May

Na sabu rhe i Jesu rhọ, Jehova nọ ha iyẹnrẹn ri ha ọbe i Matthew, Mark, Luke, ọrhẹ John ba i Baibol na. Ẹbe ẹne enana i ta kpahen akpenyerẹn ọrhẹ owian aghwoghwo i Jesu. Aye i ta rẹn ọwan oborẹ i Jesu ọ tare, oborẹ o ruru ọrhẹ iroro yi. Ẹbe ẹne enana, a ha userhumu rẹn ọwan “dabu roro kpahen” udje i Jesu. Nọyẹ, aye i vwo idjaghwẹ ri Jesu ọ nyajovwo. Omarana, arha dabu yono iyẹnrẹn enana fiotọre, ana sabu rhe i Jesu rhọ. Ọke ọrana, na na sabu nyalele idjaghwẹ ye kpẹnkpẹnkpẹn. Na sabu mẹrẹn erere vuọnvuọn nẹ iyẹnrẹn akpenyerẹn i Jesu, ene vi ru vrẹn ọrẹ ene seyi. Ofori na dabu yono aye, ji roro kodo kpahen aye. (Haye vwanvwọn Joshua 1:8, ekete ra djokarhọ.) Vwẹruọ iyẹnrẹn na. Ha iroro ọnọ mẹrẹn, rhon jeghwai fiomarhọ oborẹ ọ phia na. Guọlọ riobarorhọ uvuẹn ẹbe sansan rẹ ukoko i Jehova ọ haphia ne. w21.04 4-5 ¶11-13

Ẹgbukpe buebun i Jesu ọ ki rhiẹ akpọ na, Jehova no djephia uvuẹn i Baibol na taghene ana rhẹ i Messiah na igho idọlọ ọfuanfon 30. (Zech. 11:12, 13) Ohworho rọ nọ rhẹ ye na, owuọwan usuẹn igbehian i Jesu. (Ps. 41:9) Ọmẹraro Zechariah ọ ji ta: “Ghwiẹ osuingegede na, nẹ igegede ri ha usurhe na i hrabọ.” (Zech. 13:7) Ukperẹ ekwakwa enana ina lẹrhẹ aye tiẹn, manẹ eri vwo omamọ ẹhẹn e ruẹ esegburhomẹmro aye gbanhon ọke aruẹmẹrẹn enana e ruẹ gba sekpahen Jesu. Ọwan a mẹrẹn aruẹ obẹnbẹn ọrana inyenana? Ee. Uvuẹn ọke ọwan na, Iseri Jehova ezẹko i dobọ ogame i Jehova vwo ne, rhiẹ inyikọ efian jeghwai riẹriẹ awọrọ lele oma. Aye e kerabọ iyẹnrẹn esọsọ, ọrhẹ iyẹnrẹn efian kpahen Iseri Jehova nyoma oghwa iyẹnrẹn ọrhẹ itanẹti. Ọrẹn, ihworho ri vwo omamọ ẹhẹn i vwe beghe-e. Ukpomaran, aye i mẹrẹnvwrurhe taghene i Baibol ọ tare taghene ekwakwa enana ina phia.—Matt. 24:24; 2 Pet. 2:18-22. w21.05 11 ¶12; 12-13 ¶18-19

Baibol na ọ tare taghene irherhe rọ gbare o kodorhọ bibiesuọn. (Col. 1:9, 10) Jehova o ghwolo urhomẹmro na phia bibiesuọn, omarana o fori ne vwo erhionrin hẹrhẹ ọke re ne vwẹruọ urhomẹmro na rhọ. Ọke era kobaro uvuẹn ukoko na, i rha mẹrẹnvwrurhe taghene o fori ne wene oborẹ e vwẹruọ urhomẹmro owu bi, aye i vwe tirierhumu aye ine dje yi phia-a. Ọke ẹga efian buebun e ruẹ ewene rọ nọ merhen ihworho re riẹ ẹga aye oma, yanghene nọ lẹrhẹ aye titi uvuẹn akpọ na, ukoko i Jehova e ruẹ ewene ri na lẹrhẹ ihworho yi tikẹrẹ Jehova rhọ, ji nyalele udje ogame ri Jesu o dje rhotọre. (Jas. 4:4) Aye i vwe ruẹ ewene enana fọkime iroro ihworho uvuẹn akpọ na o wene ne-e, ọrẹn fọkime aye i vwẹruọ i Baibol na rhọ ne. Ọwan i vwo ẹguọlọ kpahen urhomẹmro na!—1 Thess. 2:3, 4. w21.10 22 ¶12

Me wu na sabu ru orhianẹ wu havwiẹ kologho? Roro kpahen oborẹ i Jehova ọ ha userhumu wẹn lele. (Ps. 55:22) Ọnana ọnọ ha userhumu wẹn sẹrorẹ uruemru ro serhọ kpahen erhirhiẹ ọnọ. Ji roro kpahen oborẹ i Jehova ọ ha userhumu rẹn imizu ukoko na re mwuomarhọ. (1 Peter 5:9, 10) Hiroshi, ro rhiẹ omizu ọhworhare rẹ ọye ọvo o rhiẹ Oseri Jehova uvuẹn ekruien, ọrhọ ta: “Fọkime e rheri taghene ọwan ephian a damoma ga i Jehova, ọrana nọ sabu ha userhumu rẹn otu ame rẹ ame ọvo i ha urhomẹmro na.” Habaye, nẹrhomo, se i Baibol na, ji riẹ uyono ukoko ọke ephian. Ọnana o ji surhobọmwu ọrẹ a ta rẹn Jehova oborẹ ọ ha ẹhẹn ọwan. Ọ ghanranren ne se i Baibol na kẹdẹkẹdẹ, roro kodo kpahen iyẹnrẹn ri dje kpahen ẹguọlọ i Jehova o vwo kpahuọn. Imizu ezẹko i yono ekete i Baibol ezẹko ra yẹ ọwan urhebro rhẹ urhomu, jerẹ Psalm 27:10 ọrhẹ Isaiah 41:10. Awọrọ i mẹrẹnvwrurhe taghene ọke aye arha kerhọ ikpekporo ọbe re ruẹ uyono, ọke aye e mwuegbe rhẹ uyono ukoko yanghene ruẹ isese i Baibol omobọ, nọ ha userhumu rẹn aye je mwuomarhọ phan. w21.06 9-10 ¶5-8

