NKHANI YAKUPFUNZA 18
NYIMBO 65 Tipitirize Kuyenda Patsogolo!
Abale Wacitswaka— Tewezerani Marko na Timotio
“Ubwere pabodzi na Marko pakuti iye ambandithandiza pakutumikira Mulungu.” — 2 TIMOTIO 4:11.
CAKULINGA CA NKHANIYI
Mu nkhani ino, tiniwona momwe ciratizo ca Marko na Timotio cingathandizire maswaka kucita bzizinji pakutumikira Yahova pabodzi na abale na mpfumakazi m’gwere.
1-2. Kodi ni bzinthu bziponi bzomwe bzingadatazisa Marko na Timotio kutumikira winango na mtima wentse?
MASWAKA, kodi imwepo mukufuna kucita bzizinji pakutumikira Yahova na kuthandizambo m’gwere mwanu? Tikudziwa kuti imwepo mukufuna bzimwebzo. Mpsabwino kwene-kwene kuwona kuti maswaka mazinji yakufunisisa kutumikira winango! (Salimo 110:3) Tsono, imwepo mungagumanembo na mabvuto. Kodi imwepo mumbagopa kucita bzizinji pakutumikira Yahova thangwe rakuti mumbadziwa lini momwe moyo wanu un’dzakhalira ayai komwe Yahova angadzakuuzeni kuti muyende kukatumikira? Kodi imwepo mudalamba kale utumiki bunango thangwe rakuti mukhakumbuka kuti mungadakwanisa lini kubucita? Penu ndibzo, dziwani kuti ndimwepo lini mwekha omwe mudabzibva kale tenepa.
2 Marko na Timotio adagumanambo na mabvuto mabodzi-bodziya. Napo kuti akhadziwa lini momwe moyo wawo ungadacinjira na kubzibvambo kuti angadakwanisa lini kucita basa lomwe angadapasidwa, iwo adasankhula kucita bzizinji pakutumikira Yahova. Bzikuwoneka kuti pomwe Marko adauzidwa kuti acite ulendo pabodzi na mpostolo Paulo na Barnaba pa ulendo bwawo bwakuyamba bwa umisiyonario, iye akhakhala m’nyumba yabwino pabodzi na mai wace. (Mabasa 12:12, 13, 25) Marko adasiya moyo umweule kuti acite bzizinji pakutumikira Yahova. Cakuyamba, iye adayenda kukakhala ku Antiyokiya. Patsogolo pace, iye adacita ulendo pabodzi na Paulo na Barnaba ku mbuto zinango za kutali. (Mabasa 13:1-5) Mwa njira ibodzi-bodziyi, pomwe Timotio adauzidwa na Paulo kuti ambacite pabodzi basa lakupalizira, iye akhakhala na abereki wace. Pakuti Timotio akhali tswaka ndipo akhadziwa lini bzizinji, iye angadakumbuka kuti akhali lini wakuthemera kuyenda pabodzi na Paulo. (Ndendemezerani na 1 Akolinto 16:10, 11 na 1 Timotio 4:12.) Koma napo bziri tenepo, iye adabvuma kuyenda pabodzi na Paulo ndipo bzimwebzi bzidacitisa kuti agumane bzisimbo bzizinji kwene-kwene. — Mabasa 16:3-5.
3. (a) Kodi n’ciyani comwe cikulatiza kuti Paulo akhakomedwa na Marko na Timotio? (2 Timotio 4:6, 9, 11) (Onanimbo bzithunzi-thunzi.) (b) Ni mibvunzo iponi yomwe tin’cezerana mu nkhani ino?
