Kodi Mumbaphatisa Basa Makumbukidwe ya Yahova pa Moyo Wanu?
‘Sandulikani mwa kucinja makumbukidwe yanu.’—WAROMA 12:2.
1, 2. Kodi tingapfunze ciyani tikapitiriza kucita nyongo yakuyenda patsogolo mwauzimu? Fotokozani ciratizo.
TIYEZEZE kuti munthu munango wapasa mphaso mwana. Tsono abereki wa mwanayo amuuza kuti, “Lewa ndatenda.” Mwanayo walewadi bzimwebzo, thangwe rakuti aberekiwo amuuza. Koma iye akakula, ambadzabvesesa kufunika kwa kumbatenda munthu akamucitira bzinthu bzabwino. Ndipo bzimwebzi bzimbamucitisa kuti ambatende wanthu winango mwakusaya kuuzidwa thangwe adapfunzisidwa kale pomwe akhali mwana.
2 Bzimwebzi bzidacitikambo na ifepano. Pomwe tidayamba kupfunza cadidi ca m’Bibliya, tidapfunza kuti mpsakufunika kumbabvera mitemo yakuyambirira ya Yahova. Koma tikapitiriza kucita nyongo yakuyenda patsogolo mwauzimu, tin’dzapfunza bzizinji bza makumbukidwe yace, bzomwe ambafuna, bzomwe ambafuna lini na momwe iye ambawonera bzinthu. Tenepo tikabvuma kuti makumbukidwe ya Yahova yaphate basa pa bzakusankhula pabodzi na bzicito bzathu, makumbukidwe yace yan’dzaphata basa pa moyo wathu.
3. N’thangwe ranyi mpsakunesa kuti timbakumbuke ninga momwe Yahova ambakumbukirira?
3 Napo ifepano timbafuna kupfunza bza makumbukidwe ya Yahova, koma nthawe zinango bzimbatinesa kukumbuka ninga momwe iye ambakumbukirira thangwe ndife wakuperewera. Mwa ciratizo, ifepano timbadziwa momwe Yahova ambawonera nkhani ya makhalidwe yabwino, kufunisisa bzinthu bzakuthupi, basa la kupalizira, kuphatisa basa mulopa mwakuphonyeka na bzinthu bzinango. Koma pinango tingakwanise lini kubvesesa thangwe ranyi iye ambawona tenepoyo bzinthu bzimwebzi. Tsono tingacite tani kuti tipfunze bzizinji bza makumbukidwe ya Yahova? Ndipo kodi bzimwebzi bzingatithandize tani kuti timbacite bzinthu bzabwino kuyambira tsapano mpaka kutsogolo?
BZOMWE TINGACITE KUTI TIPHATISE BASA MAKUMBUKIDWE YA MULUNGU
4. Kodi kudzaza makumbukidwe yathu kumbathandauza ciyani?
4 Werengani Waroma 12:2.a Mu vesiri, mpostolo Paulo adafotokoza bzomwe tin’funika kucita kuti tipfunze momwe Yahova ambakumbukirira. Pa vesiri, iye adalewa kuti tin’funika lini ‘kutewezera mkonzedwe wa bzinthuyu.’ Ninga momwe tidapfunzira mu nkhani idapita ire, mafalaya yakuthandauza kuti tin’funika kutcenkha makumbukidwe pabodzi na makhalidwe ya dzikoli. Tsono Paulo adalewa pomwe kuti tin’funika kudzaza makumbukidwe yathu. Bzimwebzi bzikuthandauza kuti ifepano tin’funika kupfunza Fala la Mulungu, kubvesesa makumbukidwe yace, kuyakumbukira na kucita nyongo yakukhala na makumbukidwe ya Mulungu.
5. Fotokozani kusiyana komwe kulipo pakati pa kuwerenga na kupfunza.
5 Kupfunza kumbafuna bzizinji sikuti kundowerenga nkhani mwakamfulumize ayai kukwala mitawiro ya mibvunzo yakupfunza. Tikambapfunza, tin’funika kumbakumbukira kuti Yahova ni mbani, bzomwe ambacita na makumbukidwe yace. Ndipo tin’funika kumbabvesesa thangwe ranyi Yahova ambatiuza kucita bzinthu bzinango ndipo bzinango ambatiletsa. Tin’funikambo kumbawona bzomwe tingafunike kucinja pa moyo wathu pabodzi na makumbukidwe yathu. N’cadidi kuti, bzingakwanisike lini nthawe zense kumbakumbukira nfundo zense zomwe zafotokozedwazi tikambapfunza. Tsono bzimbakhala bwino kumbapambula nthawe kuti timbakumbukire bzomwe timbawerenga.—Psalymo 119:97; 1 Timotio 4:15.
