KƐ̄ KPOOGE pio Watchtower ONLINE
Watchtower
KƐ̄ KPOOGE PIO KPA ONLINE
Khana
  • BAIBOL
  • KPA
  • MEETINGS
  • mwbr18 Lop le Eziī Enɔɔ̄ naɛsī 1-8
  • Kɛ̄ pya ue ale bu Kpa Enɔānu I Tɔɔ̄dum Pya Nɛɛ Kraist Le I Tam Zue Ue lu esu aā

No video available for this selection.

Sorry, there was an error loading the video.

  • Kɛ̄ pya ue ale bu Kpa Enɔānu I Tɔɔ̄dum Pya Nɛɛ Kraist Le I Tam Zue Ue lu esu aā
  • Kɛ̄ Pya Ue Ale Bu Kpa Enɔānu I Tɔɔ̄dum Pya Nɛɛ Kraist Le I Tam Zue Ue Lu Esu Aā—2018
  • Gbagbara ekobee ue
  • LOP LE EZIĪ ENƆƆ̄ 5-11
  • LOP LE EZIĪ ENƆƆ̄ 12-18
  • LOP LE EZIĪ ENƆƆ̄ 19-25
  • LOP LE EZIĪ ENƆƆ̄ 26– LOP LE BAƐ ENƆƆ̄ 2
Kɛ̄ Pya Ue Ale Bu Kpa Enɔānu I Tɔɔ̄dum Pya Nɛɛ Kraist Le I Tam Zue Ue Lu Esu Aā—2018
mwbr18 Lop le Eziī Enɔɔ̄ naɛsī 1-8

Kɛ̄ pya ue ale bu Kpa Enɔānu I Tɔɔ̄dum Pya Nɛɛ Kraist Le I Tam Zue Ue lu esu aā

LOP LE EZIĪ ENƆƆ̄ 5-11

(Jɔn 21:​1-3) Sɔ̄ pya lo nu ama etɛ̄na Jizɔs bee sinagekɛ̄ siā ye loo nɛ pya a wee ye nyɔɔnɛ dumɛ loo Gbɛnɛ Pɛnɛ Taibirias; sa siā ye loo doo wo ama. 2 Saimon Pita, Tɔmas a lu ekue Nwī-maɛ̄-baɛ, Nataniel nɛɛ Kena bu Galili, miɔŋɔ Zɛbidi, le baɛ dɔɔ̄na pya a wee ye nyɔɔnɛ dumɛ bee gbaa bɔŋana aba dɔ. 3 Saimon Pita kɔ wa nɛ, “Mda gaa le kii wee fɛ bari.” Ba kɔ ye nɛ, “I nyɔɔnɛ a.” Ba aa sa yii bu fah; mɛ lo uunɛ a ba naa aa lɔgɔ nu.

(Jɔn 21:​4-14) Mɛ bagara lɔɔrɛ, Jizɔs bee yira nu egā pɛnɛ a; kɛ̄ a le doo pya a wee ye nyɔɔnɛ dumɛ naa suā kɔmɛ ɛɛ Jizɔs. 5 Nyɔɔwo Jizɔs kɔ wa nɛ “Gbomiɔŋɔ, bui ɛrɛge nu edeanu ni?” Ba ture ye nɛ, “Eeye.”! 6 A kɔ wa nɛ, “Top gbɔ̄ bara bale loo fah e bui gaa egbī muɛ̄.” Nyɔɔwo ba top, e ba naa dap zuura lɛɛ anyaawo, nyɔɔbee kɛ̄ bari a bee kuīkpo doo. 7 Nyɔɔwo lo nɛɛ a wee nyɔɔnɛ dumɛ Jizɔs, nɛɛ Jizɔs wereloo, kɔ nɛ Pita, “Ɛɛ Nɛɛ-a-i-ɛrɛ!” Sɔ̄ Saimɔn Pita edaā kɔmɛ ɛɛ Nɛɛ-a-i-ɛrɛ, a su ye gbɛnɛ bɛloo yaa loo, nyɔnɛbee a bee kiātɛ̄ loo tam, sa pɛɛ yii bu gbɛnɛ pɛnɛ. 8 Mɛ pya elua nɛɛ a wee ye nyɔɔnɛ dumɛ bee le bu fah, zuura gbɔ̄ bari le mma bu, nyɔnɛbee ba naa bee le kɛ̄ a binia loo nyɔuwe, mɛ a bee luge lop tup cubit aāloo uwe. 9 Nyɔɔwo sɔ̄ ba e ina nyɔuwe, ba muɛ̄ miā ko dɛm a kɛ̄ ama lo bari le dɛɛ̄, le fituru. 10 Jizɔs kɔ wa nɛ, “Suaa pio bari bui e’aara anyaawo nua.” 11 Nyɔɔwo Saimon Pita yii bu fah sa zuura gbɔ̄ kuma loo uwe, gbɛnɛ bari le mma bu, ɛrɛba tup le lop le taa; e kere sɔ̄ ba kuīkpo a, gbɔ̄ a naa bee baara. 12 Jizɔs kɔ wa nɛ, “Luaa wee de nuede lɔɔrɛ.” Mɛ lɔgɔ aba a wee ye nyɔɔnɛ dumɛ naa bee ɛrɛ e’aga dɛɛ̄ loo ebip ye, “Olo mɛɛ̄?” Nyɔnɛbee ba bee suā kɔmɛ ɛɛ Nɛɛ-a-i-ɛrɛ. 13 Jizɔs lu sa su fituru a, sa wa nɛ, le bari bu aba sīdee a. 14 Alɛ ama na lo eree taa sɔ̄ Jizɔs bee siā ye loo nɛ pya a wee ye nyɔɔnɛ dumɛ sɔ̄ a bee aakɛ̄ loo pya a e’ua.

(Jɔn 21:​15-19) Nyɔɔwo sɔ̄ ba edea nuede lɔɔrɛ sah, Jizɔs kɔ nɛ Saimon Pita, “Saimon, nwiī Jɔn, o were mɛ ge loo ee pya elua ama ni?” A kɔ ye nɛ, “Ii, Nɛɛ-a-i-ɛrɛ; o suā kɔmɛ m were a loo.” A kɔ ye nɛ, Nɛ nuede na miɔŋɔ naana.” 16 A kɔ ye nɛ lo eree baɛ sɔ̄, “Saimon, nwiī Jɔn, o were mɛ ge loo?” A kɔ ye nɛ, “Ii, Nɛɛ-a-i-ɛrɛ; o suā kɔmɛ m were a loo.” A kɔ ye nɛ, “Ɛp na gbo naana pee.” 17 A kɔ ye nɛ lo eree taa sɔ̄, “Saimon, nwiī Jɔn, o were mɛ ge loo ni?” A kiɛ̄ Pita nyɔnɛbee a kɔ ye nɛ lo eree taa sɔ̄, “o were mɛ ge loo ni?” E a kɔ ye nɛ, “Nɛɛ-a-i-ɛrɛ, o suā dɛ̄dɛɛ̄ nu, o suā kɔmɛ m were a loo.” Jizɔs kɔ ye nɛ, “Nɛ nuede na gbo naana pee.  18 Kaka, kaka, m kɔ a nɛ, sɔ̄ o bee le zuguru, olo bee sima nu kɛ̄tɛ̄ a, sa kiā ɛrɛgeba kɛ̄ o gbī; mɛ sɔ̄ o e’ana, o gaa le niina baɛ bah a, sa dɔɔ̄na nɛɛ esim a nu kɛ̄tɛ̄ sa a su kuma kɛ̄ le oo gbī ekii.” 19  (A bee kɔ lo ba ama loo etɔgɛ dua luh a enɛa ka Bari.) E sɔ̄ a ekɔa pya lo ba ama sah, a kɔ ye nɛ, “Nyɔɔnɛ mɛ.”

