Mwe Bakilumyana—Ngimba Mukuya Pakubomba Isyafiki Pabumi Bwinu?

1. Ngimba ndamyo yiliku inywamu iyi Yoashi, Uziya na Yosiya balyaghene nayo?

NGIMBA mwabaghile ukwipilika bulebule linga mwalimikiwe ukuya mwalafyale wa bandu ba Kyala pakabalilo aka mwali wakilumyana. Ngimba mwayagha pakughabombela bulebule amaka ghinu? Ibaibolo likutubula isya bakilumyana bamo aba balimikiwe ukuya banyafyale ba Yuda. Mwakifwanikisyo, Yoashi ali nifyinja 7, Uziya fyali 16, kangi Yosiya fyali 8. Imbombo iyi yibaghile ukuti yalingafu fiyo kumyabo. Nalinga ukuti imbombo iyi yikali mbepe, loli Yehova na bandu abangi babatulile ukuti babombeghe ifindu fingi ifinunu.

2. Nongwa yafiki kwakulondiwa ukumanyila isya Yoashi, Uziya na Yosiya?

² Tukaya banyafyale, loli tubaghile ukumanyilako nyingi pa isi abombile Yoashi, Uziya na Yosiya. Tukumanyilako ifindu ifinunu ifi babombile na ifi basobile. Kubandu aba tukuya pakumanyilako inongwa iyi tukulondiwa ukusala kanunu abamanyani, ukukindilila ukuya bakwiyisya nukukindilila ukundonda Yehova.

TUSALEGHE ABAMANYANI ABANUNU

3. Ngimba Yehoyada alintulile bulebule Umwalafyale Yoashi ukuti asaleghe mwamahala ifindu?

³ Munkongeghe Yoashi pankhani yakusala mwamahala ifindu. Pakabalilo aka Yoashi ali mwana, tata wake afwile kangi Umputi Unkulumba Yehoyada ammanyisyagha isya Yehova. Yoashi ali namahala panongwa yakuti akongagha ubulongosi ubu Yehoyada ampagha. Panongwa ya isi Yehoyada abombagha, Yoashi asalile ukumbombela Yehova nukubatula abandu ukuti bope bambombeleghe. Kangi Yoashi atendekisye itempile lya Yehova.​—2 Syambu. 24:1, 2, 4, 13, 14.

4. Ngimba tukusayiwa bulebule linga tusighanile nukupilikila indaghilo sya Yehova? (Isya Mbupingamu 2:1, 10-12)

⁴ Linga umpapi winu pamo umundu yumo ikubamanyisya ukuti munganeghe Yehova nukukonga ifundo syake, kokuti ikubapa ikyabupe ikyapadela fiyo. (Belenga Isya Mbupingamu 2:1, 10-12.) Abapapi binu babaghile ukubamanyisya munjila nyingi. Inong’onela muno tata wamulumbu Katya alintulile ukusala mwamahala ifindu. Isiku lililyosa linga tata wake ikuntwala kusukulu, ayobesaniagha nawe isi sili mukabuku akakumanyila amalemba isiku ni siku. Katya atile “Isi twayobesaniagha, syandulagha ukumalana nindamyo isya isiku ilyo.” Abapapi binu babaghile ukubapa indaghilo isi sikukolelana nifundo sya mu Baibolo, loli mubaghile ukuketa ukuti indaghilo isi sitikubapa ubwabuke ubwakubomba ifindu ifi mufighanile. Ngimba findu fiki fibaghile ukubatula ukuti mubapilikileghe? Umulumbu Anastasia ikukumbukila ukuti abapapi bake bayagha nakabalilo akakundingania inongwa iyi bampelagha indaghilo simo. Umwene atile, “Isi syalindulile ukumanya ukuti abene bakambagha indaghilo isi ukuti bandongosyeghe loli ukuti bamfighilile panongwa yakuti balinganile.”

