Pitirizani Kumbakumbukira Bzinthu Bzauzimu

‘Mbabzikumbukira bzinthu bzimwebzi; ucibzipereka pa bzimwebzi kuti kuyenda kwako patsogolo kuwonekere kwa wense.’​—1 TIM. 4:15.

NYIMBO: 57, 52

KODI MUNGATAWIRE TANI?

Kodi kukumbukira kumbathandauza ciyani?

Mpsiponi bzinthu bzabwino bzomwe tingakumbukire?

Ndiponi phindu lakumbakumbukira bzinthu bzomwe timbapfunza m’Fala la Mulungu nsiku zense?

1, 2. Kodi wanthu wadasiyana tani na bzirombo?

CIREWEDWE cimbacitisa kuti wanthu wambawerenge, kulewalewa, kubvesesa mafala yakulewedwa, kupemba na kuimba nyimbo zakutumbiza Yahova. Bzinthu bzimwebzi mpsakudabwisa, ndipo bzimbaphata basa mkati mwa ulupi bwathu, ndipo wanthu womwe wambapfunza siyensiya wakanati kubvesesa bwino-bwino momwe bzimwebzi bzimbaphatira basa mu ulupimo. Pakuti ulupi bwathu budasiyana kwene-kwene na ulupi bwa bzirombo, ifepano timbakwanisa kupfunza bzirewedwe. Mpfunzisi munango wa bzirewedwe adati: “Luso la wana la kupfunza cirewedwe, n’cinthu cakudabwisa kwene-kwene.”

² Luso la wanthu la kupfunza cirewedwe, ni mphaso yakudabwisa ya Mulungu. (Psal. 139:14; Cibv. 4:11) Ulupi bomwe tidapasidwa na Mulungu, n’cinthu cakusiyana kwene-kwene na ulupi bwa bzirombo mu njira yakuti, mwakusiyana na bzirombo, wanthufe tidalengedwa ‘m’cifanikiso ca Mulungu.’ Wanthu wana ufulu bwakusankhula, ndipo wangasankhule momwe wangaphatisire basa luso lawo lakulewalewa kuti wapase mbiri Mulungu.​—Ciy. 1:27.

3. Kodi Yahova adatipasa mphaso iponi kuti tikhale wa nzeru?

³ Wanthu wense womwe wan’funa kulemekeza Mulengi, Mulungu adawapasa mphaso yabwino kwene-kwene yomwe ni Bibliya. Iro limbagumanika la thunthu ayai m’bzipande m’bzirewedwe bzakuposa 2.800. Mukambakumbukira bzinthu bzomwe bzidanembedwa m’bzinembo bzakucenabzi, mun’dzadzaza makumbukidwe yanu na nzeru za Mulungu. (Psal. 40:5; 92:5; 139:17) Tenepo imwepo mungambakumbukire bzinthu bzomwe ‘bzingakukhaliseni wa nzeru kuti mudzapulumuke.’​—Werengani 2 Timotio 3:14-17.

4. Kodi kukumbukira kumbathandauza ciyani, ndipo njiponi mibvunzo yomwe tin’tawira?

⁴ Kukumbukira kumbathandauza kuikha bzakukumbuka bzathu pa cinthu, comwe cingakhale cabwino ayai cakuipa. (Psal. 77:12; Mim. 24:1, 2) Yahova Mulungu na Mwana wace Jezu Kristu, ndiwo wan’funika kumbakumbukiridwa kwene-kwene. (Ju. 17:3) Tsono, pinango tingabvunze kuti: kodi kuwerenga kumbabverana tani na kukumbukira? Njiponi mipata yomwe iripo kuti timbakumbukire? Ndipo, tingacite tani kuti kukumbukirako kumbakhale kwakudekeza?

TSIMIKIZIRANI KUTI PFUNZIRO LANU NDAPHINDU

5, 6. Pomwe tinkuwerenga, n’ciyani cingatithandize kubvesesa na kukumbukira bwino bzomwe tikuwerengabzo?