nwtsty nu esu nɔā nu nyɔɔ Jɔn 21:​15, 17

Jizɔs kɔ nɛ Saimon Pita: Jizɔs le Pita bee kɔnia ue ama nwīgbagbara sɔ̄ aā sɔ̄ Pita e’ana Jizɔs sah. Jizɔs bee bip ebip Pita taa sɔ̄ lo esuā nu a ye kɛɛrɛ kumaloo, mmɛ kɛ̄ “a kiɛ̄ Pita.” (Jɔn 21:17) E’ɛma Jɔn a lu e ɛm bu kpa Jɔn 21:​15-17 su baɛ bee ue Grik a kura: a·ga·paʹo, a lu ekue wereloo, le phi·leʹo, a lu ekue ɛrɛ wereloo kɔā ue. Baɛ sɔ̄ Jizɔs bee bip Pita kɔ: “O were mɛ ge loo ni?” Baɛ sɔ̄ ama Pita bee su e’aga muɛ̄ aŋana kɔ a “wereloo” Jizɔs. Bu kpɛdumɛ, Jizɔs bee bip kɔ: “o were mɛ ge loo ni?” Pita bee sikɛ̄ agara kɔ a weree ye loo. Ziī ziī sɔ̄ ama Pita bee tɔgɛ kɔ a weree ye loo, Jizɔs bee baatɛ̄ kɔ wereloo ama a zū Pita kɔ a nɛ nuede bu edɔɔ̄ pya a wee nyɔɔnɛ dumɛ Jizɔs sa wa “ɛp” leere, lo a lu ekɔ nu wa kumaloo akɛāma doodoo naana pee, ale “gbo naana.” (Jɔn 21:​16, 17; 1 Pit 5:​1-3) Jizɔs bee lɛɛbaloo kɔ Pita a tɔgɛ wereloo a ye ɛrɛ kumaloo taa sɔ̄ lɛɛ a nɛ ye tam lo ekuūdɛɛ̄loo ye gbo naana. Bu lo sīdee, Jizɔs tɔgɛ kɔ e aaraeloo nɛ Pita sɔ̄ a bee ye ana taa sɔ̄ a.

o were mɛ ge loo ee pya elua ama ni?: dap lu edābeeloo etaā ue a kɔ, “ee pya lo ba ama” bu nu a eeloo ziī sīdee. Pio pya enɔā kpa wee kɔ alu “o werege mɛ loo ee kɛ̄ o wereloo pya dɔɔ̄na nɛɛ a wee mɛ nyɔɔnɛ dumɛ doo ni?” ale “o werege mɛ loo ee kɛ̄ pya dɔɔ̄na nɛɛ a wee mɛ nyɔɔnɛ dumɛ mɛ wereloo doo ni?” Kɛādoo, nu a kura na “o werege mɛ loo ee pya lo nu ama ni?” lo a le bari ba bee muɛ̄ a, ale wa tam fɛ bari. Nyɔɔwo, bee kɔ nu lo dɔ kpa kaɛ gaa kɔ na: ‘O werege mɛ loo ee gbī nu bu namloo ale zɔ ni? Lo a le wo, nɛ nuede na gbo naana.’ Lo ebip bee kiiloo nu a bee sira loo Pita sɔ̄ a kii a dumɛ. Kere Pita bee le yɛɛ tuatua pya a wee nyɔɔnɛ dumɛ Jizɔs (Jɔn 1:​35-42), naa bee lɛɛbaloo dɛ̄dɛɛ̄ nu sa bialoo enyɔɔnɛ dumɛ Jizɔs. Taāwo, a bee obia kii wee fɛ bari. Sɔ̄ pio enɔɔ̄ etɛ̄na, Jizɔs bee sikɛ̄ kue Pita lɛɛ loo ye gbora a bee ye kuī loo gbɛnɛ a kɔ ‘a lu nɛɛ aa nɛɛ.’ (Mat 4:​18-20; Luk 5:​1-11) Dɔɔ̄na, kere dɛɛ̄ sɔ̄ aā sɔ̄ Jizɔs u sah, Pita bee kɔ a gaa kiie wee fɛ bari, e pya dɔɔ̄na nɛɛ lɛɛratam bee ye nyɔɔnɛ. (Jɔn 21:​2, 3) Nyɔɔwo a bee kɔ bu dɔ ama Jizɔs gaa gbī edoo kɔ Pita a dābeeloo kɔ alu ebɛɛ̄ kɔ a biaɛfii nyɔɔ nu edoo: Ekɔ e su tam fɛ bari nua tuatua nu bu ye dum, doodoo lo a bee ye le kɛ̄ sī lo sɔ̄ a? sɛh esuge tam nɛ nuede bu edɔɔ̄ gbo naana lo a le pya a wee nyɔɔnɛ dumɛ Jizɔs nua tuatua ni?​—Jɔn 21:​4-8.

lo eree taa sɔ̄: Pita ebee ana Nɛɛ-a-ye-ɛrɛ taa sɔ̄; nyaawo Jizɔs nɛ ye dee kɔ a kɔ taɛ nu a lu ye ekɛɛrɛ taa sɔ̄. Sɔ̄ Pita bee doo wo, Jizɔs bee ye kɔ nɛ kɔ a tɔgɛ lo wereloo le fɛgɛ dogo tɛ̄maloo esu sitam nɛ Bari nua tuatua loo dɛ̄dɛɛ̄ nu. Pita le pya dɔɔ̄na wuga nɛɛdam ba bɔloo ture nyiɛ gaa le nɛ nuede, yere mɛm loo, sa kuūdɛɛ̄loo gbo naana Kraist ba ye nyɔɔnɛ bu bɔloo ture nyiɛ loo. Ebee lu etɔ̄ wa nɔɔ̄ bee kerewo, bee lege aa lu ebɛɛ̄ kɔ a lu enɛ wa nuede bu edɔɔ̄.​—Luk 22:32.

(Jɔn 20:17) Jizɔs kɔ ye nɛ, O aa mɛ aabaloo, nyɔnɛbee m sii dɛɛ̄ kii pii na Tɛ; mɛ kii pii pya na wuga, sa wa kɔ nɛ, m aa dɛɛ̄ kii pii na Tɛ le bui Tɛ, pii na Bari le bui Bari.’ ”

nwtsty nu esu nɔā nu nyɔɔ Jɔn 20:17

O aa mɛ aabaloo: Bee ue haʹpto·mai dap kura “lo edaabaloo” ale “lo edabaloo; lo edɛɛa nyɔɔ.” Pio tatap wee kɔ nu ue Jizɔs ama kura na: “O aa mɛ daabaloo.” Kerewo, naale kunɛ daa ye bah loo na Jizɔs bee gbī kɔ Meri Magdalin aa doo a, kuma sɔ̄ alɛ naa bee ɔbɛ pya dɔɔ̄na nɛɛwa a bee ye muɛ̄ sɔ̄ a bee aakɛ̄ bu luh kɔ ba aa ye ‘aa bah loo tɔ a.’ (Mat 28:9) Sira kɔ Meri Magdalin bee kɛɛrɛ kɔ Jizɔs esaa ekii bunyɔɔ. Nyɔɔ kɛ̄ a bee ye taɛ lo ele kpaɛ̄ Nɛɛ-a-ye-ɛrɛ doo, a bee aabaloo Jizɔs kaāna sa naa yiga kɔ a aa ye loo. Lo edoo kɔ a yiga kɔ a sii sah ekiie, Jizɔs bee kɔ Meri aa ye aae baloo, taāwo, a kii wee kɔ e nɛ pya a wee ye nyɔɔnɛ dumɛ sa kɔ yereue akiiloo ye aakɛ̄ bu luh yaari.

(Jɔn 20:28) Tomas ture ye nɛ, “Nɛɛ-a-mɛ-ɛrɛ le na Bari!”

nwtsty nu esu nɔā nu nyɔɔ Jɔn 20:28

Nɛɛ-a-mɛ-ɛrɛ le na Bari!: Nu a kura na “Nɛɛ-a-mɛ-ɛrɛ le Bari [ho the·osʹ] a mɛ-ɛrɛ!” Pio pya enɔā kpa wee ɛp ue alu ekɔ kumaloo Jizɔs ama kɔ alu nyɛŋia, kerewo, taɛ nɛɛ a gaa bee kɔ ma na Bari, ye Tɛ. Pya dɔɔ̄na kɔ aāloo kɛ̄ lo ue sira bu muɛ̄ ue Grik doo, mɛ lo ue kiiloo taɛ Jizɔs. Kere a le doo wo, elu edābeeloo nu “Nɛɛ-a-mɛ-ɛrɛ le na Bari” kura aāloo nu pya dɔɔ̄na ue a le bu Baibol kɔ. Kuma sɔ̄ lo e’ɛma tɔgɛ kɔ Jizɔs ebee dasī yereue a kɔ “M aa dɛɛ̄ kii pii nɛ Tɛ le bui Tɛ, pii na Bari le bui Bari,” ma pya a wee ye nyɔɔnɛ dumɛ a, lɔgɔ nu a nua i yiga kɔ Tɔmɔs bee kɛɛrɛ kɔ Jizɔs na Bari a-eenyɔɔ-dɛ̄dɛɛ̄-nu naale. (Buū nu esu nɔā nyɔɔ Jɔn 20:17.) Tɔmɔs ebee dā sɔ̄ Jizɔs aa yere kara ma ye “Tɛ,” sa ye kure “aba kaka Bari.” (Jɔn 17:​1-3) Nyɔɔwo, dap lu kɔ nu anua Tɔmɔs bee kure Jizɔs “na Bari” na bee: A bee ɛmadɛɛ̄ Jizɔs nua “bari” mɛ a naale Bari a-eenyɔɔ-dɛ̄dɛɛ̄-nu. (Buū nu esu nɔā nyɔɔ Jɔn 1:1.) Ale a bee ye dap kure dookɛ̄ pya zooro Bari sɔ̄ akii adumɛ wee kure pya ɛnjɛl Jɛhova bee yere doo, dookɛ̄ a le doo bu naɛsī loo Kpa Kaɛ Pya Hibru. Naa daba, Tɔmɔs bee suā nu akiiloo kɛ̄ ziī ziī nɛɛ, ale kɛ̄ pya a bee ɛm ziī e’ɛma a le bu Baibol wee agara ue ale kɛ̄ ba wee kɔ ue kumaloo ɛnjɛl Jɛhova doo, doodoo bee ba gaa kɔ ue nɛ taɛ Jɛhova Bari. (Dooreloo Jɛn 16:​7-11, 13; 18:​1-5, 22-33; 32:​24-30; Biaɛ 6:​11-15; 13:​20-22.) Nyɔɔwo, dap lu nu anua Tɔmɔs kure Jizɔs “na Bari” bu dɔ ama lo, susuā kɔ Jizɔs lu nɛɛ a yira dɔ Bari sa lu nɛɛ lo kaka Bari kɔ ue tɛ̄ma nu.

