine mukakhala oŵeŵa ngako. Kansi vamene ivi vukuchitikilani nthawe ziyakine pakati pa usiku? Mukoziŵilatu mayeselo ŵamungakumane nawo noganizila vamungachite. Vingankhale luweme ngako kuchita vamene ivi mukaliye kumana na mayeselo.—Miy. 22:3.

17. Kansi tingaphunzile chinji kufumila pa chisanzo cha Yosefe? (Genesis 39:7-9) (Onanisoti chithunzi.)

17 Ganizilani vechichita Yosefe mwanakazi wa Potifala penze munyengelela. Yove ekana mokulumija komasoti mofumila pansi pa ntima. (Ŵelengani Genesis 39:7-9.) Kansi tingaphunzilepo chinji? Yosefe enzeziŵa kale luweme kuti kutola mwanakazi wa munthu muyakine ni chimo mwanakazi wa Potifala akaliye yamba kumunyengelela. Molingana na vamene ivi, mwewo mungavutikelini kuchita viweme keno muganizila vamungachite mukaliye kumana na mayeselo. Mwa njila yamene iyi mukakumana na mayeselo mungavutikelini kukatishila ntchito vinthu vemwisankhilatu.

Chithunzi: 1. Yosefe othaŵa mwanakazi wa Potifala wamene wakata chovwala chake. 2. Nkwasu wachilumbwana okana pakunyengelelewa na nsimbi muyakine wa kusikulu.

Mukokana mayeselo mokulumija monga ni mwechichitila Yosefe! (Onani ndime 17.)


“PITILIJANI KULIYESA”

18. Kansi tingachite tyani kuti tipambane pa nkhondo yolimbana na vilako-lako viipa? (2 Akolinto 13:5)

18 Kuti mupambane pa khondo yolimbana na vilako-lako viipa mufunikila ‘kupitilija kuliyesa’, vamene vutanthauza kuti mufunika kulifufuza nthawe zonse kuti muwone mwamuchitila vinthu. (Ŵelengani 2 Akolinto 13:5.) Nthawe na nthawe mukowonasoti vinthu vamuganiza komasoti vamuchita, ndipo mukochinja pakafunikila. Mwachisanzo, mukakwanisha kukana mayeselo ayakine mungalikonshe kuti: ‘Kansi vanitolela nthawe itali tyani kuti nikane?’ Mukaziwa kuti muliyekane mokulumija osaliimba mulandu, mmalo mwake chitamponi kanthu kuti munkhale otetezeka ngako. Mungalikonshe makonsho monga akuti: ‘Kansi nuleka mokulumija ni kayamba kuganizila vinthu viipa? Kansi vosangulusha vanusankha vunichitisha kuti nikovutika kulimbana na mayeselo? Kansi nuleka mokulumija kulolesha vinthu volaula? Kansi nukhulupilila kuti mfundo za Yehova ni ziweme nthawe zonse olo pa nthawe yanufunikila kulilesha pa vinthu viyakine?’—Sal. 101:3.

19. Kansi kuchita vinthu mosaganiza luweme pa nkhani zitontho-zitontho, kungachitishe tyani kuti tigonje polimbana na vilako-lako viipa?

19 Pa nthawe yamulifufuza mukopewa kuliikila kuvuli. Baibolo yunena kuti: “Ntima ni wopusisha ngako kupambana chinthu chilichonse ndipo ungakwanishe kuchita chinthu chilichonse chiipa.” (Yer. 17:9) Yesu enena kuti mu ntima mufuma “maganizo aipa.” (Mat. 15:19) Mwachisanzo, munthu wamene poyamba enzelolela volaula, pakapita nthawe angaganize kuti paliye vuto kulolela vithunzi vamene vuyambisha chilako-lako cha kuyonana chifukwa vuwoneshali ŵanthu ali chinthaku. Nthawe ziyakine yove anganene kuti ‘paliye vuto kuganiza kuti nuchita vinthu viipa, malingana keno nuvichitalini.’ Mwanjila iyakine, ntima wa munthu wamene uyo ungankhale monga ‘umukonzekelesha kuchita vaufuna muŵili wake.’ (Alo. 13:14) Kansi mungaŵapewe tyani maganizo amene aŵa? Mukochita vinthu mosamala ndipo mukopewa viyoloŵezi vamene vingachitishe kuti muchite chimo ikulu.c Mukopewasoti ‘maganizo aliwonse aipa,’ amene angachitishe kuti mukolaka-laka vinthu viipa.

20. Kansi ni vinthu votyani vatuyembekezela kusogolo ndipo Mulungu otiyavya tyani palipano?

20 Monga ni mwataphunzilila mu nkhani ino, tawona kuti Yehova otiyavya potipasa mphamvu kuti tipilile mayeselo. Komasoti chifukwa chakuti Mulungu ni wachifundo, sewo tuyembekezela moyo wosasila mu chalo cha nyowani. Tizankhale osangalala ngako kutumikila Yehova paliye kulimbana na vilako-lako viipa! Olo kuti nthawe yamene iyo ikaliye fwika, sewo tukaikilalini kuti tili na chiyembekezo komasoti mphamvu zatufunikila polimbana na vilako-lako viipa. Moyavyiwa na Yehova, sewo tingapambane pa nkhondo yamene iyi.

KANSI MUNGAYANKHE KUTI TYANI?

  • Kansi ni chinji chingatiyavye kulimbana na maganizo oliwona kuti tiliye mphamvu komasoti chiyembekezo?

  • Kansi tingachite tyani kuti uchimo ‘osati ukotilamulila monga ni mfumu’?

  • Kansi tingachite tyani kuti “tipitilije kuliyesa”?

NYIMBO N.° 122 Nkhalani otang’a ntima!

a Baibolo ya International Standard Version pa vesi yamene iyi, inena kuti: “Paliye chiyeso chamwakumana nacho chamene ni chachilwendo kuli ŵanthu ayakine.”

b KUMVWIKISHA LUWEME: Mawu akuti “chimo”, nthawe zinyinji otanthauza vinthu vosiyana-siyana monga kuiŵa, kuchita chigololo komasoti kupaya munthu. (Eks. 20:13-15; 1 Ako. 6:18) Koma mmalemba ayakine, mawu akuti “chimo” otanthauza kusoŵa ungwilo kwatuvyalika nako olo kuti tikaliye chita chinthu chilichonse chunenewa kuti ni chimo.

c Onani kuti mulumbwana wamene otomolewa pa Miyambo 7:7-23, echita vinthu viyakine mosaganiza luweme vamene vechitisha kuti achite chimo ya chiwele-wele.

d MAWU OFOTOKOZA CHITHUNZI: Ku manjele: Nkwasu muyakine wachilumbwana ali mu shopu yogulisila tiyi, ndipo owona analume aŵili amene owoneshana chikondi. Ku kwanja ngayo: Kalongosi owona ŵanthu aŵili amene opepa.

    Mabuku a Chinsenga (2014-2025)
    Fumani
    Loŵani
    • Chinsenga (Mozambique)
    • Tumijilani muyanu
    • Yamukonda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible Tract Society of Pennsylvania
    • Malangizo okatishila ntchito
    • Nkhani yosunga chisinsi
    • Kuika chitetezo
    • JW.ORG
    • Loŵani
    Tumijilani muyanu