Mareferensiya ya Kabukhu ka Mitsonkhano ka Moyo Wathu na Utumiki
5-11 MARÇO
CUMA CA M’FALA LA MULUNGU | MATEU 20-21
“Omwe An’funa Kukhala Mkulu Pakati Panu An’funika Kukhala Mtumiki Wanu”
(Mateu 20:3) Pafupi-fupi nthawe zipfemba za ku macibese, iye adayenda pomwe kukanyang’ana wanthu winango, ndipo adawona winango omwe akhalibe cakucita atandoima pa msika.
Bzithunzi-thunzi na mavidiyo mu nwtsty
Msika
Misika ninga yomwe tinkulewa panoyi, ikhakhala mphepete mwa mseu. Anyakugulisa kawiri-kawiri akhaikha bzinthu bzawo mu mseu, ndipo bzimwebzi bzikhafunga mseuyo. Wanthu omwe akhakhala pafupi na misikayo kawiri-kawiri akhagula bzombo ninga mitsuko, bzinthu bza vidru bzakuumira na bzisapo bzakutcoledwa tsapanopa. Pakuti kukhalibe jalera, wanthu akhafunikira kuyenda ku msika nsiku zense kuti akagule bzakudya bza nsiku na nsiku. M’mbutozi munthu akhabva bzipsa bzakucokera kwa wanthu wakusiyana-siyana wakucokera mizinda minango, wana akhasenzeka m’mbuto zimwezi, ndipo alova akhakhala m’mbutozi kuti acite ganya. Misika ninga imweyi Jezu adapoza mtenda munango ndipo Paulo adapalizirambo. (Mab 17:17) Mwakusiyana na Jezu na Paulo, Anembi na Afarizeu wakubzikuza akhambafuna kubziwonesera mu mbuto zapadecazi.
(Mateu 20:20, 21) Tenepo mai wa wana wa Zebedeu, adafenderera Jezu pabodzi na wana wace wacimuna, acimugodamira na kumukumbira cinthu. 21 Iye adabvunza maiyo kuti: “Mun’funa ciyani?” Ndipo maiyo adati: “Picirani kuti wana wangu awiriwa an’dzakhala, m’bodzi kuboko lanu lamadidi ndipo m’bodzi kumadzere kwanu, mu umambo bwanu.”
Mfundo zakuthumizira pa Mat 20:20, 21 mu nwtsty
mai wa wana wa Zebedeu: Akhali mai wa mpostolo Tiyago na Juwau. Mwakubverana na bzomwe Marko adanemba, Tiyago na Juwau ndiwo omwe adafenderera Jezu. Koma bzinkuwoneka kuti Tiyago na Juwau adacita mkumbiroyo mwakuphatisa basa mai wawo Salome omwe pinango akhali tiya wa Jezu kuti akauze Jezuyo bza mkumbiroyo.—Mat 27:55, 56; Mar 15:40, 41; Ju 19:25.
m’bodzi ku boko lanu la madidi ndipo m’bodzi kumadzere kwanu: Mbali zensenezi ni mbali zakulemekezeka na zamphanvu, koma nthawe zense boko la kumadidi limbalatiza mphanvu za padzulu kwene-kwene.—Psal 110:1; Mab 7:55, 56; War 8:34.
(Mateu 20:25-28) Tsono Jezu adawacemera, aciwauza kuti: “Imwepo mun’dziwa kuti atongi wa mitundu ya wanthu ambapenyerera wanthu wawo, ndipo akulu-akulu ambalatiza mphanvu zawo pa iwo. 26 Bzin’funika lini kukhala tenepo pakati panu, koma omwe an’funa kukhala mkulu pakati panu an’funika kukhala mtumiki wanu, 27 ndipo omwe an’funa kukhala wakuyamba pakati panu an’funika kukhala kapolo wanu. 28 Mwakundendemerana na bzimwebzi, Mwana wa munthu alibe kubwera kuti adzatumikiridwe, koma kuti adzatumikire na kupereka moyo wace ninga cakulombolera wanthu azinji.”