3 Marko na Timotio adapfunza momwe angadasamalirira maudindo yakusiyana-siyana m’gwere napo kuti akhali maswaka. Paulo akhatenda kwene-kwene bzomwe maswaka mawiriya yakhacita mwakuti akhafunisisa kukhala nayo pabodzi pomwe adazindikira kuti akhadasala pang’ono kufa. (Werengani 2 Timotio 4:6, 9, 11.) Kodi ni makhalidwe yaponi yomwe yadacitisa kuti Marko na Timotio afunidwe na Paulo? Kodi maswaka yangatewezerembo tani bzomwe iwo adacita? Ndipo ni phindu liponi lomwe maswaka yangakhale nalo yakatewezera malango ya Paulo?
Marko na Timotio adafunidwa na Paulo mwakuti iwo adakhala na maudindo pomwe akhali maswaka (Onani ndime 3)b
TEWEZERANI MARKO MWA KUKHALA WAKUKONZEKA KUTUMIKIRA
4-5. Kodi Marko adalatiza tani kuti akhali wakukonzeka kutumikira winango?
4 Kutumikira winango kungathandauze kuphata basa na nyongo kuti tiwathandize na kupitiriza kucita bzimwebzo napo kuti bzingakhale bzakunesa. Bzimwebzi ndibzo bzomwe Marko adacita. Bzikuwoneka kuti Marko adasunama pomwe Paulo adalamba kuyenda naye pabodzi pa ulendo bwace bwaciwiri bwa umisiyonario. (Mabasa 15:37, 38) Tsono bzimwebzi bziribe kutazisa Marko kutumikira abale na mpfumakazi.
5 Marko adabvuma kutumikira na m’bale wace Barnaba. Pambuyo pa kupita magole 11, Marko akhali pakati pa wanthu omwe adathandiza Paulo pomwe akhali m’kawoko ku Roma. (Filimoni 23, 24) Kulewa cadidi, Paulo adatenda kwene-kwene thandizo la Marko mwakuti adalewa kuti iye akhali “mtsangalazo ukulu.” — Akolose 4:10, 11.
6. Kodi ni phindu liponi lomwe Marko adakhala nalo thangwe ra kukhala pabodzi na Akristau wakukhwima mwauzimu? (Onani mafala ya m’nyantsi.)
6 Marko adagumana phindu likulu kwene-kwene thangwe ra kukhala pabodzi na Akristau wakukhwima mwauzimu. Pambuyo pa kukhala pabodzi na Paulo ku Roma, Marko adayenda ku Babiloniya kuti akaphate basa lakupalizira pabodzi na Pedru. Iwo adakhala pa uxamwali bwakulimba kwene-kwene mwakuti Pedru adalewa kuti ‘Marko akhali mwanace.’ (1 Pedru 5:13) Bzikuwoneka kuti pomwe iwo akhaphata basa pabodzi, Pedru adauza xamwali wace Marko bzinthu bzizinji pakulewa bza moyo na utumiki bwa Jezu bzomwe patsogolo pace Markoyo adabzinemba mu bukhu lomwe limbadziwika na dzina lace.a
7. Kodi m’bale munango wacitswaka wakucemeredwa Seung-Woo adatewezera tani Marko? (Onanimbo cithunzi-thunzi.)
7 Marko adapitiriza kucita bzizinji pakutumikira Yahova ndipo adakhala pa uxamwali na abale wakukhwima mwauzimu. Kodi mungatewezere tani Marko? Penu imwepo mudaluza kale udindo bunango, khalani wakupirira ndipo pitirizani kunyang’ana njira zinango za momwe mungatumikirire Yahova na gwere. Onani bzomwe bzidacitikira Seung-Woo, omwe tsapano akutumikira ninga mkulu wa gwere. Pomwe iye akhali tswaka, akhambabzindendemezera na maswaka manango. Yanango mwa maswakayo yadayamba kutumikira ninga akulu wa gwere pomwe iye akhanati. Seung-Woo adasunama thangwe ra bzimwebzi ndipo adafotokozera akulu momwe akhabvera. Mkulu munango adamuuza kuti iye akhafunika kucita bzomwe angadakwanisa kuti atumikire winango napo kuti bzomwe iye angadacitabzo nthawe zinango bzingadawonedwa lini. Malango yamweya yadacitisa kuti Seung-Woo ayambe kuthandiza acikulire na abale winango mwa kumbawanyamula na karo yace acimbayenda nawo ku mitsonkhano. Pakukumbukira bzomwe bzidamucitikira, iye adati: “Ndidakwanisa kubvesesa thandauzo la kutumikira winango na mtima wentse. Ndipo ndidazindikirambo kuti ndikambathandiza winango nimbakhala wakukondwa.”
