NKHANI YAKUPFUNZA 31
NYIMBO 12 Yahova, Mulungu Mkulu
Bzomwe Yahova Adacita Kuti Apulumuse Wanthu ku Pikado
“Mulungu adafuna kwene-kwene dziko la pantsi, mwakuti adapereka mwana wace m’bodzi yekha.” — JUWAU 3:16.
CAKULINGA CA NKHANIYI
Kulatiza momwe Yahova nthawe zentse ambakhalira wakuyamba kutithandiza kuti tilimbane na pikado na momwe ambatithandizirambo kukhala na cidikhiro cakudzakhala na moyo wakusaya kumala na wakusaya pikado.
1-2. (a) Kodi pikado n’ciyani, ndipo mbani angatithandize kulimbana nayo? (Onani “Kafotokozedwe ka Mafala Yanango.”) (b) Kodi tin’pfunza ciyani mu nkhani ino na mu nkhani zinango zomwe ziri mu revista ino? (Onani “Mafala kwa Anyakuwerenga” mu revista ino.)
KODI mungafune kudziwa kukula kwa lufoyi lomwe Yahova analo kuna imwepo? Njira ibodzi yomwe ingakuthandizeni kudziwa bzimwebzo ndiyo kupfunza bzomwe Yahova adacita kale na bzomwe akupitiriza kucita kuti akupulumuseni ku pikado na infa. Pikadoa ni nyamadulanthaka wakuipa kwene-kwene. Ni nyamadulanthaka omwe tingakwanise lini kulimbana naye tekha. Ifepano timbaphonya ntsiku zentse, ndipopa timbafa thangwe ra bzimwebzo. (Aroma 5:12) Tsono napo bziri tenepo, ifepano tina cidikhiro. Na thandizo la Yahova, ifepano tingakwanise kukunda nyamadulanthaka wakuipayu. Kulewa cadidi, Yahova akupicira kuti an’dzatipulumusa ku pikado na infa!
2 Kwa magole 6000, Yahova akhala akuthandiza wanthu kuti alimbane na pikado. Thangwe ranyi iye ambacita bzimwebzi? Iye ambacita bzimwebzi thangwe rakuti ambatifuna. Kucokera pa nthawe yomwe iye adatilenga wakhala akulatiza kuti ambatifuna ndipo adacita bzinthu bzizinji kuti atithandize kulimbana na pikado ticikhala axamwali wace. Yahova ambadziwa kuti pikado imbacitisa kuti tife, ndipopa iye akufuna lini kuti ifepano tife. Yahova akufuna kuti tikhale na moyo mpaka kale-kale. (Aroma 6:23) Iye akufuna kuti imwepo mukhale na moyo mpaka kale-kale. Mu nkhani ino, tiniwona mitawiro ya mibvunzo mitatu iyi: (1) Ni cidikhiro ciponi comwe Yahova adapasa wanthu omwe ana pikado? (2) N’ciyani comwe wanthu winango wa mu nthawe za m’Bibliya adacita kuti akondwese Yahova? (3) N’ciyani comwe Jezu adacita kuti apulumuse wanthu ku pikado na infa?
NI CIDIKHIRO CIPONI COMWE YAHOVA ADAPASA WANTHU OMWE ANA PIKADO?
3. Kodi banja lakutoma lidafika tani pakucita pikado?
3 Pomwe Yahova adalenga mwamuna na mkazi wakutoma, iye akhafuna kuti iwo akhale wakukondwa. Yahova adawapasa mbuto yakudeka kuti akhale, banja labwino na basa labwino lomwe iwo angadacita. Iwo angadakhala na mwayi wa kudzaza dziko la pantsi na wana wawo, acisandusa dziko lentse la pantsi kukhala paraizo ninga momwe likhaliri zunde la Edeni. Yahova adandoletsa Adamu na Eva cinthu cibodzi basi. Cikhali cinthu cakupusa kwene-kwene kucicita, ndipo Yahova adawafotokozera bzomwe bzingadacitika iwo angadasankhula kusaya kumubvera acicita bzomwe iye akhadawaletsabzo. Ndipo bzimwebzi bzingadacitisa kuti iwo akhale na pikado patsogolo pace acifa. Ifepano timbadziwa bwino bzomwe bzidacitika. Anjo wakuipa omwe akhafuna lini Mulungu ne wanthu, adapumpsa Adamu na Eva kuti aleke kubvera Mulungu. Banja lakutoma lidabvera bzomwe anjo wakuipayo adawauza. M’mbuto mwa kuthemba Baba wawo wa lufoyi, iwo adacita pikado. Ndipo ifepano tikudziwa bwino bzakutewera bzomwe bzidabwera thangwe ra pikado yawoyo. Kucokera pa nthawe imweyire, Adamu na Eva adagumana na mabvuto mazinji kwene-kwene pa moyo wawo. Iwo adayamba kukalamba, adaduwala ndipo patsogolo pace adafa. — Genesesi 1:28, 29; 2:8, 9, 16-18; 3:1-6, 17-19, 24; 5:5.