We mwuomarhọ fọkiẹ ohworho wu vwo ẹguọlọ kpahen ro hwuru? Ha ọke ọnana ruẹ esegburhomẹmro ọnọ kpahen ẹrhọmọnuhwu na gbanhon, nyoma wu ne se iyẹnrẹn i Baibol kpahen era rhọmọnuhwu. We mwuomarhọ fọkiẹ ohworho ekruon re le nẹ ukoko? Yono rhọ taghene izede ri Jehova ọ ghwọghwẹ ihworho yi lele, yọ mai serhọ. O toro obẹnbẹn wa dẹrughwaroghwẹ-ẹ, haye rhiẹ uphẹn wu ne ruẹ esegburhomẹmro ọnọ gbanhonrhọ. Ta rẹn Jehova oborẹ ọ ha ẹhọn. Wu vwe rhirhiẹ ye kologho-o, ukpomaran kwomakugbe imizu ukoko na. (Prov. 18:1) Vwobọrhọ ekwakwa ri na ha userhumu wẹn vwo edirin, orhianẹ wu na ha oviẹ ruẹ aye dede. (Ps. 126:5, 6) Rhe riẹ uyono ukoko, vwobọrhọ owian aghwoghwo ọrhẹ isese i Baibol ọke ephian. Habaye, tẹnrovi obọdẹn ebrurhọ ri Jehova ọnọ yọ obaro na. Ọke wa mẹrẹn oborẹ i Jehova o ru ha userhumu wẹn, esegburhomẹmro ọnọ nọ gbanhanrhọ. w21.11 23 ¶11; 24 ¶17

Izede ọgo yẹ idibo i Jesu i ru họhọ “emọvwerhe”? Ayọmo yẹ akpọ na o nẹ ghanghanren? Ihworho ri feri, ri titiri, ji vwo omẹgbanhon. Ọrẹ ovẹnẹ, idibo i Jesu i họhọ ihworho ri vwe titi, ri vwe fiemru. (1 Cor. 1:26-29) Ọrẹn, Jehova ọ vwọ ha ukẹro ọrana ni aye-e. Mesoriẹ i Jesu ọ ta kpahen “ekokamu enana”? Idibo yi, i nọriẹn onọ: “Ọrọmo yọ ghini maido uvuẹn Uvie ọrẹ idjuwu na?” (Matt. 18:1) Itu i Jew buebun uvuẹn ọke ọrana, a ha ukẹro ọduado ni ẹrhẹ ro titiri. Ọgba irherhe owu ọrhọ ta: “Ihworho e nyerẹn ji hwuẹ fọkiẹ ọghọ, odẹ aye ine vwo, otitimẹ ọrhẹ ekwerhọ mie awọrọ.” Jesu o rheri taghene idibo yi ina wian gbanhon nẹ aye i sabu tiẹ uruemru re lele awọrọ simoma, ro gberi itu i Jew na nẹ ọmudu aye. w21.06 20 ¶2; 21 ¶6, 8; 22 ¶9

Ọnyikọ Paul ro rhiẹ ọkpako ukoko, o dje omamọ udje phia. Jerẹ udje, ọke imizu ri ha Thessalonica a guọlọ urhebro, Paul ọ ha urhebro na rẹn aye ogege. Ọrẹn, uvuẹn ileta rọ ya vwe aye, Paul o kiki jiri ewian aye, ẹguọlọ kugbe edirin aye. Paul ọ dabu roro kpahen erhirhiẹ aye, nọ ji ta taghene akpenyerẹn ọ ghwa lọhọ rẹn aye-e, ọrẹn aye e vwo edirin udabọ ẹkparehaso. (1 Thess. 1:3; 2 Thess. 1:4) Ọ tobọ ta rẹn imizu na taghene aye obọdẹn udje rẹn Ilele Kristi erọrọ. (1 Thess. 1:8, 9) Oma ọ ghini merhen aye kpahen ekpẹmẹ i Paul ọ haphia! O vwo ẹfro-o, Paul o vwo ẹguọlọ okokodo kpahen imizu na. Ọrana yọ soriẹ ọ sabu yẹ aye ọkpọvi ro mwidjẹn uvuẹn ileta eva rọ ya vwe itu i Thessalonica.—1 Thess. 4:1, 3-5, 11; 2 Thess. 3:11, 12. w22.02 15 ¶6

Echu ọ ha ilori ẹga efian ta taghene Jehova ọvwọkon rọ suẹ ojẹriọ ituakpọ. Ezẹko a ta taghene emọvwerhe i rhe hwu, Osolobrugwẹ yọ harẹ aye fọkime ọ guọlọ emakashe erọrọ obẹ odjuwu. Ọrana ofian obẹta! Ọwan i rheri taghene Jehova o vwo ẹguọlọ. Ọke erhe kpomẹ yanghene ọke ohworho re vwo ẹguọlọ kpahen orho hwu, ọwan i vwe kperi Jehova-a. Ukpomaran, e vwo esegburhomẹmro taghene ẹdẹ owu ọnọ kwaphiẹ ekwakwa serhọ. Ana sabu ta rẹn ihworho ri guọlọ kerhọ taghene Jehova, Osolobrugwẹ ro vwo ẹguọlọ. Ọke ọrana Jehova nọ nọ sabu kpahenrhọ rẹn ọrọ haye djechẹẹ. (Prov. 27:11) Jehova, Osolobrugwẹ ro vwo aruẹdọn. Oma ọ vwọ merhiẹn, ọke rọ mẹrẹn ọwan ra rioja-a, sẹ ẹkparehaso, emiamo, yanghene fọkiẹ ijẹgba ọwa-an. (Ps. 22:23, 24) Jehova o vwẹruọ emiamiamo ọwan; ọ guọlọ fiobarhọ ye, ono ji fiobarhọ ye.—Haye vwanvwọn Exodus 3:7, 8; Isaiah 63:9. w21.07 9-10 ¶9-10