Mfundo zakuthumuzira pa Mat 20:26, 28 mu nwtsty
adzatumikire: Ayai “mtumiki.” Bibliya kawiri-kawiri limbaphatisa basa fala la Cigerego lakuti di·aʹko·nos pakulewa bza munthu omwe mwakubzicepsa ambatumikira winango. Falali limbaphatisidwa basa pakulewa bza Kristu (War 15:8), atumiki ayai atumiki wakuthandiza wa Kristu (1Wak 3:5-7; Col 1:23), atumiki wakuthandiza (Waf 1:1; 1Tim 3:8), atumiki wa pamui (Ju 2:5, 9) na akulu-akulu wa boma (War 13:4).
Kufufudza Cuma Cauzimu
(Mateu 21:9) Koma thimu la wanthu lomwe likhali kutsogolo kwace na m’mbuyo mwace likhakuwa kuti: “M’pulumuseni, Mwana wa Davide, taphata minyendo! Wakusimbidwa ngule omwe an’bwera mu dzina la Yahova! M’pulumuseni kudzuluko!”
Nfundo yakuthumizira pa Mat 21:9 mu nwtsty
M’pulumuseni taphata minyendo: Ayai “Hosanna.” Fala la Cigeregoli lomwe ndakucokera ku Cihebereu limbathandauza “m’pulumuseni, taphata minyendo” ayai “m’pulumuseni tinkukumbira.” Pa vesiri, falali laphatisidwa basa ninga mkumbiro kuna Mulungu kuti amupulumuse ayai kuti akwanise kukunda; ndipo iro lingasanduliziridwembo kuti “taphata minyendo, mupaseni cipulumuso.” Nthawe zinango falali likhaphatisidwa basa pa mpembo na citumbizo. Fala la Cihebereuli limbagumanika pa Psalymo 118:25, lomwe likhacita mbali pa Mapsalymo ya Haleluya, nyimbo zomwe zikhaimbidwa pa nyengo ya Paskwa. Tenepo, mafalaya yakhacitisa wanthu kukumbukira nyengoyi. Njira ibodzi yomwe Mulungu adapulumusira mwana wa Davide ndiyo kumulamusa kwa anyakufa. Pa Mateu 21:42, Jezu caiyeyo adalewa kuti mafala yakugumanika pa Psalymo 118:22, 23 yakhalewa bza Mesiya.
Mwana wa Davide: Mafalaya yankulatiza kubvuma dzinza lomwe lingadadzabadwira Jezu, pabodzi na udindo bwace ninga Mesiya.
(Mateu 21:18, 19) Pomwe akhabwerera ku mzindayo macibese, iye adabva njala. 19 Ndipo iye adawona muti wa mkuyu m’phepete mwa mseu, pomwe adayenda pamutipo iye alibe kukagumana cinthu ciri-cense, koma masamba yokha-yokha. Tenepo, iye adauza mutiyo kuti: “Kuyambira lero un’dzabala lini pomwe bzisapo mpaka kale-kale.” Pa nthawe ibodzi-bodziyo mkuyuyo udaumiratu.
12-18 MARÇO
CUMA CA M’FALA LA MULUNGU | MATEU 22-23
“Bverani Bzakutonga Bziwiri Bzikululetu”
(Mateu 22:36-38) Mpfunzisi, Kodi pa bzakutonga bzense, cakutonga cikulu n’ciponi?” 37 Jezu adam’tawira, aciti: “‘Umbafune Yahova, Mulungu wako, na mtima wako wense, na moyo wako wense, na nzeru zako zense.38 Cimweci ndico cakutonga cikululetu na cakutoma.