6. Kodi n’ciyani cimbacitika tikambakumbukira Fala la Mulungu?
6 Tikambakhala na cizolowezi ca kumbakumbukira Fala la Mulungu nthawe zense, pambacitika cinthu cinango. Timbatsimikiza kuti makumbukidwe ya Yahova njakulungamiratu. Timbabvesesa momwe iye ambawonera bzinthu, ndipo timbatsimikiza kuti makumbukidwe yaceyo njacadidi. Tenepo, tin’funika kudzaza m’makumbukidwe mwathu na makumbukidwe ya Mulungu ticiyamba kukhala na makumbukidwe yapsa. Ndipo pang’ono na pang’ono, tin’dzayamba kuphatisa basa makumbukidwe ya Yahova pa moyo wathu.
BZOMWE TIMBACITA BZIMBALATIZA MAKUMBUKIDWE YATHU
7, 8. (a) Kodi Yahova ambawona tani bzinthu bzakuthupi? (Onani bzithunzi-thunzi pa tsamba 27.) (b) Tikambawona bzinthu bzakuthupi ninga momwe Yahova ambabziwonera, kodi n’ciyani cin’dzakhala cakufunika pa moyo wathu?
7 Bzakucita bzathu bzimbalatiza makumbukidwe yathu. (Marko 7:21-23; Tiyago 2:17) Bwerani ticezerane bziratizo bzomwe bzinibvekesa nfundo imweyi. Ciratizo cakuyamba, cimbagumanika pa nkhani yakulewa bza kubadwa kwa Jezu, iyo imbalatiza momwe Yahova ambakumbukirira bzinthu bzakuthupi. Mulungu caiyeyo adasankhula Zuze na Mariya kuti alere Mwana wace napo kuti iwo akhadasauka. (Mwambo 12:8; Luka 2:24) Ndipo pomwe Jezu adabadwa, Mariya ‘adamugonesa mwakudyera ng’ombe, thangwe m’mbuto za alendo zikhadamala.’ (Luka 2:7) Yahova angadafuna, angadacita makonzedwe yakuti Jezu abadwire pa mbuto yabwino. Koma iye adafuna kuti Jezu akulire pa banja lomwe likhaikha pa mbuto yakuyamba kunamata Mulungu. Cimweci cikhali cinthu cakufunika kwene-kwene kwa Yahova.
8 Nkhani yakulewa bza kubadwa kwa Jezuyi imbatipfunzisa momwe Yahova ambawonera bzinthu bzakuthupi. Abereki winango ambafuna kuti wana wawo akhale na bzinthu bzizinji bzakuthupi, napo acidziwa kuti kucita bzimwebzo kungadzonge uxamwali bomwe wanawo anabo na Yahova. Kulewa cadidi, Yahova ambawona uxamwali bomwe tinabo na iye kukhala bwakufunika kwene-kwene. Kodi imwepo mumbawonambo ninga momwe Yahova ambawonera pa nkhani imweyi? Kodi bzomwe mumbacita bzimbalatiza ciyani?—Werengani Wahebereu 13:5.b
9, 10. Kodi tingalatize tani kuti timbawona kukhukhumudwisa winango ninga momwe Yahova ambawonera?
9 Ciratizo caciwiri, ni momwe Yahova ambawonera munthu omwe ambakhukhumudwisa winango, bzomwe ni kucitisa munthu pikado ayai kuleka kutumikira Yahova. Jezu adalewa kuti: ‘Omwe an’khukhumudwisa m’bodzi pa ang’ono omwe ana cikhulupirowa, bzingakhale bwino kuti iye amangiriridwe m’khosi mwace mwala wakupeyera, ninga omwe umbazungulirisidwa na bulu ule, acikathusidwa m’nyanza.’ (Marko 9:42) Mafalaya njamphanvu kwene-kwene! Ndipo ifepano timbadziwa kuti Jezu ana makhalidwe yakundendemerana na Babace. Tenepo tinkupenukira lini kuti Yahova ambakomedwa lini na munthu omwe ambakhukhumudwisa anyakupfunza wa Jezu.—Juwau 14:9.