Phẹrẹkpẹ, ituakpọ ri huvwele ina riamerhen uphẹn rọ maido kparobọ—uphẹn re ne vwo ẹguọlọ kpahen Jehova, ji ga ye bẹmẹdẹ! Jesu ọnọ kwaphiẹ ọsoso ebẹnbẹn Adam ọrhẹ Eve i soro, ọke aye e brorhiẹn taghene aye i rhiẹ usuẹn ekrun Osolobrugwẹ-ẹ. Jehova ọnọ rhọmọ iduduru ihworho nuhwu, ji yẹ aye uphẹn aye ine nyerẹn bẹmẹdẹ ọrẹ omọkpokpọ uvuẹn akpọ re ru rhiẹ i paradais. (Luke 23:42, 43) Ọke ituakpọ ra ga i Jehova i rhiẹ ihworho ri gba ne, aye ephian ine vwo “ujiri ọrhẹ odidi” ri David ọ ya kpahen na. Orhianẹ wu ha usuẹn “otu gbidigbidi” na, wu vwo obọdẹn ifiẹrorhọ. (Rev. 7:9) Osolobrugwẹ o vwo ẹguọlọ kpahuọn; ọ guọlọre taghene wu rhiẹ usuẹn ekrun ọnẹyen. Omarana, damoma ruẹ oborẹ ọnọ merhiẹn oma. Rha karorhọ ive i Jehova kẹdẹkẹdẹ uvuẹn ẹhẹn ọrhẹ ọmudu ọnọ. Dje ọdaremẹro phia kpahen uphẹn wu vwori wu na ga Ọsẹ ọwan obẹ odjuwu, ji ha ukẹro ọghoghanren ni ifiẹrorhọ wu vwori wu ne jirie bẹmẹdẹ! w21.08 7 ¶18-19

Ọmẹraro Jeremiah o ji ghwoghwo uvwre ẹgbukpe buebun udabọ utuoma ọrhẹ ẹkparehaso. Ẹhẹn yen o seriotọre omamọ fọkiẹ “ephien ọrhẹ echẹdjẹ” ihworho ra kparahasuiẹ, re roro taghene ono fiobọrhotọre uvuẹn owian aghwoghwo yi. (Jer. 20:8, 9) Ọrẹn, Jeremiah o fiobọrhotọre-e! Me yọ ha userhumu riẹn fiẹ iroro esọsọ kparobọ ji mẹrẹn aghọghọ uvuẹn aghwoghwo yi? Ọ tẹnrovi irhomẹmro eghoghanren eva. Ọrukaro, urhomu edje i Jehova ri Jeremiah o ghwoghwo rẹn ihworho na, o surhobọmwu “omamọ obaro akpọ kugbe ifiẹrorhọ.” (Jer. 29:11) Ọreva, Jehova ọ ha odẹ ye se i Jeremiah ne. (Jer. 15:16) Ọwan e ji ghwoghwo urhomu edje ifiẹrorhọ uvuẹn akpọ ọkon ọnana, habaye ọwan Iseri Jehova. Ọke arha tẹnrovi irhomẹmro erana, ana sabu vwo aghọghọ, o toro oborẹ ihworho i kpahenrhọ ye lele-e. Omarana, wu vwe jẹ ẹhọn seriotọre-e, yanghene fiobọrhotọre orhianẹ erẹ we yono i vwe ruẹ riaro izede wu guọlọre-e. Owian re ruẹ idibo ọ guọlọ erhionrin.—Jas. 5:7, 8. w21.10 27 ¶12-13

O toro oborẹ o jiri te ne ra ga i Jehova-a, ana vi rha bọn esegburhomẹmro ọwan gbanhon ji sẹroriẹ. Mesoriẹ? Fọkime arha jomarhotọre-e, esegburhomẹmro ọwan ọnọ sabu vwiẹlẹ. Karorhọ, esegburhomẹmro o surhobọmwu ekwakwa ra vwa mẹrẹn. Ọ phẹrẹre oborẹ a vwa mẹrẹn, ọnọ sẹrẹ ẹro. Omarana, Paul nọ ha uruemru je esegburhomẹmro evwo, e dje “ọdandan rọ nọ sabu rhiẹ ukọ harẹn ọwan.” Marhẹ ene ru kẹnoma rẹn ufi ọnana? (2 Thess. 1:3) Ọrukaro, nẹrhomo vwe i Jehova ọke ephian no tiobọnu ẹhẹn ọfuanfon ọnẹyen wẹn. Mesoriẹ? Fọkime esegburhomẹmro usuẹn omamọ ọrẹ ẹhẹn na. (Gal. 5:22, 23) A sabu bọn esegburhomẹmro ọwan ji sẹroriẹ, orhianẹ a nekpẹn userhumu ẹhẹn ọfuanfon i Jehova-a. Arha nẹrhomo vwe i Jehova no tiobọnu ẹhẹn ọnẹyen rẹn ọwan, ono tiobọnie. (Luke 11:13) Ana sabu nẹrhomo vwe i Jehova omana: “Yẹ ame esegburhomẹmro rhọ.” (Luke 17:5) Habaye, fiomarhọ uyono i Baibol omobọ ọke ephian.—Ps. 1:2, 3. w21.08 18-19 ¶16-18

O vwo ekwakwa buebun imizu ri kpako ne ina sabu ru. Dedevwo aye e vwo aruẹ omẹgbanhon aye i vwori bi-i, aye i rhiẹromẹrẹn ekwakwa buebun ne uvwre ẹgbukpe buebun ri vrẹnren na. Jehova ọnọ sabu rha ha aye ruiruo nyoma izede sansan. Jerẹ udje, Baibol na ọ ta kpahen ihworho ri fuevwan ga i Jehova ye te erhirhiẹ ọho. Jerẹ udje, Moses ọ ha emrẹ ẹgbukpe 80 ọke rọ ga ẹrhẹ ọmẹraro i Jehova, ọrhẹ ọro mevi rẹn agbamwa Israel. Jehova ọ ji ha Daniel wian ẹrhẹ ọtẹmro Ọnẹyen, ọke ọmẹraro na ọ vrẹn ẹgbukpe 90 ne. Habaye, ọnyikọ John o vrẹn ẹgbukpe 90 ne, ọke ẹhẹn ọfuanfon o mwuien ya ọbe i Revelation. A hunute Simeon kpeke uvuẹn i Baibol na ro rhiẹ “ohworho ọsoso rọ ga Osolobrugwẹ,” ọrẹn Jehova ro rhe aruẹ ohworho rọ havwọ, nọ yẹriẹ uphẹn rọ mẹrẹn i Jesu ọke rọ ha ọmọboban, ji mẹraro kpahen Jesu ọrhẹ Mary.—Luke 2:22, 25-35. w21.09 3-4 ¶5-7