Nfundo yakuthumizira pa Mat 22:37 mu nwtsty
mtima: Falali likaphatisidwa basa mwakuyezezera, iro lingathandauze unthu bwathu bwense bwa mkati. Koma likalewedwa pabodzi na mafala ninga “moyo” na “nzeru,” iro lingathandauze bzinthu bzakusiyana-siyana ninga bzakufuna bza munthu, bzikhumbo, na momwe munthuyo ambabvera. Mafala matatu yakulewedwa panoya (mtima, moyo na nzeru) yana thandauzo lakundendemerana; ndipo yambaphatisidwa basa pakufuna kutsindika mwamphanvu kufunika kwa kukhala na lufoyi likulu kwa Mulungu.
moyo: Ayai “unthu bwathu bwense.”
nzeru: Ni luso lathu la kukumbuka. Munthu an’funika kuphatisa basa luso lace lakukumbuka kuti adziwe Mulungu na kukulisa lufoyi lace kwa iye. (Ju 17:3; War 12:1) Pa Bzakutonga 6:5 padaphatisidwa basa mafala matatu ya Cihebereu yakuti ‘mtima, moyo, na mphanvu.’ Tsono m’bukhu la Mateu lomwe lidanembedwa m’Cigerego padaphatisidwa basa fala lakuti “nzeru” m’mbuto mwa kuphatisa basa fala lakuti “mphanvu.” Anembiwo akhana mathangwe yakubveka yakucitira bzimwebzo. Lakuyamba, pakuti Ahebereu wakale akhalibe fala cairo lakuti “nzeru” iwo kawiri-kawiri akhaphatisa basa fala la Cihebereu lakuti “mtima.” Falali likaphatisidwa basa mwakuyezezera, iro lingathandauze unthu bwathu bwense bwa mkati kuphatanidza makumbukidwe ya munthu, momwe iye ankubvera, bzicito, na bzakulinga bza munthuyo. (Bzak 29:4; Psal 26:2; 64:6; onani nfundo yakuthumizira padzulupa, pa kamsolo kakuti mtima.) Ndipopa, m’bzinembo bza Cihebereu momwe adaphatisa basa fala lakuti “mtima,” m’bukhu la Septuaginta la Cigerego adaphatisa basa fala lakuti “nzeru.” (Ciy 8:21; 17:17; Mim 2:10; Zai 14:13) Thangwe linango lomwe lidacitisa Mateu kuphatisa basa fala lakuti “nzeru” mbuto mwa “mphanvu” pomwe adabwerezera mafala ya Bzakutonga 6:5, ndakuti fala la Cihebereu lakusanduliziridwa kuti “mphanvu” lingathandauze mphanvu yakuthupi na mphanvu ya m’bzakukumbuka ayai luso lakukumbuka. Bziribe basa momwe fala lakuyezezerali lidasandulizidwira m’Cihebereu na m’Cigerego, koma momwe iwo adacitira bzingatithandize kudziwa thangwe ranyi anyakunemba evanjedyowo alibe kuphatisa basa fala libodzi-bodziri pakubwerezera mafala ya m’bukhu la Bzakutonga.
(Mateu 22:39) Caciwiri cakutengana na cimweci, n’cici: ‘Ufune mwanzako ninga momwe umbabzifunira iwe wekha.’
Nfundo yakuthumizira pa Mat 22:39 mu nwtsty
Caciwiri: Pa Mateu 22:37, Jezu akhatawira Afarizeu. Koma iye adafotokoza bzinthu bzakuthumizirika mwa kubwerezera bzakutonga bziwiri (Mwam 19:18), ndipo adalewa kuti bzakutonga bziwiribzi bzimbafambira pabodzi. Bzakutonga bziwiribzi ni cigwatho ca bzakutonga bzense na Apolofeta.—Mat 22:40.
mwanzako: Fala lakusanduliziridwa kuti m’nansi ayai (nyakufendererana nawo nyumba) lingaphatanidze bzizinji, sikuti omwe tidafendererana nawo nyumba okha. Bzingaphatanidzembo munthu ali-wense omwe timbacita naye bzinthu.—Lu 10:29-37; War 13:8-10.
