NKHANI YOPHUNZILA N.° 51
NYIMBO N.° 3 Nimwe mphamvu zasu, chiyembekezo chasu komasoti tukudalilani
Yehova okumbukila misozi yanu yonse
“Sungani misozi yangu m’chola chanu chachikumba. Kansi misozi yangu iliyelembewe m’buku yanu?”—SAL. 56:8.
CHOLINGA CHANKHANI
Munkhani ino, tiwone kuti Yehova oziŵa luweme ngako mwatumvwila tikakumana na vuto ya ntundu uliwonse komasoti angatiyavye kuti ntima wasu unkhale pansi.
1-2. Kansi nimavuto otyani amene angachitishe munthu kuti alile?
ALIYENSE wasewo olila nthawe ziyakine. Chinthu chiyakine chikatikondwelesha ngako tuponesha misozi chifukwa chosangalala. Payakine mwewo mwelilapo kale panthawe yemvwiwona chinthu chiyakine chapadela—monga kuvyalika kwa mwana, kukumbukila vinthu viweme, olo panthawe yemwikumanasoti na nshamwamwali wanu wokondewa pavuli pavyaka vinyinji.
2 Koma olo n’tetyo, misozi yatuchosa nthawe zinyinji yuwonesha chisoni chatunkhala nacho muntima. Mwachisanzo, sewo tingalile keno munthu muyakine watikhumudwisa ngako. Nthawe ziyakine tingalile chifukwa cha chisoni, keno tulwala matenda akulu, olo keno munthu watukonda wamwalila. Pavochitika monga nivamene ivi tingalimvwe monga nimwechimvwila mneneli Yeremiya, Yelusalemu pechiwonongewa na Ababulo. Yeremiya enena kuti: “Menso ŵangu akungofuma misozi monga ni mimana . . . Menso ŵangu akungofuma misozi ndipo olekalini.”—Mlr. 3:48, 49.
3. Kansi Yehova akumvwa tyani akawona kuti atumiki ŵake okumana na mavuto? (Yesaya 63:9)
3 Yehova oziŵa luweme kupaka kwa misozi yatuchosa chifukwa cha mavuto ŵatukumana nawo. Baibolo yutisimikijila kuti Yehova oziŵa mavuto ŵakukumana nawo atumiki ŵake, komasoti akumvwa tikamulilila kuti atiyavye. (Sal. 34:15) Koma Yehova otichitila vinyinji, osati tyala kutiwona notimvwa tikankhala pamavuto. Molingana na kolo yachikondi, yove vumukhuza akawona kuti ŵana ŵake olila, ndipo niwokonzeka kutiyavya.—Ŵelengani Yesaya 63:9.
4. Kansi tingaphunzile chinji kufumila pavisanzo viyakine va m’Baibolo pankhani ya mwakuganizila Yehova?
4 Kupitila m’Mawu ŵake, Yehova otiuja mwenzechitila vinthu na atumiki ŵake amene enzelila chifukwa cha mavuto ŵenzekumana nawo. Sewo tingawone umboni wa vamene ivi mwakuganizila nkhani ya Hana, Davide, komasoti Mfumu Hezekiya. Kansi ni mavuto otyani ŵechikumana nawo ove kuti alile? Kansi Yehova echita tyani pechimulilila kuti aŵayavye? Ndipo chisanzo chawo chingatitang’ishe tyani keno tulila chifukwa cha chisoni, keno ŵanthu ayakine atichitila vinthu viipa, komasoti keno tulwala matenda akulu?
YEHOVA OWONA MISOZI YANU MUKALUZA MUNTHU WAMUKONDA MU IMFWA
5. Kansi Hana enzekumvwa tyani muntima mwake chifukwa cha mavuto ŵenzekumana nawo?
5 Hana ekumana na mavuto anyinji amene echitisha kuti alile chifukwa cha chisoni. Vuto imozi yenzekumana nayo niyakuti yove enze pachipali, ndipo mwanakazi muyakine Penina, enzemunyoza. Komasoti Hana enze chumba, pamene mwanakazi muyake Penina, enze na ŵana anyinji. (1 Sam. 1:1, 2) Penina enzemunyoza Hana mosalekeja chifukwa cha vuto yake yamene iyo. Kuti mwewo mwenze Hana, kansi sembe mwechimvwa tyani? Hana enze wokalipa ngako, mwakuti “enzelila ndipo enzekulyalini,” komasoti “enze wokhumudwa ngako” muntima mwake.—1 Sam. 1:6, 7, 10.