O fo nẹ emiemọ i ha ọmọ owu vwanvwọn ọreva ye-e, yanghene fiẹrorhọ taghene ono ru vrẹn ekete omẹgbanhon ọnẹyen o teri-i. Emiemọ erhe ruẹ omaran, ọnọ sabu lẹrhẹ ẹhẹn ọmọ na seriotọre. (Eph. 6:4) Omizu ọmase owu re se Sachiko ọrhọ ta: “Izu mẹ ọ guọlọre taghene mi ya ekwakwa ephian gba uvuẹn ọdamuni, ọrẹn mi rheri taghene ọ sabu phia-a. Dedevwo o jiri ne mi ruotọre nẹ isukuru, ọkezẹko mie ji roro sẹ oma ọ merhen i Jehova kpahen mẹ.” Orodje David ọ tare taghene ọ vwọ “guọlọ ekwakwa ri do pha-an,” yanghene ekwakwa rọ nọ jọ sabu ru-u. Omeriotọre ọrhẹ uruemru dẹndẹn i ‘lẹrhẹ ẹhẹn yen zien.’ (Ps. 131:2) Me yẹ emiemọ ina sabu yono nẹ ẹmro i David? Omeriotọre ọrhẹ uruemru dẹndẹn ọnọ ha userhumu rẹn emiemọ ja guọlọ ekwakwa eduado mie oma aye ọrhẹ ọmọ aye. Emiemọ ina sabu ha udu rhẹ ọmọ aye aghwẹ nyoma aye ina djokarhọ ekete rọ gbanhon ọrhẹ ekete rọ vwiẹlẹ, ji ha userhumu riẹn bru ẹkẹ rọ nọ sabu nyamwu rẹn omayen. w21.07 21-22 ¶5-6

Jehova ọ yẹ ohworho owuowu ẹghẹlẹ ugbomọphẹ. Ọnana no mevirhọ taghene ana sabu djẹ odjẹ ra na huvwele i Jehova yanghene a huvwele yi-i. Iphuphẹn ezẹko rẹ eri vwiẹre aye i vwe rhiẹ omamọ udje, i djẹ odjẹ aye ina ga i Jehova, ji vwo atamwu kpahiẹn. Awọrọ rẹ eri vwiẹre aye i damoma yono aye iruemru-urhi Baibol na, i nyaji Jehova vwo ọke oru. Fọkiẹ ọrana, ọwan yi ne brorhiẹn omobọ sẹ ana ga i Jehova. (Josh. 24:15) Omarana, emiemọ ri mwuomarhọ, are i vwe roro taghene are yi soriẹ ọmọ na ọ nyaji Jehova vwo-o! Ọkezẹko, izu yanghene ọsẹ ọnọ sabu nyaji Jehova ọrhẹ ekruien vwo. (Ps. 27:10) Ọnana ọ sabu lẹrhẹ ẹhẹn emọ re mwuọghọ rẹn eri vwiẹre aye, ji hẹrokele aye seriotọre. Iphuphẹn, orhianẹ e le ọsẹ ọnọ yanghene izuo nẹ ukoko, biko vwo imwẹro taghene Jehova o ji rhe kpahen omiamiamo ọnọ. Ọye o vwo ẹguọlọ ọrhẹ ọdaremẹro kpahen atamwu ọnọ. Karorhọ taghene orhiẹ owẹwẹ yi soriẹ eri vwiẹruọ, e brorhiẹn erana-a. w21.09 27 ¶5-7

Erhe le omizu nẹ ukoko, ana sabu haye taghene ọye ogegede ro kpomẹ rọ nọ sabu ha emiamiẹ mwu igegede eri hẹrhẹre. Ọye o kpomẹ izede ọrẹ ẹhẹn. (Jas. 5:14) Emiamo ọrẹ ẹhẹn jerẹ emiamo ugboma ezẹko, a sabu mwu awọrọ phẹphẹrẹ. Omarana, orhiẹ oborẹ o fori uvuẹn erhirhiẹ ezẹko re ne le omizu ro ruẹ ọdandan nẹ ukoko na. Ọghwọghwu ọnana o djephia taghene Jehova o vwo ẹguọlọ kpahen igegede enẹyen ra fuevwan ga ye, ọnana ọnọ ji sabu hobọte ọmudu oruọdandan na, ji mwuien ghwẹriẹ. Ọke re le yi nẹ ukoko na, ọnọ sabu rhe riẹ uyono, ọnọ ji riamerhen ẹmro ri nẹ i Baibol rhe ri na bọn yen gbanhon. O ji vwo uphẹn rọ nọ ha ẹbe ukoko na ro no se rẹn omobọ ye, ji ni JW Broadcasting^®. Ọke ekpako na erhe ni eru riaro ọnẹyen, ọkezẹko aye ina sabu yẹ ye urhebro ọrhẹ ọkpọvi rọ nọ ha userhumu riẹn rharhumu vwo omamọ onyerẹnkugbe rhẹ Jehova, na ji sabu rharhumu haye rhiẹ ukoko na. w21.10 10 ¶9, 11

Inyenana, ọ wan a nyalele udje ogame rẹ Ilele Kristi erukaro na i dje rhotọre. Jerẹ udje, ẹkwaphiẹrhotọre ukoko na—ro surhobọmwu iniruo okinhariẹ, ekpako ọrhẹ idibo owian—ọ họhọ aruẹ ẹkwaphiẹrhotọre inyikọ na i ha mwu. (Phil. 1:1; Titus 1:5) Ukẹro ra ha ni ehware ọrhẹ orọnmo, ukẹro ọghoghanren ra ha ni ọbara, ọrhẹ ojemẹ ra na sẹrorẹ ukoko na nẹ iruedandan ri vwe kwe ghwẹriẹ, i sekpahen udje inyikọ na i dje rhotọre. (Acts 15:28, 29; 1 Cor. 5:11-13; 6:9, 10; Heb. 13:4) Ọrẹn, Baibol na o dje fiotọre taghene “esegburhomẹmro owu” ọvo yi Jehova o kwerhọ. (Eph. 4:4-6) Ọnana ghini uphẹn ọduado re rhiẹ usuẹn ihworho i Jehova, ji rhe urhomẹmro na kpahen Jehova ọrhẹ ọhọriẹ! Jenẹ arha tanbọmwu urhomẹmro na rhẹ imwẹro ọgbogbanhon. w21.10 22-23 ¶15-17