Kodi ni phindu liponi lomwe maswaka yambakhala nalo yakambakhala pabodzi na abale wakukhwima mwauzimu? (Onani ndime 7)
TEWEZERANI TIMOTIO MWA KULATIZA KUTI MUMBACITA THUPO NA WINANGO
8. Thangwe ranyi Paulo adasankhula Timotio kuti ambacite naye pabodzi ulendo? (Afilipi 2:19-22)
8 Paulo akhafunikira abale wakukhwimika kuti acite nawo ulendo pabodzi pakubwerera ku mizinda yomwe iye akhadazunzidwa. Pakuyamba, iye adasankhula Sila omwe akhadatumikira Yahova kwa magole mazinji kuti ayende naye pabodzi. (Mabasa 15:22, 40) Patsogolo pace, Paulo adasankhulambo Timotio kuti acite naye ulendo pabodzi. N’ciyani comwe cikhacitisa kuti Paulo akomedwe na Timotio? Cakuyamba, n’cakuti iye akhana mbiri yabwino. (Mabasa 16:1, 2) Ndipo iye akhacitambo thupo na winango. — Werengani Afilipi 2:19-22.
9. N’ciyani comwe cikulatiza kuti Timotio akhacita thupo na abale na mpfumakazi zace?
9 Kuyambira pomwe Timotio adayamba utumiki bwace pabodzi na Paulo, iye adalatiza kuti akhacita thupo kwene-kwene na winango. Thangwe ra bzimwebzi, Paulo adamusiya ku Bereya na citsimikizo cakuti iye angadalimbikisa abale na mpfumakazi wa kumweko. (Mabasa 17:13, 14) Kulewa cadidi, pa nthawe imweyire, Timotio adapfunza bzinthu bzizinji na Sila omwe akhadasalambo ku Bereyako. Patsogolo pace, Paulo adadzatumiza Timotio yekha ku Tesalonika kuti akalimbikise abale. (1 Atesalonika 3:2) Pomwe padapita magole 15, Timotio adapfunza ‘kulira na omwe akhalira,’ mwa kulatiza ntsisi kwa wale omwe akhabonera. (Aroma 12:15; 2 Timotio 1:4) Kodi maswaka yangatewezerembo tani Timotio?
10. Kodi m’bale munango wacitswaka wakucemeredwa Woo Jae adapfunza tani kumbacita thupo na winango?
10 M’bale munango wakucemeredwa Woo Jae adapfunza momwe angambacitirembo thupo wanthu winango. Pomwe iye akhali tswaka akhawona kuti bzikhali bzakunesa kuceza na abale na mpfumakazi wacikulire. Iye akambawawona ku Nyumba ya Umambo akhambandowamusa basi ndipo akhalewalewa lini nawo bzinthu bzizinji. Mkulu munango adauza Woo Jae kuti ambayambise maceza na abale na mpfumakazi mwakumbawatenda pa bzomwe iwo ambacita. Ndipo mkuluyo adalimbikisambo Woo Jae kuti ambakumbukire bzomwe winango akufunikira. Woo Jae adaphatisa basa malangoyo mwakucinja momwe akhacitira bzinthu na wanthu winango. Tsapano, Woo Jae akutumikira ninga mkulu wa gwere. Iye adati: “Tsapano nimbawona kuti mpsakupusa kuceza na wanthu wa misinkhu yakusiyana-siyana. Nimbakomedwa kwene-kwene thangwe ra kudziwa kuti nimbakwanisa kubvesesa thupo lomwe wanthu winango ambakhala nalo. Bzimwebzi bzimbandithandiza kudziwa bzomwe abale na mpfumakazi akufunikira na bzomwe ningacite kuti ndiwathandize.”
