Mareferensiya ya Kabukhu ka Mitsonkhano ka Moyo Wathu na Utumiki
2-8 SETEMBRO
CUMA CA M’FALA LA MULUNGU | WAHEBEREU 7-8
“Unsembe Bwamuyaya Ninga bwa Merikizedeki”
(Wahebereu 7:1, 2) Tsono Merikizedeki umweyu, mambo wa ku Salemu na wansembe wa Mulungu Mkululetu, adayenda kukagumana na Abalahamu pomwe iye akhacokera kukapha wamambo, acimusimba. 2 Ndipo Abalahamu adamupasambo cakhumi pa bzense bzomwe akhanabzo. Cakuyamba, dzina laceli likasanduliziridwa, limbathandauza “Mambo wa Cirungamo” ndipo iye ambacemeredwambo kuti mambo wa Salemu, kuthandauza, “Mambo wa Mtendere.”
it-2 tsa. 366
Merikizedeki
Mambo wa mzinda wakale wa Salemu na ‘wansembe wa Mulungu Mkululetu’, Yahova. (Ciy 14:18, 22) Umweyu ni wansembe wakuyamba kugumidwa m’bzinembo; ndipo adayamba kutumikira pa udindobu, linati kufika gole la 1933 pomwe Kristu akhanati kubwera. Pakukhala mambo wa Salemu, dzina lomwe limbathandauza ‘Mtendere’, Merikizedeki ambafotokozedwa na Paulo ninga ‘Mambo wa Mtendere’, ndipo mwakubverana na dzina lace, ninga ‘Mambo wa Cirungamo.’ (Waheb 7:1, 2) Bzimbalewedwa kuti mzinda wakale wa Salemu ndiwo omwe udadzakhala mzinda wa Jeruzalemu ndipo dzina la mzinda wakaleyu liri mkati mwa dzina lakuti Jeruzalemu, omwe umbacemeredwambo ‘Salemu.’—Psal 76:2.
Pambuyo pa Abramu (Abalahamu) kukunda Kedorilawomeri pabodzi na wamambo omwe akhadacita nawo mpangano, iye adabwera ku cigwa ca Save ayai ‘Cigwa ca Mambo.’ Merikizedeki ‘adabweresa kumweko mkate na vinyu’ ndipo adasimba Abalahamu mwa kulewa kuti: ‘Mulungu Mkululetu omwe adalenga kudzulu na dziko la pansi asimbe Abalahamu. Ndipo asimbidwembo Mulungu Mkululetu omwe apereka anyakukupondereza m’manja mwako!’ Tenepo Abalahamu adapasa mambo omwe akhali wansembe ule cakhumi pa bzabwino bzense bzomwe akhadapamba kwa wamambo omwe akhadawakunda.—Ciy 14:17-20; Waheb 7:4.
(Wahebereu 7:3) Iye akhalibe baba ne mai, akhalibe dzinza ndipo akhalibembo ciyambi ne cimaliziro. Ndipopa, iye adacitisidwa kukhala ninga Mwana wa Mulungu, ndipo an’dzakhala wansembe mpaka kale-kale.
it-2 tsa. 367 ndi. 4
Merikizedeki
Kodi ni mwa njira iponi Merikizedeki akhalibe ‘ciyambi ne cimaliziro’?
Paulo adabvekesa nfundo inango yakufunika pakulewa bza Merikizedeki, iye adati: ‘Iye akhalibe baba ne mai, akhalibe dzinza ndipo akhalibembo ciyambi ne cimaliziro. Ndipopa, iye adacitisidwa kukhala ninga Mwana wa Mulungu, ndipo an’dzakhala wansembe mpaka kale-kale.’ (Waheb 7:3) Ninga momwe bzimbacitikira na munthu ali-wense, Merikizedeki adabadwa pambuyo pace acifa. Koma madzina ya pai na mai wace yambalewedwa lini, ne m’badwo wa abereki wace, ne bza wana omwe adadzabadwa kutsogolo kwace, ambalewedwa lini. Ndipo napo bzinembo, bzimbalewambo lini bza ciyambi ne cimaliziro ca moyo wace. Mwa njira imweyi, Merikizedeki akhathemera kuimira Jezu Kristu, omwe ni wansembe kwa muyaya. Ninga momwe bzikhaliri na Merikizedeki, omwe palibe munthu omwe adatumikira m’mbuyo mwace ne patsogolo pace ninga wansembe, tenepombo palibe munthu omwe adatumikira ninga wansembe wakundendemerana na Jezu, ne m’mbuyo ne kutsogolo kwace. Kuthumizira bzimwebzi, napo kuti Jezu adabadwira mu mzere wa Juda, m’banja la Davide, mzere wace wakuthupiyu, ukhacita lini mbali iri-yense pa basa la wansembe, ndipo Jezu adakhala na udindo ninga bwa mambo na wansembe sikuti thangwe ra dzinza lomwe adabadwira, koma ni thangwe ra lumbiro lomwe Yahova adacita naye.