Orodje Jehoshaphat ọ dẹrughwaroghwu erhirhiẹ ọgbogbanhon owu. Isodja itu Ammon, Moab, ọrhẹ ehworhare ri ha uvwre igbenu i Seir ni djofẹn mwuien ọrhẹ ihworho yi. (2 Chron. 20:1, 2) Me yi Jehoshaphat o ruru? Nọ hẹroso i Jehova nọ yẹ ye userhumu ọrhẹ omẹgbanhon. Izede omeriotọre ri Jehoshaphat ọ nẹrhomo lele ra ya rhẹ 2 Chronicles 20:5-12, o djephia taghene ọ ghini hẹroso i Ọsẹ ye obẹ odjuwu. Jehova nọ nyoma i Jahaziel ro rhiẹ onyẹ i Levi tẹmro rẹn Jehoshaphat, rhẹ ẹmro isese kẹdẹkẹdẹ inyenana. Fọkime i Jehoshaphat ọ dabu hẹroso Osolobrugwẹ ye, no ru oborẹ a ta riẹn. Ọke ọye ọrhẹ ihworho yi a ya vwa evwreghrẹn aye, nọ ha egba ijoro ri vwa kpare ekwakwa uvweri karo rẹn isodja ri dabu tẹn ona uvweri. Jehovah nọ nyamwu ive ro ve rẹn i Jehoshaphat; no fi evwreghrẹn aye kparobọ.—2 Chron. 20:18-23. w21.11 15-16 ¶6-7

Arha dẹrughwaroghwu obẹnbẹn, ana sabu vwo imwẹro taghene Jehova ọnọ ha userhumu rẹn ọwan nyoma rọ nọ yẹ ọwan obẹhatua ra guọlọre na sabu sẹrorẹ emevigbanhon ọwan. (2 Cor. 4:7-9) Ana sabu vwo imwẹro taghene ẹguọlọ atamwu i Jehova ono lele ọwan rhirhiẹ ye, jerẹ oborẹ i Baibol na ọ tare, “ukẹro i Jehova o ni ihworho ra zofẹn yen, ihworho ra hẹrhẹ ẹguọlọ atamwu ọnẹyen.” (Ps. 33:18-22) Bọmọke a ki tuẹn ogame i Jehova rhọ, a mẹrẹn erere nẹ ẹguọlọ ri Jehova o dje rẹn ituakpọ ephian. Ọrẹn re rhiẹ idibo yi na, ọwan a ji mẹrẹn erere nẹ ẹguọlọ atamwu ọnẹyen. Fọkiẹ ẹguọlọ ọrana, Jehova nọ sẹrorẹ ọwan rhẹ igbabọ usimi ọnẹyen. Ọnọ hẹrote ọwan ọke ephian, ji ha ive yi ri sekpahen ọwan te orugba. Ọ guọlọre taghene e rhiẹ igbehian yen bẹmẹdẹ! (Ps. 46:1, 2, 7) Omarana, o toro ebẹnbẹn re rhiẹromẹrẹ-ẹn, Jehova ọnọ yẹ ọwan omẹgbanhon ra guọlọre na sabu sẹrorẹ emevigbanhon ọwan. w21.11 7 ¶17-18

E rhe kpahen ihworho ra sẹrorẹ oborẹ ohworho aye e lele wian, ọrẹ aye e lele riẹ isukuru, ohworho ekrun aye o ruru aye rhẹ ẹhẹn, ọrhọ tobọ rhianẹ ẹgbukpe buebun i vrẹn ne! Karorhọ taghene imizu i Joseph awan ikpe i biomevwan kpahiẹn te erhirhiẹ aye e ruẹ ọdandan ọghwaghwa. (Gen. 37:2-8, 25-28) Ọrẹn, Joseph ọ hẹrokele orharhere uruemru aye-e! Ọke rọ ha ẹrhẹ ọduado, manẹ ọ sabu ruẹ imizie kele, ọrẹn no dje arodọmẹ rẹn aye. Joseph ọ sẹrorẹ eghrẹn rhẹ ẹhẹ-ẹn. Ukpomaran, ọ nyalele urhebro ra ya rhẹ Leviticus 19:18 ọke oru. (Gen. 50:19-21) Fọkime i Joseph ọ harhomu imizie ukperẹ ọnọ sẹrorẹ eghrẹn yanghene rukele, no dje omamọ udje rẹn ọsoso ihworho ri guọlọ ruẹ oma merhen Osolobrugwẹ. Jesu ọ ta rẹn ọwan na harhomu ihworho ri ruru ọwan sọ. (Matt. 6:9, 12) Omaran ọnyikọ Paul ọ ji ha urhebro rẹn Ilele Kristi: “Are i vwe ru kele-e, imizu mẹ mi vwo ẹguọlọ kpahen.”—Rom. 12:19. w21.12 11 ¶13-14

Uvuẹn owuọwọn ọrẹ Nisan 14, 33 C.E., Jesu no riẹ ogba i Gethsemane. Avwaye, Jesu nọ nẹrhomo omamọ vwe i Jehova. (Luke 22:39-44) Uvwre ọke ọgbogbanhon ọrana yi Jesu ọ “nẹrhomo . . . rhẹ ukperi oviẹ ọgbogbanhon kugbe amioviẹ.” (Heb. 5:7) Me yi Jesu ọ nẹrhomo kpahen uvuẹn ason ọrana rọ kẹta o ki hwu? Ọ nẹrhomo ni Jehova ọ yẹ ye omẹgbanhon rọ nọ sẹrorẹ atamwuiẹn kpahiẹn, ji ru ọhọriẹ. Jehova o rhon omiamiamo i Jesu uvuẹn ẹrhomo rọ nẹren, no ji dje ọmakashe bruie no ruie gbanhon. Jesu o rhe kpahen ohwan ọduado ro rhenrhen vie rọ nọ sẹrorẹ atamwuiẹn, ji ruẹ odẹ i Jehova fon. Jehova ọ kerhọ orẹ i Jesu. Mesoriẹ? Fọkime oborẹ ọ mai ghanren rẹn Jesu, ọrẹ ọnọ sẹrorẹ atamwu ọnẹyen kpahen Jehova ji ruẹ odẹ ye fon. Orhianẹ oborẹ ọ mai ghanren ren ọwan ọrẹ ene ji ruẹ omaran, Jehova ọnọ kpahenrhọ ẹrhomo ọwan ọke ra guọlọ userhumu.—Ps. 145:18. w22.01 18 ¶15-17

