NKHANI YAKUPFUNZA 22
Malango Yomwe Yangatithandize Nthawe Zentse
“Yahova ambapasa nzeru.” — MIMWANI 2:6.
NYIMBO 89 Bvera Kuti Usimbidwe
BZOMWE TIN’PFUNZAa
1. Thangwe ranyi nzeru zakucokera kwa Mulungu n’zakufunika kwa tentsenefe? (Mimwani 4:7)
IMWEPO mukafuna kusankhula bzakucita, mumbapemba kwa Mulungu kuti akupaseni nzeru thangwe rakuti mukufuna nzeruzo. (Tiyago 1:5) Mambo Salomau adanemba kuti: “Nzeru n’cinthu cakufunika kwene-kwene.” (Werengani Mimwani 4:7.) Tsono Salomau akhalewa lini bza nzeru ziri-zentse. Iye akhalewa bza nzeru zakucokera kwa Yahova Mulungu. (Mimwani 2:6) Tsono, kodi nzeru zakucokera kwa Mulunguzo zingatithandize tikakhala tikugumana na mabvuto ntsiku zino? Inde zingatithandize. Ndipo bzimwebzi ndibzo bzomwe tin’pfunza mu nkhani ino.
2. Kodi n’ciyani cingatithandize kukhala na nzeru?
2 Cinthu cibodzi comwe cingatithandize kukhala na nzeru ndico kupfunza na kuphatisa basa malango ya amuna awiri omwe akhali wanzeru kwene-kwene. Wakutoma ni Salomau. Bibliya limbalewa kuti “Mulungu adapasa Salomau nzeru na luso lakudabwisa.” (1 Wamambo 4:29) Ndipo waciwiri ni Jezu. Iye akhana nzeru kwene-kwene kuposa munthu ali-wentse. (Mateu 12:42) Pakulewa bza Jezu, Fala la Mulungu likhadalewa kale kuti: “Mzimu wa Yahova un’dzakhala pa iye, mzimu wanzeru na wakubvesesa bzinthu.” — Zaiya 11:2.
3. Kodi tin’pfunza ciyani mu nkhani ino?
3 Mulungu adapasa Salomau na Jezu nzeru zizinji kwene-kwene. Ndipopa iwo adapereka malango yabwino kwene-kwene pa nkhani zakufunika kwa tentsenefe ntsiku zino. Mu nkhani ino, tin’pfunza mbali zitatu za malangoyo, zomwe ni: Kufunika kwa kumbawona kobiri mwacikati-kati, basa lathu na momwe timbabziwonera tekha.
KUWONA KOBIRI MWACIKATI-CIKATI
4. Kodi moyo omwe Salomau akhanawo ukhali wakusiyana tani na wa Jezu?
4 Salomau akhadadala kwene-kwene ndipo akhakhala mu nyumba yabwino na yakudeka. (1 Wamambo 10:7, 14, 15) Tsono Jezu akhali lini wakudala ndipo akhalibe nyumba yakukhala. (Mateu 8:20) Koma wentsenewa akhawona bzinthu bzomwe akhanabzo mwacikati-kati, thangwe nzeru zawo zikhacokera kwa Yahova Mulungu.
5. Kodi Salomau akhaiwona tani nkhani yakukhala na kobiri?
5 Salomau adalewa kuti kobiri “zimbakhotcerera.” (Mpalizi 7:12) Tikakhala na kobiri, ifepano tingakwanise kugula bzinthu bzakufunika pa moyo wathu. N’cadidi kuti Salomau akhali wakudala, tsono iye adazindikira kuti pana bzinthu bzakufunika kwene-kwene kuposa kobiri. Ndipopa iye adanemba kuti: “Kuli bwino kukhala na dzina labwino [ayai, “mbiri yabwino,”] kuposa kukhala na cuma cizinji.” (Mimwani 22:1) Salomau adalewambo kuti wanthu omwe ambafuna kwene-kwene kobiri ambakhala lini wakukondwa na bzomwe anabzobzo. (Mpalizi 5:10, 12) Ndipo iye adaticenjeza kuti tileke kumbathemba kobiri zomwe tinazo, thangwe napo zicikhala zizinji tani, nthawe iri-yentse zingamale. — Mimwani 23:4, 5.
