Okuti Katuasukile Vali Nonkhali?
OMANIMA okualamba, ankho ovanyingi veiva ononkhalamutwe mbonongeleya mbavo tyina vapopila peulu ko trimbuna konthele “yononkhali epandu-vali mbutuala kononkhia”-ngokuhanda unene ovakai ine ovalume, nokulia unene, nelungavi, nokuananga, nonyengo, nonkhi, nomalityindailo. Ankho ovikando ovinyingi vapopila ovateheleli vavo konthele yononkhumbi ononene mbuetwa nonkhali, nokuvelondola opo velivele. Omuhoneki umwe wati, “pahe omalongeso omanyingi kaapopi vali konthele yonkhali, mokonda kaihambukiswa, anthi apopia ovipuka ovanthu vehole vali.”
Ovahoneki vamwe vono jornale navo otyo vapopia. Pahe tala etyi ono jornale mbumwe mbapopia:
▪ “Okulivela, nokuyovolwa mokonda yonkhali, ovanthu kavahande vali okuvitehelela. Vahanda vala okutehelela etyi vena okulinga opo velihambukiswe nokulipanda.”-Star Beacon, Ashtabula, Ohio.
▪ “Ovanthu kavasukalala vali nonkhali, vetupu owoma wokulinga onkhali.”-Newsweek.
▪ “Onthue katulipulu vali okuti ‘Oityi Huku ahanda kuame,’ anthi tuti, ‘Oityi Huku apondola okulinga pala ame?’”-Chicago Sun-Times.
Hono mouye ou wovanthu vokuyekelela ovipuka, nokueyula onongeleya, ovanthu kavakoyesa vali vakuavo. Tupopilwa okuti okukoyesa vakuetu mokonda yovituwa viavo, hatyiwa ko. Tyimoneka ngoti okukoyesa vakuetu mokonda yovituwa viavo, otyo onkhali onene vali. Ngotyo, olusoke vena o luokuti: ‘Etyi ove utavela tyipondola okukala otyiwa pala ove, mahi tyotyili uhakuluminye na wike omalusoke ove. Ononthiki mbuno, ovanthu vaonganeka omuenyo wavo tyitei konontheto mbelikalaila valongwa. Haveko vala wii etyi tyaviuka. Onontheto mba vakuenyi nambo mbusilivila ngo mbove.’
Olusoke olo, luapilulula onkhalelo yokupopia yovanthu. Hono, “onkhali” kaipopiwa unene movipuka vikola. Kovanthu ovanyingi, onkhali veipopia vala ngokunyana. Hono, tyina omulume namukai kavalingile okasamendo, kavati vali “tukahi monkhali,” vati vala “tukala kumwe.” Okulala nomukai ine omulume wamuene, katyitiwa vali valinga “oumbalehi,” vatiwa vala “weenda na ngandi.” Katyitiwa vali ‘ovalume valala poyavo,’ anthi vati vala “onkhalelo onkhuavo yomuenyo.”
Tyimoneka nawa okuti ovipuka hono ovanthu vetavela okuti “kaviapengele” ine “onkhali,” viapiluluka. Mahi, omokonda yatyi ovituwa ovio viapilulukila? Onkhali yaya napi? Okuti etyi utavela konthele yonkhali, tyakolela umwe?