6. Kansi Hana echita tyani kuti afwane chitonthojo?
6 Kansi Hana echita tyani kuti afwane chitonthojo? Chinthu chimozi chechichita n’chakuti eluta ku chitenti cha Mulungu kwamene kwenze kulikulu ya kulambila kutuŵa. Vuwoneka kuti pechiluta kwamene uko, yove echiyaloŵa m’bwalo ya chitenti pafupi na muliyango, ndipo “eyamba kupemphela kwa Yehova uku olila ngako.” Yove epapatila Yehova kuti: ‘Muwone kutamana kwa newo kapolo wanu nonikumbukila.’ (1 Sam. 1:10b, 11) Hana emukhutulila Yehova vonse vamuntima mwake m’pemphelo. Yehova vemukhuza ngako muntima pechiwona misozi ya mwana wake mwanakazi wamene uyu wapadela!
7. Kansi nichitonthojo chotyani chechifwana Hana pechifotokozela Yehova vonse vamuntima mwake?
7 Hana pechisilija kumufotokozela Yehova vonse vamuntima mwake, Nkulu wa Ansembe Eli emusimikijila kuti Yehova ayankhe pemphelo yake. Kansi yove echimvwa tyani? Baibolo yunena kuti: “Efuma noluta kuyakulya ndipo chinso chake chenzewonekalinisoti na nkhaŵa.” (1 Sam. 1:17, 18) Olo kuti vuto yenzekumana nayo Hana yenze ikaliyesila, ntima wake wenkhala pansi. Yove enze etulila Yehova katundu wolema ngako wenze nawo muntima mwake. Mulungu ewona vuto yenzekumana nayo, kulila kwake kosenga thandizo, ndipo pavuli pake emudalisa pomupasa mwana.—1 Sam. 1:19, 20; 2:21.
8-9. Mokatijana na Ahebeli 10:24, 25, ndaŵa yanji tonse tufunikila kupezeka pamisonkhano ya Chikhilisitu? (Onanisoti chithunzi.)
8 Vatuphunzilapo. Payakine mwewo mukumana na vuto iyakine yomvwisha chisoni ngako. Payakine muli na chisoni chifukwa cha imfwa ya mkwanu olo shamwali wanu. Vamene ivi vikatichitikila, mwachibadwa sewo taŵanthu tufuna kunkhala paseka. Koma molingana na Hana wamene efwana chitonthojo pechiluta ku chitenti cha Mulungu, mwewo mungatang’ishiwe poluta kumisonkhano ya Chikhilisitu—olo kuti mukumvwalini luweme muntima mwanu. (Ŵelengani Ahebeli 10:24, 25.) Panthawe yatumvwishila nkhani zotang’isha za m’Baibolo pamisonkhano, Yehova angatiyavye kuchosa maganizo aipa ŵatili nawo noyamba kuganizila vinthu viweme. Vamene ivi vingatiyavye kulamulila mwatumvwila olo kuti vuto yatukumana nayo yusilalini mokulumija.
9 Tikankhala pamisonkhano enekwasu na akalongosi otitang’isha komasoti otiwonesha kuti otikonda ngako. Vamene ivi vutiyavya kumvwa luweme muntima. (1 Ates. 5:11, 14) Ganizilani vechitikila mkwasu muyakine wamene ni mpainiya wapadela pechimwalila mwanakwazi wake. Yove enena kuti: “Newo nikalimulila mwanakazi wangu mpaka pano. Nthawe ziyakine, newo nuluta kuyankhala pakona mung’anda mwasu noyamba kulila. Koma misonkhano yunitang’isha ngako. Mawu aweme ŵakuniuja enekwasu na akalongosi oninkhajika ntima pansi. Nthawe zonse nikumvwa luweme muntima nikafwika pamisonkhano, olo kuti poyamba nenze na nkhaŵa ngako.” Tikankhala pamisonkhano, Yehova angakatishile ntchito enekwasu na akalongosi kuti atiyavye.