⁵ Ulupi bwathu bungacite bzinthu bzakudabwisa, ndipo nthawe zinango bungacite bzimwebzo mwakusaya kucita nyongo iri-yense. Mwa ciratizo, kupuma, kufamba, kutcobva njinga ayai kunemba mwakucita kutinya na bzala, ni bzinthu bzomwe bzimbacitika bzokha mwakusaya kufunika kukumbukira. Ndipo nthawe zinango bzimwebzi bzimbacitikambo pa kuwerenga. Tenepo, mpsakufunika kuti timbatsungire kubvesesa thandauzo la bzomwe tinkuwerengabzo. Mukambafika kuphampha kwa ndime ibodzi ayai pomwe mukanati kuwerenga kamsolo kanango ka nkhani ya m’bukhu liri-lense, mbatomani mwaima, kuti mukumbukire bzomwe mwawerenga kale, mucitsimikizira kuti mwabvesesadi bwino-bwino. Tsono bzinthu bzakuceukisa bzingacitise kuti nzeru zathu zimbathawethawe, ndipo kuwerengako kucisaya kukhala kwa phindu. Tenepo, tingacite ciyani kuti titcenkhe bzimwebzi?

⁶ Basa linango lakufufudzidwa limbalewa kuti kumbayalewa mafala mwakubveka pomwe tinkupfunza, kungathandize kuyakumbukira. Mulengi wa ulupi bwathu an’dziwa bzimwebzi. Ndipopa iye adauza Djosuwe kuti ambawerenge bukhu la cakutonga ‘mwapansi-pansi.’ (Werengani Djosuwe 1:8.) Imwepo mun’dzawonambo kuti kuwerenga Bibliya mwapansi-pansi, kun’dzacitisa kuti nzeru zanu zimbabvesese bwino bzinthubzo. Bzimwebzi bzin’dzathandizambo kuti mumbakhale wa tceru kwene-kwene.

7. Kodi njiponi nthawe yabwino kuti timbakumbukire Fala la Mulungu? (Onani cithunzi-thunzi cakuyambirira.)

⁷ Kuwerenga, mungakucite mwakusaya nyongo kwene-kwene, tsono kukumbukira kumbafuna tceru. Ndipopa wanthu wakuperewerafe timbapusidwa kusiya bzinthu bzomwe tikhakumbukirabzo, ticiyamba kukumbukira bzinthu bzinango. Tenepo, nthawe yabwino yakukumbukira ni pomwe tinkupuma na pomwe tiri pa mbuto yakusaya bzinthu bzakuticeukisa. Munembi munango wa Psalymo adawona kuti nthawe yabwino yakumbakumbukira ni pomwe akhasaya tulo usiku pa nthawe yakugona. (Psal. 63:3) Jezu, omwe akhana makumbukidwe yakulungamiratu, akhadziwa phindu la kunyang’ana mbuto yakuderekha kuti ambakumbukire na kupemba.​—Lu. 6:12.

BZINTHU BZABWINO KUTI TIMBAKUMBUKIRE

8. (a) Kodi n’ciyani cinango comwe tin’funikambo kumbakumbukira? (b) Kodi Yahova ambaiwona tani nthawe yomwe timbapambula kuti timbakumbukire bza iye?

⁸ Kumbakumbukira bzinthu bzomwe timbawerenga m’Bibliya, mpsakufunika kwene-kwene, tsono bziripombo bzinthu bzinango bzomwe tingabzikumbukire. Mwa ciratizo, mukambawona cirengedwe cakudabwisa, mbaimani, mucikumbukira bza Mulengi waceyo. Bzimwebzo bzin’dzacitisa kuti titumbize Yahova thangwe ra ubwino bwace ndipo—penu muna mwanzanu pafupi— mungamuuze bzomwe munkubva mu mtima mwanu. (Psal. 104:24; Mab. 14:17) Kodi Yahova ambakomedwa na mipembo pabodzi na mafala yakumutumbizayo? Mbatisiyeni kuti Fala lace litawire mbvunzoyu. Pakulewa bza nsiku zakumalizira zakunesa zino, ifepano timbauzidwa piciro iri: ‘Pa nthawe imweyo, wanthu wakugopa Yahova, ali-wense akhambauza mwanzace, ndipo Yahova akhakhala tceru, acimbatetekera. Ndipo bukhu la cikumbuso lidayamba kunembedwa pa maso pace. Bukhulo likhalewa bza wanthu wakugopa Yahova pabodzi na wanthu womwe wakhambakumbukira bza dzina lace.’​—Malak. 3:16.