Pio nɛɛ kɔ bee ue Grik a le lɛɛ bee ue a kɔ “nɛɛ-a-i-ɛrɛ” le “bari” tɔgɛ kɔ ɛɛ Bari a-eenyɔɔ-dɛ̄dɛɛ̄-nu. Kɛādoo, bu etaā ue ama bee ue Grik ama lu esu kɔā ue bu sīdee a lu kee. Kɛ̄ alu esu “na” lo alu etap aāloo bee ue Grik kɔā ue, dap lu esu dɔ kpa kaɛ a le doodoo kpa Luk 12:32 kɔā baātɛ̄ (nua, “eku naana”) le Kɔl 3:18–4:1 (“nua, “pya wa”; “pya dam wa”; “gbomiɔŋɔ”; “pya tɛ”; “pya zooro”; “pya tɛ-ɛrɛ”). Bu aba lo sīdee, dap lu ebuū ue a le bu 1 Pit 3:7 nua: “Pya dam.” Nyɔɔwo, bee ue Tɔmɔs su kɔā ue akɛāma naa lu gbɛnɛ bu ue a gaa bee kɔ.

(Jɔn 20:​1-​18) Mɛ nyɔɔ tua dee lo kaɛ Meri Magdalin bee lu loo li a bagara lɔɔrɛ, kuma sɔ̄ zii bee lege kɛ̄, sa muɛ̄ kɔmɛ dɛm a ebee lu esu lɛɛ nu li a. 2 Nyɔɔwo a teera sa lu loo Saimon Pita, le dɔɔ̄na nɛɛ a wee ye nyɔɔnɛ dumɛ, lo nɛɛ Jizɔs bee wereloo, sa wa kɔ nɛ, “Ba esua Nɛɛ-a-i-ɛrɛ lɛɛ bu li, e ii suā kɛ̄ ba ye sere.” 3 Lo sɔ̄ a Pita sira ee gbaāloo elua nɛɛ a wee ye nyɔɔnɛ dumɛ, e ba lu ina loo li a. 4 Baɛ aba bee teera, mɛ elua nɛɛ a wee ye nyɔɔnɛ dumɛ bee teera ee Pita, sa dasī ina loo li a; 5 Sa uulookɛ̄ ɛp bu, a muɛ̄ bɛ linen a le kɛ̄, mɛ a naa bee yii bu. 6 Lo sɔ̄ Saimon Pita lu, ye nyɔɔnɛ, sa yii bu li a; a muɛ̄ bɛ linen a le kɛ̄. 7 Le bɛ bɔma bee, lo a bee ye le bee, naale lo bɛ linen a, mɛ a bee lu e’ugiri sere kee alɛɛ loo. 8 Lo sɔ̄ elua nɛɛ a wee ye nyɔɔnɛ dumɛ lo a bee ye dasi ina loo li a, bee yii nage bu, e a muɛ̄ sa yira; 9 Nyɔnɛbee mmɛ anyaawo ba sii suā nu a bee lu e’ɛm bu kpa, kɔmɛ a ɛrɛ e’aakɛ̄ loo pya a e’ua. 10 Nyɔɔwo pya a wee ye nyɔɔnɛ dumɛ bee obia kii wa be. 11 Mɛ Meri bee yira kɛ̄ ee li a toto; e sɔ̄ a to a uulookɛ̄ ɛp bu li a; 12 sa muɛ̄ baɛ pya ɛnjɛl ba yaa ɛɛ bɛloo ɛŋɛtɛ̄kɛ̄, kɛ̄ a bee lu emaɛ̄ ekpaloo Jizɔs, ziī aba loo ekobee e ziī aba loo tɔ. 13 Ba kɔ ye nɛ “Nɛɛwa, e na o to loo a ni?” A kɔ wa nɛ, “Nyɔnɛbee ba esua Nɛɛ-a-mɛ-ɛrɛ lɛɛ, sa mm suā kɛ̄ ba bee ye sere.” 14 Sɔ̄ a ekɔa pya lo ba ama, a kiiya sa muɛ̄ Jizɔs a le eyira, mɛ a naa bee suā kɔmɛ ɛɛ Jizɔs. 15 Jizɔs kɔ ye nɛ, “Nɛɛwa, e na o gaa to loo a? Mɛɛ na o gbiā ni?” Kɛ̄ a kɛɛrɛ kɔ ɛɛ nɛɛ baɛloo uwe a, a kɔ ye nɛ, “I-tɛ-ɛrɛ, lo a le o bee ye dana lɛɛ, kɔ kɛ̄ o bee ye sere mɛ nɛ, e mda esu ye aā.” 16 Jizɔs kɔ ye nɛ, “Meri.” A kiiya sa ye kɔ nɛ bu Hibru, “Raboni!” (lo a kura, Nɛɛ-tɔgɛ-nu.”) 17 Jizɔs kɔ ye nɛ, “O aa mɛ aabaloo, nyɔnɛbee m sii dɛɛ̄ kii pii na Tɛ; mɛ kii pii pya na wuga, sa wa kɔ nɛ, M a dɛɛ̄ kii pii na Tɛ le bui Tɛ, pii na Bari le bui Bari.’ ” 18 Meri Magdalin si sa kɔ nɛ pya a wee ye nyɔɔnɛ dumɛ, “M emɔna Nɛɛ-a-i-ɛrɛ,” e a kɔ wa nɛ kɛ̄ a bee kɔ pya lo nu ama ye nɛ doo.

LOP LE EZIĪ ENƆƆ̄ 12-18

(Doonu pya Nɛɛ lɛɛratam 2:​1-8) Sɔ̄ dee Pɛntikɔst e’ina, dɛ̄dɛɛ̄ aba bee bɔŋanaloo aba dɔ. 2 E bu bugia kɔma bee aa bunyɔɔ doodoo gbɛnɛ fii efɔp, sa mma dɛ̄dɛɛ̄ kɛ̄ bu tɔ ba bee le ɛŋɛtɛ̄. 3 E edɛm a doodoo miā sira wa loo sa dɔɔā wa dɛɛa nyɔɔ ziī ziī aba, 4 E Kaɛ Edɔɔ̄ bee mma loo dɛ̄dɛɛ̄ aba, sa ba bɔātɛ̄ esu dɔɔ̄na edɛm kɔā ue, dookɛ̄ edɔɔ̄ wa nɛ ekpo ekɔā ue doo. 5 Mɛ pya Ju bee le etɔɔ̄ Jerusalɛm, pya a ɛrɛ bɔɔ loo Bari, pya a aa dɛ̄dɛɛ̄ edonyɔɔ a le kɛɛ̄ bunyɔɔ. 6 E sɔ̄ muɛ̄ a bee sira, gbɛnɛkpo nɛɛ bee lu bɔŋanaloo, sa a lu wa ziī dua loo, nyɔnɛbee ziī ziī nɛɛ bee wa dā ba gaa kɔ ue bu ye muɛ̄ ue. 7 E a lu wa nyɛŋialoo, e a mma wa dɛɛ̄, sa kɔ, “Ɛp dɛ̄dɛɛ̄ pya a kɔ ue ama, ba naale pya Galili ni? 8 E a tɛɛ̄ doodoo wa na ili dā, ziī ziī i bu ye muɛ̄ ue lo a bee mɛā bu ni?

(Doonu pya Nɛɛ lɛɛratam 2:14) Mɛ Pita, yira ya gbaāloo lop le ziī a, dana muɛ̄ ye nɛ nyɔɔ, sa wa kɔ siā nɛ, “Pya nɛɛdam Judia le dɛ̄dɛɛ̄ pya a tɔɔ̄ bu Jerusalɛm, suaā lo ba ama, sa gbanaatɔ̄ dɛ̄dɛɛ̄ na ue.

