“Ndokoni, Ndipo Kapfunziseni Wanthu”

1-6. Kodi ni bziratizo bziponi bzomwe bzikulatiza kuti Mboni za Yahova zimbapalizira pa nthawe na mbuto zakusiyana-siyana?

RABECA, mtsikana omwe ni Mboni ya Yahova omwe ambakhala ku Gana, akhawona xikola ninga gawo lace lakupalizira. Iye nthawe zentse akhanyamula mabukhu ya gulu lathu m’pasta mwace ndipo pa nthawe ya kupuma akhanyang’ana mipata ya kupalizira anzace. Rabeca adayamba kupfunza na aluno anzace azinji.

² Pa ntsuwa ya Madagascar, pafupi na kumabvadzuwa kwa Afrika banja linango la apainiya likhafamba mtantho wa makilometro 25 napo kuti kumweko kumbapsa. Iwo akhacita bzimwebzo kuti afike ku mbuto inango yakutali komwe akhakapfunzisa wanthu Bibliya omwe akhafuna kudziwa cadidi.

³ Kuti akwanise kupalizira wanthu omwe ambakhala mphepete mwa mikulo ya Paraguai na Parana, Mboni zinango zomwe zimbakhala ku Paraguai na wanthu winango wakucokera m’madziko 15 adabzipereka kukonza barko likulu lakukwana wanthu 12. Pakuphatisa basa barko limweri ninga nyumba yawo iwo adakwanisa kupalizira mafala yabwino ya Umambo m’mbuto zomwe zikhali zakunesa kufika.

⁴ Ku Norte kwa Alasca, Mboni za Yahova zikhalokotera mpata pa nthawe ya kupsa kuti zipalizire. Thangwe pa nthawe imweyi wanthu wakucokera ku madziko yakusiyana-siyana akhabwera ku mbuto imweyi, ndipo Mboni za Yahova za kumweko zikhambaima pa mbuto za kuimira naviyo, ndipo zikhambalongedza mabukhu yawo ya bzirewedwe bzakusiyana-siyana bzomwe bzikhacitisa kuti wanthuwo afune kuyawerenga. Ndipo ku mbuto ibodzi-bodziyi, abale akhaphatisirambo basa ndeke inango kuti ayende ku midzi yomwe ikhali yakunesa kufika, bzomwe bzidacitisa kuti mafala yabwino yapaliziridwe kwa Aleuti, Atabaska, Atsimixi na Atilingiti.

⁵ Larry, wa ku Texas ku Estados Unidos, akhana gawo lace lomwe akhambapalizira  —  komwe kukhali ku mbuto ya kukoyera nkhalamba komwe akhakhala. Napo kuti akhafamba na kanjinga ka maroda thangwe ra ngozi yomwe adacita, Larry akhakhala wakutanganidwa. Iye akhauza anzace mafala yabwino ya Umambo, ndipo akhawafotokozerambo bza cidikhiro cace cakuti mu Umambo bwa Mulungu iye an’dzafamba pomwe.  —  Zai. 35:5, 6.

⁶ Kagulu kanango ka Mboni za Yahova kadacoka ku Mandalay kacifamba ntsiku zitatu na barko kuyenda ku Mianmar kuti akacite mtsonkhano wa dera. Thangwe ra kufuna kupalizira mafala yabwino ya Umambo iwo adanyamula mabukhu ya gulu lathu ndipo akhayapereka kwa wanthu omwe akhanawo pabodzi m’barkomo. Pomwe barkolo likhaima pa mzinda ayai pa mudzi unango iwo akhabuluka aciyenda m’mudzimo ayai m’mzindamo kuti apalizire na kupereka mabukhuyo. Pa nthawe imweyi wanthu winango akhapakirambo m’barkomo ndipo iwo akabwerera akhapalizira wanthu omwe apakirawo.

7. Kodi ni njira ziponi zomwe atumiki wa Yahova ambaziphatisa basa pakupalizira bza Umambo bwa Mulungu, ndipo cakulinga cawo n’ciponi?