9. (a) Kodi Paulo adauza Timotio kuti ambakumbukire ciyani? (b) Kodi tingaphatise tani basa malango ya Paulo pomwe tinkukonzekera utumiki bwathu?

⁹ Mpostolo Paulo adauza Timotio kuti ‘ambakumbukire’ phindu la mafala yace, makhalidwe yace na mapfunziso yace. (Werengani 1 Timotio 4:12-16.) Ninga Timotio, ifepano tina bzinthu bzizinji bzauzimu kuti timbabzikumbukire. Mwa ciratizo, timbafuna nthawe yakukumbukira pomwe tinkukonzekera kuti tikacitise pfunziro la Bibliya. Timbakumbukira mibvunzo yomwe nyakupfunza ali-wense angatibvunze, ayai kukumbukirambo there lomwe tingathandize nalo nyakupfunza wathu kuyenda patsogolo. Nthawe yakuphatisidwa basa kuti timbacite bzimwebzi, ingatithandize kulimbisa cikhulupiro cathu, ndipo tingathandizidwembo kucitisa mapfunziro yathu ya Bibliya mwakukomedwa na mu njira yabwino. Ndipo bzimbacitikambo bzibodzi-bodzibzi pomwe tinkukonzekera kuti tiyende mu utumiki bwa kumunda. (Werengani Ezara 7:10.) Kuwerenga kapitulo iri-yense ya m’bukhu la Mabasa, kun’dzacitisa kuti tikomedwe na utumiki bwathu. Kukukumbukira mavesi ya m’Bibliya yomwe tin’funa kukayaphatisa basa pa nsikuyo na kusankhulambo mabukhu yomwe tingafune kukayagawira mu utumiki, kun’dzatithandiza kukomedwa na utumiki bwathu. (2 Tim. 1:6) Mbawakumbukirani wanthu wa m’gawo lanu pabodzi na nkhani zomwe zingacitise kuti iwo wafune kuceza namwe. Kukonzekera kwenseneku kun’dzatithandiza kucitira umboni bwabwino, ‘ticiwonesa mzimu na mphanvu’ yakucokera m’Fala la Mulungu.​—1 Wak. 2:4.

10. Kodi njiponi mipata minango yomwe ingatithandize kukumbukira bzinthu bzauzimu?

¹⁰ Kodi pa mitsonkhano, mumbapambula nthawe ya kunemba nfundo zomwe zimbakhala zinkulewedwazo? Kubwerezera pomwe nfundo zomwe mumbanembazo, kungakupaseni mpata wabwino wakukumbukira bzomwe mwapfunzisidwa na Fala la Mulungu pabodzi na gulu lace. Ndipo, marevista ya Nsanza ya Mulindiri na Galamukani! yomwe yambacoka mwezi uli-wense, pabodzi na mabukhu yakucosedwa pa mtsonkhano wa cigawo, yambatipasa nkhani zatsapano kuti tiwerenge na kuzikumbukira. Pa kuwerenga Buku Lapachaka, bzingakhale bwino kumbaima kuti mukumbukire, pomwe mukanati kuyamba kuwerenga cakucitika cinango. Bzimwebzi bzin’dzakupasani mpata wakukumbukira bzomwe mwawerengabzo, mucilekererambo kuti nkhanizo zitokonye mtima wanu. Mungambaikhe mizere pansi pa nfundo zikulu-zikulu ayai kunemba nfundozo m’phepete mwa bukhulo, kuti bzidzakuthandizeni pakukonzekera ulendo bwakubwereza, ulendo bwa ubusa ayai nkhani yakutsogolo. Kumbaima-ima pomwe munkuwerenga mabukhu yakufotokoza Bibliya, kun’dzakupasani mpata wakusunga bzomwe munkuwerengabzo, mucipembambo kwa Yahova kuti mumutende thangwe ra bzinthu bzabwino bzomwe munkupfunzabzo.

MBAKUMBUKIRANI FALA LA MULUNGU NSIKU ZENSE

11. Kodi n’ciponi cinthu cakuyamba comwe tin’funika kumbakumbkira, ndipo thangwe ranyi? (Onanimbo mafala ya m’nyansi.)

¹¹ Fala la Mulungu ni cinthu cakuyamba comwe tin’funika kumbakumbukira. Yezezani kuti muli ku mbuto yomwe munkuletsedwa kukhala na Bibliya.a Imwepo mun’dzaletsedwa lini kukumbukira bzinthu bzomwe mudabzikoya mu msolo, ninga mavesi yomwe mumbayafuna kwene-kwene pabodzi na mafala ya nyimbo za Umambo. (Mab. 16:25) Ndipo mzimu wa Mulungu ungatithandize kukumbukira bzinthu bzabwino bzomwe tidapfunza kale.—Ju. 14:26.

