RAIBURARE Y'AHA INTANEETI eya Watchtower
Omunaara gw'Omurinzi
RAIBURARE Y'AHA INTANEETI
Runyankore
  • BAIBULI
  • EBITABO
  • ENTEERANE
  • mwbr20 Apuri rup. 1-6
  • Ebijuriziibwe omu Katabo k’Obuheereza Bwaitu n’Oku Turikutwaza

Vidiyo ei waatoorana teriho.

Haine ekyashoba omu kutaho vidiyo.

  • Ebijuriziibwe omu Katabo k’Obuheereza Bwaitu n’Oku Turikutwaza
  • Ebijuriziibwe omu Katabo k’Obuheereza Bwaitu n’Oku Turikutwaza—2020
  • Emitwe Emikye
  • APURI 13-19
  • APURI 20-26
  • APURI 27–MEI 3
Ebijuriziibwe omu Katabo k’Obuheereza Bwaitu n’Oku Turikutwaza—2020
mwbr20 Apuri rup. 1-6

Ebijuriziibwe omu Katabo k’Obuheereza Bwaitu n’Oku Turikutwaza

APURI 13-19

EBY’OMUHENDO EBIRI OMU KIGAMBO KYA RUHANGA | OKUTANDIKA 31

“Yakobo na Labaani Okukora Endagaano y’Obusingye”

(Okutandika 31:44-46) Mbwenu ija tukore endagaano, nyowe naiwe; ebe omujurizi ahagati yangye naiwe. 45 Yakobo yaatwara eibaare, yaaribyara kuba enyomyo. 46 Yaagambira beene ishe ati: Mutorotoore amabaare. Ku baagatorotoire, baagarunda hamwe; baariira aha rubaju rw’ekirundo kyago.

it-1-E 883 kacw. 1

Galeedi

Yakobo na Labaani ku baaherize kushoboorora oburemeezi obu baabaire baine, bakakora endagaano. N’ahabw’ekyo, Yakobo akakwata eibaare, yaaribyara kuba enyomyo, yaagambira “beene ishe” kukora ekirundo ky’amabaare, ekirikubaasa kuba kyabaire nikishushana n’emeeza, ahu baariiriire ekiihuro. Omwanya ogwo Labaani akagweta eiziina ry’Orusiria, “Yegari-sahadusa”, kwonka Yakobo akagweta “Galeedi” eiziina ry’Oruheburaayo eriine amakuru nigo gamwe. Labaani akagira ati: “Eri izooba ekirundo eki [Heb., gal] kyaba omujurizi [Heb., ʽedh] ahagati yangye naiwe.” (Kut 31:44-48) Ekirundo ky’amabaare (n’enyomyo) bikakora nk’akamanyiso ahari boona abaabaire barabaho. Kikaba kiri nk’oku orunyiriri rwa 49 rurikugira, “Mizipa [Heb., mits·pahʹ],” ekirikuhamya ngu Yakobo na Labaani bakaba baragaine kuguma baine obusingye ahagati yaabo n’ab’omu maka gaabo. (Kut 31:50-53) Okuruga obwo emirundi mingi amabaare gakaba gakoresibwa omu muringo nigwo gumwe nk’akamanyiso.​—Yos 4:4-7; 24:25-27.

(Okutandika 31:47-50) Labaani yaayeta ogwo mwanya Yegari-sahadusa; kwonka Yakobo yaagweta Galeedi. 48 Labaani yaagira ati: Eri izooba ekirundo eki kyaba omujurizi ahagati yangye naiwe. Nikyo kyayeteirwe Galeedi; 49 kandi na Mizipa; ahakuba akagira ati: Mukama agumye eriisho ahagati yangye naiwe, ku turiba twataine. 50 Ku oriita kubi abaishiki bangye, nari waabashwereraho abandi bakazi, n’obu hariba hataine oriho, omanye ngu Ruhanga niwe kareebi wangye naiwe.

it-2-E 1172

Mizipa

Yakobo akakora ekirundo ky’amabaare yaakyeta “Galeedi” (ekirikumanyisa “Ekirundo ky’Obujurizi”) na “Mizipa.” Bwanyima Labaani akagira ati: “Mukama agumye eriisho ahagati yangye naiwe, ku turiba twataine.” (Kut 31:45-49) Ekirundo ky’amabaare eki kikaba nikyoreka ngu Yehova akaba naija kuguma naareeba kuhamya ngu Yakobo na Labaani barinda endagaano yaabo.