(Doonu pya Nɛɛ lɛɛratam 2:​37, 38) Mɛ sɔ̄ ba edaā lo nu ama a lu efii wa beenyiɛ ɔbɛ, e ba kɔ nɛ Pita le siga pya nɛɛ lɛɛratam, “Pya wuga, e na i dooa ni?” 38 E Pita kɔ wa nɛ, “Kiiyaa, sa ɛrɛ baptism ziī ziī bui bu bee Jizɔs Kraist nyɔɔbee aaloo dɛ̄dɛɛ̄ bui pɔrɔ; sa bui ɛrɛ dɔɔ̄nu kaɛ edɔɔ̄.

(Doonu pya Nɛɛ lɛɛratam 2:41) Nyɔɔwo pya a bee su ye ue bee ɛrɛ baptism, e a bee lu eyere wa loo a dee ama nu a luge taa sɔ̄ baɛ boo le lop tup nɛɛ.

(Doonu pya Nɛɛ lɛɛratam 2:​42-47) E ba bee tɔɔ̄ agɛrɛ loo tɔgɛ nu pya nɛɛ lɛɛratam le kumaloo loo ziī, loo būbuū fituru le taāŋa. 43 E aabɔɔ bee lu nyɔɔ ziī ziī beenyiɛ; e booboo nyɛŋia nu le edoba nu bee lu edoo tɛ̄ma bah pya nɛɛ lɛɛratam. 44 Mɛ dɛ̄dɛɛ̄ pya a yira bee gbaa bɔŋanaloo sa gbaa ɛrɛ dɛ̄dɛɛ̄ nu, 45 e ba bee oo dɛ̄dɛɛ̄ nu ba bee ɛrɛ, le wa zɔ, sa poo nɛ dɛ̄dɛɛ̄ aba dookɛ̄ ɛrɛgeba nɛɛ ɛrɛ ebɛɛ̄ loo doo. 46 E bu ziī ziī dee ba bee su aba beenyiɛ tama agɛrɛ bu gbɛnɛ tɔkaɛ, sa buū fituru bu wa tɔ, ba gbaa ɛrɛ nuede bu ɛɛbu le beenyiɛ kiaŋana naale loo, 47 nɛ ka Bari, sa wa nu nia dɛ̄dɛɛ̄ pya nɛɛ. E Nɛɛ-a-i-ɛrɛ bee yere wa buā loo ziī ziī dee pya a lu ekpɔā.

w86 12/1 29 ¶4-5, 7

Lɛranu a Nɛ Ɛɛbu Nɛɛ

Taɛ dee a bee lu eyere bɔŋanaloo pya Nɛɛ Kraist bu zua 33 C.E. a, 3000 pya aā aā nɛɛ a bee liamaā bee ‘dɔɔ̄ nu ba ɛrɛ yɛɛ ɛnia aba, gbaa de nuede sa gbaa yere kara.’ Nyɔɔ e ni? Lokwa ba dap yere mɛm loo wa yira tɛ̄maloo e ‘tɔɔ̄ agɛrɛ loo tɔgɛnu pya nɛɛ lɛɛratam.’​—Doonu pya Nɛɛ lɛɛratam 2:​41, 42.

Pya Ju le pya dɔɔ̄na buɛ̄ bee lu Jerusalɛm sa nɔɔ̄ lo etɔɔ̄ bu ziī nwī kere sɔ̄ loo Doonu Pɛntikɔst. Mɛ pya a bee lu Nɛɛ Kraist bee gbī ebiɛ̄ lo kɛ̄ sa nɔ nu edoo kɔ wa aā yira a agaloo. Lo ama bee doo kɔ nuede le kɛ̄ etɔɔ̄ aa lena. Pio pya a bee lu naa bee ɛrɛ edo kpugi, e pio bee ɛrɛ lo a wa gbɔɛ̄loo kaāna. Nyɔɔwo, bee lu e dɔɔ̄ gbɛnɛ-edo nu nɛ pya a le bu ebɛɛ̄.​—Doonu pya Nɛɛ lɛɛratam 2:​43-47.

Dɔ̄dɔɔ̄ wa tɔ le pya dɔɔ̄na nu bee lu nu ba doo aābu wa nyiɛ. Naa bee lu esu ba ekpo aā lɔgɔ nɛɛ kɔ a oo ale a dɔɔ̄ ye nu; e lo ama naa bee doo nage kɔ lɔgɔ nɛɛ a sikɛ̄ le bu naɛbah. Nu i gaa kɔ na bee, naa le bee pya alu mɛnɛ a i le yɛɛ bee oo dɛ̄dɛɛ̄ nu ba ɛrɛ sa sikɛ̄ lu kporo. Taāwo, nyɔɔ toesaɛ̄ loo pya wuga le aba lu Nɛɛ Kraist lo ba le bu aba kɛ̄tɔɔ̄ a, ba bee oo nu ba ɛrɛ sa tura lokwa a dap lu e kuūdɛɛ̄loo nu a bee lu ebɛɛ̄ lo esitam Buɛ̄-mɛnɛ.​—Dooreloo 2 Pya Kɔrint 8:​12-15.

(Doonu pya Nɛɛ lɛɛratam 3:15) sa fɛ Nɛɛ a bee i ture bu dum, lo Bari bee dana lɛɛ kɛ̄ bu luh. Lo ba ama na i yira ekeebee loo a.

it-2 61 ¶1

Jizɔs Kraist

“Nɛɛ a bee i ture bu dum.” Doodoo nu a tɔgɛ wereloo a naa wee nyaa lo ye Tɛ ɛrɛ, Jizɔs Kraist bee nɛ ye dum a mma bu waara zɔɔ. Lo ama doo kɔ a waɛbah pya a wee nyɔɔnɛ dumɛ Kraist a bee lu esagɛ kɔ ba a nyɔɔnɛ ye bɛɛ li bunyɔɔ sa doo nage kɔ a waɛbah pya etɔɔ̄ a nyɔɔ kɛnɛkɛ̄ bu ye Buɛ̄-mɛnɛ. (Mat 6:10; Jɔn 3:16; Ɛfɛs 1:7; Hib 2:5; buū RANSOM.) Nyɔɔwo alu “Nɛɛ a bee i ture bu dum [“Nɛɛbee,” KJ; JB] loo dum” nɛ dɛ̄dɛɛ̄ miɔŋɔ nɛɛ. (Doonu 3:15) Nu bee ue Grik alu esu kɔā ue akɛāma kura na, “nɛɛbee,” ue a wee lu esu kɔā ue kumaloo Mozis (Doonu 7:​27, 35) doodoo “nɛɛbee” bu Izrɛl.

(Doonu pya Nɛɛ lɛɛratam 3:19) “Nyɔɔwo kiiya, sa obia lu, lokwa a lu ezugere dɛ̄dɛɛ̄ bui pɔrɔ lɛɛ, lokwa sɔ̄ ɛ’ɛrɛ aā mɛm lo a aa kɛ̄ sī Nɛɛ-a-i-ɛrɛ elu doo wo ama

cl 265 ¶14

Bari A “Kpɛnaloo E Aaloo Pɔrɔ”

14 Kɛ̄ Jɛhova aaloo pɔrɔ doo lu ebaatɛ̄ bu kpa Doonu pya Nɛɛ lɛɛratam 3:19: “Nyɔɔwo kiiya, sa obia lu, lokwa a lu ezugere dɛ̄dɛɛ̄ bui pɔrɔ lɛɛ.” Kpɛdumɛ bee ue Grik a lu etap ama dap kura “lo ezugere lɛɛ, . . . Lɛlɛɛ ale gbeesī.” Dookɛ̄ pio pya enɔā kpa kɔ doo, lo ue ama baatɛ̄ zuzugere nu ebee lu e’ɛm lɛɛ. Lo ama edap doodoo wa waɛ? Maā kpa a wee lu esu ɛma nu a dee kere wee lu esu carbon, gum, le maā gwaā. Sɔ̄ a elua esu dua maā kpa ama ɛma nu sah, nɛɛ dap su sapu yere bu maā sa zugere nu a ebee lu e’ɛm a lɛɛ. Kaāna nu esu baātɛ̄ toesaɛ̄ Jɛhova lo. Sɔ̄ a aaloo pɔrɔ, a le doodoo bee a su sapu zugere lɛɛ.