5. Ngimba ifi mukubomba fibaghile ukubapalamasya bulebule abapapi binu na Yehova? (Isya Mbupingamu 22:6; 23:15, 24, 25)

⁵ Abapapi binu bikuya pakuhoboka fiyo linga mukupilikila ubulongosi ubwa mu Baibolo ubu bikubapa. Loli ukukinda fyosa, Kyala ikuya pakuhoboka fiyo kangi mukuya pakuya nawe pabumanyani ubwamaka. (Belenga Isya Mbupingamu 22:6; 23:15, 24, 25.) Ifi fyo fifukwa ifinunu ifyakuti munkongeghe Yoashi pakabalilo aka ali wakilumyana.

6. Bo Yehoyada afwile, ngimba Yoashi apilikilagha ubulongosi bwa banani, kangi ifyakukongapo fyake fyali fyo filiku? (2 Syambukulu 24:17, 18)

⁶ Mumanyileghe ukufuma ku findu ifibibi ifi Yoashi abombile. Bo Yehoyada afwile, Yoashi alyandile ukwangala nabamanyani ababibi. (Belenga 2 Syambukulu 24:17, 18.) Umwene apilikile ubulongosi ubwakufuma ku bakulumba ba ku Yuda aba bakalinganile Yehova. Yoashi alondiwagha ukwepuka ku bamanyani aba panongwa yakuti babombagha ifindu ifibibi. (Mbu. 1:10) Mmalo mwake, umwene apilikile ubulongosi bwabo ububibi. Loli bo untani wake Zekaria ikughela ukumpa ubulongosi, Yoashi alingoghile. (2 Syambu. 24:20, 21; Mat. 23:35) Ifi fyali fibibi kangi bwali bukonyofu fiyo. Pakwanda Yoashi abombagha kanunu ifindu pabumi bwake. Loli syakitima ukuti alipelile ukuya wakususya kangi nngoghi. Pabumalilo umwene aghoghiwe nababombi bake. (2 Syambu. 24:​22-25) Inong’onela muno ubumi bwake bwayagha pakuyila linga akindililagha ukumpilikila Yehova na bandu aba balinganile. Ngimba mukumanyilako isyafiki kukifwanikisyo iki?

7. Ngimba bo banani aba babaghile ukuya bamanyani binu? (Keta kangi ikithuzi.)

⁷ Isi tukumanyilako ukufuma ku findu ifibibi ifi Yoashi abombile syo syakuti tukulondiwa ukusala abamanyani aba banganile Yehova kangi bikulonda ukunhobosya. Abamanyani aba bikuya pakututula ukuti tubombeghe ifindu ifinunu. Tubaghile ukuya pabumanyani nabakusi pamo abanandi. Tukumbukeghe ukuti, Yoashi ali nnandi fiyo ukukinda ummanyani wake Yehoyada. Pankhani iyakusala abamanyani, mwilalusyeghe ukuti: ‘Ngimba bikundula ukukasya ulwitiko lwangu mwa Yehova? Ngimba bikungasya ukukonga ifundo isyabugholofu isya Kyala? Ngimba bikuyoba isya Yehova nubwanaloli ubwa mu Baibolo ubu bwakulondiwa fiyo? Ngimba bikukonga ifundo isyabugholofu isya Kyala? Ngimba bikumba ubulongosi linga ngulondiwa?’ (Mbu. 27:5, 6, 17) Bwanaloli ukuti, linga abamanyani binu bakangana Yehova, mutikulondiwa ukuya nabo pabumanyani. Loli linga banganile Yehova, utubalilo tosa babaghile ukubatula.​—Mbu. 13:20.

8. Linga tukubombela amalo aghakwangalilapo agha pa intaneti, ngimba tukulondiwa ukwinong’onela isyafiki?

⁸ Amalo aghakwangalilapo agha pa intaneti yo njila yimo iyi tukuyobesania na ba mumbumba kangi nabamanyani bitu. Loli bingi bikubombela injila iyi ukuti babahobosyeghe abandu, babanangisyeghe ifithuzi pamo amavidiyo gha findu ifi bulile pamo babombile. Linga mukubombela amalo aghakwangalilapo agha pa intaneti, mwilalusyeghe ukuti: ‘Ngimba ubwighane bwangu bo bwakuti mbakope abangi? Ngimba ngulonda ukubanangisya ifindu ifinunu pamo ngulonda ukuti bambaleghe? Ngimba ngwitikisya ukuti abangi basofanie aminong’ono, ifyakuyoba pamo ifyakubomba fyangu?’ Unkamu Nathan Knorr, uyu ali Nkabughatila Kakulongosya, ayobile ubulongosi ubu: “Komma ukubomba ifindu ukuti mubahobosyeghe abandu. Linga mukubomba isi, mutikuya pakunhobosya umundu aliwesa. Munhobosyeghe Yehova nukubahobosya bosa aba banganile umwene.”