10 Kodi ifepano timbawona kukhukhumudwisa winango ninga momwe Yahova na Jezu ambawonera? Kodi bzomwe timbacita bzimbalatiza ciyani pa nkhani imweyi? Mwa ciratizo, pinango ifepano tina mtundu winango wa kabvalidwe na kubzidekesa komwe timbafuna kwene-kwene. Tsono n’ciyani comwe tingacite penu abale winango m’gwere akukomedwa lini na bzakusankhula bzathu ayai bzikuwacitisa kukhala na makumbukidwe ya unzazi? Kodi tingacite ciyani penu timbafuna abale wathuwo?—1 Timotio 2:9, 10.
11, 12. Kodi n’ciyani cin’dzacitika tikapfunza kuwenga bzakuipa na kukulisa khalidwe la kubziretsa?
11 Ciratizo cacitatu n’cakuti, Yahova ambawenga kusaya kulungama. (Zaiya 61:8) N’cadidi kuti, iye ambadziwa kuti nthawe zinango ifepano timbatazira kucita bzinthu bzakulungama thangwe ndife wakuperewera. Napo bziri tenepo, iye ambafuna kuti timbawenge bzomwe mpsakuipa, ninga momwe iye ambacitira. (Werengani Amosi 5:15.c) Tikambakumbukira thangwe lomwe limbacitisa Yahova kuwenga bzinthu bzakuipa, kun’dzatithandiza kuphatisa basa makumbukidwe yace pa moyo wathu ndipo kun’dzatilimbisa kutcenkha kucita cinthu ciri-cense comwe iye ambawenga.
12 Tikapfunza kuwenga bzakuipa, tin’dzakwanisa kuzindikira bzinthu bzinango bzakuipa napo kuti Bibliya limbabzileweratu lini. Mwa ciratizo, nsiku zino pana kabzinidwe kanango (Lap dancing) komwe kadzala m’dzikoli komwe akazi ambabzina m’mabare na bzakubvala bzifupi kwene-kwene. Wanthu winango ambakumbuka kuti n’kuphonyeka lini kuwona bzimwebzo, thangwe n’kugonana lini. (Onani mafala ya m’nyansi.d) Tsono kodi Yahova ambakumbukambo tenepoyo? Kumbukirani kuti, Yahova ambawenga cinthu ciri-cense cakuipa. Tenepo, bwerani timbatcenkhe cinthu ciri-cense cakuipa mwa kukulisa khalidwe la kubziretsa na kuwenga bzomwe Yahova ambawenga.—Waroma 12:9.
KUMBUKIRANI BZOMWE MUN’DZACITA KUTSOGOLO
13. N’thangwe ranyi tin’funika kumbakumbukira momwe Yahova ambawonera bzinthu?
13 Tikambapfunza Bibliya, tin’funika kumbakumbukira momwe Yahova ambawonera bzinthu, thangwe bzimwebzi bzin’dzatithandiza kucita bzakusankhula bza nzeru. Ndipo tikadzagumana na cakucitika comwe tin’dzafunika kucita cakusankhula mwakamfulumize, tin’dzakhala wakukonzeka ndipo tin’dzadziwa cakucita. (Mimwani 22:3) Bwerani tiwone bziratizo bzinango bza m’Bibliya.