Kodi kufuna kwene-kwene bzinthu kumbatitazisa kuikha Umambo pa mbuto yakuyamba? (Onani ndime 6-7)d
6. Kodi Jezu akhambawona tani bzinthu bzakufunika pa moyo? (Mateu 6:31-33)
6 Jezu akhambawona bzinthu mwacikati-kati. Iye akhambadya na kumwa. (Luka 19:2, 6, 7) Pa nthawe inango, iye adasandusa madzi yacikhala vinyu yabwino kwene-kwene, ndipo cimweci cikhali cakudabwisa comwe iye adayamba kucita. (Juwau 2:10, 11) Pa ntsiku yomwe adaphedwa, iye akhadabvala cakubvala cakuumira. (Juwau 19:23, 24) Tsono Jezu akhawona lini kuti bzinthu bzomwe akhanabzobzo bzikhali bzakufunika kwene-kwene pa moyo wace. Iye adauza ateweri wace kuti: “Palibe munthu omwe angakhale kapolo wa ambuya awiri . . . Imwepo mungakhale lini kapolo wa Mulungu na wa cuma pa nthawe ibodzi-bodziyo.” (Mateu 6:24) Jezu adapfunzisa kuti tikaikha Umambo pa mbuto yakuyamba, Yahova an’dzatipasa bzentse bzomwe tikufunikira pa moyo wathu. — Werengani Mateu 6:31-33.
7. Kodi m’bale m’bodzi adagumana phindu liponi thangwe ra kumbawona kobiri mwacikati-kati?
7 Abale na mpfumakazi azinji agumana phindu thangwe ra kuphatisa basa malango yakucokera kwa Mulungu pa nkhani ya kobiri. Onani bzomwe m’bale m’bodzi omwe akanati kulowola, wakucemeredwa Daniel, adacita. Iye adati: “Pomwe ndikhali mulumbwana, ndidasankhula kuikha kutumikira Yahova pa mbuto yakuyamba pa moyo wangu.” Daniel alibe kufuna kukhala na bzinthu bzizinji pa moyo wace, ndipopa iye adakwanisa kuphatisa basa nthawe na luso lace pa kuthandizira kukagwa malengwa ya pantsi na kutumikira pa Beteli. Iye adalewa pomwe kuti: “Nimbakhumbula lini thangwe ra bzomwe ndidasankhula kucita. N’cadidi kuti ningadasankhula kucita bzinthu bzinango, ningadakhala na kobiri zizinji. Tsono ndingadakhala lini na axamwali wabwino kwene-kwene omwe ndinawo tsapano. Ningadafuna kwene-kwene kukhala na kobiri, ningadakhala lini wakukondwa ninga momwe ndiliri thangwe ra kuphata basa la Yahova. Napo kuti kobirizo zingadakhala zizinji kwene-kwene, izo zingadandendemera lini na bzisimbo bzomwe Yahova wandipasa.” Kulewa cadidi, bzinthu bzimbatifambira bwino tikambaikha kutumikira Yahova pa mbuto yakuyamba sikuti kufuna kobiri.
KUMBAWONA BASA MWACIKATI-KATI
8. Kodi tikudziwa tani kuti Salomau akhambawona basa mwacikati-kati? (Mpalizi 5:18, 19)
8 Salomau adalewa kuti kuphata basa na nyongo kungacitise munthu kukhala wakukondwa. Ndipo iye adalewambo kuti “imweyi ni mphaso yakucokera kwa Mulungu.” (Werengani Mpalizi 5:18, 19.) Iye adanemba kuti: “Kuphata basa liri-lentse kuna phindu lace.” (Mimwani 14:23) Salomau akhadziwa bwino bzimwebzi thangwe iye akhaphata basa na nyongo! Iye adamanga nyumba, adabzala miti ya uva, adakonza madimba na mathawale ya madzi kuti ambatcule. Ndipo adakonzambo mizinda. (1 Wamambo 9:19; Mpalizi 2:4-6) Limweri likhali basa lamphanvu, ndipo lidamukondwesa. Tsono iye akhadziwa kuti akhafunika kucita bzinthu bzinango kuti akhale wakukondwa. Ndipopa adaphatambo basa la Yahova. Iye adatsogolera basa lakumanga templo ya Yahova yomwe ikhali yakudeka kwene-kwene. Basa limweri lidamala magole 7 likucitika! (1 Wamambo 6:38; 9:1) Pomwe Salomau adamala kuphata mabasa yentseneya, iye adazindikira kuti cinthu comwe cingacitise munthu kukhala wakukondwa kwene-kwene ni kutumikira Yahova. Iye adanemba kuti: “Pambuyo pa kubva bzentse, nfundo ikulu njiyi: Gopa Mulungu wacadidi ucibvera malamulo yace.” — Mpalizi 12:13.