4. Thangwe ranyi Yahova ambawenga pikado ndipo ambatithandiza kulimbana nayo? (Aroma 8:20, 21)
4 Yahova adacitisa kuti nkhani imweyi inembedwe m’Bibliya kuti ifepano tikwanise kubvesesa cinthu cakufunika kwene-kwene. Nkhani imweyi imbatithandiza kubvesesa kuti thangwe ranyi Yahova ambawenga kwene-kwene pikado. Pikado imbaticitisa kuti tikhale kutali na Baba wathu ndipo imbacitisa kuti tife. (Zaiya 59:2) Ndipopa anjo wakuipa omwe adacitisa kuti Adamu na Eva acite pikado ule, omwe ni Sathani, ambafuna kwene-kwene pikado ndipo akupitiriza kuyeza wanthu ntsiku zino. Pomwe Adamu na Eva adacita pikado, Sathani adakumbuka kuti wakwanisa kutazisa Yahova kukwanirisa cakulinga cace kwa wanthu. Koma iye akhadziwa lini kukula kwa lufoyi la Yahova. Yahova angacinje lini cakulinga comwe anaco na wana wa Adamu na Eva. Yahova ambafuna kwene-kwene wanthu, ndipopa pomwe Adamu na Eva adacita pikado Yahova adapereka cidikhiro kwa wana wawo wentse. (Werengani Aroma 8:20, 21.) Yahova akhadziwa kuti wana winango wa Adamu na Eva angadasankhula kumufuna na kumubvera. Ndipopa iye adacita ciri-centse kuti awapulumuse ku pikado na kuwapasa mwayi wakukhala pa uxamwali bwakulimba na iye. N’ciyani comwe Yahova adacita kuti bzimwebzi bzikhale bzakukwanisika?
5. Ni lini pomwe Yahova adapereka cidikhiro kwa wanthu wa pikado? Fotokozani. (Genesesi 3:15)
5 Werengani Genesesi 3:15. Yahova adapereka cidikhiro cakuyamba kwa wanthu wa pikado pomwe adalewa bzomwe bzingadacitikira Sathani. Yahova adalewa kuti pangadadzakhala na ‘mwana’ omwe angadadzaphatisidwa basa kuti apulumuse wanthu. Mwana umweyu angadadzatsotola Sathani, acimalisa mabvuto yentse yomwe yadayamba mu zunde la Edeni. (1 Juwau 3:8) Tsono kuti akwanise kucita bzimwebzo mwana umweyu angadafunikira kubonera. Sathani angadapweteka mwanayo ayai angadacitisa kuti iye afe. Bzimwebzi bzingadacitisa kuti Yahova asuname kwene-kwene. Koma napo bziri tenepo, iye akhali wakukonzeka kubonera thangwe bzimwebzi bzingadacitisa kuti wanthu azinji apulumuke ku pikado na infa!
N’CIYANI COMWE WANTHU WINANGO WA MU NTHAWE ZA M’BIBLIYA ADACITA KUTI AKONDWESE YAHOVA?