14. Kodi tingapfunze ciyani na momwe Zuze adatawirira mkazi wa Potifari?
14 Pomwe mkazi wa Potifari adapumpswa Zuze kuti agone naye, Zuzeyo adalamba nthawe imweyoletu. Bzinkuwoneka kuti, bzomwe bzidacitisa Zuze kulamba ni kukumbukira momwe Yahova ambawonera nkhani ya malowozi. (Werengani Ciyambo 39:8, 9.e) Tenepo Zuze adauza mkazi wa Potifari kuti: ‘Ndingacitirenyi cinthu cakuipa kwene-kweneci, ndiciphonyera Mulungu?’ Mbvunzoyu unkulatiza kuti Zuze akhawona bzinthu ninga momwe Yahova ambawonera. Apa tani ifepanombo? Kodi n’ciyani comwe imwepo mungacite penu mwanzanu wa kubasa akufuna kuti mukhale naye paumakhadzi? Kodi n’ciyani comwe mungacite penu munthu wakutumizirani mafala ayai bzithunzi-thunzi bza maika mu mtedwe mwanu? (Onani mafala ya m’nyansi.f) Bzimbakhala bzakusaya kunesa kukhulupirika kwa Yahova tikakhala kuti tidapfunza bza cinthuco na kuciwona ninga momwe iye ambaciwonera ticisankhuliratu bzomwe tin’dzacita.
15. Kodi tingakhale tani wakukhulupirika kwa Yahova ninga maswaka matatu ya Cihebereu?
15 Kumbukirani ciratizo ca maswaka matatu ya Cihebereu yomwe ni Sadraki, Mesaki na Abedinego. Pomwe Mambo Nabukadinazori adawauza kuti anamate cifanikiso ca oro comwe iye akhadakonza, iwo mwakukhwimika adalamba. Ndipo mtawiro omwe adapereka kwa mamboyo, udalatiza kuti iwo akhadziwa kale bzomwe angadacita kuti apitirize kukhala wakukhulupirika kwa Yahova. (Kufuluka 20:4, 5; Danyeri 3:4-6, 12, 16-18) Tsono tani nsiku zino? Kodi n’ciyani comwe mungacite, bwana wanu acikuuzani kuti mupereke kobiri kuti zithandizire msinda omwe unkubverana na cipembedzo cakunama? M’mbuto mwakudikhira kuti bzinthu ninga bzimwebzi bzicitike, bzingakhale bwino kukumbukiriratu momwe Yahova ambawonera nkhani ninga zimwezi. Ndipo tikadzagumana na bzinthu ninga bzimwebzi, bzin’dzakhala bzakusaya kunesa kucita cakusankhula cabwino na kulewa mafala yakuthemera, ninga momwe adacitira maswaka matatu ya Cihebereu yale.
Kodi mwafufudza, mwadzaza tsamba la mulopa ndipo mwauza dotolo wanu? (Onani ndime 16)
16. Kodi kubvesesa makumbukidwe ya Yahova kungatithandize tani tikaduwala mwadzidzidzi?
16 Kukumbukira bza makumbukidwe ya Yahova kungatithandize kupitiriza kumukhulupira napo tikaduwala mwadzidzidzi. N’cadidi kuti, ifepano tatsimikiza kulamba kuikhidwa mulopa ne ibodzi mwa mbali zinai za mulopa. (Mabasa 15:28, 29) Koma pana mankhwala manango yomwe yambabverana na mulopa, tsono Mkristau ali-wense angacite cakusankhula cace mwakuphatisa basa mitemo ya m’Bibliya. Kodi ni lini pomwe tingacite cakusankhula cimweci? Tin’funika lini kudikhira kudzacita cakusankhulaci pomwe tinkuwawidwa ku nyumba ya ulapi, ticimbauzidwa kusankhula cakucita mwakamfulumize. Kucita bzimwebzo kungatithandize lini. Tin’funika kusankhula kuyambira nthawe zino, tidzaze khadi la mulopa lomwe limbafotokoza bza mankhwala yomwe timbaphatisa basa ticiuzambo bzimwebzo dotolo wathu. (Onani mafala ya m’nyansi.g)
17-19. N’thangwe ranyi mpsakufunika kupfunza momwe Yahova ambawonera bzinthu nsiku zino? Fotokozani ciratizo.