(Mateu 22:40) Bzakutonga bziwiribzi ndibzo bzimbatsogolera bzakutonga bzense na Apolofeta.”
Nfundo yakuthumizira pa Mat 22:40
bzakutonga bzense . . . Apolofeta: ‘Bzakutonga bzense’ bzomwe bzinkulewedwabzi ni mabukhu ya Ciyambo mpaka Bzakutonga. Ndipo ‘Apolofeta’ omwe ankulewedwawa ni mabukhu ya mapolofesiya ya m’Bzinembo bza Cihebereu. Tsono mafalaya yakalewedwa pabodzi, yangabveke ninga ankulewa bza mabukhu yense ya Bzinembo bza Cihebereu.—Mat 7:12; 22:40; Lu 16:16.
bzimbatsogolera: Fala la Cigerego lomwe talisandulizira kuti “imbatsogolera” limbathandauza “kumanga” ndipo iro likaphatisidwa basa mwakuyezezera lingathandauze “kuthemba ayai kukhazikika pa cinthu cinango.” Na mafala yamweya Jezu akhalatiza kuti bzikhali lini Bzakutonga Khumi bzokha bzire bzomwe bzikhatsogoleredwa na lufoyi, koma Bzinembo bzense bza Cihebereu.—War 13:9.
Kufufudza Cuma Cauzimu
(Mateu 22:21) Iwo adamutawira kuti: “Ni bza Sezare.” Tenepo, iye adawauza kuti: “Tsono perekani kwa Sezare bzinthu bza Sezare, koma bza Mulungu, perekani kwa Mulungu.”
Nfundo yakuthumizira pa Mat 22:21 mu nwtsty
kwa Sezare bzinthu bza Sezare: Mtawiro wa Jezu pa cinemboci na nkhani zakunembedwa pa Marko 12:17 na Luka 20:25 ni zokha zomwe zimbalewa bza mtongi wa Roma. ‘Bzinthu bza Sezare’ bzimbaphatanidza kulipira mitsonkho, kupereka ulemu mwa kubvera wale omwe ana maudindo.—War 13:1-7.
bza Mulungu, perekani kwa Mulungu: Bzimwebzi bzimbaphatanidza kunamata Mulungu na mtima wathu wense, moyo wathu wense na kumubvera mwakukhulupirika.—Mat 4:10; 22:37, 38; Mab 5:29; War 14:8.
(Mateu 23:24) Atsogoleri azimola, omwe mumbasusa bzakumwa bzanu kuti mucose mbudu, tsono mumbakhudyula ngamira.
Nfundo yakuthumizira pa Mat 23:24 mu nwtsty
omwe mumbasusa bzakumwa bzanu kuti mucose mbudu, tsono mumbakhudyula ngamira: Mbudu na ngamira ni bzirombo bziwiri bzakusiyana; cibodzi n’cing’ono kwene-kwene pomwe cinango n’cikululetu, ndipo kwa Ajirayeri bzirombo bziwiribzi bzikhali bzakupswipa. (Mwam 11:4, 21-24) Jezu adayezezera mwa njira imweyi, pomwe akhalewa bzomwe atsogoleri wa bzipembedzo akhacita. Iwo akhasusa bzakumwa bzawo kuti aleke kumwera kubodzi na mbudu zomwe zingadawacitisa kukhala wakupswipa mwakubverana na Cakutonga, koma iwo akhabvera lini bzinthu bzakufunika kwene-kwene bzakulewedwa m’Cakutongaco, ndipo kucita bzimwebzi kukhali ninga kukhudyula ngamira.