Akhilisitu ayasu angatitonthoje (Onani ndime 8-9.)
10. Kansi tingakonkheje tyani chisanzo cha Hana tikankhala okhumudwa?
10 Hana efwanasoti chitonthojo pechimukhutulila Yehova vonse vamuntima mwake m’pemphelo. Namwesoti mungakwanishe ‘kumutulila [Yehova] nkhaŵa zanu zonse’, nokhulupilila kuti akuyavyeni. (1 Pet. 5:7) Kalongosi muyakine wamene mwanalume wake epaiwa na vigaŵenga vanfuti, enena kuti: “Newo nekhumudwa ngako ndipo nenzewona kuti nizankhalelinisoti wosangalala pamoyo wangu. Koma nthawe zonse nikapemphela kuli Atata ŵangu Yehova amene onikonda ngako, nikumvwa luweme muntima. Nthawe ziyakine nukwanishalini kufotokoza luweme mwanumvwila m’pemphelo, koma Mulungu onimvwisha. Nikankhala na chisoni ngako komasoti nkhaŵa numusenga Yehova kuti anipase ntendele. Pavuli pake, nikumvwa luweme muntima ndipo nukwanisha kukata ntchito.” Mukamulilila Yehova m’pemphelo nomuuja mwamumvwila muntima, yove vumukhuza ngako ndipo omvwisha mwamumvwila. Olo kuti mavuto amene okudesani nkhaŵa apitilije, Yehova angakuyavyeni kuti muyambe kumvwa luweme muntima nokupasani ntendele unyinji. (Sal. 94:19; Afil. 4:6, 7) Komasoti yove azakudaliseni chifukwa chopilila mavuto mokhulupilika.—Ahe. 11:6.
YEHOVA OWONA MISOZI YANU KENO MUNTHU WAMUKONDA WAKUCHITILANI CHINTHU CHIIPA
11. Kansi Davide enzekumvwa tyani muntima mwake chifukwa cha mavuto ŵenzekumana nawo?
11 Davide pamoyo wake ekumana na mavuto anyinji amene enzechitisha kuti akolila nthawe ziyakine. Ŵanthu anyinji enzemuzonda Davide. Olo azishamwali ŵake komasoti ayake enzelini okhulupilika kuli yove, ndipo nthawe ziyakine enzefuna kumupaya. (1 Sam. 19:10, 11; 2 Sam. 15:10-14, 30) Panthawe iyakine yove enena kuti: “Naŵeŵa chifukwa cha kuŵensa movutikila. Usiku wonse nunanisha bedi yangu na misozi, nulila ndipo misozi yuzula pabedi pangu.” Kansi n’chinji chechitisha kuti Davide alimvwe mwanjila yamene iyi? Yove efotokoza kuti: “Chifukwa cha ŵanthu onse amene onitamanisha.” (Sal. 6:6, 7) Ayakine penzemuchitila vinthu viipa, Davide evutika ngako m’maganizo.
12. Mokatijana na Salimo 56:8, kansi Davide enzekaikilalini chinji?
12 Olo kuti ekumana na mavuto anyinji, Davide enzekhulupilila kuti Yehova omukonda. Yove elemba kuti: “Chifukwa Yehova azamvwe mawu akulila kwangu.” (Sal. 6:8) Panthawe iyakine, Davide elaŵila mawu ochitisha chidwi amene opezeka pa Salimo 56:8. (Ŵelengani.) Mawu amene aŵa owonesha luweme mwakutikondela ngako Yehova komasoti mwakukhuziliwa na vinthu vuchitika pamoyo wasu. Davide enzewona kuti Yehova oika misozi yake muchola chachikumba komasoti kuilemba m’buku. Davide enzekaikilalini kuti Yehova owona komasoti okumbukila mavuto ŵakukumana nawo. Davide enzekhulupilila kuti Atata ŵake akululu enzeziŵa, osati tyala mavuto ŵenzekumana nawo komasoti mwenzemukhuzila pamoyo wake.