⁷ Ninga momwe tawonera m’bziratizobzi atumiki wa Yahova pa dziko lentse ‘akucitira umboni bwakukwanira pakulewa bza Umambo bwa Mulungu.’ (Mab. 28:23) Iwo ambapalizira nyumba na nyumba, m’miseu, kunemba matsamba na pa telefoni. Iwo ambapalizirambo mu xapa, pakuzunga ayai ku basa pa nthawe ya kupuma ndipo iwo ambakhala wakukonzeka kuti pa nthawe iri yentse apalizire bza Umambo bwa Mulungu. Iwo ambaphatisa basa njira zakusiyana-siyana koma cakulinga cawo n’cibodzi comwe ni kupalizira mafala ya Mulungu kuli-kwentse komwe kuna wanthu.  —  Mat. 10:11.

8, 9. (a) Thangwe ranyi kupaliziridwa kwa mafala yabwino ya Umambo pa dziko lentse kukukhala kwakudabwisa? (b) Kodi nguponi mbvunzo wakufunika kwene-kwene, ndipo n’ciyani comwe tin’funika kucita kuti tigumane mtawiro wace?

⁸ Kodi imwepo omwe mukuwerenga bukhu lino mukucitambo mbali ya thimu la wanthu omwe akupalizira mafala yabwino m’madziko yakuposa 235? Penu munti inde, dziwani kuti imwepo mukuthandizira kuti mafala yabwino ya Umambo yafikire wanthu azinji pa dziko la pantsi. Bzomwe takwanisa kale kucita pa basa lakupalizira pa dziko lentse mpsakudabwisa kwene-kwene. Napo kuti Mboni za Yahova zimbagumana na mabvuto makulu ninga kuletsedwa kutumikira Mulungu ayai kuzunzidwa, izo zikucitira umboni bwakukwanira pakulewa bza Umambo bwa Mulungu kwa mitundu yentse ya wanthu.

⁹ Mbvunzo wakufunika kwene-kwene ngwakuti: Thangwe ranyi mabvuto yali-yentse ayai kutsutsidwa na wanthu omwe ambatsogoleredwa na Sathani, bzikukwanisa lini kuimisa basa lakupalizira mafala yabwino ya Umambo? Kuti tigumane mtawiro wa mbvunzo umweyu bwerani tikumbukire nthawe ya Akristau wakuyambirira, thangwe Mboni za Yahovafe tikupitiriza na basa lomwe lidayambisidwa nthawe imweyire.

Basa Lomwe Likucitika Kuyambira Kale-kale

10. Kodi Jezu adabzipereka pa basa liponi, ndipo iye akhadziwa ciyani pakulewa bza basalo?

¹⁰ Jezu Kristu, omwe adayambisa thimu la Akristau wacadidi, adabzipereka pa basa lakupalizira mafala yabwino ya Umambo bwa Mulungu, ndipo iye akhawona basali kukhala lakufunika kwene-kwene. Nthawe inango iye adalewa kuti: “Nin’funika kukapalizirambo mafala yabwino ya Umambo bwa Mulungu ku mizinda inango, thangwe ndidatumizidwa kudzacita bzimwebzi.” (Luk. 4:43) Jezu akhadziwa kuti akhayambisa basa lomwe angadakwanisa lini kulimaliza yekha. Pomwe akhadasala pang’ono kufa, iye adalewa kuti mafala yabwino ya Umambo yangadadzapaliziridwa “kwa wanthu wa mitundu yentse.” (Mar. 13:10) Tsono bzimwebzi bzingadacitika tani, ndipo mbani angadabzicita?

11. Kodi ni basa liponi lakufunika kwene-kwene lomwe Jezu adapasa ateweri wace, ndipo ni thandizo liponi lomwe angadadzakhala nalo kuti akwanise kucita basalo?