(Okutandika 31:51-53) Kandi yaagira Yakobo ati: Omanye eki kirundo, n’egi nyomyo, ebi naata ahagati yangye naiwe. 52 Ekirundo eki n’eky’okuhamya, n’enyomyo egi n’ey’okuhamya, ku ntariraba aha kirundo eki kukukora kubi, kandi naiwe ku otarikirabaho nari egi nyomyo kunkora kubi. 53 Ruhanga wa Abrahamu, Ruhanga wa Nahori, Ruhanga wa ishebo, atucwere orubanja. Yakobo yaarahira Ou Isaaka ishe yaabaire atiina.

Okwongyera Kucondooza aha Bi Turikwega

(Okutandika 31:19) Omuri ebyo biro Labaani akaba agiire kushara ebyoya by’entaama ze; Rakeeli yaiba ebishushani by’emandwa za ishe.

it-2-E 1087-1088

Ebishushani by’Emandwa

Ebizoirwe omu itaka omuri Mesopotamia n’emyanya eyehinguririize omwanya ogwo, nibyoreka ngu owaabaire aba aine ebishushani by’emandwa akaba naabaasa kuba niwe yaatwara obuhunguzi bw’eka. Kurugiirira aha biri aha eibaare rimwe eryashangirwe omuri Nuzi, omu mbeera ezimwe okugira ebishushani by’emandwa eby’eka kikaba nikibaasisa omukwe kuza omu icwero ry’emanja bwanyima y’okufa kwa ishezaara akashaba obuhunguzi. (Ancient Near Eastern Texts, ekyahindwirwemu J. Pritchard, 1974, rup. 219, 220, n’obugambo obw’ahansi 51) Obundi Rakeeli akaba naateekateeka ngu kihikire okutwara ebishushani by’emandwa za ishe ahabw’okugira ngu ishe akagobeza iba. (Gyeragyeranisa Kut 31:14-16.) Ebishushani by’emandwa bikaba biri bikuru omu by’obuhunguzi niyo nshonga ahabw’enki Labaani yaabaire aine ekihika ky’okugaruka kubitunga, kuhika n’aha kutwara abarumuna kuza kukuratira Yakobo orugyendo orw’ebiro mushanju. (Kut 31:19-30) Yakobo akaba atarikumanya eki Rakeeli yaakozire (Kut 31:32), kandi tihariho ekirikworeka ngu Yakobo akateeraho kukoresa ebishushani ebyo kutunga obuhunguzi ahari batabani ba Labaani. Yakobo akaba ataine eki arikumanya aha bishushani ebyo. Yakobo aine kuba yaanagire ebishushani by’emandwa ebi, obu yaashereka ebishushani bya baaruhanga ab’ebishuba ebi ab’eka ye baamuhaire ahansi y’omwela ogwabaire guri haihi na Shekemu.​—Kut 35:1-4.

(Okutandika 31:41, 42) Mmazire egi myaka makumi abiri omu ka yaawe; ikumi n’ena nkagikukorera ahabwa bahara baawe bombi, n’omukaaga ahabw’obusyo bwawe; kandi ebihembo byangye okabihindura emirundi ikumi. 42 Kuri Ruhanga wa tata, Ruhanga wa Abrahamu, ou Isaaka yaabaire atiina, atarabaire hamwe naanye, buzimazima okaanyohereize ntaine kantu. Ruhanga areebire okubonabona n’okufa kubi kwangye ninkora, yaakuteisa eki kiro.

(1 Petero 2:18) Imwe abahuuku, mworobere bakama baanyu nimubaha ekitiinisa kyona, ti barungi n’abarikutwaza gye bonka, kureka n’abanyamwaga nabo.

w13-E 3/15 21 kacw. 8

Yehova​—Obuhungiro Bwaitu

Yakobo ku yaahikire Harani, ishento Labaani akamwakiira gye kandi bwanyima yaamuha Lea na Rakeeli kuba abakazi be. Ku haahingwireho obwire, Labaani akagobeza Yakobo, ebihembo bye akabihindura emirundi ikumi. (Kut. 31:41, 42) Kwonka Yakobo akagumisiriza obutari buringaniza obwo, aine obwesigye ngu Yehova naija kugumizamu naamureeberera​—kandi buzima Yehova akamureeberera! Obu Ruhanga yaagambira Yakobo kugaruka Kanaani, akaba aine “amasyo maingi, abazaana n’abahuuku, engamira n’endogoya.” (Kut. 30:43) Yakobo akooreka ngu naasiima, arikushaba ati: “Aha mbabazi zaawe zoona n’obwesigwa bwawe bwona ebi waayorekire omwiru waawe, tinshemereire kuheebwaho nangwa n’akati kaingana busha; ahakuba nkambuka Yorudani egi n’enkoni yonka; mbwenu ndugiremu emitwe ebiri.”​—Kut. 32:10.