(Doonu pya Nɛɛ lɛɛratam 2:​1-​21) Sɔ̄ dee Pɛntekɔst e’ina, dɛ̄dɛɛ̄ aba bee bɔŋanaloo aba dɔ. 2 E bu bugia kɔma bee aa bunyɔɔ doodoo gbɛnɛ fii efɔp, sa mma dɛ̄dɛɛ̄ kɛ̄ bu tɔ ba bee le ɛŋɛtɛ̄. 3 E edɛm a doodoo miā sira wa loo sa dɔɔā wa dɛɛa nyɔɔ ziī ziī aba, 4 E Kaɛ Edɔɔ̄ bee mma loo dɛ̄dɛɛ̄ aba, sa ba bɔātɛ̄ esu dɔɔ̄na edɛm kɔā ue, dookɛ̄ edɔɔ̄ wa nɛ ekpo ekɔā ue doo. 5 Mɛ pya Ju bee le etɔɔ̄ Jerusalɛm, pya a ɛrɛ bɔɔ loo Bari, pya a aa dɛ̄dɛɛ̄ edonyɔɔ a le kɛɛ̄ bunyɔɔ. 6 E sɔ̄ muɛ̄ a bee sira, gbɛnɛkpo nɛɛ bee lu bɔŋanaloo, sa a lu wa ziī dua loo, nyɔnɛbee ziī ziī nɛɛ bee wa dā ba gaa kɔ ue bu ye muɛ̄ ue. 7 E a lu wa nyɛŋialoo, e a mma wa dɛɛ̄, sa kɔ, “Ɛp dɛ̄dɛɛ̄ pya a kɔ ue ama, ba naale pya Galili ni? 8 E a tɛɛ̄ doodoo wa na ili dā, ziī ziī ii bu ye muɛ̄ ue lo a bee mɛā bu ni? 9 Pya Patia, le pya Midia, le pya Ilam, le pya a tɔɔ̄ Mesopotamia, Judia le Kapɔdosia, Pɔntus le Esia, 10 Frigia le Pamfilia, Ijipt le baraloo Libia a waɛ loo Sairini, le pya a aa Rom lu, pya Ju le pya a nyɔɔnɛ nyɔɔ kɛ̄ dee pya Ju. 11 Pya Krit le pya Arebia i dā wa ba gaa kɔgara ue bu ilii muɛ̄ ue lo gbɛnɛ booboo tam Bari.” 12 E nyɛŋia bee yii loo dɛ̄dɛɛ̄ aba sa ɛrɛ baɛ baɛ beenyiɛ sa kɔ nɛ ɛnia aba, “E na lo ba ama kura a ni?” 13 Mɛ pya dɔɔ̄na su wa nua nu mɔm, sa kɔ, “Aā miī vine mma wa bu.” 14 Mɛ Pita, yira ya gbaāloo lop le ziī a, dana muɛ̄ ye nɛ nyɔɔ, sa wa kɔ siā nɛ, “Pya nɛɛdam Judia le dɛ̄dɛɛ̄ pya a tɔɔ̄ bu Jerusalɛm, suaā lo ba ama, sa gbanaatɔ̄ dɛ̄dɛɛ̄ na ue. 15 Nyɔnɛbee miī naa bumɛ wa dookɛ̄ bui kɛɛrɛ doo, kuma sɔ̄ a lege aba taa sɔ̄ awa loo dee. 16 Mɛ alɛ ama na ue a bee lu ekɔ tɛ̄ma nu Joel nɛɛ zue ue, 17 ‘ “E a ele bu pya lo kpɛdumɛ dee ama, kɛ̄ Bari kɔ doolo, m gaa le egara na Edɔɔ̄ nyɔɔ dɛ̄dɛɛ̄ pya nɛɛ, e pya bui miɔŋɔ nɛɛdam le pya bui miɔŋɔ nɛɛwa gaa le zue ue, e pya bui miɔŋɔ zuguru gaa le muɛ̄ muɛ̄nu, e pya bui ka nɛɛ gaa le muɛ̄ zagara. 18 ii, nyɔɔ pya na zooro nɛɛdam le pya na zooro nɛɛwa, bu lo gbo dee ama na m gaa le egara na Edɔɔ̄ a; sa ba gaa le zue ue. 19 M gaa le nɛ nyɛŋia li bunyɔɔ li nyɔɔ, le booboo edoba nu nyɔuwe a le kɛɛ̄, miī, le miā le biara sɔɔ̄miā. 20 Due gaa le kiiya lu zii, e enɔɔ̄ lu miī, lɛɛ a gaa ina dee Nɛɛ-a-i-ɛrɛ elu, lo gbɛnɛ dee a esiā ɛɛdee. 21 E a ele kɔmɛ ɛrɛgeba nɛɛ a ekue bee Nɛɛ-a-a-ɛrɛ na a lu ekpɔā a.” ’

LOP LE EZIĪ ENƆƆ̄ 19-25

(Doonu pya Nɛɛ lɛɛratam 4:​5-13) Mɛ nyɔɔ’eeri pya wa nɛɛ bee, le pya ka nɛɛ, le pya ɛm kpa bee gbaa bɔŋanaloo bu Jerusalɛm, 6 e Annas, nɛɛ tɛ sī ewɔp, le Kaiafas, le Jɔn le Aleksanda, le dɛ̄dɛɛ̄ pya a lu bu gā nɛɛ-tɛ-sī-ewɔp. 7 E sɔ̄ ba esua wa wu taɛ yɛɛ, ba bip wa, “Tɛ̄maloo amunu ekpo ale bu amunu bee na bui bee doo lo nu ama a?” 8 Lo sɔ̄ a Pita, kɛ̄ Kaɛ Edɔɔ̄ ye mma loo doo, a kɔ wa nɛ, “Pya nɛɛ bee loo pya nɛɛ, le pya ka nɛɛ, 9 lo a le a lu egbītɛ̄ anii’ee kumaloo le tam a bee lu edoo nɛ nɛɛ loo naa nwaɛ̄, bu lo nu a bee lu ekpɔā nɛɛ ama, 10 dɛ̄dɛɛ̄ bui suā, le dɛ̄dɛɛ̄ pya nɛɛ Izrɛl, kɔmɛ tɛ̄maloo bee Jizɔs Kraist nɛɛ Nazarɛt, lo bui bee ka loo te, nɛɛ Bari bee dana lɛɛ kɛ̄ bu luh, bu alɛ ama na nɛɛ ama le eyira i kɛ̄ sī bu nwanaloo a. 11 Alɛ ama na lo ekpo dɛm lo a bee lu ekiī tɛ̄mabah bɔɔlo pya wu be a, lo a elua ekobee bā tɛ̄ be a.’ 12 E kpɔā naale lena bu lɔgɔ dɔɔ̄na nɛɛ, nyɔnɛbee lɔgɔ dɔɔ̄na bee a le kɛɛ̄ bunyɔɔ a lu enɛ yɛɛ pya nɛɛ lo i ɛrɛ e’ɛrɛ kpɔā naa lena.” 13 Mɛ sɔ̄ ba emɔna e’agaloo Pita le Jɔn, sa suā kɔmɛ ba naa suā kpa gbɛnɛ, pya a naa suā nu, a lu wa nyɛŋialoo, e ba suā kɔmɛ ba bee tɔɔ̄loo Jizɔs.

w08 9/1 15, ekpo

Aāloo Ue A Bee Lu Ekɔ Mmɛ Loo E’ɛma A Le Kaɛ​—E Ɛma Nu Le Pya Bagara Nɛɛ Kraist

Ekɔ Pya Nɛɛ Lɛɛratam Naa Bee Suā Kpa Ni?

Sɔ̄ pya nɛɛ biaɛ le pya nama nɛɛ a bee le Jerusalɛm “bee muɛ̄ e’agaloo Pita le Jɔn, sa suā kɔmɛ ba naa suā kpa gbɛnɛ, pya a naa suā nu, a lu wa nyɛŋialoo.” (Doonu pya Nɛɛ lɛɛratam 4:13) Ekɔ pya nɛɛ lɛɛratam ama bee luge pya nɛɛ a naa suā kpa ni? Kiiloo ue ama, The New Interpreter’s Bible kɔ: “Bee ue ama naa kura kɔ Pita le Jɔn naa bee si tɔkpa ale bee ba naa bee dap ɛm sa buū nu. Nu ba gaa bee doo yere nukuādɛɛ̄ loo kee a le yɛɛ pya a gaa bee lu ebiaɛ biaɛ loo le pya nɛɛ lɛɛratam.”

w08 5/15 30 ¶6

Tɛɛ̄nyɔɔ Nu A Le Bu Kpa Doonu pya Nɛɛ lɛɛratam

4:13​—Ekɔ Pya Nɛɛ Lɛɛratam Naa Bee Suā Kpa Ni? Eeye, ba naa bee le doowo. Bee lu ekue wa pya a “naa suā kpa gbɛnɛ” nyɔnɛbee ba naa bee si tɔkpa pya rabbi wee si sa a lu edasī wa tɔgɛ nu.

(Doonu pya Nɛɛ lɛɛratam 4:​18-20) E ba bee wa kue sa wa nɛ lok kɔ ba aa kɔ ue ale tɔgɛ nu bu bee Jizɔs lɔgɔ sɔ̄. 19 Mɛ Pita le Jɔn bee wa ture nɛ, “Lo a lee kɛ̄ sī Bari, lo egbaɛ̄ i tɔ̄ loo ee Bari, bui biaraa. 20 Nyɔnɛbee ii dap aaloo ekɔ nu i bee muɛ̄ sa dā.”