Ihworho buebun inyenana a tiẹn ọwan, fọkime e vwe vwobọrhọ usun oseghe-e. Aye e fiẹrorhọ taghene ene vwobọrhọ irueruo ivotu. Ọrẹn, arha djẹ onyakpọ ro no sun ọwan, nọyẹ ọwan a tiẹn i Jehova. (1 Sam. 8:4-7) Ihworho ina ji sabu roro taghene o fori na bọn isukuru ọrhẹ ihọsipita, jeghwai vwobọrhọ irueruo erọrọ ra ha userhumu rẹn amwa. Aye na tiẹn ọwan fọkime ọwan a tẹnrovi owian aghwoghwo na, ukperẹ ana damoma kwaphiẹ ebẹnbẹn akpọ na rhọ. Me yọ nọ ha userhumu rẹn ọwan sẹrorẹ esegburhomẹmro ọwan? (Matt. 7:21-23) Oborẹ ana tẹnrovi yẹ owian ri Jesu o jurhi rẹn ọwan ne ru. A vwa lẹrhẹ irueruo usun oseghe yanghene ekwakwa erọrọ nọ suẹ ọgbanrhọ rẹn ọwa-an. Ọwan i vwo ẹguọlọ kpahen ihworho ji vwo ọdamẹ kpahen ebẹnbẹn aye, ọrẹn e rheri taghene izede rọ mai rhomu ene ru ha userhumu rẹn ereva ọwan yẹ ọrẹ ene yono aye kpahen Uvie Osolobrugwẹ, ji ha userhumu rẹn aye rhiẹ ugbehian i Jehova. w21.05 7 ¶19-20

Dedevwo ihworho buebun re suẹn inyenana, a ta taghene aye a ga Osolobrugwẹ, aye a guọlọ tiobọnu omẹgbanhon usun aye-e. Omarana, jerẹ oborẹ ihworho re suẹn uvuẹn ẹdẹ i Jesu i ruru, ihworho re suẹn inyenana, a kparahasuẹ Ohworho ri Jehova ọ Djẹha nyoma aye a hasuẹ idibo yi ri vwo atamwu. (Acts 4:25-28) Marhẹ oma o ruẹ i Jehova lele? Psalm 2:10-12 ọrhọ kpahenrhọ ye: “Omarana, are irodje, are i dje ọmẹrẹnvwrurhe phia, are i rhiabọ dede ọkpọvi, iguẹnzọn erẹ akpọ na. Ga i Jehova rhẹ ofẹnzẹ, ji ghọghọ rhẹ ighweghwe. Are i họghọ rẹn ọmọ na, yanghene Osolobrugwẹ ọnọ tuekwẹre kpahen are, nẹ are i je rhe hwu nẹ izede na, fọkime ọye ọ kiki tuekwẹre. Omamerhomẹ ọ havwiẹ harẹn ihworho ri hariẹ ru ekete rẹ aye a zẹrua.” Jehova ọ ha uphẹn rẹn aye nẹ aye i brorhiẹn ro serhọ. Aye ina sabu wene ẹhẹn aye ji rhiabọ dede Uvie i Jehova. Ọrẹn, ọke o hiẹn. (Isa. 61:2) O fori nẹ ihworho i rhe urhomẹmro na vwana ji brorhiẹn ro serhọ. w21.09 15-16 ¶8-9

Paul ọ ta taghene o fori ne vwo ẹhẹn otemẹ kpahen ekwakwa ugboma re vwori. (Phil. 4:12) Oborẹ ọ mai ghanren rẹn ọwan yẹ onyerẹnkugbe ọwan rhẹ Jehova, orhiẹ ekwakwa ugboma re vwori-i. (Hab. 3:17, 18) Roro kpahen oborẹ i Moses ọ ta rẹn emọ Israel ọke aye a nya ato na ẹgbukpe 40 ne: “Jehova Osolobrugwẹ are ọ ha ebrurhọ rhẹ ọsoso oborẹ are i ruru. . . . Ẹgbukpe 40 enana, Jehova Osolobrugwẹ are ọrhẹ are i gba havwiẹ, emru owuorowu ọ kanren are-e.” (Deut. 2:7) Uvwre ẹgbukpe 40 erana, Jehova o tiobọnu manna rẹn emọ Israel rẹ aye i rere. Ewun aye, nọyẹ erẹ aye i kpare nẹ Egypt, a lẹ-ẹ. (Deut. 8:3, 4) Oma ọnọ merhen i Jehova orhianẹ ọwan i vwo ẹhẹn otemẹ—vwo ọdaremẹro kpahen ekwakwa ekokamu rọ yẹre ọwan, ni aye rhiẹ ebrurhọ ji kpẹmiẹ fọkiẹ ẹghẹlẹ na. w22.01 5 ¶10-11

Esa, are yi vwo owian are ina hẹrote ekrun are, omarana are i wian gbanhon nẹ are i sabu chochọn ji hobọtua ekrun are. Are i rha dẹrughwaroghwu ebẹnbẹn, are ina sabu rhe roro taghene are ọvo ina sabu kwaphiẹ ebẹnbẹn na rhọ. Ọrẹn, are i tiẹn iroro are ina hẹroso oma are. Ukpomaran, are i nẹrhomo vwe i Jehova nọ ha userhumu rẹn are. Habaye, are i ji lele ene are nẹrhomo kugbe. Guọlọ ọkpọvi Jehova nyoma are ine se ẹbe ukoko na o tiobọnu, ji ha oborẹ wu yonorin ruiruo. Ọkezẹko, awọrọ i kwerhọ orhiẹnbro are ra bọn kpahen i Baibol na-a. Aye ina sabu ta taghene igho ọrhẹ ekwakwa ra ha igho dẹ, yẹ izede rọ mai serhọ are ina sẹrorẹ ekrun are. Ọrẹn, karorhọ udje Orodje Jehoshaphat. (2 Chron. 20:1-30) Ọ hẹroso i Jehova jeghwai kpare idjaghwẹ. Jehova ọ sẹrerhumuji Jehoshaphat rọ fuevwan kpahiẹ-ẹn, ọ ji sẹrerhumujẹ are-e.—Ps. 37:28; Heb. 13:5. w21.11 15 ¶6; 16 ¶8

