Ebijuriziibwe omu Katabo k’Obuheereza Bwaitu n’Oku Turikutwaza
GYURAAYI 6-12
EBY’OMUHENDO EBIRI OMU KIGAMBO KYA RUHANGA | OKURUGA 6-7
“Hati Noija Kureeba Oku Ndaagire Faraho”
it-2-E 436 kacw. 3
Musa
Abaisraeli bakahindura emiteekateekyere yaabo. Omu kubanza bakaikiriza Musa, kwonka Faraho ku yaayongyeire kubakoresa munonga, bakatandika kwetomboitira Musa yaahwamu amaani yaahika n’aha kugambira Yehova. (Kur 4:29-31; 5:19-23) Ruhanga akagumya Musa arikumworeka ngu akaba naaza kuhikiiriza eki Abrahamu, Isaaka na Yakobo baabaire bainiire ekihika, okumanya amakuru g’eiziina rye Yehova, arikucungura Abaisraeli kandi akabahindura eihanga rihango omu nsi eyaraganisiibwe. (Kur 6:1-8) Kwonka nabwo, Abaisraeli tibarahurikiize Musa. Kwonka bwanyima y’ekibonaboneso kya mwenda, bakamushagikira kimwe, yaabaasa n’okubatebeekanisa akabeebembera kuruga Misri bwanyima y’ekibonaboneso kya ikumi.—Kur 13:18.
it-2-E 436 kacw. 1-2
Musa
Ari omu Maisho ga Faraho wa Misri. Musa na Arooni bakaba baine obujunaanizibwa bw’amaani omu ‘rugamba rwa baaruhanga.’ Faraho akaragiira abafumu be boona, abarikubaasa kuba baabaire nibakurirwa Yane na Yambere (2Tim 3:8), kworeka amaani ga baaruhanga b’Abanyamisri boona kuhakanisa amaani ga Yehova. Eky’okutangaaza eky’okubanza eki Arooni yaakozire arikukuratira obuhabuzi bwa Musa omu maisho ga Faraho kikoreka ngu Yehova naakirira kimwe baaruhanga ba Misri, n’obu Faraho yaayongyeire kugangaaza omutima. (Kur 7:8-13) Bwanyima, ku haabaireho ekibonaboneso kya kashatu, n’abafumu ba Faraho bakagyemwa kwikiriza barikugira bati: “Mbwenu ho oru n’orukumu rwa Ruhanga.” Kandi bakabonabona munonga ahabw’ebizimba baaremwa n’okuza owa Faraho kuhakanisa Musa.—Kur 8:16-19; 9:10-12.
Ebibonaboneso bikareetera abamwe kworobera Yehova kandi abandi kumugomera. Musa na Arooni nibo baagambire Ebibonaboneso Ikumi byona bitakabaireho. Ebibonaboneso bikaba bibaho nk’oku byagambwa, kuhamya ngu Musa akatumwa Yehova. Eiziina rya Ruhanga, Yehova rikamanyisibwa kandi baingi bakarigambaho omuri Misri, Abaisraeli n’Abanyamisri abamwe kikabareetera kworobya emitima yaabo; kwonka kikareetera Faraho n’abahabuzi be n’abaabaire nibamushagika kugangaaza omutima. (Kur 9:16; 11:10; 12:29-39) Abanyamisri omu mwanya gw’okuteekateeka ngu nibagwisa kubi baaruhanga baabo, bakaba nibamanya ngu Yehova ariyo naacwera baaruhanga baabo orubanja. Ekibonaboneso kya mwenda kirikuza kubaho, Musa akaba yaabaire “orikutiinwa munonga omu nsi ya Misri, omu baheereza ba Faraho n’omu bantu boona.”—Kur 11:3.
Okwongyera Kucondooza aha Bi Turikwega
it-1-E 78 kacw. 3-4
Ow’obushoboorozi Bwona
Yehova akakoresa ekitiinisa “Ruhanga ow’Obushoboorozi Bwona” (ʼEl Shad·daiʹ) obu yaaraganisa Abrahamu ebyabaire nibikwata aha kuzaarwa kwa Isaaka, okuraganisa okwabaire nikwetengyesa Abrahamu kugira okwikiriza kuhami omu maani ga Ruhanga ag’okuhikiiriza ebi arikuraganisa. Bwanyima ekitiinisa eki kikakoresibwa obu Ruhanga yaagambwaho nk’owaabaire naija kuha Isaaka na Yakobo omugisha nk’abahunguzi b’endagaano ya Abrahamu.—Kut 17:1; 28:3; 35:11; 48:3.