(Doonu pya Nɛɛ lɛɛratam 4:​23-31) Mɛ sɔ̄ ba e iye wa, ba si loo wa gbo, sa kpɛa nu pya tɛ sī ewɔp le pya ka nɛɛ bee wa kɔ nɛ. 24 E sɔ̄ ba edaā ba gbaa dana muɛ̄ nɛ nyɔɔ nɛ Bari, sa kɔ, “Nɛɛ-a-i-ɛrɛ, olo na o doo bunyɔɔ le kɛnɛkɛ̄, le gbɛnɛ pɛnɛ, le dɛ̄dɛɛ̄ nu a wa le bu, 25 lo a bee lu ekɔ tɛ̄ma bu egā ilii tɛ Devid, o nɛɛ tam, tɛ̄maloo Kaɛ Edɔɔ̄, kɔ, ‘E na a nua pya dɔɔ̄na buɛ̄ a kɔma, sa pya nɛɛ kɛɛrɛ yɔrɔ nu a ni? 26 Pya mɛnɛ-buɛ̄ lo nyɔuwe bee yira ya, e pya nɛɛ bee bee gbaa bɔŋanaloo, loo Nɛɛ-a-i-ɛrɛ, le loo ye Kraist.’ 27 Nyɔnɛbee bu kaka, bu buɛ̄ ama ba bee bɔŋanaloo lo edoo o nɛɛ tam kaɛ, Jizɔs, lo o bee tɔ̄ nɔɔ̄ bee, Herod le Pɔntiɔs Pailat, gbaāloo pya dɔɔ̄na buɛ̄ le pya nɛɛ loo Izrɛl, 28 lo edoo ɛrɛgeba nu o bah le o ekɛɛrɛ ebee tɔ̄ kɔ a su dɔ. 29 E nyaawo, Nɛɛ-a-i-ɛrɛ, ɛp wa ue bɔɔ, sa doo kɔ pya o zooro a su e’agaloo kɔā o ue, 30 bu niina bah a lo ebo, e lokwa booboo edoba nu le nyɛŋia nu lu edoo tɛ̄maloo bee o nɛɛ tam kaɛ Jizɔs.” 31 E sɔ̄ ba ebara sah, dɔ kɛ̄ ba bee le bɔŋana nyɔŋa, e Kaɛ Edɔɔ̄ mma loo dɛ̄dɛɛ̄ aba, sa ba su e’agaloo kɔā ue Bari.

it-1 128 ¶3

Nɛɛ lɛɛratam

Tam a le bu Bɔŋanaloo Pya Nɛɛ Kraist. E’egara kaɛ edɔɔ̄ bee pya a bee le Pɛntikɔst bee yere mɛm loo pya nɛɛ lɛɛratam kaāna. Tuatua o’oo ekobee loo kpa Doonu pya Nɛɛ-lɛɛratam kɔ nu akiiloo kɛ̄ pya nɛɛ lɛɛratam naa bee ɛrɛ lɔgɔ bɔɔ doo le wa e’agaloo lo ekɔ le yereue le aakɛ̄ bu luh Jizɔs kaɛlɛɛ yere kpɔgɔrɔ, zizip, le ue bɔɔ a aabah pya wa mɛnɛ kɔ ba efɛe wa. Pya dee a za nyɔɔnɛ sɔ̄ Pɛntikɔst etɛ̄na, kɛ̄ pya nɛɛ lɛɛratam bee zaāsī bu keebee sīdee doo kɛ̄bah ekpo kaɛ edɔɔ̄ bee doo kɔ Bɔŋanaloo pya Nɛɛ Kraist a nyim yii loo kaāna. (Doonu 2:41; 4:4) Tua sɔ̄, wa tam bee bia Jerusalɛm, lɛɛ a nyim ina Sameria, e sɔ̄ sɔ̄ gaa kiisī a bee ina dɛ̄dɛɛ̄ kuma nyɔuwe.​—Doonu 5:42; 6:7; 8:​5-17, 25; 1:8.

(Doonu pya Nɛɛ lɛɛratam 4:11) Alɛ ama na lo ekpo dɛm lo a bee lu ekiī tɛ̄mabah bɔɔlo pya wu be a, lo a elua ekobee bā tɛ̄ be a.’

it-1 514 ¶4

Bā tɛ̄ be

Le-yɔɔ 118:22 tɔgɛ kɔ ekpo dɛm pya wu be bee kiī gaa le lu “ekobee bā-tɛ̄ be” (Hib., roʼsh pin·nahʹ). Jizɔs bee kɔ ue aā bu dɔ ama sa kɔ alɛe na “ekobee bā-tɛ̄ be,” bu lo mɔmanudɛɛ̄ a (Gr., ke·pha·leʹ go·niʹas, ekobee bā-tɛ̄ be). (Mat 21:42; Maak 12:​10, 11; Luk 20:17) Dookɛ̄ kpɛdumɛ ekpo dɛm a le loo tɔ wee le nyɔɔ pya lo dɔɔ̄na sa waɛ emuɛ̄ doo, aba lo sīdee ama na Jizɔs Kraist lu nage dɛm bɔŋanaloo pya Nɛɛ Kraist alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee lo alu edoore loo tɔkaɛ bu edɔɔ̄ le nage kɛɛ̄ a. Pita bee kɔ nage ue a le bu kpa Le-yɔɔ 118:22 kumaloo Kraist, sa tɔgɛ kɔ alɛ na lo “bā-tɛ̄ be” lo pya nɛɛ bee kiī a, mɛ Bari esua ye kɔ alu “ekobee bā-tɛ̄ be.”​—Doonu 4:​8-12; Buū nage 1 Pit 2:​4-7.

(Doonu pya Nɛɛ lɛɛratam 5:1) Mɛ ziī nɛɛ ye bee kura Ananaias gbaaloo ye wa Safaira bee oo nu a bee ɛrɛ,

w13 3/1 15 ¶4

Pita le Ananaias Bee Kɔ Esah​—Ena I Dap Wa Nɔ Aāloo A?

Ananias le ye wa bee oo pio nu ba ɛrɛ lokwa ba ɛrɛ kpugi esu nyeābah nɛ pya a bee liamaā aā. Sɔ̄ Ananaias bee su lo kpugi ma pya nɛɛ lɛɛratam, a bee kɔ dɛ̄dɛɛ̄ lo kpugi lo. Mɛ a naale dɛ̄dɛɛ̄ ɛɛ! A bee sere pio lo kpugi nua lo alɛ esu daānu! Bari bee doo kɔ Pita a suā lo ama, nyɔɔwo, Pita bee kɔ nɛ Ananaias kɔ: “Oo kɔ esah nɛ pya nɛɛ mɛ Bari.” Aba lo sɔ̄, Ananaias bee dɔ kɛ̄ u! Sɔ̄ nu a dap lu taa awa etɛ̄na, ye wa bee lu. Naa suā nu esira loo ye dam, alɛ bee kɔ nage esah sa bee dɔ nage kɛ̄ u.