TUKULONDIWA UKUKINDILILA UKUYA BAKWIYISYA

9. Ngimba Yehova alintulile Uziya ukubomba isyafiki? (2 Syambukulu 26:1-5)

⁹ Munkongeghe Uziya pankhani yakusala mwamahala ifindu. Pakuya wakilumyana, Umwalafyale Uziya ali wakwiyisya. Umwene amanyile “ubutila Kyala.” Kangi alimbombile Yehova kwa fyinja ifyakufwana 68 kangi asayiwe fiyo. (Belenga 2 Syambukulu 26:1-5.) Uziya abatolile abalughu abafikolo fingi kangi aketisye ukuti akaya ka Yerusalemu kafighililiwe. (2 Syambu. 26:6-15) Kisita kukayika, Uziya ali walusekelo fiyo panongwa yakuti Kyala alintulile ukubomba ifindu fingi.​—Ndumbi. 3:12, 13.

10. Ngimba findu fiki fyabombiwe kwa Uziya?

¹⁰ Mumanyileghe ukufuma ku findu ifibibi ifi Uziya abombile. Umwalafyale Uziya abafimbilisyagha abandu ukuti bakongeghe ubulongosi bwake. Isi syampangisyagha ukuti abombeghe kilikyosa iki ikulonda. Isiku limo Uziya alingile mu tempile lya Yehova ukuti akokye ifyakufukisya pakighemo, loli ubu bukali budindo bwa banyafyale ukubomba isi. (2 Syambu. 26:16-18) Umputi Unkulumba Azariya alimpele ubulongosi loli Uziya akalele fiyo. Syakitima ukuti Uziya akakindilile ukuya nsubiliwa kangi Yehova alimfundile nimbungo ya bukoma. (2 Syambu. 26:19-21) Ifindu fyayagha pakumwendela kanunu fiyo pabumi bwake linga akindililagha ukuya wakwiyisya.

11. Ngimba findu fiki fibaghile ukututula ukukindilila ukuya bakwiyisya? (Keta kangi ikithuzi.)

¹¹ Bo Uziya apeliwe amaka, alekile ukunndaghisya Yehova pa findu ifinunu ifi alimbombile. Ngimba tukumanyilako isyafiki? Tukumbukeghe ukuti yo Yehova uyu ikutupa ifindu fyosa ifinunu ifi fikutupangisya ukuti tuhobokeghe pabumi bwitu napabubombeli bwitu. Mmalo mwakwitufya panongwa ya isi tufwanisye ukubomba, tukulondiwa ukunndaghisya Yehova.b (1 Kor. 4:7) Mwakwiyisya, tukulondiwa ukumanya ukuti tuli bandu basitabugholofu kangi tukulondiwa ulufundo. Unkamu uyu ali nifyinja 60 atile: “Mmanyile ukuti ningiketagha ukuya wakulondiwa fiyo. Linga nambilile ulufundo pa findu ifibibi ifi mbombile, ngughelaghela ukuchenja nukukindilila ukunhobosya Yehova.” Linga tukumpilikila Yehova nukukindilila ukuya bakwiyisya, tukuya pakuya balusekelo fiyo pabumi bwitu.​—Mbu. 22:4.

TUKINDILILEGHE UKUSEGHELELA KWA YEHOVA

12. Ngimba Yosiya amanyile bulebule isya Yehova bo wakilumyana? (2 Syambukulu 34:1-3)

¹² Munkongeghe Yosiya pankhani yakusala mwamahala ifindu. Yosiya ali wakilumyana pakabalilo aka alyandile ukumanyila isya Yehova. Umwene alondagha ukumanyila isya Yehova nukubomba ubwighane bwake. Loli kukali kupepe ukubomba ifindu pakuya mwalafyale wakilumyana. Umwene alondiwagha ukubombapo simo ukuti aghomokesyepo ukwiputa kwa bwanaloli panongwa yakuti abandu bingi biputagha ku bakyala babutungulu. Kangi syo isi abombile. Bo Yosiya akali ukufwanisya ifyinja 20, alyandile ukusosyapo ukwiputa kwabutungulu mu Yuda.​—Belenga 2 Syambukulu 34:1-3.