Okuhikaana n’eki, Yehova bwanyima akagambira Musa ati: “Nkyeyoreka Abrahamu na Isaaka na Yakobo, ndi Ruhanga ow’Obushoboorozi Bwona [beʼElʹ Shad·daiʹ], kwonka tindabeemanyiise mu iziina ryangye erya Yehova.” (Kur 6:3) Eki kikaba kitarikumanyisa ngu abaheereza ba Ruhanga aba abeesigwa bakaba batarikumanya eiziina Yehova, bakaba nibakira kurikoresa kandi n’abantu abandi bakaba nibarikoresa. (Kut 4:1, 26; 14:22; 27:27; 28:16) Kandi n’omu kitabo kya Okutandika, ekirikugamba aha mbeera y’abaheereza ba Ruhanga aba ira, ekigambo “ow’Obushoboorozi Bwona” nikigambwaho emirundi 6 yonka, kwonka eiziina rya Ruhanga, Yehova ririmu emirundi 172 omu bihandiiko by’Oruheburaayo eby’okubanza. N’obu abaheereza ba Ruhanga aba baraabe baabaasize kwetegyereza ngu Ruhanga ahikire kwetwa “ow’Obushoboorozi Bwona,” tibarabaasize kwetegyereza gye amakuru g’eiziina rye, Yehova. N’ahabw’ekyo, ekitabo The Illustrated Bible Dictionary (Vol. 1, p. 572) kikagira kiti: “Ebi Ruhanga yaaraganiise abaheereza be aba ira, bikaba nibiza kuhikiirira bwanyima y’emyaka mingi; bakaba baine kwikiriza ngu, Yahweh, ni Ruhanga (ʼel) orikubaasa kuhikiiriza ebi arikuraganisa (ekirikubaasa kuba kiine amakuru sadday). Ekyabaireho aha rushaka rurikwaka kikooreka amaani ga Ruhanga kandi kikoreka ngu akaba naija kuguma nabo, byona ebirikworekwa omu makuru g’eiziina Yahweh.”—Bikashwijumwa J. D. Douglas, 1980.
it-2-E 435 kacw. 5
Musa
Musa tarihirweho bujunaanizibwa ahabw’okugira enshoni. Musa akooreka ngu akaba aine enshoni, arikugira ngu tarikumanya kugamba gye. Musa akaba ahindukire, atakiri nk’oku yaabaire ari obu yaayehayo kujuna Abaisraeli emyaka 40 enyima. Akaguma naayekwatsakwatsa obushonga bukye, na bwanyima yaashaba Yehova kutamuha obujunaanizibwa obu. N’obu eki kiraabe kyareeteire Ruhanga kugira ekiniga, tikiramuremeise kukoresa Musa kureka akamuha omurumuna Arooni kuba omugambirizi we. Ahabw’okugira ngu Musa akaba naajwekyera Ruhanga, akaba nka “Ruhanga”, ahari Arooni owaabaire ari omugambirizi we. Obu Musa yaabaire naagamba n’abashaija bakuru b’Abaisraeli, na bwanyima obu yaagamba na Faraho, nikireebeka ngu Ruhanga akamuha obuhabuzi n’ebiragiro, atyo nawe yaabiha Arooni, kugira ngu Arooni abigambire Faraho (owaabaire ahunguriire Faraho ou Musa yaahungire emyaka 40 enyima). (Kur 2:23; 4:10-17) Bwanyima, Yehova akagamba ahari Arooni nka “nabi” wa Musa ekirikumanyisa ngu nk’oku Musa yaabaire ari nabi wa Ruhanga arikukuratira obuhabuzi bwe, nikwo na Arooni yaabaire aine kukuratira obuhabuzi bwa Musa. Kandi, Ruhanga akagambira Musa ngu amuhindwire “nka Ruhanga ahari Faraho,” ekirikumanyisa ngu akaba amuhaire obushoboorozi n’amaani ahari Faraho, n’ahabw’ekyo akaba ataine kutiina omutegyeki wa Misri.—Kur 7:1, 2.