13. Keno ayakine atichitila vinthu viipa, kansi tufunikila kukumbukila chinji? (Onanisoti chithunzi.)
13 Vatuphunzilapo. Kansi mwewo muli na chisoni chifukwa chakuti munthu wemwenzekhulupilila ekukhumudwisani ngako? Payakine nimwe okhumudwa chifukwa chakuti chibwenzi chanu olo ukwati wanu wesila mosayembekezeleka, payakinesoti munthu wamukonda eleka kutumikila Yehova. Mkwasu muyakine wamene mwanakazi wake echita chigololo nomuthaŵa enena kuti: “Newo niliyekhulupilile kuti vamene ivo vachitikila newo. Nenzeliwona kuti nine watyala-tyala, nenzewokhumudwa, komasoti wokalipa.” Keno munthu muyakine ekuchitilani vinthu viipa olo kukukhumudwisani, mungatang’ishiwe pokumbukila kuti Yehova angakusiyenilini. Mkwasu muyakine enena kuti: “Newo nuziŵa kuti ushamwali wasu na ayasu ungasokonezeke, koma Yehova ni Mwala wasu. Viliye kanthu kuti takumana na mavuto otyani, koma yove nthawe zonse akotiyavya. Yove azaŵasiyelini ŵanthu ŵake okhulupilika.” (Sal. 37:28) Komasoti mukokumbukila kuti Yehova okukondani ngako, kupambana mwangakukondeleni mwanalume olo mwanakazi aliyense. Munthu wamudalila akakusiyani vunkhala vokhumudwisa ngako. Koma Yehova ochinjalini mwakukuwonelani. Yove owona kuti nimwe antengo wapatali kuli yove. (Alo. 8:38, 39) Mukokumbukila mfundo yakuti: Viliyekanthu kuti ŵanthu akuchitilani vinthu votyani viipa, Atata ŵanu akululu okukondani ngako.
Buku ya Salimo yutisimikijila kuti Yehova ali pafupi na ŵanthu ofwaika ntima (Onani ndime 13)
14. Kansi lemba ya Salimo 34:18 yutisimikijila chinji?
14 Munthu wetenzedalila akatichitila vinthu viipa, tingatang’ishiwe ngako na mawu onkhajika ntima pansi ŵechilemba Davide pa Salimo 34:18. (Ŵelengani.) Buku iyakine inena kuti mawu akuti “wofwaika ntima” anganene za “munthu wamene aliye chiyembekezo chilichonse chakuti vinthu kusogolo vinkhale luweme.” Kansi Yehova oŵachitila tyani ŵanthu amene olimvwa mwanjila yamene iyi chifukwa chokhumudwisiwa na ayawo? Molingana na kolo yachikondi yamene yunyamula mwana wake wamene wakumana na vuto iyakine nomutonthoja, Yehova “ali pafupi” na sewo—ndipo ni muweme ntima komasoti wokonzeka kutiyavya kuti ntima wasu unkhale pansi keno munthu muyakine watikhumudwisa, olo keno taluza munthu watukonda mu imfwa. Yove ni wokonzeka kutitonthoja tikafwaika ntima komasoti keno tuliwona kuti nise atyala-tyala. Komasoti Yehova watilonjeza vinthu vinyinji viweme vatuyembekezela kusogolo vamene vutiyavya kupilila mavuto ŵatukumana nawo palipano.—Yes. 65:17.
YEHOVA OWONA KULILA KWANU CHIFUKWA CHA MATENDA
15. Kansi nivuto yotyani yechikumana nayo Hezekiya yamene ichitisha kuti alile?
15 Penze na vyaka 39, Mfumu ya Ayuda Hezekiya ilwala matenda akulu ngako. Panthawe yamene iyo, mneneli Yesaya eluta kuli Hezekiya kuyamuuja uthenga wofumila kwa Yehova wakuti apolelini. (2 Maf. 20:1) Hezekiya pechimvwa uthenga wamene uyo echita chisoni ndipo elila ngako. Yove epemphela kwa Yehova mopapatila kuti amuyavye.—2 Maf. 20:2, 3.
16. Kansi Yehova echita tyani Hezekiya pechimulilila m’pemphelo kuti amuyavye?
16 Yehova ekhuziwa ngako muntima mwake pechimvwa pemphelo yopapatila ya Hezekiya ndipo emuwamila ntima nomuuja kuti: “Namvwa pemphelo yako, ndipo nawona misozi yako. Nikupojeke.” Kupitila muli Yesaya, Yehova mwachifundo emulonjeza kuti amuyangijile masiku komasoti kuti azapulumushe Yelusalemu mmanja mwa Asuli.—2 Maf. 20:4-6.