Jehova ọ maren ọwan uvuẹn ohọhọme ọnẹyen, omarana ọwan i guọlọre taghene e brorhiẹn ro serhọ rẹn awọrọ. (Gen. 1:26) Ọrẹn, fọkiẹ ijẹgba, ana sabu ha ukẹro san ni ẹmro ezẹko, orhianẹ e roro taghene e vwo ọsoso iyẹnrẹn na dede. Jerẹ udje, karorhọ taghene oma ọ merhen i Jonah kpahen orhienbro i Jehova ro no dje arodọmẹ rẹn itu i Nineveh ọke ọrana-a. (Jonah 3:10–4:1) Ọrẹn, roro kpahen oborẹ ọ phiare. Itu i Nineveh ri vrẹn 120,000 ri ghwẹriẹre ni simirhọ! Obẹtaye, Jonah yọ guọlọ ọkpọvi ukperẹ ono rhiẹ i Jehova. Orhiẹ urhi taghene Jehova ono vi dje rẹn ọwan oborẹ ọsoriẹ o brorhiẹ-ẹn. Urhomẹmro taghene Jehova ọ ha uphẹn rẹn idibo yi ọke ahwanren ta iroro aye phia, kpahen orhienbro ezẹko ro bruru yanghene ọ guọlọ bruẹ. (Gen. 18:25; Jonah 4:2, 3) Ọkezẹko, o dje rẹn aye oborẹ ọsoriẹ o brorhiẹn na. (Jonah 4:10, 11) Ọrẹn, Jehova ọ guọlọ ekwerhọ ọwan vwẹre no ki brorhiẹn yanghene ọke orho brorhiẹn hi-in.—Isa. 40:13, 14; 55:9. w22.02 3-4 ¶5-6

Ọwan e ruẹ jerẹ eri “mai kamu,” ọke erhe ‘ni ereva ọwan taghene aye i do ghwẹ’ ọwan. (Phil. 2:3) Ọke erhe vwo uruemru ọrana, arha suẹ ọgbanrhọ rẹn awọrọ-ọ. Imizu ephian uvuẹn ukoko na i do ghwẹ ọwan izede owu yanghene ọrọrọ. Ọ phẹrẹ re ne rhe ọnana ọke arha tẹnrovi omamọ iruemru aye. Ofori na ha urhebro ọnyikọ Paul ọ yẹ itu i Corinth ruiruo: “Ọrọmo yọ lẹrheruọ vẹnẹ ọreva? Itiọrurhomẹmro, me wu vwori ra vwa yọ? Orhianẹ a yẹruọ, mesoriẹ wa haye kparoma kamẹriẹn orhiẹ a yẹruọ-ọ?” (1 Cor. 4:7) Omarana, o fori na kẹnoma rẹn ọdamuni re ne roro taghene e rhomu ghwẹ awọrọ, yanghene lẹrhẹ aye ha ukẹro gegerege ni ọwan. Orhianẹ omizu ọhworhare ọ dabu rhe ẹmro haphia, yanghene omizu ọmase o rhe ona ra ha uyono i Baibol phia, o fori nẹ aye i ha ujiri na vwe i Jehova ọke ephian. w21.06 22 ¶9-10

Nọ bẹn rhọ rẹ imizu ina mẹrẹn ihworho uvuẹn oghwa aye. Imizu ezẹko e rhirhiẹ ekete eghwa eduado ra gba ogba kinhariẹ yanghene ri vwo anurẹsẹ eduado i havwọ. Ọnọ sabu vwo ohworho rọ hẹrote oghwa na ro vwo kwe lẹrhẹ ihworho ruẹ egodo na orhianẹ a ha use rẹn aye-e. Imizu erọrọ i vwa kiki mẹrẹn ihworho uvuẹn oghwa-a, yanghene aye e ghwoghwo uvuẹn okogho ro vwo vwo ihworho bun. Imizu enana ina sabu nya ugbo oseseri nẹ aye i ghwoghwo rẹn ohworho owu—ọkezẹko aye i rhe te oboran ohworho na ọ ha oghwa-a! Orhianẹ e rhiẹromẹrẹn aruẹ ebẹnbẹn enana, o fo ne fiobọrhotọre-e. Damoma guọlọ ihworho uvwre ọke ọrọrọ. Ana mẹrẹn ihworho buebun, orhianẹ e ghwoghwori uvuẹn ọke aye ine rhirhiẹ oghwa. Fọkime aye ina ghwẹrioma rhiẹ oghwa aye orho ru! Imizu buebun e riẹ aghwoghwo uvuẹn erhẹrhuvo yanghene owuọwọn, fọkime ọke ọrana yẹ ihworho e rhirhiẹ oghwa. Habaye, ọkezẹko ọke ọrana yẹ eri vwo oghwa na ina mẹrẹn uphẹn ji vwo ẹhẹn aye ina kerhọ. w21.05 15 ¶5, 7

