Okuriisa Baingi Kurabira Omuri Bakye
‘Ku yaaherize kubega emigaati, yaagiha abeegi be nabo baagaburira abantu.’—MAT. 14:19.
1-3. Shoboorora oku Yesu yaariisize abantu baingi omuri Besesaida. (Reeba ekishushani ekirikubanza.)
TEEKATEEKA aha byabaireho. (Shoma Matayo 14:14-21.) Hakaba nihaburayo obwire bukye Okuhingurwaho kukahika omu gwa 32. Abashaija barikuhika 5,000, otabariiremu abakazi n’abaana, bakaba bari na Yesu hamwe n’abeegi be haihi na Besesaida, ekyaro ekiri haihi n’enyanja ya Garilaaya.
2 Yesu ku yaareebire abantu abo baingi, yaabagirira esaasi yaatandika kubeegyesa bingi ebirikukwata aha Bukama bwa Ruhanga kandi yaakiza n’abaabaire barwaire. Ku bwahikire omu mwabazyo, abeegi baashaba Yesu kugambira abantu ngu baze omu byaro bya haihi kwegurira eby’okurya. Kwonka Yesu yaagambira abeegi be ati: “Mubagaburire.” Ku yaabagambiire atyo, baashoberwa ahabw’okuba bakaba baine otw’okurya tukye, emigaati etaano n’eby’enyanja bibiri.
3 Ahabw’okugira embabazi Yesu akakora eky’okutangaaza eki abahandiiki boona bana ab’Engiri baahandiikireho. (Mak. 6:35-44; Luk. 9:10-17; Yoh. 6:1-13) Yesu akashaba abeegi be kugambira abantu kushutama ataano-ataano na igana-igana. Ku yaaherize kushaba, yaabaganisa emigaati hamwe n’eby’enyanja. Omu mwanya gw’okuba niwe yabigabura, akabiha “abeegi be nabo baagaburira abantu.” Eby’okurya bikaba bingi, birikubaasa kumara buri omwe! Kiteekateekeho: Yesu akariisa baingi kurabira omuri bakye, nibo beegi be.a
4. (a) Okukira munonga Yesu akaba ata omutima aha kugabura by’okurya bya muringo ki, kandi n’ahabw’enki? (b) Nituza kushwijuma ki omu kicweka eki n’omu kirikukurataho?
4 Okukira munonga akaba ata omutima aha kugaburira abakuratsi be eby’okurya eby’omwoyo. Akaba naamanya ngu eby’okurya eby’omwoyo nigo mazima agari omu Kigambo kya Ruhanga, agarikubaasisa omuntu kutunga amagara agatahwaho. (Yoh. 6:26, 27; 17:3) Embabazi ezaareetaire Yesu kugaburira abantu emigaati n’eby’enyanja, nizo zimwe ezaamureetaire kumara obwire bwingi arikwegyesa abakuratsi be. (Mak. 6:34) Kwonka akaba naamanya ngu ari haihi kugaruka omu iguru. (Mat. 16:21; Yoh. 14:12) Mbwenu shi Yesu ari omu iguru, akaba naabaasa ata kuguma naariisa abakuratsi be omu by’omwoyo? Akaba naija kuguma naabaariisa nk’oku yaagaburiire abantu baingi kurabira omuri bakye. Mbwenu shi abakye abo, bakaba nibaija kuba baahi? Ka tureebe oku Yesu yaabaire naakoresa bakye kuriisa abakuratsi be baingi abashukirweho amajuta ab’omu kyasha ky’okubanza. Kandi omu kicweka ekirikukurataho, nitwija kushwijuma ekibuuzo kikuru eki: Nitubaasa kumanya tuta abakye abu Kristo arikukoresa kuturiisa obunaku obu?
YESU OKUTOORANA BAKYE
5, 6. (a) Ni kintu ki ekikuru eki Yesu yaacwiremu kukora kuhamya ngu abakuratsi be baaguma nibariisibwa omu by’omwoyo yaaheza kufa? (b) Yesu akatebeekanisa ata entumwa ze kukora omurimo mukuru yaaheza kufa?