(Wahebereu 7:17) Ninga umboni, Mulungu adamuuza kuti: “Iwepo ndiwe wansembe mpaka kale-kale ninga Merikizedeki.”
it-2 tsa. 366
Merikizedeki
Kuyezezeredwa kwa Unsembe bwa Jezu. Mu polofesiya inango yakulewa bza Mesiya, piciro la Yahova kwa ‘Mbuya’ wa Davide ni iri: ‘Iwepo ndiwe wansembe mpaka kale-kale ninga Unsembe bwa Merikizedeki.’ (Psal. 110:1, 4) Psalymo lakufuliziridwali lidacitisa Ahebereu kuzindikira kuti Mesiya wakupiciridwa ndiye omwe angadakhala wansembe na mambo. Mu tsamba lace lomwe adanembera Ahebereu, Paulo, adamalisa kupenukira kuli-kwense pa kulewa bza omwe akhadapiciridwiratu kale, pomwe adalewa bza ‘Jezu, omwe akhadakhala mkulu wa ansembe mpaka kale-kale ninga Merikizedeki.’—Waheb 6:20; 5:10; onani pa msolo wakuti PACTO.
Kufufudza Cuma Cauzimu
(Wahebereu 8:3) Pakuti mkulu wa ansembe ali-wense akhaikhidwa kuti ambapereke bzense bziwiri, mphaso na nsembe. Ndipopa bzikhafunika kuti Jezu akhalembo na cinthu kuti apereke.
(Wahebereu 8:13) Pakulewa kuti “mpangano upsa” iye adacitisa kuti wakuyamba ule ukhale wakusaya basa. Ndipo cinthu comwe n’cakusaya basa na cakale-kale, cimbakhala casala pang’ono kunyembereka.
it-1 tsa. 523 ndi. 5
Mpangano
Kodi Mpangano wa Cakutonga udakhala “wakusaya basa” mwa njira iponi?
Mpangano wa Cakutonga udadzasiya ‘kuphata basa’ pomwe Mulungu mwa kuphatisa basa mpolofeta Jeremiya adalewa kuti, pangadakhazikisidwa mpangano upsa. (Jer 31:31-34; Waheb 8:13). Mu gole la 33 pomwe Jezu akhadabwera kale, mpangano wa Cakutonga udasiya kuphata basa pambuyo pa infa ya Jezu (Wakol 2:14), ucipitidwa m’mbuto na mpangano upsa.—Waheb 7:12; 9:15; Mab 2:1-4.
9-15 SETEMBRO
CUMA CA M’FALA LA MULUNGU | WAHEBEREU 9-10
“Mthunzi wa Bzinthu Bzabwino Bzomwe Bzinkubwera”
(Wahebereu 9:12-14) Iye adapita m’cipinda cakucena sikuti na mulopa wa mbuzi ayai wa mkono, koma na mulopa wace caiwo ndipo adatipulumusa kabodzi kokha kwa muyaya. 13 Pakuti penu mulopa wa tonde na wa mkono, na dotha la mphulu zikazi bzakuwazidwa kwa omwe akhadapswipa umbacenesa thupi lawo, 14 ndiye tani mulopa wa Kristu, omwe adabzipereka kwa Mulungu na mzimu wakusaya kumala na wakusaya mathangwe, un’dzacenesa cikumbu-mtima cathu pa mabasa yakufa, kuti tiphate basa lakupambulika kwa Mulungu wamoyo!
it-1 tsa. 862 ndi. 1
Kulekerera
Mwakubverana na cakutonga comwe Mulungu adacipereka kwa wana wa Jirayeri, kuti munthu omwe waphonyera Mulungu ayai mwanzace alekereredwe pikado zace, cakuyamba akhafunika kusiya kucita pikadoyo ninga momwe Cakutonga cikhalewera, pambuyo pace acipereka mphaso ya mulopa kwa Yahova. (Mwam 5:5–6:7) Na tenepo, Paulo adalewa kuti: ‘Inde, mwakubverana na cakutonga, bzinthu bzense bzimbacenesedwa na Mulopa ndipo pakasaya kutsanulidwa mulopa, pikado zingalekereredwe lini.’ (Waheb 9:22) Koma kulewa cadidi, mulopa wa nsembe za bzifuwo ungadacosa lini pikado, ne kupasa munthu cikumbu-mtima cakuceneratu. (Waheb 10:1-4; 9:9, 13, 14) Mwakusiyana na bzimwebzi, na mpangano upsa omwe ukhadalewedweratu kale, kulekereredwa caiko kwa pikado kudadzakhala kwakukwanisika mwa nsembe ya cakulombolera ya Jezu Kristu. (Jer 31:33, 34; Mat 26:28; 1Wak 11:25; Wayef 1:7) Napo pomwe Jezuyo akhali pa dziko la pansi, adalatiza kuti akhana mphanvu za kulekerera pikado, mwa kupoza bundukutu.—Mat 9:2-7.