GYURAAYI 13-19
EBY’OMUHENDO EBIRI OMU KIGAMBO KYA RUHANGA | OKURUGA 8-9
“Faraho Omunyamaryo Okuhikiiriza Ekigyendererwa kya Yehova Atakimanyire”
it-2-E 1040-1041
Obugangaazi
Yehova Ruhanga atwire naagumisiriza abantu arikureeka abantu n’amahanga kugumaho, n’obu obumwe barikuba bashemereire kufa. (Kut 15:16; 2Pet 3:9) Abamwe babaasize kukora empindahinduka baagirirwa embabazi (Yos 2:8-14; 6:22, 23; 9:3-15), abandi bagangaarize emitima yaabo baagomera Yehova n’abaheereza be. (Bir 2:30-33; Yos 11:19, 20) Ahabw’okugira ngu Yehova tarikuzibira abantu kugangaaza emitima, naagambwaho nk’orikubareka bakamugomera nari orikugumya emitima yaabo. Ku araacwekyereze boona abarikugangaaza emitima, nikiza kworeka amaani ge maingi kandi areetere eiziina rye kumanywa.—Gyeragyeranisa Kur 4:21; Yoh 12:40; Rom 9:14-18.
it-2-E 1181 kacw. 3-5
Obubi
Okwongyera ahari ekyo, Yehova naakoresa embeera kureetera ababi kuhikiiriza ekigyendererwa kye batakimanyire. N’obu baraabe nibahakanisa Ruhanga, naabaasa kubaremesa nk’oku kirikwetengyesa kugira ngu abaase kurinda abaheereza be abeesigwa, kandi naabaasa n’okureetera ebikorwa byabo kworeka okuhikiirira kwe. (Rom 3:3-5, 23-26; 8:35-39; Zab 76:10) Ekiteekateeko eki nikyorekwa omu Enfumu 16:4 aharikugira hati: “Buri kintu Mukama agira eki yaakihangiire; nangwa n’ababi akabateeraho ekiro ky’enaku.”
Nk’eky’okureeberaho, Yehova kurabira omuri Musa na Arooni akagambira Faraho kurekura Abaisraeli abaabaire bari abahuuku. Ruhanga tarareeteire omutegyeki wa Misri kuba mubi, kwonka akamurekaho kandi yaareetaho n’embeera ezaareeteire Faraho kworeka ngu ni mubi kandi ngu ashemereire kufa. Ekigyendererwa kya Yehova eky’okukora eki nikyorekwa omu Okuruga 9:16: “Kwonka buzima, eki nkurekyeireho, n’okukworeka amaani gangye, ngu eiziina ryangye ribone kugambwa omu nsi zoona.”
Ebibonaboneso Ikumi ebyahikire ahari Misri, kandi n’okucwekyerera kwa Faraho n’eihe rye aha Nyanja Erikutukura, byona bikooreka amaani ga Yehova. (Kur 7:14–12:30; Zab 78:43-51; 136:15) Na bwanyima y’emyaka mingi amahanga g’akaba nigakigamba aha kyabaireho, kandi eiziina rya Ruhanga rikaba nirigambwaho omu nsi yoona. (Yos 2:10, 11; 1Sam 4:8) Kuri noogira ngu Ruhanga akacwekyereza Faraho ahonaaho, kikaba kitarikwija kubaasika kworeka amaani ge n’okucungurwa kw’abantu be kandi akahimbisibwa.
Okwongyera Kucondooza aha Bi Turikwega
it-1-E 878
Eshohera
Ekigambo ky’Oruheburaayo ekirikukoresibwa omu Byahandiikirwe kushoboorora eshohera empango ezijire omu kibonaboneso kya kana ekyahikire ahari Misri tikirikwetegyerezibwa gye. Ekibonaboneso eki nikyo ky’okubanza eki tarahikire aha Baisraeli bari omu Gosheni. (Kur 8:21, 22, 24, 29, 31; Zab 78:45; 105:31)
Eshohera mpango ezataahirire Misri omu kibonaboneso kya kana nizibaasa kuba zaabaire nizikira kuruma enyamaishwa n’abantu reero zikanyunyuta eshagama. Ebicuma nibyeshereka omu mibiri y’abantu nari enyamaishwa; ezirikureeta akabi aha bantu nizishangwa omu bicweka ebiine enjura nyingi. Ekibonaboneso ky’eshohera nk’ezi, kikaba nikiija kureetera Abanyamisri kubonabona hamwe n’amatungo gaabo, kandi omu mbeera ezimwe, habeho n’okufa.