APURI 20-26

EBY’OMUHENDO EBIRI OMU KIGAMBO KYA RUHANGA | OKUTANDIKA 32-33

“Noofukaana Kutunga Omugisha?”

(Okutandika 32:24) Yakobo yaatsigarayo wenka; omushaija yaija, yaafukaana nawe bwarugaho bwataagurukana.

w03-E 8/15 25 kacw. 3

Nooteeraho Kusherura Yehova?

Ebyahandiikirwe nibigamba aha bantu abaateireho kusherura Yehova. Omwe aharibo akaba ari Yakobo, owaafukaine n’amaraika ekiro kyona. Ekyarugiremu, Yakobo akatunga eiziina Israeli (Okufukaana na Ruhanga) ahakuba “akafukaana”, nari “akahamira” ahari Ruhanga. Maraika akamuha omugisha ahabw’okuteeraho kwe.​—Okutandika 32:24-30.

(Okutandika 32:25, 26) Omushaija ogwo ku yaareebire yaamurema, yaamukora aha igufa ry’eitako, eitako rya Yakobo ryateruka nibakifukaana. 26 Omushaija yaamugira ati: Ndekura, ahakuba nibutaagurukana. Yakobo yaamugira ati: Tindikwija kukurekura otampaire mugisha.

it-2-E 190

Obumuga

Obumuga bwa Yakobo. Yakobo obu yaabaire aine emyaka nka 97, akafukaana na maraika wa Ruhanga ekiro kyona. Akaguma akwaitse maraika kuhitsya obu yaamuhaire omugisha. Obu baabaire nibafukaana, maraika akamukwata aha igufa ry’ekibero, ryateruka. Ekyarugiremu Yakobo akaguma naacumbagira. (Kut 32:24-32; Hos 12:2-4) Ekyo kikaguma nikimwijutsya ngu n’obu araabe “yaafukaine na [maraika wa] Ruhanga n’abantu kandi akasingura,” nk’oku maraika yaagambire, tarasingwire maraika wa Ruhanga ow’amaani. Kikaba kiri ekigyendererwa kya Ruhanga ngu Yakobo afukaane na maraika, kworeka ngu Yakobo akaba naayenda omugisha gwa Ruhanga.

(Okutandika 32:27, 28) Onu ati: Eiziina ryawe ori oha? Ati: Ndi Yakobo. 28 Onu ati: Okuruga hati torigaruka kwetwa Yakobo kureka Israeli; ahakuba ohakaine na Ruhanga n’abantu, waasinga.

it-1-E 1228

Israeli

1. Eiziina eri Ruhanga yaahaire Yakobo obu yaabaire aine emyaka nka 97. Yakobo akafukaana na maraika ekiro eki yaayambuka omugyera Yaboki arikuza kubugana mukuru we Esau. Ahabw’okugira ngu Yakobo akagumisiriza omu kufukaana, akwetwa Israeli nk’akamanyiso kw’okworeka ngu akatunga omugisha gwa Ruhanga. Ahabw’okugira ngu Yakobo akaba naayenda kuguma naijuka byona ebyabaireho, omwanya ogwo akagweta Penueli. (Kut 32:22-31; Reeba YAKOBO Na. 1.) Bwanyima, Ruhanga akahamya okuhindurwa kw’eiziina rya Yakobo ahari Beseeli, kandi kuruga obwo akaguma naayetwa Israeli ebiro byona eby’amagara ge. (Kut 35:10, 15; 50:2; 1Bus 1:34) Emirundi emingi aha mirundi 2,500 ahu eiziina Israeli ririkugambwaho, nibaba nibagamba ahari baijukuru ba Yakobo nk’eihanga.​—Kur 5:1, 2.

Okwongyera Kucondooza aha Bi Turikwega

(Okutandika 32:11) Ninkweshengyereza, onkize mukuru wangye Esau; ahakuba nimmutiina, ngu atakaija akanyita n’abaana bangye na baanyinabo.