6. N’ciyani comwe amuna winango wakukhulupirika ninga Abeli na Nowa adacita kuti akhale axamwali wa Yahova?
6 Na kupita kwa nthawe, Yahova adayamba kuzimbula pang’ono na pang’ono bzomwe wanthu wa pikado akhafunikira kucita kuti akhale axamwali wace. Mwa ciratizo, mwana waciwiri wa Adamu na Eva, omwe akhacemeredwa Abeli, adakhala munthu wakuyamba kulatiza kuti akhakhulupira Yahova pambuyo pa bzomwe bzidacitika mu Edeni. Abeli akhafuna Yahova ndipo akhafuna kumukondwesa na kukhalambo xamwali wace, ndipopa iye adafuna kumupasa cinthu Yahova. Abeli akhali makabusa wa mabira, ndipopa iye adatenga mabira yace manango aciyapereka kwa Yahova ninga ntsembe. Kodi Yahova adabziwona tani bzomwe iye adacitabzi? Iye “adakomedwa na Abeli pabodzi na ntsembe yaceyo.” (Genesesi 4:4) Yahova adalatizambo kuti akhakomedwa na ntsembe zomwe wanthu winango omwe akhamufuna na kumuthemba akhapereka, ninga Nowa. (Genesesi 8:20, 21) Pa kubvuma ntsembe zimwezi, Yahova adalatiza kuti mpsakukwanisika kuti wanthu wa pikado amukondwese na kukhala axamwali wace.b
7. N’ciyani comwe tapfunza na mkumbiro omwe Yahova adacita kwa Abulahamu?
7 Pomwe padapita nthawe, Yahova adakumbira mwamuna munango omwe akhana cikhulupiro cakulimba wakucemeredwa Abulahamu kuti acite cinthu cakunesa kwene-kwene comwe cikhali kupereka mwana wace Izaki ninga ntsembe. Kulewa cadidi, cimweci cidakhala cinthu cakunesa kwene-kwene comwe Abulahamu akhadakumbiridwa kale pa moyo wace kuti acicite. Napo bziri tenepo, Abulahamu adasankhula kubvera Yahova. Pomwe Abulahamu akhafuna kupereka mwana wace ninga ntsembe, Yahova adamuletsa. Iye akhafuna lini kuti Abulahamu abve kuwawa. Bzomwe Yahova adakumbira Abulahamubzi bzikutipfunzisa cinthu cakufunika kwene-kwene. Yahova akhali wakukonzeka kupereka ntsembe ya Mwana wace omwe akhamufuna kwene-kwene. Bzimwebzi bzikulatiza kuti Yahova ambafuna kwene-kwene wanthu. — Genesesi 22:1-18.
8. Kodi ntsembe zomwe Lamulo likhalewa kuti zikhafunika kuperekedwa zikhalatiza ciyani? (Levitiko 4:27-29; 17:11)
8 Pomwe padapita magole mazinji, Yahova adapasa Ajirayeri Lamulo lomwe likhalewa kuti iwo akhafunika kupereka ntsembe za bzifuwo kuti pikado zawo zilekereredwe. (Werengani Levitiko 4:27-29; 17:11.) Ntsembe zimwezire zikhali ciratizo ca ntsembe ikulu na yakufunika kwene-kwene yomwe ingadadzaperekedwa. Ntsembe yomwe ingadadzacosa pikado pa dziko lentse. Yahova adafulizira apolofeta wakusiyana-siyana kuti afotokoze bza mwana wakupiciridwa umweyu. Iwo adafotokoza kuti mwana umweyu angadakhala Mwana wakufunidwa wa Mulungu ndipo angadafunikira kubonera na kuphedwa. Mwana umweyu angadaperekedwa ntsembe ninga bira. (Zaiya 53:1-12) Na tenepo, Yahova angadacita makonzedwe kuti Mwana wace wakufunidwa adzaphedwe ninga ntsembe kuti apulumuse wanthu ku pikado na infa. Bzomwe Yahova adacitabzi mpsabwino kwene-kwene ndipo adacitirambo imwepo!
N’CIYANI COMWE JEZU ADACITA KUTI APULUMUSE WANTHU?
9. N’ciyani comwe Juwau Batista adalewa pakulewa bza Jezu? (Ahebereu 9:22; 10:1-4, 12)
9 Mu gole la 29 pomwe Kristu akhadabwera kale, Juwau Batista adawona Jezu wa ku Nazareti ndipo adalewa kuti: “Onani Mwana wa Bira wa Mulungu omwe an’cosa pikado pa dziko la pantsi!” (Juwau 1:29) Mafala yamweya yadalatiziratu padeca kuti Jezu akhali Mwana omwe Yahova akhadapicira. Jezu angadapereka moyo wace ninga ntsembe kuti apulumuse wanthu. Pa nthawe imweyi, cidikhiro comwe Yahova adapereka kuti apulumuse wanthu ku pikado cidatsimikizirika. — Werengani Ahebereu 9:22; 10:1-4, 12.