w04-E 3/15 25 kacw. 9
Ebi Turikwega Kuruga omu Kitabo kya Okuruga
8:26, 27—Ahabw’enki Musa yaagizire ngu ebitambo by’Abaisraeli bikaba biri “ebirikuzira aha Banyamisri”? Enyamaishwa nyingi zikaba niziramibwa omuri Misri. N’ahabw’ekyo, Musa okugamba aha kuhayo ebitambo kikongyera amaani omu bigambo bye ngu Abaisraeli baikirizibwe bagyende baheyo ebitambo ahari Yehova.
GYURAAYI 20-26
EBY’OMUHENDO EBIRI OMU KIGAMBO KYA RUHANGA | OKURUGA 10-11
“Musa na Arooni Okworeka Obumanzi”
w09-E 7/15 20 Kacw. 6
Tooreza Yesu—Buurira Oine Obumanzi
Teekateeka aha bumanzi obu Musa yaagizire arikugamba na Faraho, omutegyeki owaabaire naatwarwa nka ruhanga kandi nka mutabani wa ruhanga w’eizooba Ra. Nikireebeka ngu okushushana na Baafaraho abandi, nawe akaba naaramya ekishushani kye. Eki Faraho yaabaire agamba kikaba kiba ekiragiro; akaba naategyekyesa ebiragiro. Ahabw’okugira ngu Faraho akaba aine amaani, omwetunguuro n’amaryo, akaba atarikwikiriza abandi kumugambira eky’okukora. Ogu niwe mushaija ou Musa omuriisa omucureezi yaabaire aine kwemerera omu maisho emirundi mingi ataikiriziibwe. Mbwenu shi Musa akagamba ki? Ebibonaboneso by’amaani. Mbwenu shi akamugambira kukora ki? Kwikiriza abahuuku be baingi kuruga Misri. Mbwenu shi Musa akaba naayetenga kugira obumanzi? Eego!—Kub. 12:3; Heb. 11:27.
it-2-E 436 kacw. 4
Musa
Kikaba nikyetengyesa obumanzi n’okwikiriza kubaasa kugamba na Faraho. Ahabw’okugira ngu Musa na Arooni bakahwerwa amaani ga Yehova bakabaasa kuhikiiriza obujunaanizibwa obwabaire bubahairwe. Teekateeka ori omu ishengyero rya Faraho, omutegyeki w’amaani owaabaire ariho obwire obwo. Ori omu mwanya murungi munonga, ori omu maisho ga Faraho omunyamaryo, owaabaire naayetwara nka ruhanga, ayehinguririziibwe abahi b’obwengye, abaduumizi b’amahe, abarinzi n’abahuuku. Kandi hakaba hariho abeebembezi b’ediini, n’abafumu abaabaire nibahakanisa Musa. Oyihireho Faraho, abashaija abo nabo bakaba baine amaani omu bwire obwo. Aba boona bakaba nibashagika Faraho barikushagika baaruhanga ba Misri. Kandi Musa na Arooni bakaza owa Faraho emirundi mingi, Faraho akaguma naagaaganza omutima gwe ahakuba akaba amaririire kutarekura Abaheburaayo abahuuku. Bwanyima y’ekibonaboneso kya munaana Musa na Arooni bakabingwa omu maisho ga Faraho, kandi bwanyima y’ekibonaboneso kya mwenda bakaragiirwa kutagaruka omu maisho ga Faraho ogundi murundi kugira ngu bataitwa.—Kur 10:11, 28.