¹¹ Pambuyo pa kufa na kulamusidwa, Jezu adawonekera kwa anyakupfunza wace ndipo adawapasa basa lakufunika kwene-kwene. Iye adawauza kuti: “Tenepo, ndokoni, ndipo kapfunziseni wanthu wa mitundu yentse kuti akhale anyakupfunza wangu, muciwabatiza mu dzina la Baba, la Mwana na la mzimu wakucena, muciwapfunzisa kuteweza bzinthu bzentse bzomwe ndidakuuzani. Ndipo ine nin’dzakhala namwe ntsiku zentse mpaka kuphampha kwa dzikoli.” (Mat. 28:19, 20) Mafala yakuti “nin’dzakhala namwe” yakulatiza kuti ateweri wa Jezu angadadzathandizidwa naye pomwe angadadzakhala akucita basa lakupalizira na kupfunzisa. Iwo akhafunikira thandizoli, thangwe Jezu akhadaleweratu kuti angadadzawengedwa na “mitundu yentse ya wanthu.” (Mat. 24:9) Ateweri wace angadadzakhalambo na thandizo linango. Pomwe Jezu akhadasala pang’ono kuyenda kudzulu, iye adalewa kuti iwo angadadzatambira mphanvu ya mzimu wakucena kuti akhale mboni zace “mpaka mbuto zakutali za pa dziko la pantsi.”  —  Mab. 1:8.

12. Kodi ni mibvunzo iponi yakufunika kwene-kwene yomwe ikubwera, ndipo n’thangwe ranyi mpsakufunika kudziwa mitawiro yace?

¹² Tsapano mibvunzo yakufunika kwene-kwene yomwe ikubwera ni iyi: Kodi apostolo pabodzi na ateweri wace wakuyambirira adaphata basali na nyongo? Kodi kathimu kamweka ka amuna na akazi wacikristau kadacitiradi umboni bwakukwanira bza Umambo bwa Mulungu napo pa nthawe ya cizunzo? Kodi iwo adakhaladi na thandizo la Jezu, anjo na mzimu wakucena wa Yahova pakucita basa lakupfunzisa wanthu? Mibvunzo imweyi na inango imbatawiridwa mu bukhu la m’Bibliya la Mabasa. Mpsakufunika kudziwa mitawiro ya mibvunzoyi. N’thangwe ranyi? N’thangwe rakuti ninga momwe Jezu adalewera, basa lakupalizira lingadadzacitika “mpaka kuphampha kwa dzikoli.” Tenepo, Jezu adapasa Akristau wentse wacadidi basa limweri, kuphatanidzambo ifepano omwe tikukhala mu ntsiku zakumalizira zino. Ndipopa, tikufunisisa kudziwa nkhani zomwe zimbagumanika m’bukhu la Mabasa.

Nkhani Zikulu-zikulu Zakulewa bza Bukhu la Mabasa

13, 14. (a) Mbani omwe adanemba bukhu la Mabasa, ndipo bzomwe adanembabzo adabziwona kuponi? (b) Ni nkhani ziponi zomwe ziri m’bukhu la Mabasa?

¹³ Mbani adanemba bukhu la Mabasa? Bukhuli limbafotokoza lini munthu omwe adalinemba, tsono mafala yace yakuyambirira yambalatiza padeca kuti ni munthu m’bodzi-bodziyo omwe adanemba bukhu la Luka. (Luk. 1:1-4; Mab. 1:1, 2) Kucokera kale-kale, Luka omwe akhali “dotolo wakufunidwa kwene-kwene” na mfotokozi wa nkhani zakale, ndiye omwe ambalewedwa kuti adanemba bukhu la Mabasa. (Ako. 4:14) Bukhuli limbafotokoza nkhani zomwe zidacitika mkati mwa magole pafupi-fupi 28, kucokera pomwe Jezu adayenda kudzulu mu gole la 33 EC mpaka mu gole la 61 EC, pomwe pakhadasala pang’ono kuti Paulo acosedwe m’kawoko ku Roma. Pakuti Luka ambabzirewambo mu nkhani zinango zakufotokozedwa m’bukhuli, bzikulatiza kuti iye akhalipombo pomwe bzinthu bzizinji bzomwe iye adanemba bzikhacitika. (Mab. 16:8-10; 20:5; 27:1) Luka, omwe akhali nyakufufudza waluso, bzomwe iye adanemba m’bukhuli, pinango-pentse adauzidwa na Paulo, Barnaba, Filipi na wanthu winango omwe ambagumidwa m’bukhuli.