19-25 MARÇO
CUMA CA M’FALA LA MULUNGU | MATEU 24
“Pitirizani Kukhala Wakupenya Mwauzimu mu Nsiku Zakumalizira Zino”
(Mateu 24:12) ndipo thangwe ra kuthumizirika kwa kusaya kubvera bzakutonga, lufoyi la azinji lin’dzamala mphanvu.
it-1 tsa. 120 ndi. 9
Lufoyi
Lufoyi la Munthu Lingamale Mphanvu. Pomwe Jezu akhalewa bzinthu bzakudzacitika kutsogolo, adalewa kuti lufoyi (a·gá·pe) la wanthu azinji omwe ambalewa kuti ambakhulupira Mulungu lingadadzamala. (Mat 24:3, 12) Ndipo mpostolo Paulo adalewambo kuti cibodzi mwa cizindikiro ca nsiku zakumalizira cingadakhala cakuti wanthu angadadzakhala ‘wakufuna kobiri.’ (2Tim 3:1, 2) Bzimwebzi bzimbalatiza kuti munthu angasiye kubvera mitemo ya makhalidwe yabwino acilekambo kukhala na lufoyi lomwe akhanalo pakuyamba. Tenepo, kuti lufoyi lathu lireke kumala, nthawe zense tin’funika kumbakumbukira Fala la Mulungu ticibvuma kuti mitemo Yace itsogolere moyo wathu.—Wayef 4:15, 22-24.
(Mateu 24:39) Wanthu alibe kucita ciri-cense pa bzomwe bzikhacitika, mpaka pomwe cigumula cidafika ciciwapsairairatu wensewo, tenepombo ni momwe bzin’dzacitikira pa kukhala kwa Mwana wa munthu.
w99 15/11 tsa. 19 ndi. 5
Kodi Munkukwanirisa Udindo Bwanu Bwense kwa Mulungu?
Pakulewa bza nsiku zakunesa zino, Jezu Kristu adati: ‘Ninga momwe bzidacitikira mu nsiku za Nowe zire, ni momwe bzin’dzakhalira pa kukhala kwa Mwana wa munthu. M’nsiku zomwe cigumula ca madzi cikhanati kucitika, wanthu akhadya, akhamwa; amuna akhalowola, akazi akhalowodwa, mpaka pa nsiku yomwe Nowe adapita m’cingalawa cire. Wanthu alibe kucita ciri-cense pa bzomwe bzikhacitika, mpaka pomwe cigumula cidafika ciciwapsairiratu wensewo, tenepombo ni momwe bzin’dzacitikira pa kukhala kwa Mwana wa munthu.’ (Mateu 24:37-39) Kudya na kumwa mwacikati-kati kulibe kuipa, ndipo malowozi ni makonzedwe yakuyambisidwa na Mulungu. (Ciyambo 2:20-24) Tsono tikazindikira kuti bzinthu bzomwe timbabzifuna mwacibadwa pa moyo wathu bzinkumbaticitisa thupo kwene-kwene, bzingakhale bwino kufotokozera Yahova nkhaniyo mu mpembo. Iye an’dzatithandiza kuikha bzinthu bza Umambo patsogolo, kumbacita bzinthu bzakuthemera, ticikwanirisa udindo bomwe iye adatipasa.—Mateu 6:33; Waroma 12:12; 2 Wakolinto 13:7.
(Mateu 24:44) Pa thangwe limweri, imwepombo khalani wakukonzeka pakuti Mwana wa Munthu an’dzabwera pa nthawe yomwe munkuikumbukira lini.
Kufufudza Cuma Cauzimu
(Mateu 24:8) Bzensenebzi ni ciyambi ca matsautso ninga momwe bzimbawawira pakubereka.
Nfundo yakuthumizira pa Mat 24:8 mu nwtsty
momwe bzimbawawira pakubereka: Mafalaya yasanduliziridwa ku fala la Cigerego lomwe limbalewa bza kuwawa komwe mkazi angabve pakubereka. Pa vesiri falali limbalewa bza kubva kuwawa komwe wanthu angadadzakhala nako thangwe ra kubonera kwa mtundu uli-wense. Ninga momwe bzimbakhalira na kuwawa pakubereka, kubonera kun’dzayenda kucithumizirika citsautso cikulu cikanati kuyamba, mwakubverana na Mateu 24:21.