(Doonu pya Nɛɛ lɛɛratam 5:​27-​42) E sɔ̄ ba esua wa nua, ba su wa wu yɛɛ bɔŋanaloo biaɛ. E nɛɛ tɛ sī ewɔp bip wa ebip, 28 sa kɔ, “Ii bee nɛ lok agɛrɛ kɔ bui aa tɔgɛ nɛ nu bu bee ama ni? E ɛp, bui esua bui tɔgɛ nu mmɛ bu Jerusalɛm, sa gbī esu miī nɛɛ ama i dɛrɛ nyɔɔ ili.” 29 Mɛ Pita le pya nɛɛ lɛɛratam ture, sa kɔ, “I ɛrɛ egbaɛ̄ tɔ̄ loo Bari ee pya nɛɛ. 30 Bari pya i tɛ bee dana Jizɔs lo bui bee fɛ tɛ̄maloo kɛkɛrɛ ye nyɔɔ te. 31 Nɛɛ ama na Bari bee ye dana nɛ nyɔɔ loo ye bara bale doodoo nɛɛ ture le Nɛɛ kpɔā, lo enɛ kikiiya Izrɛl le aaloo dɛ̄dɛɛ̄ pɔrɔ. 32 E ili lu pya ekeebee loo pya lo nu ama, kɛ̄ Kaɛ Edɔɔ̄ lunage doolo lo Bari ebee nɛ pya a ye gbaɛ̄tɔ̄ loo.” 33 Sɔ̄ ba edaā lo nu ama saŋ yii wa bu sa ba gbī efɛ wa. 34 Mɛ ziī nɛɛ bee aakɛ̄ bu bɔŋanaloo a, nɛɛ Farisii, ye bee kura Gameliel, nɛɛ tɔgɛ lok, lo dɛ̄dɛɛ̄ pya nɛɛ bee nwadɛɛ̄, a nɛ lok kɔ ba a lu pya nɛɛ a kuma ee ziī nwī sɔ̄. 35 E a kɔ wa nɛ, “Pya nɛɛdam Izrɛl, suāloo i loo nu bui doo kumaloo pya lo nɛɛ ama. 36 Nyɔnɛbee lɛɛ gbo dee ama gae lu, Teudas bee aakɛ̄, su ye loo nua ziī nu, sa buā pya nɛɛ, a luge boo, bee ye gbaaloo; mɛ a bee lu efɛ ye, e dɛ̄dɛɛ̄ pya a bee ye nyɔɔnɛ bee yaara sa naa luna lɔgɔ nu. 37 Sɔ̄ alɛ ama etɛ̄na, Judas nɛɛ Galili bee aakɛ̄ bu gbo dee ɛm bee, sa zuura pio pya nɛɛ kɔ ba a nyɔɔnɛ ɛɛ ye; alɛ bee penage, sa dɛ̄dɛɛ̄ pya a bee ye nyɔɔnɛ bee yaara. 38 E nyaawo m kɔ i nɛ, lɛɛraa baloo gbo nɛɛ ama, sa wa iye; nyɔnɛbee lo a le lo nu ba bee nɔɔ̄ ama ale tam ama lu lo pya nɛɛ, a edɔ; 39 mɛ lo a le a lu lo Bari, buii le edap wa gbee; pio sɔ̄ a lu egbī i muɛ̄ bui gaa be Bari.” 40 Nyɔɔwo ba su ye ue, e sɔ̄ ba ekora pya nɛɛ lɛɛratam a nua, ba bee wa zip, sa wa nɛ lok kɔ ba aa kɔna ue bu bee Jizɔs, sa wa lɛɛbaloo ba kii. 41 Nyɔɔwo ba aa kɛ̄ sī bɔŋanaloo biaɛ kii, ɛɛŋa kɔmɛ a elua ebuūe wa nua pya a bɔloo lo ebɔbɛɛ kɛɛ nyɔɔ lo bee a. 42 E ɛrɛgeba dee bu gbɛnɛ tɔ kaɛ, le bu wa tɔ ba naa biewo etɔgɛ nu sa zue Jizɔs kɔmɛ ɛɛ Kraist.

LOP LE EZIĪ ENƆƆ̄ 26– LOP LE BAƐ ENƆƆ̄ 2

(Doonu pya Nɛɛ lɛɛratam 6:1) Mɛ bu pya lo gbo dee ama, sɔ̄ pya a wee ye nyɔɔnɛ dumɛ gaa bee yii loo bu buā, pya a kɔ ue Grik gaa bee nuumi loo pya Hibru, nyɔnɛbee pya wa wa-ua dam bee lu e’ɛp kuma kɛ̄ bu ziī ziī dee dɔɔ̄nu.

bt 41 ¶17

“I Ɛrɛ Egbaɛ̄tɔ̄loo Bari” Nua Nɛɛ A Bɛɛ

17 Lo aā bɔŋanaloo a bee lu eyere a bee ɛrɛ taāŋa yɛɛ wa. E na lo taāŋa ani? Gbɛnɛ-edo pya a wee nyɔɔnɛ dumɛ Jizɔs a bee liamaā a bee boo ina Jerusalɛm sa bee gbī enɔ nu yereloo lɛɛ ba gae obia kii wa buɛ̄. Pya a wee nyɔɔnɛ dumɛ Jizɔs ba le Jerusalɛm bee dɔɔ̄ nu ba ɛrɛ aābu nyiɛ wa lokwa a dap lu e’ɛrɛ nuede le pya dɔɔ̄na nu. (Doonu pya Nɛɛ lɛɛratam 2:​44-46; 4:​34-37) Ɛrɛ taāŋa a bee aakɛ̄ lo sɔ̄. “Bu ziī ziī dee doonu” loo nuede, “bee lu e’ɛp [waa-ua-dam] pya a kɔ Grik kuma kɛ̄.” (Doonu pya Nɛɛ lɛɛratam 6:1) Kerewo, naa bee lu e’ɛp pya waa-ua-dam a kɔ Hibru kumakɛ̄. A bee sira kɔ lo taāŋa bee le ɛp ziī sī ema ziī. Dua ue ama wee nua laba laba.

(Doonu pya Nɛɛ lɛɛratam 6:​2-7) E lop le baɛ a bee kue booboo pya a wee nyɔɔnɛ dumɛ Jizɔs, sa kɔ, “Naa lee kɔmɛ i lɛɛbaloo zue ue Bari sa si tam loo kasi. 3 Nyɔɔbee wo pya wuga, gbiā yɛɛ i ɛrɛba nɛɛ a ɛrɛ le kpɛa, pya Edɔɔ̄ le suānu mma loo, pya i tubebaloo nɛ lo tam ama; 4 Mɛ ili i su ilii loo kuma sī bu yere kara le esia tam bu lo ue a.” 5 E nu ba kɔ nia dɛ̄dɛɛ̄ gbɛnɛkpo nɛɛ a, sa ba tubebaloo Stifɛn, nɛɛ yira le Kaɛ Edɔɔ̄ mma loo, le Filip, le Prɔkɔrɔs, le Naikanɔa, le Taimon, le Pamɛnas, le Nikɔlas nɛɛ Antiɔk lo a wee nyɔɔnɛ nyɔɔ kɛ̄ dee pya Ju. 6 Ba sere pya nɛɛ ama kɛ̄ sī pya nɛɛ lɛɛratam, e ba yere kara sa wa su bah dɛrɛ nyɔɔ. 7 E ue Bari a nyim yii loo; e buā pya a wee ye nyɔɔnɛ dumɛ bee yii loo kuīkpo bu Jerusalɛm, sa booboo gbɛnɛkpo pya wɔp zɔɔ bee gbaɛ̄tɔ̄ loo yira a.

bt 42 ¶18

“I Ɛrɛ Egbaɛ̄tɔ̄loo Bari” Nua Nɛɛ A Bɛɛ

18 Pya nɛɛ lɛɛratam ba bee yira dɔ eku a baɛbee lo a gaa kuūdɛɛ̄loo bɔŋanaloo a gaa nyim yii loo lo sɔ̄, bee muɛ̄ kɔ a naa le ebɔloo kɔ ba a “lɛɛbaloo zue ue Bari sa si tam loo kasi.” (Doonu pya Nɛɛ lɛɛratam 6:2) Lo esere bee loo lo ue, ba bee kɔ pya a wee nyɔɔnɛ dumɛ Jizɔs a gbī ɛrɛba nɛɛ “edɔɔ̄ le suānu mma loo” aā yɛɛ wa lo pya nɛɛ lɛɛratam etubobaloo sere bee “nɛ lo tam ama.” (Doonu pya Nɛɛ lɛɛratam 6:3) Bee lu ebɛɛ̄ kɔ alu e ɛrɛ pya nɛɛ a nyim tura kaāna nyɔnɛbee a bee kɔ a naale aba kuūdɛɛ̄loo nuede na elu wa tam a, mɛ kuūdɛɛ̄loo kpugi, yaɛ nu, le ɛm kpa a nyɔɔnɛ bee le nage yɛɛ. Dɛ̄dɛɛ̄ pya nɛɛ a bee lu esagɛ bee ɛrɛ bee bu Grik, lo a bee dap doo kɔ pya lo waa-ua-dam a bee lu eyere saŋ bu a; a su wa leere. Sɔ̄ ba eyere kara akiiloo pya ba etubobaloo sah, pya nɛɛ lɛɛratam bee tubobaloo ɛrɛba nɛɛ kɔ ba a kuūdɛɛ̄loo “lo tam ama.”

(Doonu pya Nɛɛ lɛɛratam 7:58–8:1) E ba top ye lɛɛ bu buɛ̄ sa ye tube dɛm; e pya ekeebee sere wa bɛloo loo tɔ nwiī zuguru a kura Sɔɔl. 59 E ba bee tube dɛm Stifɛn, sɔ̄ a bee kue kɔ, “Nɛɛ-a-i-ɛrɛ, Jizɔs, su na edɔɔ̄.” 60 E a kunuzūkɛ̄ sa su gbɛnɛ muɛ̄ wimakpā, “Nɛɛ-a-i-ɛrɛ, o a su lo pɔrɔ ama wa dɛrɛ bee,” e sɔ̄ a ekɔa lo ba ama sah a dɔ bu daa.

8 Mɛ Sɔɔl bee yira kɔ ba a fɛ ye. Mɛ bu dee a gbɛnɛ tɛ̄ŋaloo bee sira loo bɔŋanaloo Kraist a le bu Jerusalɛm; e dɛ̄dɛɛ̄ aba bee yaara tɛɛ̄ ɛŋɛnɛ barasī loo Judia le Sameria, mɛ aba pya nɛɛ lɛɛratam.