13. Ngimba ukwiyipa kwa Yehova kukubatula bulebule?

¹³ Nalinga ukuti muli wakilumyana, mubaghile ukunkonga Yosiya mwakumanyila isya Yehova nukundaghisya utuyilo twake. Linga mukubomba isi, mukuya pakwiyipa kumyake. Ngimba isi sikuya pakupalamasya bulebule ubumi bwinu? Luke, uyu alyosiwe bo ali nifyinja 14, atile, “Ukwanda lino, nguya pakwiyipagha fiyo ukumbombela Yehova pabumi bwangu nukughelaghela ukunhobosya.” (Mar. 12:30) Nanumwe mukuya pakusayiwa fiyo linga muli nubwighane ubwakufwana itolo.

14. Yoba ififwanikisyo ifya muno abakilumyana bamo bikunkongela Umwalafyale Yosiya.

¹⁴ Ngimba ndamyo siliku isi mubaghile ukwaghana nasyo pakuya mbombi wa Yehova uwakilumyana? Johan, uyu alyosiwe bo ali nifyinja 12, ayobilepo isyakufwana nabinake aba amanyilagha nabo isukulu bo bikumfimbilisya ukuti akweseghe ingambo. Ukuti aghaghe amaka aghakukana ukubomba isi, Johan akumbukile ukuti ukukwesa ingambo kubaghile ukonanga ubumi nubumanyani bwake na Yehova. Rachel, uyu alyosiwe bo ali nifyinja 14, alingenie isi syalintulile ukuti alimbane nindamyo isi aghanagha nasyo kusukulu. Umwene atile: “Naghelaghelagha ukuketa ukukolelana kwa findu ifi nafiketagha nifundo sya mu Baibolo. Mwakifwanikisyo, linga tukumanyila history ngukumbuka inkhani sya mu Baibolo pamo ubusololi. Pamo utubalilo tumo linga nguyobesania numwinangu yumo kusukulu, ngwinong’onela isya ilemba ili mbaghile ukumbelengela.” Indamyo isi mukwaghana nasyo sibaghile ukukindana na isi Umwalafyale Yosiya alyaghene nasyo loli mubaghile ukuya bamahala kangi basubiliwa bo muno ayilile. Ukulimbana nindamyo isi pakuya wakilumyana kukuya pakubatula ukwitendekesya indamyo isi mwisakwaghana nasyo nkyeni.

15. Ngimba findu fiki fyalintulile Yosiya ukuti ambombeleghe Yehova mbusubiliwa? (2 Syambukulu 34:14, 18-21)

¹⁵ Pakabalilo aka ali nifyinja 26, Umwalafyale Yosiya alyandile ukutendekesya itempile. Bo imbombo iyi yikubombiwa, “buku wa ndaghilo sya Yehova isi Kyala, abapelile abandu mwa Mose” alyaghiwe. Bo apilike isi syabelengiwe mwa buku uyu, mwanakalinga umwalafyale achenjile ifindu ukuti apilikile isi syalembiwemo. (Belenga 2 Syambukulu 34:14, 18-21.) Ngimba mukubelenga Ibaibolo akabalilo kosa? Linga mukughelaghela ukubelenga, ngimba mukuhoboka? Ngimba mukulemba amavesi agha ghabaghile ukubatula pamwibene? Luke, uyu tunjobile pakwanda, ikulemba ifundo isyakukasya isi asyaghile. Linga mukubomba bo ulu, sibaghile ukubatula ukuti mukumbukileghe amalemba gha mu Baibolo pamo ifundo isi musyaghile. Linga musighanile ifundo sya mu Baibolo, mukuya pakughelaghela ukwiyipa ukuti mumbombeleghe Yehova. Mwakufwana itolo nu Mwalafyale Yosiya, nanumwe Amasyu gha Kyala ghikuya pakubatula.