(Okutandika 32:13-15) Ekyo kiro yaaraara aho; yaiha omu bi yaabaire aine ekiconco ky’okuha Esau mukuru we, 14 ebuguma z’embuzi magana abiri, n’empaya makumi abiri, ebuguma z’entaama magana abiri n’empaya makumi abiri, 15 engamira ezirikukamwa makumi ashatu n’enyana zaazo, ente z’ejigija makumi ana n’enimi ikumi, n’ebuguma z’endogoya makumi abiri n’abaana baazo ikumi.

w10-E 6/15 22 kacw. 10-11

Ebigambo Birungi Nibireetaho Emikago Mirungi

Okugamba omu muringo gw’embabazi kandi murungi nikihwera kugira emikago mirungi n’abandi n’okugirinda. Twakora eki turikubaasa kugira omukago murungi n’abandi nikibaasa kutuhwera kuhurizana gye nabo. Okukorera abandi ebikorwa by’embabazi​—turikukoresa buri mugisha ogu turikutunga kubahwera, turikubaha ebiconco twihire aha mutima, kandi turikubooreka obufura​—nikibaasa kutuhwera kuhurizana gye nabo. Ebikorwa nk’ebyo nibibaasa ‘n’okurunda amakara g’omuriro’ aha muntu kandi kimureetere kugira emitwarize mirungi, reero twanguhirwe kugamba n’omuntu ogwo haaba hariho enshonga yoona.​—Rom. 12:20, 21.

Yakobo akabaasa kwetegyereza eki. Mukuru we, Esau, akaba amwiniire ekiniga kyareetera Yakobo kuhunga ahabw’okutiina ngu Esau akaba naabaasa kumwita. Bwanyima y’emyaka mingi, Yakobo akagaruka. Esau akaija kumubugana, aine abashaija abandi 400. Yakobo akashaba Yehova kumuhwera. Yakobo ku yaabaire atakabugaine Esau, akamwoherereza ekiconco ky’amasyo mingi. Ekiconco eki kikarugamu ebirungi. Ku baabugaine, Esau akaba yaahindwire emiteekateekyere ye, kandi akairuka yagwa Yakobo omu kifuba.​—Kut. 27:41-44; 32:6, 11, 13-15; 33:4, 10.

(Okutandika 32:25) Omushaija ogwo ku yaareebire yaamurema, yaamukora aha igufa ry’eitako, eitako rya Yakobo ryateruka nibakifukaana.

it-1-E 1245

Yakobo

Kurugiirira aha kyahandiikirwe eki, ahabw’enki maraika owaafukaine na Yakobo yaamureeteire kucumbagira?

Omu kiro obu ab’eka ya Yakobo baayambuka Yaboki barikuza kubugana Esau, Yakobo akafukaana na maraika, ekintu ekyabaire kitari kya butoosha, kandi ahabw’okugira ngu Yakobo akagumisiriza, eiziina rye rikahindurwa yaayetwa Israeli, ekirikumanyisa “Okufukaana na Ruhanga [nari Okumuhamiraho]; nari ngu, Ruhanga Naafukaana.” (Kut 32:22-28) Bwanyima amaziina gombi gakatandika kukoresibwa omu byahandiikirwe by’Oruheburaayo. (Zab 14:7; 22:23; 78:5, 21, 71; 105:10, 23) Omu kufukaana okwo maraika akakwata aha igufa ry’ekibero kya Yakobo, kandi kuruga obwo Yakobo akaguma naacumbagira​—kugira ngu abaase kwega obucureezi; kandi agume naijuka ngu taine kwetunguura ahabw’okugira ngu Ruhanga akamubaasisa kusingura nari ahabw’okufukaana na maraika. Ahabw’okugira ngu Yakobo akaba naayenda kuguma naijuka byona ebyabaireho, omwanya ogwo akagweta Penueli.​—Kut 32:25, 30-32.