9. Kodi Jezu adalatiza tani kuti basa la kupala matabwa likhali lini cinthu cakufunika pa moyo wace?
9 Jezu akhaphatambo basa na nyongo. M’magole yakuyambirira ya moyo wace pantsi pano, iye adaphata basa la kupala matabwa. (Marko 6:3) Mpsakucita lini kubvunza kuti abereki wace akhatenda thandizo lomwe iye akhawapasa pa kuthandiza banja lawo lomwe likhali likulu. Jezu akhali wakulungamiratu, ndipopa tingalewe kuti iye akhadziwa bwino basa la kupala matabwa, ndipo wanthu akhakomedwa na bzinthu bzomwe iye akhawakonzera! Bzikuwoneka kuti Jezu akhakomedwa na basa lace. Tsono, napo kuti iye akhaphata basa limweri, iye akhapambulambo nthawe kuti ambatumikire Yahova. (Juwau 7:15) Ndipo pomwe adadzakhala mpalizi wa nthawe zentse, iye adauza abveseri wace kuti: “Lekani kuphatira basa cakudya comwe cimbamala, koma phatirani basa cakudya comwe cimbamala lini comwe cimbatsogolera ku moyo wakusaya kumala.” (Juwau 6:27) Ndipo pa Nkhani ya pa Phiri, Jezu adati: “Gwezekani cuma canu kudzulu.” — Mateu 6:20.
Kodi tingacite tani bzinthu mwacikati-kati pa nkhani ya basa na kutumikira Yahova? (Onani ndime 10-11)e
10. Kodi n’ciyani cingacitike tikambaphata basa kwene-kwene?
10 Tikambaphatisa basa malango yanzeru yakucokera kwa Yahova, ifepano tin’dzawona basa mwacikati-kati. Pakuti ndife Akristau, timbauzidwa kuti tin’funika kuphata “basa labwino mwamphanvu.” (Aefezo 4:28) Mapatrau yangawone basa lomwe tikucita ndipo yangatitende thangwe ra nyongo yathu. Bzimwebzi bzingacitise kuti timbayambe kuphata basa maora mazinji kwene-kwene kuti patrau wathu ambakomedwe kwene-kwene na Mboni za Yahova. Tsono tikacita bzimwebzi, tingayambe kukhala na nthawe yakucepa kuti timbacite bzinthu pabodzi na banja lathu ayai kutumikira Yahova. Tikawona kuti bzimwebzi bzayamba kuticitikira, tin’funika kucinja mwakamfulumize kuti timbacite bzinthu mwacikati-kati.
11. Kodi m’bale William adapfunza ciyani pa nkhani ya kuphata basa mwacikati-kati?
11 M’bale m’bodzi wakucemeredwa William, adapfunza na bzomwe mkulu munango wa gwere akhacita. Iye akhaphatira basa mkulu wa gwereyu, ndipo akhawona kuti m’baleyo akhambawona basa mwacikati-kati. William adati: “Bzingakhale bwino kwene-kwene kumutewezera [m’bale umweyu] thangwe iye ambawona basa mwacikati-kati. Iye ambaphata basa na nyongo ndipo makiliyenti yace yambakomedwa naye kwene-kwene thangwe ra basa lomwe iye ambacita. Tsono ikakwana nthawe yakukotoka, iye ambalekeza kuphata basalo ndipo ambayenda kumui kuti akaceze na banja lace na kucitambo bzinthu bzakubverana na kunamata Yahova. Ndipo iye ni m’bale wakukondwa kwene-kwene pa abale omwe inepano nimbawadziwa!”b