16. Nongwa yafiki Yosiya abombile ubutulanongwa ubunywamu kangi tukumanyilapo isyafiki?

¹⁶ Mumanyileghe ukufuma ku findu ifibibi ifi Yosiya abombile. Bo Yosiya ali nifyinja 39, abombile ifindu ifibibi ifi fyapangisye ukuti afwe. Umwene isubilagha mwene mmalo mwakusuma ubulongosi kwa Yehova. (2 Syambu. 35:​20-25) Isi tukumanyilapo. Kali tuli bakangale pamo tumanyile Ibaibolo kwa kabalilo akatali, tukulondiwa ukukindilila ukumanyila nyingi isyakufwana na Yehova. Isi sikongelelapo ukusuma ubulongosi kwa Yehova akabalilo kosa, ukumanyila Amasyu ghake, nukupilikila ubulongosi ubwakufuma ku Bakristu abakusi mwambepo. Isi sikuya pakututula ukuti tungabombagha ifindu ifibibi nukukindilila ukuya balusekelo.​—Yak. 1:25.

MWE BAKILUMYANA—MUBAGHILE UKUYA NUBUMI UBWAKUHOBOSYA

17. Ngimba fundo siliku isyakukasya isi tumanyile ukufuma ku banyafyale batatu aba ku Yuda?

¹⁷ Filipo ifindu fingi ifyakuhobosya ifi mubaghile ukubomba pakuya bakilumyana. Inkhani ya Yoashi, Uziya na Yosiya sikunangisya ukuti abakilumyana babaghile ukusala mwamahala ifyakubomba nukunhobosya Yehova pabumi bwabo. Bwanaloli ukuti, tukabaghila ukughulila ukuti fyosa fikuya pakwenda kanunu bo muno tuketile. Loli tubaghile ukukonga ifindu ifinunu ifi abanyafyale aba babombagha nukuleka ukubomba ifindu ifibibi ifi babombile. Ukufuma apo, tukuya pakuya balusekelo pabumi bwitu.

18. Ngimba fifwanikisyo filiku ifya Mmalemba ifi fikunangisya ukuti mubaghile ukuya balusekelo pabumi bwinu? (Keta kangi ikithuzi.)

¹⁸ Mu Baibolo mukwaghiwa inkhani nyingi isya bakilumyana aba bali pabumanyani na Yehova kangi bahobokagha pabumi bwabo. Yumo mwabakilumyana aba yo Davidi. Bo wakilumyana, umwene amwiputagha Kyala kangi bo akabalilo kakindilepo alisile ukuya mwalafyale unsubiliwa fiyo. Loli akabalilo kamo, umwene abombile ubutulanongwa ubunywamu loli Kyala anketagha Davidi ukuti ali nsubiliwa. (1 Banyaf. 3:6; 9:4, 5; 14:8) Bo mukumanyila inkhani ya Davidi, ikifwanikisyo kyake kikuya pakubakasya ukuti mumbombeleghe Yehova mbusubiliwa. Pamo mubaghile ukumanyila nyingi isyakufwana na Marko pamo Timoti. Mukuya pakuketa ukuti abene balimbombile Yehova ukufuma pabukeke kangi bakindilile ukumbombela mbusubiliwa. Isi syanhobosyagha fiyo Yehova kangi bope bahobokagha.

19. Ngimba mukuya pakubomba isyafiki pabumi bwinu?

¹⁹ Muno mukubombela ifindu lino sikuya pakupalamasya muno ubumi bwinu bwisakuyila nkyeni. Linga mukunsubila Yehova ukukinda ukwisubila mwibene, umwene ikuya pakubatula ukuti musaleghe ifindu mwamahala. (Mbu. 20:24) Mukuya pakuya balusekelo fiyo pabumi bwinu. Mukumbukeghe ukuti, Yehova ikundaghisya fiyo isi mukumbombela. Kikayapo ikindu ikyakuhobosya fiyo iki mubaghile ukubomba pabumi bwinu ukukinda ukumbombela Tata winu wakumwanya, Yehova.