APURI 27–MEI 3

EBY’OMUHENDO EBIRI OMU KIGAMBO KYA RUHANGA | OKUTANDIKA 34-35

“Ebintu Bibi Ebyarugire omu Kugira Abanywani Babi”

(Okutandika 34:1) Omu biro ebyo Dina, muhara wa Lea, ou yaazaariire Yakobo, akaza kutaayaayira abaishiki b’omu nsi egyo.

w97-E 2/1 30 kacw. 4

Shekemu​—Orurembo Orwaabaire Ruri omu Ruhanga

Abatsigazi b’omu rurembo orwo bakaba nibaija kureeba bata omwishiki ogu oshugaine owaabaire ataayaaya omu rurembo rwabo butoosha ari wenka? Mutabani w’omutegyeki w’orurembo orwo “ku yaamureebire, yaamutwara, yaamuhamba, yaamushiisha.” Ahabw’enki Dina yaayereeteire akabi arikumara obwire n’Abanyakanaani abaabaire bari abashambani? Mbwenu shi n’ahabw’okugira ngu akaba naayenda kuba n’abaishiki b’orwingano rwe? Nari shi akaba ari engangaazi kandi arikukora ebi arikwenda nk’abamwe ahari banyaanya? Shoma ebiri omu Okutandika, kandi oteereho kuteekateeka aha busaasi n’okushwara ebi Yakobo na Lea baagizire ahabw’ebibi ebyaabaireho ahabwa muhara waabo kutaayaaya omuri Shekemu.​—Okutandika 34:1-31; 49:5-7; reeba na Watchtower, eya Gyuni 15, 1985, orupapura 31.

(Okutandika 34:2) Shekemu, mwene Hamori Omuhiivi omutegyeki w’ensi egyo, ku yaamureebire, yaamutwara, yaamuhamba, yaamushiisha.

lv 103 kacw. 14

‘Mwetantare eby’Obushambani’

Noobaasa kushanga ngu obu Dina yaareeba Shekemu akaba ataine kigyendererwa ky’okuteerana nawe. Kwonka, Shekemu we akakora ekyo eki Abakanaani abaingi baabaire nibatwara nk’ekya butoosha obwo baagira ekyetengo ky’okuteerana. Dina okuteeraho kwanga aha muheru tikuramuhwereire ahakuba Shekemu ‘akamutwara’ kandi “yaamuhamba, yaamushiisha.” Nikireebeka ngu bwanyima Shekemu ‘akakunda’ Dina, kwonka ekyo tikirahindwire aha bi yaamukozireho. (Shoma Okutandika 34:1-4.) Kwonka Dina tiwe wenka owaabaire naija kubonabona ahabw’ebyabaireho. Okunywana kwe kubi kukarugamu oburemeezi kandi kwajumisa eka yaabo yoona.​—Okutandika 34:7, 25-31; Abagalatia 6:7, 8.

(Okutandika 34:7) Beene Yakobo, ku baakihuriire, baaruga omu iriisizo, baataaha. Baashaasha, kandi baagira ekiniga kingi, ahabw’okuba akakora ekihagaro omu ba Israeli okubyama na muhara wa Yakobo, ekintu ekitashemereire kukorwa.

(Okutandika 34:25) Aha kiro kya kashatu, ku baabaire bakirwaire obuhuta, batabani ba Yakobo babiri, Simeoni na Leevi, banyaanya ba Dina, buri omwe yaihayo rurara ye, baateera orurembo kitamanyirwe, baita abashaija boona.

w09-E 9/1 21 kacw. 1-2

Waaba Ogwirwe Kubi

Emirundi emingi, abarikuhoora enzigu nibaba nibenda kutuubya aha busaasi obu barikugira ahabw’okutwarizibwa kubi. Nk’eky’okureeberaho, Baibuli neeyoreka ngu batabani ba Yakobo ku baamanyire ngu Shekemu Omunyakanaani yaahamba munyaanyabo Dina, ‘baakashaasha kandi baagira ekiniga kingi.’ (Okutandika 34:1-7) Kubaasa kuhoora enzigu ahabw’ekibi ekyakozirwe ahari munyaanyabo, batabani ba Yakobo babiri bakacwamu kukora kubi Shekemu n’ab’omunju ye. Simeoni na Leevi bakabeihabeiha abashaija boona ab’omu rurembo orwo, baabiita, otwariiremu na Shekemu.​—Okutandika 34:13-27.