¹⁴ Kodi ni nkhani ziponi zomwe zimbafotokozedwa m’bukhu la Mabasa? Mu bukhu la m’Bibliya lomwe limbadziwika na dzina lace, Luka adafotokoza bzomwe Jezu adalewa na kucita. Tsono m’bukhu la Mabasa iye adanemba bzomwe ateweri wa Jezu adalewa na kucita. Ndipopa, bukhu la Mabasa limbalewa bza wanthu omwe adacita basa lakufunika kwene-kwene, napo kuti azinji wa iwo akhawonedwa ninga kuti alibe ‘kupfunza na wakusaya basa.’ (Mab. 4:13) Mwacigwatho, tingalewe kuti bukhuli limbatifotokozera bza kuyamba kwa gwere lacikristau na momwe iro lidakulira. Tenepo, bukhu la Mabasa limbalatiza momwe Akristau wakuyambirira akhacitira basa lakupalizira na momwe iwo akhaliwonera. (Mab. 4:31; 5:42) Limbafotokozambo momwe mzimu wakucena udawathandizira pakupalizira mafala yabwino. (Mab. 8:29, 39, 40; 13:1-3; 16:6; 18:24, 25) Bukhuli limbapitiriza kufotokoza nkhani ikulu ya m’Bibliya yakulewa bza Umambo bwa Mulungu bwakutongedwa na Kristu, ndipo limbalatizambo kupita patsogolo kwa basa lakupalizira mafala yabwino ya Umambo napo pa nthawe ya cizunzo.  —  Mab. 8:12; 19:8; 28:30, 31.

15. Kodi ni phindu liponi lomwe tin’dzakhala nalo tikapfunza bukhu la Mabasa?

¹⁵ Kulewa cadidi, kupfunza bukhu la Mabasa n’kwakukondwesa ndipo kumbalimbisa cikhulupiro. Kukumbukira bza ciratizo ca kukhwimika na nyongo yomwe ateweri wa Kristu wakuyambirira adacita bzin’dzatitokonya mtima. Tin’dzakhala wakukonzeka kutewezera cikhulupiro cawo. Ndipo tin’dzakhalambo wakukonzeka kukwanirisa basa lomwe tidapasidwa ‘lakupfunzisa wanthu.’ Cakulinga ca bukhu lomwe mukuwerengali n’ca kukuthandizani kupfunza bwino-bwino bukhu la m’Bibliya la Mabasa.

Bukhuli Lin’tithandiza Kupfunza Bibliya

16. Kodi mpsiponi bzakulinga bzitatu bza bukhuli?

¹⁶ Kodi cakulinga ca bukhuli n’ciponi? Iro lina bzakulinga bzitatu: (1) kulimbisa cikhulupiro cathu cakuti Yahova mwakuphatisa basa mzimu wace ambathandizira basa lakupalizira na kupfunzisa wanthu, (2) kuthumizira nyongo yathu mu utumiki mwa kuwona bziratizo bza ateweri wakuyambirira wa Kristu na (3) kulatiza kufunika kwa kumbabvera gulu la Yahova na abale omwe ambatsogolera basa lakupalizira na kunyang’anira m’magwere.

17, 18. Kodi bukhuli lidakonzedwa tani, ndipo ni bzinthu bziponi bzomwe bzingakuthandizeni pa pfunziro la Bibliya la pamwekha?