(Doonu pya Nɛɛ lɛɛratam 6:15) E kɛ̄ ba ye ɛp doo tɔɔ doo, dɛ̄dɛɛ̄ pya a ɛŋɛtɛ̄ bu bɔŋanaloo biaɛ a muɛ̄ kɔmɛ ye sī bee sī ɛnjɛl.

bt 45 ¶2

Stifɛn Nɛɛ “Ewonu le Ekpo Mma Loo”

2 Ɛrɛ nu a bee lu keebee loo kɛ̄ sī Stifɛn bee mɛā doo taɛ sɔ̄ ama. Pya biaɛ bee ye ɛp sa muɛ̄ kɔ sī ye “bee sī ɛnjɛl.” (Doonu pya Nɛɛ lɛɛratam 6:15) Pya ɛnjɛl wee kɔ yereue a aabah Jɛhova Bari e nyɔɔwo a, ba naa wee ɛrɛ bɔɔ, ɔb, sa lu efɛɛloo. E kɛ̄ stifɛn bee le doo lo kere pya biaɛ bag mma bu a bee dap muɛ̄ doo wo. E na a bee doo kɔ a dap le doo wo ani?

(Doonu pya Nɛɛ lɛɛratam 8:​26-30) Mɛ ɛnjɛl lo Nɛɛ-a-i-ɛrɛ bee kɔ nɛ Filip, sa kɔ “Aakɛ̄ sa kii barasī dee kerekɛ̄ ina loo dee a kii kɛ̄ aa Jerusalɛm ina Gaza, kɛ̄ ama lu dee kpo sagara wii.” 27 E a aakɛ̄ sa si. E ɛp, nɛɛ Etiopia, kookoo nɛɛ, nɛɛ a ɛrɛ gbɛnɛ ekpo kɛɛ̄ Kandasi wa-mɛnɛ pya Etiopia, nɛɛ a nua nɛɛbee loo dɛ̄dɛɛ̄ ye nu zɔ, lo a bee lu Jerusalɛm wee tuabah kɛ̄, 28 e a obia kii; sa ɛŋɛtɛ̄ bu ye fah kɛnɛkɛ̄, sa a buū kpa nɛɛ zue ue Aisaia. 29 E edɔɔ̄ bee kɔ nɛ Filip, “Kii sa gbaaloo fah ama.” 30 Nyɔɔwo Filip teera ye pii, sa dā a gaa buū kpa nɛɛ zue ue Aisaia, sa bip, “O suāge nu o gaa buū ni?”

bt 58 ¶16

Zuzue “le yereue Jizɔs”

16 Dee kpaā nɛ pya Nɛɛ Kraist anii’ee lo esi dua tam Filip bee si ama. Ba wee dap nyɔɔnɛ pya nɛɛ ba muɛ̄ bu bugia kɔnia ue gbɛnɛkpo sɔ̄, doodoo sɔ̄ ba le nyɔɔ dee kiā. Booboo sɔ̄ ba zɔ̄ŋia pya a gbī edā lo yereue doo wo wee lu taɛ sɔ̄ a bɔloo. Kɛ̄ i ɛmadɛɛ̄ kɔ a le doo lo nyɔɔbee pya ɛnjɛl gaa baɛbee tam zue le yereue lokwa lo yereue inaloo pya nɛɛ ba le “dɛ̄dɛɛ̄ edonyɔɔ, le edo, le edɛm, le pya nɛɛ.” (Mum 14:6) Baɛbee a aabah pya ɛnjɛl lu taɛ nu Jizɔs bee kɔ nu kumaloo. Bu ye ekɔaue kam akiiloo kaana kpakpaa le kpakpaa pya-buɛ, Jizɔs bee kɔ sɔ̄ sɔ̄ bugara nu e ina​—“pya ɛnjɛl na pya gbī nu” bu kuma lo sɔ̄ eku a. A bee kɔ yere loo kɔ pya dɛmnu bu edɔɔ̄ ama gaa le “bɔŋanaloo aābu ye buɛ̄-mɛnɛ dɛ̄dɛɛ̄ nu a doo kɔ ba a dɔ daa zaɛ̄, le dɛ̄dɛɛ̄ pya doo pɔrɔ.” (Mat 13:​37-41) Bu lo sɔ̄, pya ɛnjɛl gaa le bɔŋɛnɛ nage loo pya ba ekii bunyɔɔ sa yɔ Jizɔs bɛɛ bu ye Buɛ̄-mɛnɛ​—lɛɛ ba bɔŋɛnɛloo “gbɛnɛ eku nɛɛ” loo “dɔɔ̄na eku naana pee”​—lo Jɛhova gbī ezuura yere bu ye bɔŋanaloo.​—Mum 7:9; Jɔn 6:​44, 65; 10:16.

(Doonu pya Nɛɛ lɛɛratam 6:​1-​15) Mɛ bu gbo dee ama, sɔ̄ pya a wee ye nyɔɔnɛ dumɛ gaa bee yii loo bu buā, pya a kɔ ue Grik nuumi loo pya Hibru, nyɔnɛbee pya wa wa ua dam bee lu e’ɛp kuma kɛ̄ bu ziī ziī dee dɔɔ̄nu. 2 E lop le baɛ a bee kue booboo pya a wee nyɔɔnɛ dumɛ Jizɔs, sa kɔ, “Naa lee kɔmɛ i lɛɛbaloo zue ue Bari sa si tam loo kasi. 3 Nyɔɔbee wo pya wuga, gbiā yɛɛ i ɛrɛba nɛɛ a ɛrɛ le kpɛa, pya Edɔɔ̄ le suānu mma loo, pya i tubebaloo nɛ lo tam ama; 4 Mɛ ili i su ilii loo kuma sī bu yere kara le esia tam bu lo ue a.” 5 E nu ba kɔ nia dɛ̄dɛɛ̄ gbɛnɛkpo nɛɛ a, sa ba tubebaloo Stifɛn, nɛɛ yira le Kaɛ Edɔɔ̄ mma loo, le Filip, le Prɔkɔrɔs, le Naikanɔa, le Taimon, le Pamɛnas, le Nikɔlas nɛɛ Antiɔk lo a wee nyɔɔnɛ nyɔɔ kɛ̄ dee pya Ju. 6 Ba sere pya nɛɛ ama kɛ̄ sī pya nɛɛ lɛɛratam, e ba yere kara sa wa su bah dɛrɛ nyɔɔ. 7 E ue Bari a nyim yii loo; e buā pya a wee ye nyɔɔnɛ dumɛ bee yii loo kuīkpo bu Jerusalɛm, sa booboo gbɛnɛkpo pya wɔp zɔɔ bee gbaɛ̄tɔ̄ loo yira a. 8 Mɛ Stifɛn, lo ewonu le ekpo mma loo, bee doo booboo nyɛŋia nu le gbɛnɛ edoba nu yɛɛ pya nɛɛ. 9 Mɛ pio bee aakɛ̄ yɛɛ bɔŋanaloo pya a bee lu e’iye (dookɛ̄ a bee lu ekue ye doo), le pya Sairini, le pya Aleksandria le pya a aa Silisia le Esia, alaba le Stifɛn bip ebip ziī. 10 Mɛ ba naa dap yira baɛ suānu le edɔɔ̄ lo a bee su kɔā ue. 11 Lo sɔ̄ ba su kiāŋana zuā pya nɛɛ, ba kɔ, “I bee dā a gaa kɔ pya lo ue Mozis le Bari gbee.” 12 E ba yere mɛm loo pya nɛɛ, le pya ka nɛɛ, le pya ɛm kpa, e ba lu ye loo sa ye aa, sa ye su nua kɛ̄ sī bɔŋanaloo biaɛ. 13 Sa wu pya ekeebee esah ye loo, ya ba kɔ, “Nɛɛ ama naa ɔbɛ ekɔ ue pima kɛ̄ kaɛ ama le i lok; 14 Nyɔnɛbee i bee dā a kɔ kɔmɛ Jizɔs nɛɛ Nazarɛt ama, egbee kɛ̄ ama, sa nyaana dɛ̄dɛɛ̄ dogo Mozis bee i nɛ.” 15 E kɛ̄ ba ye ɛp doo tɔɔ doo, dɛ̄dɛɛ̄ pya a ɛŋɛtɛ̄ bu bɔŋanaloo biaɛ a muɛ̄ kɔmɛ ye sī bee sī ɛnjɛl.

    Pya Kpa alu E’ɛm bu Khana (1987-2025)
    Log Out
    Log In
    • Khana
    • Share
    • Kɛ̄ enia a doo
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kɛ̄ elu Esu Daānu Doo
    • Lok Pya a Ɛrɛ Nɛ
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share