(Wahebereu 9:24-26) Pakuti Kristu alibe kupita m’mbuto yakucena yakukonzedwa na manja ya wanthu, yomwe n’cithunzi-thunzi ca mbuto caiyo, koma adapita kudzulu caikoko, kuti akawonekere pamaso pa Mulungu thangwe ra ife. 25 Iye alibe kuyenda kudzuluko kuti ambakapereke nsembe mwakubwereza-bwereza ninga momwe mkulu wa ansembe akhacitira, pakupita m’cipinda cakucena gole liri-lense na mulopa wa cifuwo, sikuti wace. 26 Bzingadakhala tenepoyo, iye angadabonera kazinji kense kutomera pomwe dziko lidakhazikisidwa. Koma tsapano, iye wawonekera kabodzi kokha kuphampha kwa nthawe ino, kuti acose pikado mwakuphatisa basa nsembe yace.
(Wahebereu 10:1-4) Pakuti, Cakutonga cina mthunzi wa bzinthu bzabwino bzomwe bzinkubwera, koma sikuti bzinthu caibzo, ico cingakwanise lini kucitisa wale omwe ambanamata Mulungu kukhala wakulungamiratu mwa nsembe zomwe zimbaperekedwa nthawe zense pa gole liri-lense. 2 Mwa njira inangombo, kodi bzingadakwanisika lini kuima kupereka nsembe? Pakuti akacenesedwa wale omwe ambacita basa lakupambulika, cikumbu-mtima cawo cingadawalemera lini pomwe. 3 Tsono mwakusiyana na bzimwebzi, nsembe zomwe zimbaperekedwa gole liri-lense, zimbawakumbusa bza pikado zawo, 4 thangwe mpsakukwanisika lini kuti mulopa wa mbuzi na wa ng’ombe ucose pikado.
it-2 matsa. 602-603
Kulungamiratu
Kulungamiratu kwa Cakutonga ca Mozeji. Cakutonga comwe cidaperekedwa kwa Jirayeri mwa kuphatisa basa Mozeji, cikhaphatanidzambo kukhazikisidwa kwa wansembe na kuperekedwa kwa mphaso zakusiyana-siyana za bzifuwo. Pakuti Cakutonga cikhadaperekedwa na Mulungu, na thangwe limweri ico cikhali cakulungamiratu; napo kuti bzikhali tenepo, koma ne Cakutonga, ne unsembe, ne nsembe, bzensenebzi bziribe kukwanisa kucosa pikado na kucitisa kuti wale omwe akhali pansi pa Cakutonga akhale wakulungamiratu, mwa kubverana na bzomwe adafuliziridwa kunemba mpostoloyu. (Waheb 7:11, 19; 10:1) M’mbuto mwa kutitsudzula ku pikado na infa, Cakutongaco cikhacitisa kuti pikado ziwonekere padeca. (War 3:20; 7:7-13) Koma bzensenebzi bzidaperekedwa kuti bzikwanirise cakulinga comwe Mulungu akhanaco; Cakutonga cidaphata basa ninga ‘mtsogoleri’ ndipo cidatsogolera wanthu kuna Kristu, cicikhala ‘mthunzi wa bzinthu bzabwino bzomwe’ bzinkhabwera kutsogolo. (Wag 3:19-25; Waheb 10:1) Tenepo, pomwe Paulo adalewa bza ‘kuperewera kwa cakutonga, iye akhafuna kulewa bza kuperewera mwa kuthupi.’ (War 8:3) Pamwepa bzinkuwoneka kuti iye akhalewa bza kuperewera kwa kuthupi kwa mkulu wa ansembe wa Ajuda (omwe akhadalatidwa na Cakutonga kuti ambaphate basa pa mkonzedwe wa kupereka nsembe, ndipo iye ndiye omwe akhambapita mu mbuto yakucenesesa ya padzulu pa nsiku ya kumpsinkha pikado mwa kuphatisa basa mulopa), na cakulinga ‘cakupulumusa mwakukwana’ wale omwe akhawatumikira, ninga momwe cimbafokozera cinembo ca Wahebereu 7:11, 18-28. Napo kuti mphaso za nsembe za unsembe bwa Aroni zikhacitisa mbumba kupitiriza kukhala pa uxamwali na Mulungu, koma zikhambacitisa lini mbumbayo kukhala na cikumbu-mtima cakuceneratu pa pikado zawo. Mpostoloyu ankulatiza bzimwebzi mwa kulewa kuti nsembe za kumpsinkha pikado zingadakwanisa lini ‘kucitisa wale omwe ambanamata Mulungu kukhala wakulungamiratu’ pa kulewa bza cikumbu-mtima cawo. (Waheb 10:1-4; ndendemezerani na Waheb 9:9) Ndipo mkulu wa ansembe angadakwanisa lini kupereka mtengo omwe ngwakufunikira kuti pikado zilekereredwe. Bzingadandofunika kuti nsembe zipitirize kumbaperekedwa, koma kokha nsembe yakulungamiratu ya Jezu ndiyo ingadakwanisa kucosa pikado.—Waheb 9:14; 10:12-22.