5 Omutwe gw’eka orikufayo aha ka ye, naakora entebeekanisa kugira ngu yaafa, eka ye egume neerebererwa. Nikyo kimwe, Yesu owaabaire naija kuba Omutwe gw’ekibiina Ekikristaayo, akakora entebeekanisa kuhamya ngu abakuratsi be baaguma nibareebererwa omu by’omwoyo yaaheza kufa. (Efe. 1:22) Nk’eky’okureeberaho, harikuburayo emyaka nk’ebiri akaitwa, Yesu akacwamu kukora ekintu kikuru. Akatandika kutoorana bakye abu yaabaire naija kurabiramu kuriisa baingi. Ka tureebe ekyabaireho.
6 Bwanyima y’okumara ekiro kyona naashaba, akeeta abeegi be reero yaatooranamu entumwa 12. (Luk. 6:12-16) Omu myaka ebiri eyaakuratsireho, okukira munonga akaba akira kuba ari n’entumwa ze 12 arikubeegyesa kurabira omu bigambo n’eky’okureeberaho kye. Akaba naamanya ngu bakiine bingi by’okwega, niyo nshonga ahabw’enki baagumire nibeetwa “abeegi.” (Mat. 11:1; 20:17) Akaba abaha obuhabuzi oburikwetengyesa kandi abatendekyera kimwe n’omu kubuurira. (Mat. 10:1-42; 20:20-23; Luk. 8:1; 9:52-55) Akaba ariyo naabatebeekanisa ahabw’omurimo mukuru ogu baabaire nibaija kukora yaaheza kufa akagaruka omu iguru.
7. Yesu akooreka ata omurimo mukuru ogu entumwa baabaire nibaija kukora?
7 Entumwa bakaba nibaija kukora murimo ki? Eizooba rya Pentekoote omu gwa 33 ku ryabaire riri haihi kuhika, kikeeyoreka butunu ngu entumwa zikaba niziija kuheereza omu ofiisi ‘y’obureeberezi.’ (Byak. 1:20) Obujunaanizibwa bwabo obukuru bukaba nibwija kuba buuha? Yesu ku yaaherize kuzooka, haine eki yaagambiire Petero ekirikutuhwera kutunga eky’okugarukamu. (Shoma Yohaana 21:1, 2, 15-17.) Omu maisho g’entumwa ezindi, Yesu akagambira Petero ati: ‘Riisa entaama zangye.’ Omu bigambo ebyo Yesu akooreka ngu entumwa bakaba nibaija kuba bamwe ahari bakye abu yaakukoreise kuriisa baingi. Kandi nibyoreka ngu Yesu naakunda munonga ‘entaama ze.’b
OKURIISA BAINGI KURUGA AHA PENTEKOOTE N’OKWEYONGYERAYO
8. Aha Pentekoote Abakristaayo abasya bakooreka bata ngu nibamanya gye abu Kristo yaabaire naakoresa kubariisa?
8 Kutandika na Pentekoote omu gwa 33, Kristo aherize kuzooka akakoresa entumwa kuha abeegi be boona abashukirweho amajuta eby’okurya eby’omwoyo. (Shoma Byak. 2:41, 42.) Abakristaayo Abayudaaya hamwe n’abaahindukire, abaashukirweho amajuta eizooba eryo, boona bakamanya abu Yesu yaabaire naakoresa kuriisa abandi. Baine obwesigye, ‘bakaguma nibeezirikira okwegyesa kw’entumwa,’ ekirikumanyisa ngu bakaguma bari abeesigwa aha “okwegyesa kw’entumwa.” Abakristaayo aba abasya bakaba baine ekihika ky’okwega amazima agari omu kigambo kya Ruhanga kandi bakaba nibamanya oraabeegyese amazima ago. Bakaba nibeesiga entumwa kubashoboororera ebi Yesu yaagambire n’ebi yaakozire hamwe n’amakuru g’ebyahandiikirwe ebyabaire nibimukwataho.c—Byak. 2:22-36.