12. Kodi n’ciponi cizolowezi cakumbawerenga Bibliya comwe cingatithandize?

¹² Nsiku zinango za mdzinga, zingasankhulidwe kuti timbawerenge na kukumbukira gawo la kuwerenga Bibliya kuti tikonzekere Xikola ya Utumiki bwa Mulungu. Ndipo nsiku zinangombo zingasankhulidwe kuti timbakumbukire bzinthu bzomwe Jezu adalewa na kucita. Imwepo mun’tawiriza kuti mabukhu ya m’Bibliya yakulewa bza moyo na utumiki bwa Jezu, ni mabukhu ya m’Bibliya yakudziwika bwino. (War. 10:17; Waheb. 12:2; 1 Pe. 2:21) Wanthu wa Mulungu wadapasidwa bukhu lomwe limbalewa bza moyo wa Jezu pansi pano mu njira yakutewerana. Bukhulo ni thandizo labwino kwene-kwene, maka-maka tikambaliwerenga na tceru, ticikumbukirambo mbali zinango za m’mabukhu ya m’Bibliya yakulewa bza moyo wa Jezu, yomwe yambafotokozambo nkhani ibodzi-bodzi yakulewedwa mu ndime iri-yense.​—Ju. 14:6.

THANGWE RANYI KUKUMBUKIRA N’KWAKUFUNIKA KWENE-KWENE?

13, 14. Thangwe ranyi mpsakufunika kuti ifepano tipitirize kumbakumbukira bzinthu bzauzimu, ndipo bzimwebzi bzin’dzatithandiza kucita ciyani?

¹³ Kukumbukira bzinthu bzauzimu, kun’dzatithandiza kukula mwauzimu. (Waheb. 5:14; 6:1) Munthu omwe ambamala nthawe ing’ono-ng’ono acimbakumbukira bza Yahova na Jezu, an’dzakhala lini na cikhulupiro cakulimba. Ndipo munthu umweyo, ali pa ngozi ya kusiya cadidi. (Waheb. 2:1; 3:12) Jezu adacenjeza kuti ifepano tikaleka kubva ayai kubvuma Fala la Mulungu ‘na mtima wabwino’, ‘tin’dzaliphatisisa lini’. Koma, bzin’dzatipusira ‘kutengeka na thupo la cuma na bzakukondwesa bza moyo uno, . . . bzisapo bzathu bzin’dzakhwima lini’.​—Lu. 8:14, 15.

¹⁴ Tenepo, mbatipitirizeni kumbakumbukira bzomwe timbawerenga m’Fala la Mulungu. Bzimwebzi bzin’dzatithandiza kulatiza makhalidwe ya Yahova ninga momwe Bibliya limbalewera. (2 Wak. 3:18) Kodi n’ciyani cinango comwe tingadikhirire? Kukumbukira bzinthu bzauzimu kun’dzatithandiza kuthumizira cidziwiso ca Mulungu na kulatiza makhalidwe yace. Kucita bzimwebzi kumbamala lini, tenepo, tipitirize kupfunza momwe tingatewezerere Yahova, Baba wathu wa lufoyi.​—Mpal. 3:11.

15, 16. (a) Kodi timbagumana phindu liponi tikambakumbukira bzinthu bzauzimu? (b) Thangwe ranyi nthawe zinango bzimbatinesa kukumbukira bzinthu bzauzimu, ndipo thangwe ranyi tin’funika kulimbikira basi?