Kufufudza Cuma Cauzimu
(Wahebereu 9:16, 17) Pakuti pomwe pana mpangano, pambafunika kuti munthu nyakucita naye mpanganoyo afe. 17 Thangwe mpangano umbaphata basa pambuyo pa munthu kufa, pakuti mpanganoyo ungaphate lini basa pomwe nyakucita mpanganoyo akana moyo.
w92 1/3 tsa. 31 ndi. 4-6
Mibvunzo Yakucokera kwa Anyakuwerenga
Paulo adalewa kuti pakhafunikira kuwoneka infa kuti mpangano omwe ukhalipo pakati pa Mulungu na wanthu uyambe kuphata basa. Mpangano wa cakutonga ni ciratizo ca bzimwebzi. Mozeji akhali nyakuimikira, na omwe adathandiza kukhazikisa mpanganoyu. Na tenepo, Mozeji adacita basa likulu kwene-kwene, ndipo ndiye omwe adatsogolera kuti Ajirayeri apite mu mpanganoyu. Tenepo, Mozeji akhadziwika ninga munthu nyakucita mpangano, mpangano omwe udacokera kwa Yahova. Tsono kodi bzidafunikira kuti Mozeji atsanule mulopa wace kuti mpanganoyu uyambe kuphata basa? Ne. Omwe udaperekedwa ni mulopa wa bzifuwo, m’mbuto mwa mulopa wa Mozeji.—Wahebereu 9:18-22.
Tanimbo pa kulewa bza mpangano upsa pakati pa Yahova na Jirayeri wauzimu? Jezu Kristu ndiye adacita basa lapadzulu kwene-kwene ninga muimikiri, wakukhala pakati pa Yahova na Jirayeri wauzimu. Napo kuti Yahova ndiye omwe adakhazikisa mpanganoyu, koma udakhazikisidwa mwa Jezu Kristu. Kupambula basa lakuimikira, Jezu ndiye omwe adacita mpanganoyu maso na maso na wale omwe adakhala wakuyamba kupita mu mpangano upsa. (Luka 22:20, 28, 29) Kuthumizira bzimwebzi, iye ndiye omwe akhali wakuthemera kupereka nsembe yomwe ingadacitisa kuti mpanganoyu uyambe kuphata basa. Nsembe imweyi ikhafunika lini kukhala ya bzifuwo, koma ya moyo wa munthu wakulungamiratu. Na tenepo, Paulo adalewa bza Kristu ninga munthu nyakucita mpangano wa mpangano upsa. Pambuyo pa ‘Kristu kuyenda . . . kudzulu na mulopa wace, kuti akawonekere pa maso pa Mulungu thangwe ra ife’, mpangano upsa udayamba kuphata basa.—Wahebereu 9:12-14, 24.
Pakulewa bza Mozeji na Jezu ninga wanthu anyakucita mipangano, Paulo alibe kulewa kuti iwo ndiwo adakhazikisa mipanganoyo; pakuti iyo idakhazikisidwa na Mulungu. M’mbuto mwace, wanthu awiriwa adandokhala ninga anyakuimikira mipanganoyi acikhalambo ninga anyakukhala pakati kuti iyo ikwanirisike. Ndipo pa mpangano uli-wense padafunikira infa; infa ya bzifuwo, ni yomwe idapita m’mbuto mwa Mozeji; Jezu, ndiye omwe adaperekeratu mulopa wace kuti wanthu omwe akhali mu mpangano upsa abvumidwe na Mulungu.