9. Entumwa bakooreka bata ngu bakaguma nibaijuka obujunaanizibwa bwabo obw’okuriisa entama za Yesu?
9 Entumwa bakaguma nibaijuka gye obujunaanizibwa bwabo obw’okuriisa entaama za Yesu. Nk’eky’okureeberaho, yetegyereze oku baashobooroire enshonga eyaabaire egumire eyaabaireho omu kibiina ekyabaire kitandikirweho. Enshonga egyo ekaba neekwata aha by’okurya. Efaakazi Abagriika bakaba batarikuheebwa eby’okurya ebi baabaire baine kuheebwa buri izooba, kwonka Efaakazi ab’Abayudaaya bo bakaba nibaheebwa ebyabo. Entumwa bakashoboorora bata enshonga egyo egumire? “Ikumi na babiri” bakatoorana ab’eishe-emwe mushanju kuhamya ngu boona baatunga eby’okurya ebyabaire bibashemereire. Baingi aha ntumwa hatariho kubanganisa bakejumba omu kugabura eby’okurya obu Yesu yaariisa abantu baingi omu muringo gw’eky’okutangaaza. Kwonka bakareeba ngu ni kikuru bo kuta omutima aha kuha ekibiina eby’okurya eby’omwoyo. N’ahabw’ekyo, bakata omutima aha ‘kuheereza ekigambo kya Ruhanga.’—Byak. 6:1-6.
10. Kristo akakoresa ata entumwa n’abakuru omuri Yerusaalemu?
10 Omu gwa 49, hakaba hariho akakiiko akareeberezi akaabaire nikeebemberwa entumwa n’abandi bareeberezi. (Shoma Ebyakozirwe 15:1, 2.) Baibuli neebagambaho nk’entumwa n’abakuru omuri Yerusaalemu. Kristo nk’Omutwe gw’ekibiina, akakoresa ab’akakiiko aka kushoboorora enshonga ezirikukwata aha nyikiriza hamwe n’okwebembera omurimo gw’okubuurira n’okwegyesa amakuru marungi g’Obukama.—Byak. 15:6-29; 21:17-19; Kol. 1:18.
11, 12. (a) Niki ekirikworeka ngu Yehova akaha omugisha entebeekanisa ei Omwana we yaataireho kuriisa ebibiina omu kyasha ky’okubanza? (b) Abantu bakamanya bata abu Kristo yaabaire naakoresa kuriisa ebibiina?
11 Mbwenu shi Yehova akaha omugisha entebeekanisa ei Omwana we yaataireho kuriisa ebibiina omu kyasha ky’okubanza? Buzima akagiha omugisha! Ekyo nitubaasa kukihamya tuta? Ekitabo kya Ebyakozirwe nikigira kiti: “Ku baabaire [entumwa Paulo n’abu yaabaire ari nabo] nibaraba omuri tauni ezo, baabaha ebiragiro ebyatairweho entumwa n’abakuru abaabaire bateeraniire Yerusaalemu, ngu babikwate. N’ahabw’ekyo [ebibiina] byagumibwa omu kwikiriza, abantu baayeyongyera kukanya obutoosha.” (Byak. 16:4, 5) Yetegyereze ngu ebibiina ebyo bikagumibwa kandi byayeyongyera ahabw’okushagika akakiiko akareeberezi omuri Yerusaalemu. Obwo n’obuhame ngu Yehova akaha omugisha entebeekanisa egi, ei Omwana we yaataireho kuriisa ebibiina. Ka tugume nitwijuka ngu omugisha gwa Yehova nigwo gurikureetera abaheereza be kutunga obusingye kandi bakakanya.—Enf. 10:22; 1 Kor. 3:6, 7.