¹⁷ Kodi bukhuli lidakonzedwa tani? Mun’dzawona kuti lidagawidwa m’bzigawo bzakukwana 8, ndipo cigawo ciri-centse cikufotokoza mbali ibodzi ya m’bukhu la Mabasa. Cakulinga cace si cakuti ticezerane vesi na vesi, koma n’cakutithandiza kugumana nfundo zakufunika pa nkhani zomwe zimbafotokozedwa m’bukhuli na kuwona momwe tingaziphatisire basa. Kumayambiriro kwa msolo uli-wentse kuna mafala yomwe yakufotokoza pang’ono bzomwe bzin’pfunzidwa mu msoloyo, ndipo panyantsi pace pana cinembo comwe cacokera nkhaniyo.

¹⁸ M’bukhuli muna bzinthu bzinango bzomwe bzingakuthandizeni pomwe mukucita pfunziro la Bibliya la pamwekha. Pomwe mukukumbukira nkhani zakufotokozedwa m’Bibliya, bzithunzi-thunzi bzakudeka bzin’dzakuthandizani kuwona bzinthu bzakukondwesa bzomwe bzidanembedwa m’bukhu la Mabasa. Misolo mizinji ina makwadru yomwe yana nkhani zakuthumizira. Kwadru zinango zikulewa bza wanthu winango omwe ambafotokozedwa m’Bibliya omwe tingakwanise kutewezera cikhulupiro cawo. Ndipo zinango zimbalewa bza mbuto, bzakucitika, miyambo na wanthu winango omwe ambafotokozedwa m’bukhu la Mabasa.

19. Kodi ni mibvunzo iponi yomwe nthawe zinango tingambabzicite?

¹⁹ Bukhuli lin’kuthandizani kuti mumbabzipende bwino-bwino. Bziribe basa kuti mwamala magole mangasi ninga mpalizi wa Umambo, nthawe zinango mpsabwino kumbaima mucimbawona kuti ni bzinthu bziponi bzomwe mumbaikha patsogolo pa moyo wanu na momwe mumbawonera basa lakupalizira. (2 Ako. 13:5) Bzibvunzeni kuti: ‘Kodi ndikuwona kuti basa lakupalizira lin’funika kucitidwa mwakamkulumize? (1 Ako. 7:29-31) Kodi nimbapalizira na nyongo ndipo na mtima wentse? (1 Ates. 1:5, 6) Kodi nimbacita nyongo pa basa lakupalizira na lakupfunzisa wanthu?’  —  Akol. 3:23.

20, 21. Thangwe ranyi basa lakupalizira lin’funika kucitidwa mwakamkulumize, ndipo ifepano tin’funika kutsimikiza kucita ciyani?

²⁰ Mbatilekeni kuyebwa bza basa lakufunika kwene-kwene lomwe tidapasidwa: ‘Kupalizira na kupfunzisa wanthu kuti akhale anyakupfunza wa Kristu.’ Basali lin’funika kucitidwa mwakamkulumize, thangwe cimaliziro casala pang’ono kufika. Moyo wa wanthu azinji uli pangozi. Tikudziwa lini kuti ni wanthu angasi wa mitima yabwino omwe mbakukonzeka kubvuma mafala yabwino. (Mab. 13:48) Ndipopa tina basa likulu kwene-kwene lakuthandiza wanthu pomwe ntsikuyo ikanati kufika.  —  1 Tim. 4:16.

²¹ Mpsakufunika kutewezera bziratizo bza apalizi wa Umambo wa mu nthawe ya Akristau wakuyambirira. Tikufuna kuti kupfunza bukhuli mwakaderekho kukulimbikiseni kuti mumbaphate basa lakupalizira mwa nyongo na mwakukhwimika, ndipo kukulimbikisenimbo kupitiriza kucitira “umboni bwakukwanira pakulewa bza umambo bwa Mulungu.”  —  Mab. 28:23.