(Wahebereu 10:5-7) Ndipopa pa kupita m’dziko, iye akuti: “Nsembe na mphaso mwalamba, koma mwandikonzera thupi. 6 Mulibe kufuna kuzitambira nsembe zakutentha na zakuperekedwa thangwe ra pikado.’ 7 Ndipo ine ndidati: ‘Onani! Ndabwera (mu mpukutu mudanembedwa bza ine) kuti ndidzacite kufuna kwanu, Mulungu wangu.’”
it-1 matsa. 249-250
Batismo
Luka adalewa kuti Jezu adapemba pa nthawe ya ubatizo bwace. (Lu 3:21) Tsono nyakunemba tsamba lakuyenda kwa Ahebereu adati, pomwe Jezu Kristu ‘adapita m’dziko’ (kuthandauza pa nthawe yomwe adabatizidwa na kuyamba utumiki bwace, sikuti pa nthawe yomwe adabadwa pomwe iye angadakwanisa lini kulewalewa mafala yamweya), iye adalewa mwakubverana na Psal 40:6-8 (LXX): ‘Nsembe na mphaso mwalamba, koma mwandikonzera thupi. . . . Onani! Ndabwera (mu mpukutu mudanembedwa bza ine) kuti ndidzacite kufuna kwanu, Mulungu wangu.’ (Waheb 10:5-9) Jezu akhali wa mtundu wacijuda, ndipo ni mtundu omwe ukhali pa mpangano wakupambulika na Yahova, mpangano wa Cakutonga. (Kuf 19:5-8; Wag 4:4) Tenepo, Jezu akhali kale pa mpangano na Mulungu pomwe adakawonekera kwa Juwau kuti abatizidwe. Tenepo, Jezu adacita bzinthu kuposa bzomwe cakutonga cikhakumbira. Adawonekera pa maso pa Baba wace, kuti acite ‘kufuna’ kwa Yahova, akhafuna kupereka mphaso ya thupi race lomwe ‘likhadakonzekeredwa’ na cakulinga cakufuna kumalisa kuperekedwa kwa nsembe za bzifuwo bzomwe bzikhaperekedwa mwakubverana na Cakutonga. Mpostolo Paulo adalewa kuti: “Mwa ‘kufuna’ kwa Mulungu timbacenesedwa mwa mphaso ya thupi la Jezu Kristu, kwa muyaya.” (Waheb 10:10) Cakulinga ca Baba kuna Jezu cikhaphatanidzambo basa lakubverana na Umambo, ndipo Jezu adakawonekera kuti acite basa limwero. (Lu 4:43; 17:20, 21) Yahova adabvuma acitawirizambo kuwonekera kwa mwana waceyo, mwa kumudzoza na mzimu wakucena acilewa kuti: ‘Iwepo ndiwe Mwana wangu wakufunidwa, omwe ndimbakomedwa nawe.’—Mar 1:9-11; Lu 3:21-23; Mat 3:13-17.
16-22 SETEMBRO
CUMA CA M’FALA LA MULUNGU | WAHEBEREU 11
“Kufunika kwa Kukhala na Cikhulupiro”
(Wahebereu 11:1) Cikhulupiro ndico cidikhiro cakutsimikizika ca bzinthu bzakudikhiridwa, umboni bwakuwoneka bwa bzinthu caibzo napo mpsakusaya kuwoneka.
Latizani Kuti Muna Cikhulupiro pa Mapiciro ya Yahova
Pa Wahebereu 11:1 pambafotokoza thandauzo la cikhulupiro. (Werengani.) (1) Cikhulupiro ni ‘cidikhiro cakutsimikizika ca bzinthu bzakudikhiridwa.’ Bzinthu bzomwe tinkubzidikhirira bzimbaphatanidza bzinthu bzomwe Mulungu adapicira. Mwa ciratizo, tina citsimikizo cakuti bzinthu bzakuipa bzin’dzamala na kuti pan’dzakhala na dziko lipsa. (2) Cikhulupiro ni ‘umboni bwakuwoneka,’ ayai citsimikizo cakuwoneka, ca ‘bzinthu caibzo napo kuti n’bzakusaya kuwoneka.’ Timbadziwa kuti Yahova Mulungu, Jezu Kristu, anjo na Umambo bwa kudzulu bziripo, napo kuti tikanati kubziwona na maso. (Wahebereu 11:3) Kodi tingalatize tani kuti tinacodi cikhulupiro pa mapiciro ya Mulungu na pa bzinthu bzomwe tingakwanise lini kubziwona? Moyo wathu, bzakulewalewa bzathu na bzomwe timbacita bzimbalatiza kuti tina cikhulupiro.
(Wahebereu 11:6) Ndipo mwakusaya cikhulupiro bzingakwanisike lini kukondwesa Mulungu. Pakuti ali-wense wakufika kwa Mulungu an’funika kukhulupira kuti iye alipodi na kuti ambapereka mabaibai kwa wanthu wakumulinga na mtima wense.