12 N’ahabw’ekyo twareeba ngu Yesu akaguma naariisa ebibiina omu by’omwoyo nk’oku yaagaburiire abantu baingi: Akariisa baingi kurabira omuri bakye. Omu bwire obwo, abu yaabaire naakoresa kuriisa ebibiina bakaba nibamanywa. Ahabw’okuba ebi entumwa abaabaire bari aha kakiiko akareeberezi baakozire, bikaba nibyoreka ngu Yehova naabahwera. Ebyakozirwe 5:12 nihagira hati: “Obumanyiso n’eby’okutangaaza bingi bikakorwa emikono y’entumwa omu bantu.”d N’ahabw’ekyo, abo abaahindukire Abakristaayo bakaba batashemereire kwebuuza bati: ‘Buzima ni baahi abu Kristo arikukoresa kuriisa entaama ze?’ Kwonka aha muheru gw’ekyasha ky’okubanza, embeera zikahinduka.
OBU ENKYENZI ZAABAIRE NYINGI KANDI OBURO BURI BUKYE
13, 14. (a) Yesu akagira ngu hakaba nihaija kubaho ki, kandi kikatandika kubaho ryari? (b) Ebibiina bikaba nibiija kutaahirirwa bita? (Reeba eby’aha muheru.)
13 Yesu akagira ngu ekibiina Ekikristaayo kikaba nikiija kutaahirirwa. Ijuka ngu omu nfumu ye erikukwata aha bunabi bw’oburo n’enkyenzi, Yesu akagira ngu omusiri ogwabibirwemu oburo (abashukirweho amajuta) gukabibwamu n’enkyenzi (abarikwetwara nk’Abakristaayo). Ebi byombi bikaba nibiija kukurira hamwe kuhitsya omu bwire bw’eigyesha, eryabaire niriza kubaho aha “mperu y’obusingye obu.” (Mat. 13:24-30, 36-43) Ebigambo bya Yesu bikatandika kuhikiirira hatakahingwireho bwire bwingi.e
14 Abarikwehagura aha mazima bakaba baatandikire kubaho omu kyasha ky’okubanza, kwonka entumwa za Yesu bakakora ‘nk’orikuzibira,’ kuremesa enyegyesa zigwire kushiisha ekibiina. (2 Tes. 2:3, 6, 7) Kwonka, entumwa eyaahererukire ku yaafiire, abarikwehagura aha mazima bakaijura omu bibiina, reero oburo bwakura hamwe n’enkyenzi kumara ebyasha bingi. Kandi omu bwire obwo, enkyenzi zikaba nyingi kwonka oburo bwaba bukye. Hakaba hatariho abantu abatebeekanisiibwe kuguma nibariisa ebibiina. Kwonka ekyo kikaba nikiija kuhinduka. Kwonka shi ekyo kikaahindukire ryari?
OMU ISHAARUURA, NI BAAHI ABAAKURIISIZE EBIBIINA?
15, 16. Okushwijuma ebyahandiikirwe okw’Abeegi ba Baibuli kukarugamu birungi ki, kandi eki nikitureetera kwebuuza ki?
15 Obwire bw’okukura hamwe kw’oburo n’enkyenzi ku bwabaire buri haihi kuhendera, abantu bakatandika kworeka ekihika ky’okwega amazima ga Baibuli. Ijuka ngu omu myaka ya 1870, hakaba hariho ekibiina ky’abantu bakye abaabaire nibasherura amazima abarikwetwa Abeegi ba Baibuli. Ekibiina eki kikaba kitaine kakwate n’amadiini g’ebishuba agaabaire gariho. N’obucureezi, Abeegi ba Baibuli bakaba bashwijuma gye ebyahandiikirwe kubaasa kutunga amazima.—Mat. 11:25.
16 Okushwijuma ebyahandiikirwe okw’Abeegi ba Baibuli abo, kukarugamu ebirungi. Bakasheeshuura enyegyesa z’ebishuba kandi baajanjaaza amazima barikuteera ebitabo ebirikushoboorora ahari Baibuli kandi baabigaba. Omurimo gwabo gukahwera baingi abaabaire nibenda kumanya amazima. Kwonka nitubaasa kwebuuza tuti: Abeegi ba Baibuli abaabaire bariho 1914 gutakahikire, nibo Yesu yaagizire ngu akaba naija kukoresa kuriisa entaama ze? Ngaaha. Oburo n’enkyenzi bikaba nibikikura hamwe, kandi abu Yesu yaabaire naija kukoresa kuriisa entaama ze akaba atakabataireho. Obwire bw’okutoorana Abakristaayo ab’amazima omu b’ebishuba bukaba butakahikire.