11. Kodi abale wacitswaka angapfunze tani kumbacita thupo na abale wa m’gwere mwawo? (Onanimbo cithunzi-thunzi.)
11 Abale wacitswaka angapfunzembo momwe angambacitire thupo wanthu winango. Mukakhala muli pa mitsonkhano, mbacezani na wanthu wa m’misinkhu yakusiyana-siyana na wa m’bzikhalidwe bzakusiyana-siyana. Amuseni kuti mudziwe kuti ali tani ndipo mbawatetekerani mwatceru. Na kupita kwa nthawe, imwepo mun’dzazindikira momwe mungawathandizire. Pinango imwepo mungazindikire kuti pana banja linango lacikulire lomwe lingafunikire thandizo kuti lidziwe momwe lingaphatisire basa aplikativo ya JW Library®. Ayai imwepo mungazindikire kuti iwo alibe kucita makonzedwe ya kucoka na munthu mu utumiki. Kodi imwepo mungawathandize kuti adziwe momwe angaphatisire basa telefoni yawo ayai kucita makonzedwe ya kucoka nawo pabodzi mu utumiki? Mukambathandiza abale na mpfumakazi mwa njira zimwezi, imwepo mun’dzakhala ciratizo cabwino m’gwere.
Abale wacitswaka angathandize m’gwere mu njira zakusiyana-siyana (Onani ndime 11)
PHINDU LOMWE MUNGAGUMANE NA MALANGO YA PAULO
12. Kodi n’ciyani comwe maswaka yangacite kuti yagumane phindu na malango yomwe Paulo adauza Timotio?
12 Paulo adapasa malango Timotio yomwe yangadamuthandiza kuti bzinthu bzimufambire bwino pa moyo wace na mu utumiki. (1 Timotio 1:18; 2 Timotio 4:5) Abale wacitswakamwe mungagumanembo phindu na malango ya Paulo. Kodi mungacite tani bzimwebzo? Mbawerengani matsamba mawiri yomwe Paulo adanembera Timotio, mucimbayawona ninga kuti yadanembedwera imwepo ndipo mbawonanimbo momwe mungayaphatisire basa pa moyo wanu. Mbatiwoneni yanango mwa malangoyo.
13. Kodi kukhala wakubzipereka kwa Yahova kumbaphatanidza kucita ciyani?
13 “Cita nyongo kuti ukhale wakubzipereka kwa Mulungu.” (1 Timotio 4:7b) Kodi kubzipereka kwa Mulungu n’ciyani? Ni kukhala wakukhulupirika kwa Yahova na kucita bzomwe iye ambakomedwa nabzo. Tsono kuti tikhale wakukhulupirika kwa Yahova na kucita bzomwe iye ambafuna, timbafunika kucita nyongo. Mwa njira iponi? Fala la Cigerego lomwe lidasanduliziridwa kuti “cita nyongo” likhaphatisidwa basa kazinji-kazinji pakulewa bza nyongo yomwe anyakucita mapici akhacita pakukonzekera. Anyakucita mapiciwo akhafunika kucita bzinthu bzomwe bzingadawathandiza kuti adzawine. Ifepanombo tin’funika kucita nyongo kuti tikulise makhalidwe yomwe yan’dzatithandiza kuti tikhale pa uxamwali na Yahova.