17 Kumbukirani bza mtawiro omwe Jezu adaupereka kwa Pedru, pomwe Pedruyo adauza Jezu kuti: ‘Bzibvereni nsisi Mbuya.’ Bzinkuwoneka kuti Jezu akhakumbukira bzomwe Mulungu akhafuna kuti iye acite na mapolofesiya yomwe yakhalewa bza moyo na infa yace pano pa dziko la pansi. Kudziwa bzimwebzi kudamuthandiza kupitiriza kukhulupira Yahova na kutsimikiza kupereka moyo wace kwa ifepano ninga nsembe.—Werengani Mateu 16:21-23.h
18 Nsiku zino, Mulungu ambafuna kuti tikhale axamwali wace ticicita bzense bzomwe tingakwanise kuti tipalizire bzipsa bzabwino. (Mateu 6:33; 28:19, 20; Tiyago 4:8) Koma wanthu winango omwe angawoneke ninga wabwino angalewe mafala yakutitepesa, ninga momwe Pedru adacitira kuna Jezu. Mwa ciratizo, tiyezeze kuti bwana wanu akufuna kukuthumizirani kobiri zomwe mumbatambira pa mwezi, tsono kuti basa lanu libverana na kobirizo, imwepo mun’funika kuphata basa mwa kupitirira nthawe ndipo bzimwebzi bzin’dzakucitisa kusaya nthawe ya kuyenda ku mitsonkhano na kupalizira pabodzi na gwere. Ayai penu imwepo muli pa xikola, tiyezeze kuti apfunzisi wanu akupasani mwayi wakuti mukapitirize mapfunziro yanu kutali na kumui kwanu. Kodi mun’dzacita ciyani bzimwebzi bzikadzakucitikirani? Kodi mun’dzapembera nkhaniyo, kufufudza, kuuza wanthu wa m’banja mwanu ayai akulu wa gwere mukanati kucita cakusankhula? Kulewa cadidi, bziri bwino kupfunza momwe Yahova ambawonera nkhani zimwezi kuyambira nthawe ino mucicita nyongo ya kukumbuka ninga iye. Ndipo kutsogolo mukadzatambira mphaso ninga zimwezi, bzin’dzakhala bzakusaya kunesa kucita cakusankhula mwakubverana na makumbukidwe ya Yahova. Imwepo mun’dzadziwa cakucita thangwe mudasankhula kale kupitiriza kutumikira Yahova.
19 Pinango imwepo mukukumbukira bzakucitika bzinango bzomwe mwadzidzidzi bzingayeze kukhulupirika kwanu kwa Yahova. Kulewa cadidi, tingakwanise lini kukonzekera cakucitika ciri-cense comwe tingagumane naco. Koma penu pa pfunziro lathu la patekha timbakhala na nthawe yakukumbukira momwe Yahova ambakumbukirira, bzin’dzakhala bzakusaya kunesa kukumbukira bzomwe timbapfunza ticidziwa momwe tingabziphatisire basa pa cinthu ciri-cense. Tenepo tikambapfunza, tin’funika kucita nyongo yakumbawona bzinthu ninga momwe Yahova ambabziwonera, ticibziphatisa basa pa moyo wathu na kukumbukira momwe bzingatithandizere kuti ticite bzakusankhula bzanzeru nsiku zino na kutsogolo.
MAKUMBUKIDWE YA YAHOVA PAKULEWA BZA TSOGOLO LATHU
20, 21. (a) Kodi ni ufulu buponi bomwe tin’dzakhala nabo mu dziko lipsa? (b) Kodi tingakhale tani wakukondwa m’dziko lino?
20 Tensenefe tinkudikhirira na mtima wense kuti dziko lipsa lifike. Azinji wa ifepano tinkudikhira kudzakhala na moyo wakusaya kumala m’Paraizo pansi pano. Mu utongi bwa Umambo bwa Mulungu, ifepano tin’dzatsudzulidwa ku mabvuto yense ya m’dzikoli. Ndipo mwakusaya kupenukira, tin’dzapitiriza kukhala na ufulu bwakucita bzakusankhula mwakubverana na bzomwe timbafuna.
21 Bzimwebzi bzinkuthandauza lini kuti ufulu bwathu bzun’dzakhala bzakusaya malire. Anyakulungama an’dzapitiriza kucita bzakusankhula bzawo mwakutsogoleredwa na malamulo pabodzi na makumbukidwe ya Yahova. Bzimwebzi bzin’dzacitika kuti tidzakhale wakukondwa na mtendere muzinji. (Psalymo 37:11) Koma nthawe imweyi ikanati yafika, tingakondwe na moyo nsiku zino tikambakumbuka ninga momwe Yahova ambakumbukirira.