KUBZIWONA MWACIKATI-KATI
12. Kodi Salomau adalatiza tani kuti akhabziwona mwacikati-kati, tsono n’ciyani comwe adadzacita?
12 Pomwe Salomau akhanamata Yahova mwakukhulupirika, iye akhabziwona mwacikati-kati. Pomwe akhali mulumbwana, iye adazindikira kuti pana bzinthu bzomwe angadakwanisa lini kucita yekha ndipo adakumbira Yahova kuti amutsogolere. (1 Wamambo 3:7-9) Kumayambiriro kwa utongi bwace, Salomau akhadziwa ngozi yakukhala wakubzikuza. Iye adanemba kuti: “Kusamwa kumbaphesa ndipo mtima wakubzikuza umbagwesa.” (Mimwani 16:18) Mpsakupasa ntsisi kuti pomwe padapita magole, iye alibe kuphatisa basa malango yaceya. Iye adayamba kukhala wakubzikuza ndipo alibe kubvera mitemo ya Mulungu. Ubodzi wa mitemoyo ukhalewa kuti mambo wa Ajirayeri akhafunika lini “kukhala na akazi azinji kuti mtima wace uleke kupambuka.” (Bzakutonga 17:17) Tsono Salomau alibe kubvera mtemo umweyu ndipo adalowola akazi 700 ndipo akhana akazi pomwe winango wapambali 300! Ndipo azinji wa iwo akhanamata lini Yahova. (1 Wamambo 11:1-3) Pinango Salomau akhakumbuka kuti bzimwebzi “bzingadamubweresera lini mabvuto.” Tsono na kupita kwa nthawe, iye adabonera thangwe ra kusaya kubvera Yahova. — 1 Wamambo 11:9-13.
13. Kodi tingapfunze ciyani tikakumbukira kubzicepesa kwa Jezu?
13 Jezu akhabziwona mwacikati-kati ndipo akhali wakubzicepesa. Pomwe iye akhanati kubwera pantsi pano, adacita bzinthu bzizinji pakutumikira Yahova. Bibliya limbati:“Thangwe ra iye bzinthu bzinango bzentse bzidalengedwa, kuyambira kudzulu na pa dziko la pantsi.” (Akolose 1:16) Pa ntsiku yomwe adabatizidwa, bzikuwoneka kuti Jezu adakumbukira bzinthu bzentse bzomwe iye adacita pomwe akhali pabodzi na Baba wace. (Mateu 3:16; Juwau 17:5) Tsono bzimwebzi bziribe kucitisa kuti Jezu akhale wakubzikuza. Koma iye adapitiriza kukhala wakubzicepesa ndipo akhabziwonesa lini kuti ambadziwa bzinthu bzizinji kuposa munthu ali-wentse. Iye adauza anyakupfunza wace kuti “alibe kubwera [pa dziko la pantsi pano] kudzatumikiridwa, koma kudzatumikira na kupereka moyo wace kuti alombole wanthu azinji.” (Mateu 20:28) Ndipo iye adalewa pomwe kuti ambacita lini bzinthu bza mu msolo mwace. (Juwau 5:19) Jezu akhali wakubzicepesa kwene-kwene! Ndipo ifepano tin’funika kumutewezera.
14. Kodi n’ciyani comwe Jezu adapfunzisa ateweri wace pa nkhani yakubziwona mwacikati-kati?
14 Jezu adapfunzisa ateweri wace kuti ambabziwone mwacikati-kati. Pa nthawe inango, iye adawauza kuti: “Napo tsisi la mu msolo mwanu [Mulungu] ambalilewenga lentse.” (Mateu 10:30) Mafala yamweya ngakulimbikisa kwene-kwene kwa ifepano, maka-maka penu tina msambo wakumbakumbuka kuti tiribe na basalo. Mafala ya Jezuya yakulatiza kuti Baba wathu wa kudzulu ambatifuna kwene-kwene. Tin’funika lini kukumbuka kuti Yahova akuphonya akambatilekerera kupitiriza kumunamata na kutiwona kuti ndife wakuthemera kudzatambira moyo wakusaya kumala mu dziko lipsa.
Kodi n’ciyani cingacitike tikambabzifuna kwene-kwene? (Onani ndime 15)f
15. (a) Kodi Ntsanza ya Mulindiri inango idalewa kuti tin’funika kumbabziwona tani? (b) Ninga momwe cithunzi-thunzi ca pa tsamba 24 cikulatizira, n’ciyani comwe ifepano tin’dzaluza tikambandocita bzinthu bzomwe bzimbandotidekera basi?