14. Kodi ni thangwe liponi lomwe limbaticitisa kuwerenga Bibliya? Fotokozani.
14 Mpsakufunika kwene-kwene kumbakhala na cizolowezi ca kumbawerenga Bibliya ntsiku zentse. Ndipo mpsakufunikambo kumbakumbukira kuti thangwe lomwe limbaticitisa kuti tiwerenge Bibliya ndakukhala pa uxamwali na Yahova. Imwepo mukambawerenga nkhani ya Jezu na tswaka lakudala, n’ciyani comwe mumbapfunza pakulewa bza Yahova? (Marko 10:17-22) Tswakalo likhakhulupira kuti Jezu akhali Mesiya, tsono likhalibe cikhulupiro comwe cingadalicitisa kukhala mteweri wace. Napo bzikhali tenepo, Jezu ‘adamufuna.’ Bzikuwonekeratu padeca kuti imwepo mumbakomedwa kwene-kwene mukambakumbukira momwe Jezu adalewalewera mwakudeka mtima na tswakali. Kulewa cadidi, Jezu akhafuna kuti iye asankhule bzinthu mwanzeru. Jezu adalatizambo lufoyi lomwe Yahova akhanalo kwa tswaka lire. (Juwau 14:9) Pomwe mukukumbukira bza nkhani imweyi na momwe bzinthu bziriri pa moyo wanu, bzibvunzeni kuti: ‘N’ciyani comwe ningacite kuti ndikhale pa uxamwali na Yahova na kutumikirambo winango na mtima wentse?’
15. Thangwe ranyi mpsakufunika kuti m’bale wacitswaka akhale ciratizo cabwino? Fotokozani. (1 Timotio 4:12, 13)
15 “Ukhale ciratizo cabwino kwa anyakukhulupirika.” (Werengani 1 Timotio 4:12, 13.) Paulo alibe kundolimbikisa Timotio kuti akulise luso la kuwerenga na kupfunzisa basi, koma adamulimbikisambo kuti akulise makhalidwe ninga lufoyi, cikhulupiro na makhalidwe yakucena. N’thangwe ranyi? Thangwe bzomwe munthu ambacita mpsakufunika kwene-kwene kuposa kundolewa. Tiyezezere kuti imwepo mwapasidwa nkhani yomwe ikulewa bza momwe mungathumizirire nyongo yanu pa basa lakupalizira. Bzin’dzakhala bzakupusa kwene-kwene imwepo kuifotokoza bwino nkhaniyo bzikakhala kuti imwepo mumbacitambo nyongo ya kuyenda mu utumiki. Abale an’dzaphatisa basa bzomwe mukufotokozabzo akawona kuti imwepo mumbacita nyongo ya kupalizira. — 1 Timotio 3:13.
16. (a) Mwakubverana na 1 Timotio 4:12, ni bzinthu bzixanu bziponi bzomwe bzingathandize maswaka kukhala ciratizo cabwino? (b) Kodi m’bale wacitswaka angakhale tani ciratizo cabwino “pakulewalewa”?
16 Pa 1 Timotio 4:12, Paulo adafotokoza bzinthu bzixanu bzomwe bzingathandize tswaka kukhala ciratizo cabwino. Pomwe mukucita pfunziro lanu la pamwekha mbapfunzani bzinthu bzimwebzi. Tiyezezere kuti imwepo mukufuna kukhala ciratizo cabwino “pakulewalewa.” Imwepo mungambakumbukire bzomwe mungambalewe kuti mumbalimbikise winango. Penu mumbakhala na abereki wanu, mbawatendani pa bzomwe iwo ambakucitirani. Pambuyo pa mitsonkhano, imwepo mungambatende m’bale ayai mpfumakazi omwe acita mbali pa mitsonkhanoyo, mucimuuza bzomwe mwakomedwa nabzo pa mbali yomwe acitayo. Imwepo mungambaperekembo mitawiro pa mitsonkhano mwakuphatisa basa mafala yanu-yanu. Nyongo yomwe mun’dzacita kuti mukhale ciratizo cabwino pakulewalewa, in’dzalatiza kuti mukuyenda patsogolo mwauzimu. — 1 Timotio 4:15.