Okwongyera Kucondooza aha Bi Turikwega
w95-E 9/1 11 kacw. 11
Abajurizi Abarikuhamya Ruhanga ow’Amazima
Obu Abaisraeli baabaire bakiri omuri Misri, Yehova akoohereza Musa kuza owa Faraho ati: “Za owa Faraho; ahakuba ngangaize omutima gwe n’emitima y’abaheereza be, ngu mbone kworeka obumanyiso bwangye obu ahagati yaabo, kandi ngu naiwe obone kubiteekyerereza omwana waawe na mwijukuru waawe, bahurire ebi naakozire omuri Misri, n’obumanyiso obu naakoreire omuribo; mumanye ku ndi Mukama.” (Okuruga 10:1, 2) Abaisraeli abeesigwa bakaba nibiija kugambira abaana baabo ahari Yehova n’ebikorwa bye eby’amaani. Reero abaana baabo n’abo babigambire abaana baabo, n’ahabw’ekyo Abaisraeli boona bakaba nibaza kuguma nibeega ebi Yehova yaakozire. N’ahabw’ekyo, ebikorwa bya Yehova eby’amaani bikaba nibiija kuguma nibaijukwa. N’omu bunaku obu, abazaire baine obujunaanizibwa bw’okwegyesa abaana baabo.—Eky’Ebiragiro 6:4-7; Enfumu 22:6.
it-1-E 783 kacw. 5
Okuruga
Yehova akooreka amaani ge arikuhimbisisa eiziina rye kandi akacungura Abaisraeli. Bwanyima y’Abaisraeli kwambuka Enyanja Erikutukura, Musa akabebembera omu kweshongora, obwo munyaanya Miriamu, nabikazi, akwaitse ekitaasa n’abakazi boona barikugyenda bamukuratiire baine ebitaasa barikuzina. (Kur 15:1, 20, 21) Abaisraeli bakaba bataanisiibwe kimwe aha bazigu baabo. Ku baarugire omuri Misri tibaragarukire kuhikwaho akabi koona kuruga aha bantu nari enyamaishwa; tihariho n’embwa n’emwe eyaabaire neebakankamira. (Kur 11:7) N’obu ebiri omu Okuruga bitarikworeka ngu Faraho nawe akashwekwa amaizi n’eihe rye kandi yaacwekyerezibwa, Zaaburi 136:15 neeyoreka ngu Yehova akacwekyereza “Faraho n’eihe rye” omu Nyanja Erikutukura.
OKURUGA 27–AGUSTO 2
EBY’OMUHENDO EBIRI OMU KIGAMBO KYA RUHANGA | OKURUGA 12
“Eki Okuhingurwaho Kurikumanyisa aha Bakristaayo”
w07-E 1/1 20 kacw. 4
“Oshemerererwe Kimwe”
Yesu akafa aha Nisani 14, 33 Y.A.K. Omuri Israeli, Nisani 14 rikaba riri eizooba ry’okushemererwa ery’Okuhingurwaho. Buri mwaka aha eizooba eryo, buri ka ekaba erya ekiihuro ekyabaire kitwariramu n’omwana gw’entaama ogutaine kamogo. Omu muringo ogu, bakaba baijuka oku eshagama y’omwana gw’entaama yaabaire eri nkuru omu kucungura emijigaijo y’Abaisraeli obu maraika wa Ruhanga yaita emijigaijo yoona ey’Abanyamisri ahari Nisani 14, 1513 Y.A. (Okuruga 12:1-14) Omwana gw’entaama ogw’Okuhingurwaho gukaba nigujwekyera Yesu, ou entumwa Paulo yaagambireho ati: “Kristo omwana gw’entaama ogw’Okuhingurwaho kwaitu akatambwa ahabwaitu.” (1 Abakorinso 5:7) Nk’eshagama y’omwana gw’entaama ogw’Okuhingurwaho, eshagama ya Yesu neereetera baingi kubaasa kucungurwa.—Yohaana 3:16, 36.
it-2-E 583 kacw. 6
Okuhingurwaho
Ebintu bimwe ebyabaire bikorwa aha Kuhingurwaho bikahikiirizibwa Yesu. Kimwe aha bintu ebi n’oku eshagama eyamiisiirwe aha biti by’emiryango omuri Misri yaacungwire omujigaijo kutacwekyerezibwa maraika. Paulo akagamba aha Bakristaayo abashukirweho omwoyo gurikwera ‘nk’eiteeraniro ry’emijigaijo’ (Heb 12:23), kandi ngu Kristo akabacungura kurabira omu shagama ye. (1Tes 1:10; Efe 1:7) Amagufa g’omwana gw’entaama ogw’Okuhingurwaho gakaba gataine kuhendwa. Obunabi bukahandiikwa ngu amagufa ga Yesu goona gakaba gatarikuza kuhendwa, kandi eki kikahikiirira aha kufa kwe. (Zab 34:20; Yoh 19:36) N’ahabw’ekyo Okuhingurwaho oku Abayudaaya baabaire bagira kumara emyaka mingi n’omuringo gumwe oku Ebiragiro byabaire ekishushani ky’ebyabaire nibiza kwija kandi bikatuhwera kumanya Yesu Kristo, “Omwana gw’entaama wa Ruhanga.”—Heb 10:1; Yoh 1:29.