¹⁵ Tikapitiriza kumbakumbukira bzinthu bzauzimu, tin’dzakwanisa kupitiriza kukomedwa na cadidi. Ndipo tin’dzakwanisambo kulimbisa abale wathu na wanthu womwe timbagumana nawo mu utumiki. Kukumbukira bwino-bwino bza nsembe ya Jezu, yomwe ni mphaso ikulu ya Mulungu, kun’dzatithandiza kutenda mwawi wathu wakukhala pa uxamwali na Yahova, Baba wathu Wakucena. (War. 3:24; Tiy. 4:8) Mark, m’bale wa ku África do Sul omwe adamala magole matatu ali m’kawoko thangwe ra kusaya kucita mbali ya dziko, adalewa kuti: ‘Kukumbukira bzinthu bzauzimu kuli ninga kuyenda ku mbuto yomwe ukanati wakuyenda kale. Pomwe tinkukumbukira kwene-kwene bzinthu bzauzimu, ndipo pomwe timbazindikira bzinthu bzipsa bza Mulungu wathu, Yahova. Nthawe zinango, ndikasunama pang’ono thangwe ra kutaya mtima, ayai kucita thupo na bzakutsogolo, ndimbatenga Bibliya, ndiciriwerenga na kukumbukira mbali iri-yense ya m’Bibliyamo. Ndimbawona kuti kucita bzimwebzo kumbaderekhesa mtima wangu.’

¹⁶ Kulewa cadidi, moyo wa nsiku zino wawanda na bzinthu bzakuceukisa, mwakuti nthawe zinango bzimbakhala bzakunesa kukumbukira bzinthu bzauzimu. M’bale munango wakukhulupirika wa ku África omwe dzina lace ni Patrick, adati: ‘Makumbukidwe yangu yali ninga mbuto yakudzala na nkhani zakusiyana-siyana, ndipo nkhanizo zingakhale zakufunika na zakusaya kufunika, ndicifunikira kumbazisiyanisa nsiku zense. Ndikambapenda bzomwe ndimbakumbukira, kawiri-kawiri ndimbagumana ‘makumbukidwe yomwe yambandinesanesa,’ ndipo ndimbatoma kupemba kwa Yahova pomwe ndikanati kuyamba kukumbukira bzinthu bzauzimu na makumbukidwe yakucena. Napo bzimbafuna nyongo kucita bzimwebzi, ndimbawona kuti ndikayamba kukumbukira bzinthu bzauzimubzo, ndimbabzibva kukhala pafupi na Yahova. Ndipo makumbukidwe yangu yambafunguka kuti ndibvesese bwino cadidi.’ (Psal. 94:19) Inde, phindu labwino limbawoneka kwa wense womwe wambapfunza nsiku zense Fala la Mulungu, na kukumbukira bzomwe wambapfunzabzo.​—Mab. 17:11.

NJIPONI NTHAWE YABWINO YAKUKUMBUKIRA?

17. Kodi njiponi nthawe yabwino yakukumbukira bzinthu bzauzimu?

¹⁷ Winango wambamuka macibese-bese kuti wawerenge, wakumbukire bzomwe wawerengebzo na kupemba. Winango wambacita bzimwebzo pomwe wankupuma kuti wadye. Pinango imwepo mungafune kucita bzimwebzi usiku ayai pomwe mukanati kugona. Winango wambakomedwa kuwerenga Bibliya ku macibese, waciriwerenga pomwe kaciwiri pomwe wakanati kukotoka ku basa. Mwa njira imweyi, iwo wambaliwerenga ‘masikati na usiku’, ayai nsiku zense. (Djos. 1:8) Comwe cin’funika n’kugula nthawe ya bzinthu bzakusaya kufunika kwene-kwene kuti timbaphatise basa nthaweyo pakukumbukira Fala la Mulungu nsiku zense.​—Wayef. 5:15, 16.

18. Kodi Bibliya limbalewa ciyani bza wense womwe wambacita nyongo ya kukumbukira na kuphatisa basa bzomwe wambapfunza m’Fala la Mulungu?

¹⁸ Fala la Mulungu limbalewa mwakubwereza-bwereza kuti wense womwe wambacita nyongo yakukumbukira na kuphatisa basa bzinthu bzomwe wambapfunza, wan’dzatambira bzisimbo. (Werengani Psalymo 1:1-3.) Jezu adalewa kuti: ‘Wan’kondwa mbale womwe wambabva fala la Mulungu, wacirisunga!’ (Lu. 11:28) Kukumbukira bzinthu bzauzimu nsiku zense, kun’dzatithandiza kulemekeza Mulengi, ndipo iye an’dzatibaira na cikondweso nsiku zino, na moyo wakusaya kumala kutsogoloku mu dziko lace lipsa la cirungamo.​—Tiy. 1:25; Cibv. 1:3.

[Mafala ya m’nyansi]