a Waroma 12:2 Lekani kutewezera mkonzedwe wa bzinthuyu, koma sandulikani mwa kucinja makumbukidwe yanu, kuti muzindikire bzomwe Mulungu an’funa, bzomwe mpsabwino, bzakubvumizika na bzakulungamiratu.
b Wahebereu 13:5 Moyo wanu ukhale wakusaya kufunisisa kobiri, koma mumbakomedwe na bzomwe munabzo kale pa nthaweyo. Pakuti Mulungu adati: “Ndin’dzakusiyani lini napang’onopo ne kukuthawani.”
c Amosi 5:15 Wengani comwe n’cakuipa, mucifuna comwe n’cabwino, cirungamo cipitirize pa cipata ca m’mzinda wanu. Ndipo pinango Yahova Mulungu wa anyankhondo an’dzadekera mtima anyakusala wa Zuze.
d Lap dancing ni kabzinidwe komwe akazi ambacita mu bare ndipo ambabvala bzakubvala bzifupi kwene-kwene acimbabzina kutsogolo kwa wanthu omwe ali m’mwemo acimbakhala pa minyendo yawo. Mwakubverana na mkhalidweyo, nkhani imweyi ingawonedwe kukhala unzazi ndipo ingasamaliridwe na komiti ya ciyeruzo. Ndipo Mkristau omwe adacitambo bzimwebzi an’funika kukumbira thandizo kwa akulu wa gwere.—Tiyago 5:14, 15.
e Ciyambo 39:8 Tsono iye adalamba, acirewa kwa mkazi wa mbuya waceyo kuti: “Mbuya wangu an’dziwa lini bzinthu bzomwe bzina inepano m’nyumba muno, ndipo bzinthu bzense wabzipereka m’manja mwangu. 9 Palibe munthu munango mkulu m’nyumba muno kuposa inepano, ndipo iye waikha bzinthu bzense m’manja mwangu kupambula imwepo thangwe ndimwe mkazi wace. Tenepo, ndingacitirenyi cinthu cakuipa kwene-kweneci, ndiciphonyera Mulungu?’
f Kutumiza mensaje, bzithunzi-thunzi na mavidiyo yakulatiza bza maika pa mtedwe wa m’manja ni unzazi. Ndipo penu pangafunike akulu wa gwere angakonze komiti ya ciyeruzo. M’madziko manango, maswaka mpaka yadafika pakuimbidwa mulandu na akulu-akulu wa boma thangwe ra bzimwebzi. Kuti mudziwe bzizinji, pitani pa webisaite ya jw.org ndipo werengani nkhani ya pa interneti pa mbali yakuti “Zimene Achinyamata Amafunsa—Kodi Ndiyenera Kudziwa Zotani pa Nkhani Yotumizirana Mameseji ndi Zinthu Zina Zolaula?” (Pitani pomwe padanemba kuti ZIMENE BAIBULO LIMAPHUNZISA > ACHINYAMATA.) Ayai onani nkhani yakuti “Kukambirana ndi Mwana Wanu Nkhani Yotumizirana Zinthu Zolaula” mu Galamukani! wa Novembro 2013, matsamba 4-5.
g Kuti mudziwe mitemo mizinji ya m’Bibliya yomwe ingakuthandizeni mukaduwala, onani bukhu lakuti Pitirizani Kufunidwa na Mulungu, matsamba 215-218.
h Mateu 16:21 Kuyambira nthawe imweyo, Jezu adayamba kumbawafokotozera anyakupfunza wace kuti iye akhafunikira kuyenda ku Jeruzalemu, acikabonera kwene-kwene m’manja mwa ayeruzi, akulu-akulu wa ansembe na mwa anembi; na kuti bzikhafunikambo kuti aphedwe, acidzalamusidwa pa nsiku yacitatu. 22 Pakubva bzimwebzo, Pedru adayenda naye pambali, acikamutsimula, mwa kulewa kuti: “Bzibvereni nsisi Mbuya. Bzinthu bzimwebzi bzin’dzakucitikirani lini.” 23 Koma iye adazungunuka aciuza Pedru kuti: “Bwera kumbuyo kwangu, Sathani! Iwepo ndiwe mwala wakukhukhumudwisa kwa inepano, pakuti ulibe makumbukidwe ya Mulungu, koma makumbukidwe ya wanthu.”