(Wahebereu 11:33-38) Thangwe ra cikhulupiro, iwo adakunda maumambo, adayesedwa wakulungama, adatambira mapiciro, adafunga miromo ya mphondolo, 34 Adathimisa moto, adathawa mphanga, akhali wakutepa koma adapasidwa mphanvu, adakhala wakukhwimika ku nkhondo, adakunda acikunda wa madziko manango. 35 Akazi adatambira anyakufa wawo omwe adamuka ku infa, koma wanthu winango adazunzidwa thangwe akhafuna lini cipulumuso cakucokera ku cakulombolera cinango na cakulinga cakuti agumane cilamuso cabwino. 36 Inde, anango adayezedwa mwa kunyozedwa na kupfumbulidwa, kuposa bzimwebzi anango adamangidwa na maunyolo na kuikhidwa m’kawoko. 37 Adabomedwa na minyala, adayezedwa, adacekedwa, adaphedwa na mphanga, akhambafamba adabvala makanda ya mabira na ya mbuzi, akhambakhala wakusaya, akhambabonera, akhambaboneresiwa; 38 Ndipo dziko likhabverana lini nawo, ndipopa akhambadzungaira m’dambo, m’mapiri, m’mphako na m’madindi ya dziko la pansi.
w16.10 matsa. 17-18 ndi. 10-11
Limbisani Cikhulupiro Canu pa Mapiciro ya Mulungu
Pa Wahebereu msolo 11, mpostolo Paulo adati: ‘Akazi adatambira anyakufa wawo omwe adamuka ku infa, koma amuna winango adazunzidwa thangwe akhafuna lini cipulumuso cakucokera ku cakulombolera cinango na cakulinga cakuti agumane cilamuso cabwino.’ (Wahebereu 11:35) Azinji adapirira mayezo ndipo adakhala wakukhulupirika kwa Mulungu thangwe iwo akhana cikhulupiro cakulimba pa cilamuso comwe Mulungu adawapicira. Iwo akhadziwa kuti kutsogolo, Yahova angadadzawalamusa ndipo angadadzakhala na moyo wamuyaya pa dziko la pansi. Kumbukani bza Nabote na Zakariya. Iwo adabomedwa na minyala mpaka kufa thangwe ra kubvera Mulungu. (1 Wamambo 21:3, 15; 2 Nkhani 24:20, 21) Danyeri adathusidwa m’dindi momwe mukhana mphondolo zanjala ndipo azixamwali wace adathusidwa m’dindi la moto wa mphanvu kwene-kwene. Iwo akhadatsimikiza kufa m’mbuto mwa kuphonyera Yahova. Amunawa akhana cikhulupiro cakulimba kwa Yahova kuti angadawapasa mzimu wace wakucena na kuwathandiza kuti apirire mabvutoyo.—Danyeri 3:16-18, 20, 28; 6:13, 16, 21-23; Wahebereu 11:33, 34.
Apolofeta azinji, ninga Mikeya na Jeremiya, adanyozedwa ayai adaikhidwa m’kawoko. Winango ninga Eliya ‘adafamba uku na uku m’dambo, m’mapiri, m’mphako na m’madindi ya dziko la pansi.’ Wensenewa adapirira mayezo ndipo adapitiriza kukhulupira Mulungu thangwe iwo akhana ‘cidikhiro cakutsimikizika ca bzinthu bzakudikhiridwa.’—Wahebereu 11:1, 36-38; 1 Wamambo 18:13; 22:24-27; Jeremiya 20:1, 2; 28:10, 11; 32:2.
Kufufudza Cuma Cauzimu
(Wahebereu 11:4) Mwa cikhulupiro Abeli adapereka kwa Mulungu nsembe yapadzulu kwene-kwene kuposa Kaini, mwa kucita bzimwebzi adacitiridwa umboni bwakuti akhali wakulungama, pakuti Mulungu adabvuma mphaso zace. Ndipo napo kuti adafa, ankupitiriza kulewalewa mwa cikhulupiro cace.
it-1 tsa. 804 ndi. 5
Cikhulupiro
Bziratizo Bzakale bza Cikhulupiro. Ali wense wa omwe ambacita mbali ya ‘mtambo ukulu wa mboni’ wakugumidwa na Paulo (Waheb 12:1), akhana mathangwe yakubveka kuti akhale na cikhulupiro. Mwa ciratizo, Abeli akhadziwa bza piciro la Mulungu lakulewa bza ‘mbeu’ yomwe ingadadzaphwanya msolo wa ‘nyoka’. Iye akhambawona bziratizo bzapadeca bza kukwanirisika kwa mafala ya polofesiya yomwe Yahova akhadailewa kwa abereki wace m’munda wa Edeni. Kunja kwa Edeni, Adamu na banja lace akhagumana cakudya mwa kumbacita kugoga kaluma, thangwe rakuti nthaka ikhadatembereredwa, ndipo ikhambandomeresa minga na masamba ya minga-minga. Ndipo bzinkuwoneka kuti pinango Abeli akhawona, pomwe Eva akhambakhala na cikhumbo ca kufuna thandizo la mwamuna wace na pomwe Adamu akhambatonga mkazi wace. Mwakusaya kupenukira, akhambabva pomwe mai wace akhambalewa bza kuwawidwa kwace akakhala na mimba. Akhambawonambo akerubi omwe akhawonerera pa msuwo wakuyendera m’zunde la Edeni na ceza ca mphanga zawo. (Ciy 3:14-19, 24) Bzensebzi bzikhapereka ciratizo ‘cakutsimikizika’, comwe cikhapasa Abeli cikhulupiro cakuti pangadadzawoneka kutsudzulidwa kucokera ku ‘mbeu yakupiciridwa.’ Tenepo mwa cikhulupiro, iye ‘adapereka kwa Mulungu nsembe’, ya mtengo wa padzulu kwene-kwene kuposa ya Kaini.—Wahebereu 11:1, 4.