10. Kodi Jezu adalatiza tani kuti adabwera “kudzacemera” anyapikado?
10 Jezu akhathandiza wale omwe akhabonera thangwe ra pikado ndipo akhawacemera kuti akhale ateweri wace. Jezu akhadziwa kuti thangwe likulu lomwe likhacitisa kuti wanthu abonere ni pikado. Ndipopa iye akhacita bzomwe angakwanise kuti athandize amuna na akazi omwe akhabonera thangwe ra pikado yomwe iwo akhadacita. Pa nthawe inango, iye adafotokoza bzimwebzo mwakuphatisa basa ciratizo. Iye adalewa kuti: “Wanthu wathanzi labwino ambafunikira lini dotolo, koma wale omwe akuduwala ndiwo ambafunikira.” Ndipo adalewa pomwe kuti: “Ine ndiribe kubwerera anyakulungama, koma anyakucita pikado.” (Mateu 9:12, 13) Bzimwebzi ndibzo bzomwe Jezu adacita. Iye adalatiza kudeka mtima ndipo adalekerera pikado za mkazi omwe adatsuka minyendo yace na misozi. (Luka 7:37-50) Iye adapfunzisa cadidi ca m’Bibliya cakufunika kwene-kwene kwa mkazi wa ku Samariya napo kuti akhadziwa kuti iye akhakhala na mwamuna omwe akhali lini bayace. (Juwau 4:7, 17-19, 25, 26) Ndipo Mulungu adapasa Jezu mphanvu yakumalisa infa yomwe imbabwera thangwe ra pikado. Mwa njira iponi? Jezu adacita bzimwebzo mwa kulamusa amuna, akazi na wana. — Mateu 11:5.
11. Thangwe ranyi wanthu wa pikado akhakhala wakutsudzuka kufenderera Jezu?
11 Ndipopa tingakwanise kubvesesa thangwe lomwe likhacitisa wanthu omwe akhacita pikado zikulu-zikulu kukhala wakutsudzuka kufenderera Jezu. Jezu akhawalatiza kudeka mtima wanthu amwewa ndipo akhabvesesa momwe iwo akhabvera. Ndipopa palibe munthu omwe akhacita mantha kuceza naye. (Luka 15:1, 2) Jezu akhatenda na kubaira wanthu omwe akhalatiza kuti akhamukhulupira. (Luka 19:1-10) Mwa njira imweyi, Jezu adalatiza bwino kuti Yahova ni Mulungu wa ntsisi. (Juwau 14:9) Bzinthu bzomwe Jezu akhalewa na kucita bzikhalatiza kuti Baba wace wa ntsisi ambafuna wanthu ndipo akufuna kuthandiza m’bodzi na m’bodzi wa ifepano kukwanisa kulimbana na pikado. Kuthumizira bzimwebzi, Jezu adathandiza anyapikado kufuna kucinja bzinthu pa moyo wawo acikhala ateweri wace. — Luka 5:27, 28.
12. N’ciyani comwe Jezu adapfunzisa pakulewa bza infa yace?
12 Jezu akhadziwa kuti angadapereka moyo wace ninga ntsembe. Kazinji-kentse, Jezu adauza ateweri wace kuti angadadzaphindukiridwa na kukhomereredwa pa muti. (Mateu 17:22; 20:18, 19) Iye akhadziwambo kuti ntsembe imweyi ingadacosa pikado za m’dziko ninga momwe Juwau na apolofeta winango akhadalewera. Jezu adalewambo kuti pambuyo pa kuphedwa, ‘angadadzabweresa kwa iye wanthu wa mitundu yakusiyana-siyana.’ (Juwau 12:32) Bzimwebzi bzikuthandauza kuti munthu omwe angadakhulupira Jezu na kukhala mteweri wace angadakondwesa Yahova. Wanthu omwe angadacita bzimwebzo “angadatsudzulidwa ku pikado.” (Aroma 6:14, 18, 22; Juwau 8:32) Ndipopa Jezu akhali wakukhwimika na wakukonzeka kufa infa yakuwawa kuti atipulumuse. — Juwau 10:17, 18.