Ọwan a mẹrẹn aruẹ obẹnbẹn ọrana inyenana? Ee. Evwan o biomu ihworho buebun orhianẹ Iseri Jehova e kwe homaba irueruo aye ri vwe nẹ i Baibol na rhe-e, jerẹ irueruo ẹdẹ re vwiẹ ohworho ọrhẹ Ikrismasi. Awọrọ e biomevwan orhianẹ Iseri Jehova a homaba aye riorẹ ẹkwotọre-e, yanghene irueruo orinmi esion ri Baibol na ọ tare taghene ọsọre. Ihworho re biomevwan fọkiẹ ekwakwa enana e ghini roro taghene aye a ga Osolobrugwẹ izede rọ guọlọre. Ọrẹn, aye i sabu ruẹ oborẹ ọnọ merhen i Jehova oma orhianẹ aye i vwo omamerhomẹ kpahen irueruo ituakpọ i ru nẹ otọre rhe ghwẹ iyono urhomẹmro ri ha i Baibol na-a. (Mark 7:8, 9) Me yọ nọ ha userhumu rẹn ọwan sẹrorẹ esegburhomẹmro ọwan? Ofori ne vwo ẹguọlọ okokodo kpahen irhi Jehova ọrhẹ iruemru-urhi enẹyen. (Ps. 119:97, 113, 163-165) Erhe vwo ẹguọlọ kpahen Jehova, ana tiẹn irueruo ro vwo utuoma kpahen. A ha uphẹn rẹn emru owuorowu nọ suẹ ọgbanrhọ rhẹ ẹguọlọ re vwo kpahen Jehova-a. w21.05 6 ¶15-16

Marhẹ ene ru ha urhebro ọnyikọ Paul ruiruo? O fori na sẹrorẹ esegburhomẹmro ọgbogbanhon nyoma re ne yono ọke ephian, nẹrhomo kẹdẹkẹdẹ, jeghwai fiomarhọ owian ri Jehova ọ yẹre ọwan. (2 Tim. 4:4) Erhe vwo esegburhomẹmro, ọwan i brudu ọke erhe rhon iyẹnrẹn esọsọ kpahen Iseri Jehova-a. (Isa. 28:16) Ẹguọlọ re vwo kpahen Jehova, Baibol na, ọrhẹ imizu ukoko na ọnọ ha userhumu rẹn ọwan ja tiẹn i Jesu ọke awọrọ i rhe nẹ ukoko na. Uvuẹn ọke i Jesu, ihworho buebun i tenriẹn. Ọrẹn, awọrọ i rhiabọ dedie. Usuẹn ihworho enana yẹ owuọwan uvuẹn Sanhedrin itu i Jew na ọrhẹ “otu irherẹn buebun.” (Acts 6:7; Matt. 27:57-60; Mark 15:43) Omaran ọ ji havwọ inyenana, iduduru a kproghwẹ-ẹ. Mesoriẹ? Fọkime aye i rhe kpahen irhomẹmro ri ha i Baibol na jeghwai vwo ẹguọlọ kpahen aye. Baibol na ọrhọ ta: “Ufuoma buebun ọ havwiẹ rẹn ihworho ri vwo ẹguọlọ kpahen urhi ọnọ; o vwo emru owuorowu rọ nọ lẹrhẹ aye kproghwẹ-ẹ.”—Ps. 119:165. w21.05 13 ¶20-21

Ọnyikọ Paul ọ mẹrẹnvwrurhe taghene ọ sabu ruẹ oborẹ o ruru uvuẹn ogame i Jehova, fọkiẹ omẹgbanhon i Jehova ọ yẹriẹ. Nyoma ẹhẹn ọfuanfon ọnẹyen, Jehova nọ yi Paul omẹgbanhon rọ nọ wian owian aghwoghwo na vuọnvuọn—udabọ ẹkparehaso, erhirhiẹ ekanron, ọrhẹ ebẹnbẹn erọrọ ro rhiẹromẹrẹn. Timothy, ro rhiẹ idama ro lele i Paul wian owian aghwoghwo na, ọ ji hẹroso omẹgbanhon Osolobrugwẹ nọ sabu wian owian aghwoghwo na. Timothy o lele i Paul ọke rọ nya onya iseseri. Habaye, Paul no djerie riẹ enya erọrọ nọ kọn bru imizu na ji ha urhebro rẹn ikoko sansan. (1 Cor. 4:17) Timothy ọnọ sabu roro taghene ọye o mwuovwa-an. Ọkezẹko ọrana yọ soriẹ i Paul ọ ha urhebro riẹn: “Wu vwe jenẹ ohworho owuorowu o nuo sakamu fọkime wẹwẹ uphuphẹ-ẹn.” (1 Tim. 4:12) Habaye, uvwre ọke ọrana, Timothy o ji vwo obẹnbẹn omobọ, nọyẹ “emiamo ra homaphia ọgbọ buebun.” (1 Tim. 5:23) Ọrẹn, Timothy o rheri taghene ẹhẹn ọfuanfon i Jehova ọnọ yẹ ye omẹgbanhon rọ guọlọre, nọ sabu ghwoghwo iyẹnrẹn esiri na ji ha userhumu rẹn imizu ukoko na.—2 Tim. 1:7. w21.05 21 ¶6-7

Uruemru-urhi rọ ha James 1:19, o sekpahen imizu ra ha ọkpọvi phia. James ọrhọ ya: “Kohworho kohworho ọrhọ kiki kerhọ, ọ vwọ kiki tẹmro-o, ọ vwọ kiki tuekwẹre-e.” Ọkpako ukoko ọnọ sabu roro taghene ọye o rhe ọsoso iyẹnrẹn na, ọrẹn o ghini rhe yi? Proverbs 18:13 ọrhọ ta rẹn ọwan: “Ohworho ọrhọ kpahenrhọ ẹmro o ki rhon ọsoso iyẹnrẹn na fiotọre, emru akpa ọrhẹ ophọphọme.” Ono rhomu erhe rhon iyẹnrẹn na mie omizu na. Ọnana o mevirhọ taghene wu na dabu kerhọ ye wu ki tẹmro. Ọkpako na ọnọ sabu nọ: “Me yọ phia uvuẹn akpenyerẹn ọnọ?” “Marhẹ mi ne ru ha userhumu wẹn?” Ekpako ukoko i rha dabu fi ọke rhotọre rhe iyẹnrẹn na, aye ni na sabu ha urhebro ro serhọ rẹn imizu na. Ọkpọvi ro mwidjẹn ra na haphia, ọ vrẹn ọrẹ ene se ekete ezẹko uvuẹn i Baibol na yanghene ha irorẹdjẹ owu yanghene eva phia. Ofori nẹ imizu ukoko na i rhe taghene e vwo ọdamẹ kpahen aye, e ji vwẹruọ aye ji guọlọ ha userhumu rẹn aye. w22.02 17 ¶14-15