(Wahebereu 11:5) Mwa cikhulupiro, Inoki adafulusidwa kuti aleke kuwona infa, ndipo alibe kudzagumanika pomwe ku mbuto inango iri-yense, thangwe Mulungu akhadamufulusa. Pakuti, pomwe akhanati kufulusidwa, Mulungu akhadamucitira kale umboni bwakuti akhakomedwa naye.
23-29 SETEMBRO
CUMA CA M’FALA LA MULUNGU | WAHEBEREU 12-13
“Malango Yambalatiza Lufoyi la Yahova”
(Wahebereu 12:5) Ndipo imwepo mwayebweratu malango yense yomwe mudapasidwa ninga wana, yakuti: “Mwanangu, leka kunyoza malango yakucokera kwa Yahova ndipo leka kusunama iye akakutsimula;
(Wahebereu 12:6, 7) Pakuti Yahova ambalanga wale omwe iye ambawafuna, ndipo iye ambatcanga ali-wense omwe ambam’tambira ninga mwanace.” 7 Tsono ninga mbali ya cirango canu, imwepo mun’funika kupirira. Mulungu ambakusamalirani ninga wana wace, ndipo ni mwana uponi omwe ambalangidwa lini na babace?
(Wahebereu 12:11) N’cadidi, palibe cirango comwe cimbakondwesa pomwe cinkuperekedwa, koma cimbawawa, tsono patsogolo pace, kwa omwe ambapfunzisidwa naco, cimbabala cisapo ca mtendere, comwe ni cirungamo.
‘Tetekerani Malango Kuti Mukhale Wanzeru’
Kupasidwa malango kumbawawa, koma kusaya kubvera malango ya Mulungu kumbakhala na bzakutewera bzakuwawa kwene-kwene kuposa pomwe tinkulangidwapo. (Wahebereu 12:11) Ciratizo pa nkhaniyi ni Kaini na Mambo Zedekiya. Pomwe Mulungu adazindikira kuti Kaini akhawenga m’bale wace Abeli ndipo akhafuna kumupha, iye adacenjeza Kainiyo kuti: ‘Thangwe ranyi wakalipa kwene-kwene, ndipo thangwe ranyi nkhope yako yagwa? Ukayamba kucita bzabwino, ndin’dzakufuna lini pomwe? Tsono ukaleka kucita bzabwino, pikado idabwithama pa msuwo ndipo inkukukhumba kwene-kwene; kodi un’dzakwanisa kuikunda?’ (Ciyambo 4:6, 7) Tsono Kaini alibe kubvera cenjezo la Yahovalo ndipo adapha m’bale wace, acibonera na bzakutewera bzakuipa bza kusaya kubvera kwaceko kwa moyo wace wense. (Ciyambo 4:11, 12) Bzingadakhala kuti Kaini adabvera Mulungu, bzinthu bzensenebzi bzingadamucitikira lini.
Kufufudza Cuma Cauzimu
(Wahebereu 12:1) Tenepo, pakuti tidazunguliridwa na mtambo ukulu wa mboni, mbatisiyeni cakulemera ciri-cense na pikado yomwe ingatipinge mwakusaya kunesa, ndipo tithamange mwa kupirira mapici yomwe yali patsogolo pathu,
(Wahebereu 13:9) Lekani kutengeka na bzipfunziso bzakusiyana-siyana na bzacilendo; pakuti bziri bwino kuti mtima ulimbisidwe na nkhombo, sikuti na bzakudya. Pakuti womwe wambacita thupo na bzakudyabzo, wambagumana lini nabzo phindu.