Mbwenu shi okwita abashaija boona kikamaraho oburemeezi? Yakobo ku yaamanyire eki abatabani baakozire, akabagira ati: “Mungwisiize akagwe, mwandeetera kwangirwa kimwe abantu abatwire omu nsi egi, . . . ku baraayeteerane kundwanisa, niinyija kucwekyerezibwa n’eka yangye.” (Okutandika 34:30) Omu mwanya gw’okumaraho oburemeezi, okuhoora enzigu kukareetaho amaganya; ahakuba eka ya Yakobo ekaba neija kutaahirirwa abataahi abaabaire baine ekiniga kingi. Ruhanga akagambira Yakobo kwiha eka ye omu kicweka ekyo baze Beseeli kugira ngu batakahikwaho akabi.​—Okutandika 35:1, 5.

Okwongyera Kucondooza aha Bi Turikwega

(Okutandika 35:8) Kandi Debora, omurezi wa Rebeka, yaafa, yaaziikwa ifo ya Beseeli ahansi y’omwela; n’ahabw’ekyo baagweta Aloni-bakuusi.

it-1-E 600 kacw. 4

Debora

1. Omurezi wa Rebeka. Obu Rebeka yaaruga owa ishe Besueli arikuza Palestine kutaha omu bushwere na Isaaka, Debora akagyenda nawe. (Kut 24:59) Debora ku yaabaire amazire emyaka mingi arikuheereza omu ka ya Isaaka, akaba omwe aha b’omu ka ya Yakobo, obundi bwanyima ya Rebeka kufa. Emyaka nka 125 Rebeka aherize kutaaha omu bushwere na Isaaka, Debora akafa yaazikwa ahansi y’omuti muhango omuri Beseeli. Eiziina eri baayetsire omuti (Aloni-bakuusi, ekirikumanyisa “Omuti Muhango gw’Okucura”) niryoreka oku Yakobo n’eka ye baabaire nibamukunda.​—Kut 35:8.

(Okutandika 35:22-26) Israeli ku yaabaire akiri omuri ekyo kyanga, Reubeeni yaagyenda, yaabyama na Biliha muka ishe ow’ekinyanshunju; Israeli yaakimanya. Obwo batabani ba Yakobo bakaba baahikire ikumi na babiri. 23 Batani ba Lea, Reubeeni omujigaijo gwa Yakobo, Simeoni, Leevi, Yuda, Isakaari na Zebuluuni. 24 Batabani ba Rakeeli, Yosefu na Benyamiini. 25 Batabani ba Biliha, omuzaana wa Rakeeli, Daani na Nafutaali. 26 Batabani ba Zilupa omuzaana wa Lea, Gaadi na Asheri. Abo nibo batabani ba Yakobo abaazaariirwe Padanaramu.

w18.31 14

Ebibuuzo Kuruga Omu Bashomi

Omuri Israeli eya ira, kikaba nikyetengyesa omushaija kuba omujigaijo kubaasa kuba ishenkuru Mesia?

Oku nikwo twabaire nituteekateeka kurugiirira aha biri omu Abaheburaayo 12:16. Aharikugira ngu Esau akaba ‘atarikweta aha bya Ruhanga’ kandi akaguza Yakobo ‘obuhunguzi bwe bw’omujigaijo akaihuro k’eby’okurya.’ N’ahabw’ekyo tukaba nituteekateeka ngu, obu Yakobo yaatunga ‘obuhunguzi bw’omujigaijo,’ kikaba nikitwariramu okuba ishenkuru Mesia.​—Matayo 1:2, 16; Luka 3:23, 34.

Kwonka, okwongyera kucondooza aha by’omu Baibuli nibituhwera kumanya ngu omuntu akaba ataine kuba omujigaijo kubaasa kuba ishenkuru Mesia. Ka tureebe bimwe aha byahandiikirwe ebi:

Omujigaijo wa Yakobo ou Lea yaazaire ni Reubeeni, kandi omujigaijo wa Yakobo na Rakeeli ni Yosefu. Reubeeni ku yaashambaine, akaihwaho obukuru bw’omujigaijo, bwaheebwa Yosefu. (Okutandika 29:31-35; 30:22-25; 35:22-26; 49:22-26; 1 Obusingye 5:1, 2) Kwonka Mesia tararugire mu runyiriri rwa Reubeeni nari Yosefu. Akaruga omu runyiriri rwa Yuda mutabani wa Yakobo na Lea owa kana.​—Okutandika 49:10.

    Ebitabo Ebiri omu Runyankore (1996-2025)
    Shohora
    Taahamu
    • Runyankore
    • Yoherereza ondiijjo
    • Ebi Orikukunda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ebiine Kukuratirwa
    • Okurinda Ebirikukukwataho
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Taahamu
    Yoherereza ondiijjo