15 Magole 15 m’mbuyomu, Ntsanza ya Mulindiri inango idalewa kuti ifepano tin’funika kumbabziwona mwacikati-kati. Iyo idati: “N’cadidi kuti tin’funika lini kumbabziwona kuti ndife wanthu wakufunika kwene-kwene ticiyamba kukhala wakubzikuza, koma tin’funikambo lini kumbakumbuka kuti tiribe na basalo. Cakufunika kwene-kwene, n’cakuti tin’funika kumbabziwona mwacikati-kati, bzomwe bzin’funa kulewa kuti tin’funika kumbazindikira kuti pana bzinthu bzomwe timbakwanisa kubzicita bwino ndipo pana bzinthu bzomwe timbatazira kucita. Mpfumakazi ibodzi yomwe iri pa banja idabvekesa nfundo imweyi mwa kulewa kuti: ‘Ndine lini munthu wakuipa kwene-kwene ndipo ndine lini munthu wabwino kwene-kwene. Inepano ndiri kati na kati, pana bzinthu bzomwe nimbacita bwino ndipo pana bzinthu bzomwe nimbaphonya, ninga momwe munthu ali-wentse ambacitira.’”c Pamwepa tikukwanisa kuwona phindu la kumbabziwona mwacikati-kati.
16. Thangwe ranyi Yahova ambatipasa malango yanzeru?
16 Yahova ambaphatisa basa Fala lace kuti atipase malango yabwino kwene-kwene kuti yatitsogolere. Iye ambacita bzimwebzi thangwe rakuti ambatifuna ndipo akufuna kuti tikhale wakukondwa. (Zaiya 48:17, 18) Cinthu cabwino comwe tingacite kuti citithandizedi kukhala wakukondwa ni kucita bzinthu bzomwe bzimbakondwesa Yahova. Tikambacita bzimwebzi, ifepano timbatcenkha mabvuto yomwe ambagumana nayo wanthu omwe ambafuna kwene-kwene kobiri, ambafuna kwene-kwene basa na omwe ambabzifuna okha. Bwerani tentse tipitirize kukhala wanthu wanzeru kuti tikondwese mtima wa Yahova! — Mimwani 23:15.
NYIMBO 94 Kutenda Fala la Mulungu
a Salomau na Jezu akhana nzeru kwene-kwene. Tsono nzeru zawozo zikhacokera kwa Yahova. Mu nkhani ino, tiniwona bzomwe tingapfunze na malango yomwe Salomau pabodzi na Jezu adayapereka pa nkhani ya kuwona kobiri mwacikati-kati, basa lathu na momwe timbabziwonera tekha. Ndipo tiniwonambo phindu lomwe abale na mpfumakazi akhala nalo thangwe ra kuteweza malango ya m’Bibliya pa nkhani zimwezi.
b Onani nkhani yakuti “Kodi Mungatani Kuti Muzisangalala Ndi Ntchito Yanu?” yomwe iri mu Ntsanza ya Mulindiri ya 1 Fevereiro, 2015 (Chichewa).
c Onani nkhani yakuti “Baibulo Lingakuthandizeni Kukhala Wosangalala” yomwe iri mu Ntsanza ya Mulindiri ya 1 Agosto, 2005 (Chichewa).
d BZOMWE BZIKUCITIKA PA CITHUNZI-THUNZI: John na Tom ni abale awiri omwe ali m’gwere libodzi. John ambamala nthawe izinji akutsuka na kupukuta karo yace. Tom ambaphatisa basa karo yace kuti athandize abale kuyenda kukapalizira na kuyenda ku mitsonkhano.
e BZOMWE BZIKUCITIKA PA CITHUNZI-THUNZI: : John akuphata basa na horas extras. Iye akucita bzimwebzi thangwe akufuna kuti patrau wace akomedwe naye kwene-kwene. Ndipopa patrau wace akamuuza kuti aphate basa na horas extras, iye ambabvumiratu. Tsono kumaulo kwa ntsiku ibodzi-bodziyi, Tom, omwe ni mtumiki wakuthandiza, akuperekeza mkulu wa gwere ku ulendo bwa ubusa. Ntsiku inango m’mbuyo, Tom adauza patrau wace kuti iye ambakhala na bzakucita bzinango bzakubverana na kunamata Yahova kumaulo. Ndipopa angaphate lini basa nthawe imweyi.
f BZOMWE BZIKUCITIKA PA CITHUNZI-THUNZI: : John akucita bzinthu bzomwe bzimbandomudekera basi. Tom, ambawona kuti kutumikira Yahova ni cinthu cakufunika kwene-kwene pa moyo wace, ndipopa iye akukhala na axamwali anovu pomwe akuthandiza basa lakukonza mbali zomwe zadzongeka pa Nyumba ya Mitsonkhano Mikulu-mikulu.