(Mateu 24:20) Pitirizani kupemba kuti muleke kudzathawa pa nyengo ya mphepo ne pa nsiku ya Malinkhuma.
Nfundo yakuthumizira pa Mat 24:20 mu nwtsty
pa nyengo ya mphepo: Nvula ya mphanvu, kusefukira kwa madzi, na kudjedjera bzikhacitisa kuti kucita ulendo, kugumana cakudya na nyumba bzikhale bzakunesa.—Eza 10:9, 13.
pa nsiku ya Malinkhuma: M’madera ninga ya Judeya yakhana malamulo yakukhwima yakulewa bza nsiku ya Malinkhuma. Malamuloya yakhaletsa munthu kucita ulendo butali na kunyamula mitolo, ndipo pa nsiku za Malinkhumazi bzipata bza mizinda bzikhakhalambo bzakufunga.—Onani Mabasa 1:12 na msolo 16 m’kabukhu kakuti: Kabuku Kothandiza Kuphunzira Mawu a Mulungu.
26 MARÇO–1 ABRIL
CUMA CA M’FALA LA MULUNGU | MATEU 25
“Pitirizani Kukhala Tceru”
(Mateu 25:1-6) “Umambo bwa kudzulu bungandendemezeredwe na madende khumi yomwe yadatenga mibvuniko yawo yacikacingulira namwali wacimuna. 2 Madende maxanu yakhali yakupusa, ndipo maxanu yakhali yakucenjera. 3 Madende yakupusayo yadatenga mibvuniko yawo koma yalibe kutenga mafuta manango yapambali. 4 Koma madende yakucenjerayo yadatenga mafuta manango yapambali m’nsupa zawo pabodzi na mibvuniko yawo. 5 Pakuti namwaliyo akhacedwa kufika, wensewo adayamba kuwodzira ndipo adamalizira kugona. 6 Pakati pa usiku padabveka fala lakukuwa lomwe lidati: “Namwali ule wafika, Ndokoni mukagumane naye!”
(Mateu 25:7-10) Nthawe imweyo madende yenseyo yadamuka yacikonza-konza mibvuniko yawoyo. 8 Ndipo madende yakupusa yale yadauza yakucenjera yale kuti: ‘Tipasenimbo mafuta yanuyo pakuti mibvuniko yathuyi inkuthima.’ 9 Ndipo yakucenjera yale yadatawira kuti: ‘Pinango tin’kwana lini tikakupasanimbo. Tenepo, ndokoni kwa anyakugulisa, mukagule yanu.’ 10 Tsono pomwe iwo adayenda kukagula mafutayo, namwali ule adafika, ndipo madende yomwe yakhadakonzekera yale yadapita naye pabodzi m’nyumba momwe mukhana madyo ya malowozi, ndipo msuwo udafungidwa.
(Mateu 25:11, 12) Pambuyo pace madende manango yale yadafika ndipo yadati: ‘Mbuya, mbuya, tifungulireni!’ 12 Iye adawatawira kuti: ‘Kulewa cadidi, inepano ndinkukudziwani lini.’
Kufufudza Cuma Cauzimu
(Mateu 25:31-33) “Mwana wa munthu akadzafika mu mbiri yace, pabodzi na wanjo wace, an’dzakhala pa mpando wace wa umambo wa mbiri. 32 Mitundu yense ya wanthu in’dzatsonkhanisidwa patsogolo pace, ndipo an’dzalekanisa wanthu, ninga momwe makabusa ambalekanisira mabira na mbuzi. 33 An’dzaikha mabira ku boko lace lamadidi, koma mbuzi an’dzaziyikha ku boko lace la madzere.
(Mateu 25:40) Koma pakutawira Mamboyo an’dzawauza kuti: ‘Kulewa cadidi, pa bzomwe mudacitira m’bodzi wa abale wangu ang’onowa, mudacitira inembo.’