w89 15/12 tsa. 22 ndi. 10
Perekani Nsembe Zomwe Zimbakondwesa Yahova
Tenepo, Ahebereu akhafunika kutcenkha ‘kutengeka na bzipfunziso bzakusiyana-siyana na bzacilendo’ bzacijuda. (Wagalata 5:1-6) Akhafunika lini kutengeka na bzipfunziso bzimwebzo, koma ‘mwa nsisi za Mulungu, thangwe ni kokha na bzimwebzi pomwe mtima ungalimbisidwe’ kupitiriza kukhala m’cadidi. Mwa ciratizo winango adatsutsa pakulewa bza nkhani za bzakudya na nsembe, thangwe Paulo akhadalewa kuti ‘mtima wawo ulibe kulimbisidwa ‘na bzakudya, bzomwe iwo adabzitewera bziribe kuwaphindulisa.’ Mapindu ya uzimu yambabwera thangwe ra kubzipereka kwaumulungu na kutenda ,sikuti mwakukhala na thupo lakunyanyira pa nkhani ya cakudya na kukoya nsiku zinango, ndipombo nsembe ya Kristu idacitisa kuti nsembe za Alevi ziyime kuphata basa.—Wahebereu 9:9-14; 10:5-10.
30 SETEMBRO–6 OUTUBRO
CUMA CA M’FALA LA MULUNGU | TIYAGO 1-2
“Bzinthu Bzomwe Bzimbatsogolera ku Pikado na Infa”
(Tiyago 1:14) Koma Munthu ali-wense ambayezedwa thangwe ra kupumpsidwa na cikhumbo cace.
(Tiyago 1:15) Ndipo cikhumboco cikakula, cimbabala pikado. Ndipo pikadoyo ikacitika, imbabweresa infa.
Kufufudza Cuma Cauzimu
(Tiyago 1:17) Mphaso iri-yense yabwino na yakulungamiratu imbacokera kudzulu, pakuti imbabuluka kucokera kwa Baba wa ceza ca kudzulu, ndipo iye ambacinja lini ninga momwe umbacitira mthunzi.
it-2 matsa. 253-254
Ceza
Yahova ni ‘Baba wa ceza ca kudzulu.’ (Tiy 1:17) Iye ni ‘mpasi sikuti kokha wa dzuwa lomwe limbatipasa ceza masikati, ayai mpasi wa malamulo yomwe yambalamula mwezi na nyenyezi bzomwe bzimbapereka ceza usiku’ (Jer 31:35), koma iye ni nsansa ya ceza cense cauzimu. (2Wak 4:6) Malamulo, mitemo na fala lace ni ceza kwa wale omwe ambabvuma kutsogoleredwa nabzo. (Psal 43:3; 119:105; Mim 6:23; Zai 51:4) Nyakuimba psalymo adalewa: ‘Na ceza cakucokera kwa imwe, ifepano tingawone ceza.’ (Psal 36:9; yezezerani na Psalymo 27:1; 43:3.) Ninga momwe ceza ca dzuwa cimbapitirizira kubvunika mpaka ‘kunja kutacena’, tenepombo cadidi ca anyakulungama comwe cimbabvunikidwa na cidziwiso ca Mulungu, cimbabveseseka na kupita kwa nthawe. (Mim 4:18) Kutsogoleredwa na mitemo yakukhazikisidwa na Yahova kumbathandauza kufamba mu ceza cace. (Zai 2:3-5) Ku mbali inango, penu munthu ambawona bzinthu mu njira yakuphonyeka ayai na makumbukidwe yakuphonyeka, iye ali mu mdima wauzimu. Mwakubverana na bzomwe Jezu adalewa: ‘Tsono, diso lako likakhala lakuipa, thupi lako lense lin’dzacita mdima. Koma penu mbvuniko omwe uli mwa iwe ni mdima, ndiye kuti m’dimayo ngukulisa’!—Mat 6:23; yezezerani na Bzakutonga 15:9; 28:54-57; Mimwani 28:22; 2Pe 2:14.
(Tiyago 2:8) Penu imwepo munkuteweza lamulo laumambo lomwe limbati: “Ufune mwanzako ninga momwe umbabzifunira iwe wekha,” ninga momwe cinembo cimbalewera, munkucita bwino kwene-kwene.
it-2 tsa. 222 ndi. 4
Cakutonga
‘Lamulo la Umambo’ Pa malamulo yense yomwe yambaphatisidwa basa pa kutonga wanthu, ‘lamulo la mambo’ lina mphanvu ibodzi-bodzi ninga yomwe mambo angakhale nayo pakati pa wanthu. (Tiy 2:8) Nsansa ya mpangano wa Cakutonga ikhali lufoyi; ndipo ‘Ufune mwanzako ninga momwe umbabzifunira iwe wekha’ (lamulo la umambo) likhali lamulo laciwiri pa malamulo yense yomwe Cakutonga pabodzi na Apolofeta akhathemba. (Mat 22:37-40) Napo Akristau ali lini pomwe pansi pa mpangano wa Cakutonga, koma ali pansi pa lamulo la Mambo Yahova, na Mwana wace, Mambo Jezu Kristu, mwakubverana na mpangano upsa.