13. Kodi Jezu adaphedwa tani, ndipo infa yaceyo imbatipfunzisa ciyani pakulewa bza Yahova Mulungu? (Onani cithunzi-thunzi.)
13 Jezu adaphindukiridwa na m’bodzi wa axamwali wace, patsogolo pace anyamadulanthaka wace adamumanga, adamutukwana ndipo adamunamizira kuti akhadacita bzinthu bzomwe iye akhalibe kubzicita. Iye adatongedwa kuti angadaphedwa ndipo adamenyedwa. Patsogolo pace, acikunda adamukhomerera pa muti. Kulewa cadidi, bzentsenebzi bzidacitisa kuti Jezu abonere kwene-kwene. Tsono omwe adabonereratu kwene-kwene ni Yahova Mulungu. Yahova adafunikira kubziphata kuti aleke kuphatisa basa mphanvu yace yakusaya malire kuti amalise mabvuto yomwe Mwana wace akhagumana nayo. Thangwe ranyi? N’ciyani comwe cidacitisa kuti Yahova alekerere kuti Mwana wace abonere na kuphedwa? Comwe cidacitisa kuti Yahova alekerere bzentsenebzi ni lufoyi. Jezu adati: “Mulungu adafuna kwene-kwene dziko la pantsi, mwakuti adapereka mwana wace m’bodzi yekha, kuti ali-wentse omwe an’khulupira mwanayo, aleke kudzaphedwa, koma adzakhale na moyo wakusaya kumala.” — Juwau 3:16.
Yahova adabva kuwawa kwene-kwene pomwe adalekerera kuti Mwana wace aphedwe na cakulinga cakuti atipulumuse ku pikado na infa (Onani ndime 13)
14. Kodi ntsembe ya Jezu imbakulatizani ciyani?
14 Ntsembe ya Jezu imbalatiza lufoyi lomwe Yahova analo kwa wana wa Adamu na Eva. Ntsembe imweyi imbalatiza kuti Yahova ambakufunani kwene-kwene imwepo. Yahova adacita bzomwe angadakwanisa ndipo adafika pakubva kuwawa kwene-kwene, bzentsenebzi kuti apulumuse imwepo ku pikado na infa. (1 Juwau 4:9, 10) Kulewa cadidi, Yahova akufuna kuthandiza m’bodzi na m’bodzi wa ifepano kukwanisa kulimbana na pikado ticiikunda!
15. N’ciyani comwe tin’funika kucita kuti pikado zathu zilekereredwe?
15 Mphaso yomwe Yahova adapereka ya Mwana wace wakufunidwa idacitisa kuti bzikhale bzakukwanisika kuti pikado zathu zilekereredwe. Tsono kuti tilekereredwe na Mulungu pana cinthu comwe ifepano tin’funika kucita. Juwau Batista pabodzi na Jezu adalewa bzomwe tin’funika kucita. Iwo adati: “Kungulani, pakuti Umambo bwa kudzulu bwafendera.” (Mateu 3:1, 2; 4:17) Ndipopa kuti ifepano tikwanise kulimbana na pikado na kukhala pa uxamwali na Baba wathu wa kudzulu tin’funika kukungula. Tsono, kodi kukungula kumbathandauza ciyani, ndipo kungatithandize tani kuti tikwanise kulimbana na pikado yathu? Nkhani yakutewerayi in’dzatawira mbvunzo umweyi.
NYIMBO 18 Tinkutenda Cakulombolera
a KAFOTOKOZEDWE KA MAFALA MANANGO: M’Bibliya, fala lakuti “pikado” lingathandauze bzicito bzomwe bzimbapitana na bzomwe Yahova ambafuna pakulewa bza cakuipa na cabwino. Tsono fala lakuti “pikado” lingathandauzembo kuperewera ayai mkhalidwe wa pikado omwe tidautengera kwa Adamu. Ifepano timbafa thangwe ra pikado yomwe tidaitengera kwa Adamu.
b Yahova akhabvuma ntsembe zomwe wanthu wakukhulupirika akhapereka pomwe Jezu akhanati kubwera pantsi pano thangwe akhana citsimikizo cakuti Jezu angadapereka moyo wace ninga ntsembe kuti apulumuse wanthu ku pikado na infa. — Aroma 3:25.