17. Kansi Yehova otisamalila tyani tikalwala matenda akulu? (Salimo 41:3) (Onanisoti chithunzi.)
17 Vatuphunzilapo. Kansi mwewo mulwala matenda akulu ndipo muwona kuti muliye chiyembekezo chilichonse? Mukomulilila Yehova m’pemphelo. Baibolo yutisimikijila kuti “Tata wachifundo chikulu komasoti Mulungu wamene otitonthoja pavuto iliyonse”, angatitonthojesoti pavuto iliyonse yatakumana nayo. (2 Ako. 1:3, 4) Masiku ŵano tuyembekezelalini kuti Yehova achose mavuto onse ŵatukumana nawo, koma tumudalila kuti yove akotisamalila. (Ŵelengani Salimo 41:3.) Pokatishila ntchito mzimu wake, Yehova otipasa mphamvu, nzelu, komasoti ntendele wamuntima kuti tikwanishe kupilila. (Miy. 18:14; Afil. 4:13) Yove otitonthojasoti potipasa chiyembekezo chakuti kusogolo matenda onse azasile.—Yes. 33:24.
Yehova angayankhe mapemphelo ŵasu potipasa mphamvu, nzelu, komasoti ntendele wamuntima (Onani ndime 17.)
18. Kansi ni lemba yotyani yamene ikutonthojani panthawe yemwenzelimbana na mavuto akulu? (Onani bokosi yakuti “Mawu amene angatitonthoje tikayamba kulila.”)
18 Hezekiya etonthojewa na Mawu a Yehova. Molingana na yove, nase tingatonthojewe poŵelenga Mawu a Mulungu. Tikakhumudwa, Mawu a Yehova amene ali m’Baibolo angatitonthoje komasoti kutiyavya kuti tipitilije kunkhala odekha. (Alo. 15:4) Kalongosi muyakine waku Nchingulo kwa Africa pechimufwana na matenda akansa, enzelila nthawe zinyinji. Yove enena kuti: “Lemba yamene yenitang’isha ngako ni Yesaya 26:3. Olo kuti nthawe zinyinji sewo tingakwanishelini kuchinja mwavilili vinthu pamoyo wasu, vesi yamene iyi yulonjeza kuti Yehova angatiyavye kuti tipitilije kunkhala odekha komasoti kuti tipilile vuto iliyonse yatingakumane nayo.” Kansi pali lemba iliyonse yamene yekutang’ishani ngako panthawe yemwenzekumana na vuto yamene yenzewoneka kuti ingasilelini?
19. Kansi nivinthu votyani vatuyembekezela kusogolo?
19 Sewo tili kumapeto ngako-ngako kwa masiku osilijila, ndipo tuyembekezela kukumana na mavuto anyinji amene nthawe ziyakine angachitishe kuti tikolila. Koma molingana na mwatawonela pankhani ya Hana, Davide, komasoti Mfumu Hezekiya, Yehova owona misozi yasu ndipo vumukhuza ngako. Misozi yasu niyopatulika ngako kuli yove. Tetyo, tikakumana na vinthu vokhumudwisa tufunika kumukhutulila Yehova m’pemphelo vonse vamuntima mwasu. Tufunikilalini kulipatula kuli enekwasu na akalongosi amumpingo. Komasoti tiyeni tipitilije kufwana chitonthojo kufumila m’Mawu onkhajika ntima pansi amene ali m’Baibolo. Tingankhale na chidalilo chakuti tikapitilija kupilila mavuto ŵasu mokhulupilika Yehova azatidalise. Madaliso amene aŵa opamikijaposoti kukwanilishiwa kwa lonjezo iweme ngako yunena za nthawe yamene Mulungu azachose misozi yonse yakunkhala nayo ŵanthu chifukwa cha chisoni, kukhumudwisiwa, komasoti chifukwa cha matenda. (Chiv. 21:4) Kufumila nthawe yamene iyo kuluta kusogolo, misozi yasu izankhale yachisangalalo.
NYIMBO N.° 4 “Yehova ni mchiŵeta wangu”