17. N’ciyani comwe cin’dzathandiza m’bale wacitswaka kukwanirisa bzakulinga bzace bzauzimu? (2 Timotio 2:22)
17 “Thawa bzikhumbo bza utswaka ndipo tewera cirungamo.” (Werengani 2 Timotio 2:22.) Paulo adalimbikisa Timotio kuti akhale kutali na bzinthu bzomwe bzingadamutazisa kucita bzizinji pakutumikira Yahova ayai cinthu ciri-centse comwe cingadadzonga uxamwali bwace na Yahovayo. Pinango imwepo mungazindikire kuti pana masenzeka yanango yomwe napo kuti yangakhale lini yakuphonyeka yangakumalireni nthawe ya kucita bzinthu bzauzimu. Kumbukirani bza nthawe yomwe mumbamala mukumenya bola, muli pa mbuto zakucezera za pa interneti ayai mukujogari vidiyo-gemi. Kodi imwepo mungaleke kumbaphatisa basa nthawe imweyi kuti mumbacite bzinthu bzauzimu? Pinango imwepo mungabzipereke kuti muthandize kucenesa na kukonza-konza Nyumba za Umambo ayai kuyenda kukapalizira mwakuphatisa basa kangolo. Mukacita bzimwebzi, imwepo mun’dzakhala na axamwali omwe an’dzakuthandizani kukhala na bzakulinga bzauzimu na kubzikwanirisa.
KUTUMIKIRA WINANGO KUMBABWERESA BZISIMBO
18. Thangwe ranyi tingalewe kuti Marko na Timotio adakhala na moyo wabwino na wakukondwa?
18 Marko na Timotio adacita bzizinji kuti atumikire winango na mtima wentse ndipo bzimwebzi bzidacitisa kuti iwo akhale wakukondwa. (Mabasa 20:35) Marko adacita ulendo ku mbuto zakusiyana-siyana za pa dziko la pantsi kuti akathandize abale. Ndipo iye adalewambo nkhani yakudekeza yakulewa bza moyo na utumiki bwa Jezu. Timotio adathandiza Paulo kukhazikisa magwere na kulimbikisa abale na mpfumakazi. Kulewa cadidi, Yahova adakomedwa na kubzipereka komwe Marko na Timotio adacita.
19. Kodi matsamba yomwe Paulo adanembera Timotio yambalatiza ciyani kwa maswaka, ndipo ni phindu liponi lomwe an’dzakhala nalo?
19 Lufoyi lomwe Paulo akhanalo kwa Timotio, limbawonekera kucokera m’matsamba yomwe adamunembera. Matsambaya yambalatizambo padeca kuti Yahova ambakufunani kwene-kwene abale wacitswakamwe. Iye akufuna kuti bzinthu bzikufambireni bwino. Na tenepo, phatisani basa malango ya Paulo ndipo kulisani cikhumbo cakufuna kutumikira winango na mtima wentse. Imwepo mukacita bzimwebzo, mun’dzakhala na moyo wabwino tsapano ndipo ‘mun’dzaphatisisa moyo caiwo’ omwe tin’dzakhala nawo kutsogolo. — 1 Timotio 6:18, 19.
NYIMBO 80 ‘Lawidzani Muwone Kuti Yahova Ngwabwino’
a Pakuti Pedru adakwanisa kuwona momwe Jezu akhabvera na momwe akhacitira bzinthu pa nkhani zakusiyana-siyana, iye adakwanisa kumufotokozera bzimwebzi bwino-bwino Marko. Ndipopa, Markoyo adakwanisa kunemba m’bukhu lace bza momwe Jezu akhabvera na kucitira bzinthu. — Marko 3:5; 7:34; 8:12.
b BZOMWE BZIKUCITIKA PA CITHUNZI-THUNZI: Marko akuthandiza Paulo na Barnaba pa utumiki bwawo bwa umisiyonario. Mwakubzipereka, Timotio akuzungira gwere kuti alimbikise abale.