‘Eryo Izooba Muryaguma Muriijukye’
Abaana abandi ku baagumire nibazaarwa, baishebo bakaba baguma nibabeegyesa ebirikukwata aha Kuhingurwaho. Kimwe aha bi baabaire babeegyesa n’okugira ngu Yehova naarinda abaheereza be. Abaana bakaba beega ngu Yehova ti Ruhanga otarikwetegyerezibwa. Yehova ni Ruhanga owaabuzima, ariho kandi naakunda kuhwera abaheereza be. Eki akakyoreka arikurinda emijigaijo y’Abaisraeli “obu yaita Abanyamisri.”.
Abazaire Abakristaayo buri mwaka tibarikutebeza abaana baabo ebirikukwata aha Kuhingurwaho okwo. Kwonka shi, nooyegyesa abaana baawe ngu Ruhanga naarinda abaheereza be? Mbwenu shi nooyoreka abaana baawe ngu noohamya ku Yehova arikurinda abaheereza be? (Zab. 27:11; Isa. 12:2) Mbwenu shi ekyo nookikora omu muringo murungi orikugaaniira n’abaana baawe kutari kubagambira kwonka? Teeraho kubeegyesa aha ku Ruhanga arikuhwera abantu kibahwere kwongyera kwesiga Yehova.
Okwongyera Kucondooza aha Bi Turikwega
it-2-E 582 kacw. 2
Okuhingurwaho
Ebibonaboneso Ikumi byona ebyahikire ahari Misri na munonga ekya ikumi, okufa kw’emijigaijo, bikooreka ngu baaruhanga ba Misri ni busha. (Kur 12:12) Empaya y’entaama ekaba neetwarwa nk’erikwera ahari ruhanga Ra, okusiiga eshagama y’omwana gw’entaama ogw’Okuhingurwaho aha biti by’emiryango kikaba kiri nk’okurogota omu maisho g’Abanyamisri. Enimi nayo ekaba eri erikwera, kandi okucwekyerera kw’emijigaijo y’enimi kikaba kiri kibi ahari ruhanga Osiris. Na Faraho nawe akaba naaramibwa nka mutabani wa Ra. Okufa kwa mutabani wa Faraho ow’omujigaijo kikaba nikiza kworeka ngu Ra na Faraho tibaine maani.
it-1-E 504 kacw. 1
Oruteerane oruhango
Eky’omutaano aha ‘nteerane ezirikwera’ ezi, abantu bakaba batakora mirimo y’amaani. Nk’eky’okureeberaho, ekiro ky’okubanza n’ekya mushanju eby’Obugyenyi bw’Emigaati Etatumbisiibwe zikaba ziri ‘enteerane ezirikwera’ ezi Yehova yaagambireho ati: “Hatarigira omurimo gwona ogwakorwa; kureka eby’okurya ebi omuntu ashemereire kurya, nibyo murikora byonka.” (Kur 12:15, 16) Kwonka, aha nteerane ezi abanyamurwa bakaba bakora munonga barikuhayo ebitambo ahari Yehova (Lev 23:37, 38), eki kikaba kitarikumanyisa ngu baine ekiragiro eki baahenda. Aha nteerane ezi, tikugira ngu abantu bakaba bataine by’okukora kureka bukaba buri obwire bw’okugasirwa omu by’omwoyo. Aha eizooba rya Sabato buri saabiiti, abantu bakaba beeteeranira hamwe kuramya n’okwegyesibwa. Bakaba beegyesibwa ebi baabaire bashomerwa omu Kigambo kya Ruhanga kandi bakabibashoboororera, nk’oku kyabaire kikorwa omu sinagogi. (Byak 15:21) N’ahabw’ekyo, n’obu baabaire batakora emirimo aha Sabato nari aha ‘nteerane ezindi ezirikwera,’ bakaba bata omutima aha kushaba n’okuteekateeka aha Muhangi n’ebigyendererwa bye.—Reeba ASSEMBLY.