17. Ni bintu ki bikuru ebyatandikire kubaho omuri 1914?
17 Nk’oku twegire omu kicweka ekihweire, eigyesha rikatandika omuri 1914. Omu mwaka ogwo, hakabaho ebintu bingi bikuru. Yesu akeemekwa nk’Omugabe kandi n’ebiro by’emperu nibwo byatandika. (Kush. 11:15) Kuruga 1914 kuhika ahagati ya 1919, Yesu hamwe na Ishe bakashwijuma kandi baaboneza hekalu y’eby’omwoyo.f (Mal. 3:1-4) N’ahabw’ekyo kutandika na 1919, okushaaruura oburo kukatandika. Mbwenu shi obu nibwo bwabaire buri obwire Yesu kutaho entebeekanisa y’okuguma naagabura eby’okurya by’omwoyo? Eego buzima!
18. Yesu akagira ngu akaba naija kutaho ntebeekanisa ki, kandi bwanyima y’ebiro by’emperu kutandika hakabaho kibuuzo ki ekikuru?
18 Omu bunabi bwe oburikukwata aha bwire bw’emperu, Yesu akagira ngu akaba naija kutaho entebeekanisa y’okugabura eby’okurya “omu bunaku obuhikire.” (Mat. 24:45-47) Entebeekanisa egyo neeha? Nk’oku yaakozire omu kyasha ky’okubanza, Yesu akaba naija kugaruka kuriisa baingi kurabira omuri bakye. Kwonka bwanyima y’ebiro by’emperu kutandika, ekibuuzo kikuru kikaba kiri ngu, abakye abo bakaabaire baahi? Ekibuuzo ekyo hamwe n’ebindi ebirikukwata aha bunabi bwa Yesu nibiija kugarukwamu omu kicweka ekirikukurataho.
a Akacweka 3: Aha murundi ogundi obu Yesu yaariisa abashaija 4,000, otabariiremu abakazi n’abaana, nabwo eby’okurya akabiha “abeegi be, nabo baagaburira abantu.”—Mat. 15:32-38.
b Akacweka 7: Omu bwire bwa Petero, abari ‘nk’entaama’ abaabaire baine kuriisibwa boona bakaba baine amatsiko g’okuza omu iguru.
c Akacweka 8: Ahabw’okugira ngu Abakristaayo abasya ‘bakaguma nibeezirikira okwegyesa kw’entumwa’ nikyoreka ngu entumwa bakaba nibeegyesa obutoosha. Bimwe aha bi entumwa baabaire nibeegyesa, bikahandiikwa omu bitabo bya Baibuli hati ebirikwetwa Ebyahandiikirwe eby’Orugriika.
d Akacweka 12: Abakristaayo abandi abaabaire batari ntumwa bakatunga ebiconco by’omwoyo. Kwonka okukira munonga nibabaasa kuba baabaire babiheebwa entumwa nari babitunga, entumwa baaba bariho.—Byak. 8:14-18; 10:44, 45.
e Akacweka 13: Ebigambo bya Paulo ebiri omu Ebyakozirwe 20:29, 30 nibyoreka ngu ekibiina kikaba nikiija kutaahirirwa ab’omu kibiina n’ab’aheeru yaakyo. Okubanza, Abakristaayo b’ebishuba (“enkyenzi”) ‘bakaataahiriire’ Abakristaayo ab’amazima. Ekindi, bamwe aha Bakristaayo, bakaayehagwire aha kibiina batandika kwegyesa “eby’obuhabe.”
f Akacweka 17: Reeba ekicweka ekiine omutwe “Reeba, Ndi Hamwe Naimwe Ebiro Byona,” omu munaara ogu orupapura 11, akacweka 6.