Библийыл ис ӕууӕндӕн

Рагӕй фӕстӕмӕ дӕр адӕм алыхуызон адӕмыхӕттытӕй нӕ дызӕрдыг кодтой, Библийы цы фыст ис, уый рӕстдзинад кӕй у. Абон бирӕтӕ цӕрынц Библийы ахуырӕдтӕм гӕсгӕ. Фӕлӕ йыл иннӕтӕ та не ’ууӕндынц, уымӕн ӕмӕ йӕ нымайынц зӕронд чиныгыл кӕнӕ таурӕгъты чиныгыл. Ды та куыд хъуыды кӕныс? Дӕ бон у рӕстдзинад Библийы ссарын?

БИБЛИЙЫЛ ӔУУӔНДӔН ЦӔМӔН ИС?

Дӕ бон куыд у базонын, Библийыл ӕууӕндӕн ис ӕви нӕ? Зӕгъӕм, кӕд дын де ’мбал бирӕ азты дӕргъы ӕдзух, раст цы у, уый дзырдта, уӕд ыл, кӕй зӕгъын ӕй хъӕуы, ӕууӕндыс. Цымӕ Библи дӕр ахӕм ӕмбалимӕ ис абарӕн, ома дзы цы фыст ис, уыдӕттӕ иууылдӕр раст сты? Ӕркӕсӕм цалдӕр цӕвиттонмӕ.

Библийы фысджытыл ис ӕууӕндӕн

Библи чи фыста, уыдон-иу хабӕрттӕ, ӕцӕгӕй куыд уыдысты, афтӕ ныффыстой ӕмӕ-иу сӕхи рӕдыдтытӕ дӕр нӕ басусӕг кодтой. Зӕгъӕм, пехуымпар Ионӕ ныффыста, Хуыцауы коммӕ кӕй нӕ бакаст уый тыххӕй (Ионӕ 1:1–3). Йӕ чиныджы кӕрон фыссы, Хуыцау ын куыд бауайдзӕф кодта, уый тыххӕй. Фӕлӕ йӕ зондахаст куыд сраст кодта, уый кой не скодта, ӕмӕ уымӕй бӕрӕг у, йӕхицӕн кад кӕй нӕ агуырдта (Ионӕ 4:1, 4, 10, 11). Библийы фысджытӕ хабӕрттӕ, ӕцӕгӕй куыд уыдысты, афтӕ кӕй ныффыстой, уымӕй равдыстой, рӕстдзинадӕй ахсджиагдӕр сын кӕй ницы уыди.

Стыр ӕххуыс у царды

Цымӕ Библийы царды фӕдыл алкӕддӕр вӕййы хорз уынаффӕтӕ ссарӕн? Бӕгуыдӕр. Зӕгъӕм, иннӕтимӕ хӕларӕй цӕрыны тыххӕй Библийы ис ахӕм уынаффӕтӕ: «Уӕдӕ уӕ алы хъуыддаджы дӕр куыд фӕнды, цӕмӕй уын адӕм уой, афтӕ сын ут уӕхӕдӕг дӕр» (Матфейы 7:12). «Фӕлмӕнӕй дзуапп ратт, ӕмӕ адӕймагӕн йӕ маст ссӕудзӕн, рӕхуыст ныхасӕй та маст ссудзы» (Ӕмбисӕндтӕ 15:1). Ӕцӕгдӕр, Библийы уынаффӕтӕ, фыст куы ’рцыдысты, уӕд куыд пайда уыдысты, абон дӕр афтӕ пайда сты.

Раст у историмӕ гӕсгӕ

Археологтӕ цы ссардтой, уыдӕттӕ бӕлвырд кӕнынц, Библийы цы адӕмы, бынӕтты ӕмӕ хабӕртты кой цӕуы, уыдӕттӕ ӕцӕгдӕр кӕй уыдысты. Ӕркӕсӕм-ма иу хабармӕ. Библийы фысджытӕй иу, Нееми, Иерусалимы чи цард, уыцы тирӕгты (кӕнӕ Тиры цӕрӕг финикийӕгты) тыххӕй ныффыста, зӕгъгӕ, «кӕсаг ӕмӕ ӕндӕр уӕйгӕнинӕгтӕ ӕрбаластой» (Нееми 13:16).

Ацы стихы цы фыст ис, уый раст кӕй у, уымӕн исты бӕлвырдгӕнӕн ис? О, ис. Археологтӕ Израилы ссардтой финикийаг дзауматӕ. Уый ууыл дзурӕг у, ӕмӕ израилӕгтӕ ӕмӕ финикийӕгтӕ кӕрӕдзимӕ уӕйгӕнинӕгтӕ ластой. Уымӕй уӕлдай ма Иерусалимы ссардтой, Зӕххастӕу денджызы кӕй ӕрцахстой, ахӕм кӕсӕгты стджытӕ. Археологтӕ куыд зӕгъынц, афтӕмӕй уыцы кӕсӕгтӕ базаргӕнджытӕ уырдӕм дард ранӕй ӕрбаластой. Ацы хъуыддаджы фӕдыл иу ахуыргонд загъта: «Неемийы 13:16 стихы цы фыст ис, зӕгъгӕ, дам, тирӕгтӕ Иерусалимы кӕсӕгтӕ уӕй кодтой, уый, ӕвӕццӕгӕн, ӕцӕгдӕр раст у».

Раст у наукӕмӕ гӕсгӕ

Библийы сӕйраджыдӕр дзырд цӕуы диныл ӕмӕ историйы хабӕрттыл. Фӕлӕ дзы наукӕимӕ баст хабӕртты тыххӕй цы фыст ис, уыдон дӕр иууылдӕр раст сты. Иу хабармӕ дзы ӕркӕсӕм.

Иу-3 500 азы размӕ Библийы фыст ӕрцыд, зӕгъгӕ, Зӕхх ауыгъд у ницӕуыл (Иов 26:7). Уый тынг хицӕн кодта алыхуызон таурӕгътӕй, зӕгъгӕ, дам, Зӕхх доныл ленк кӕны кӕнӕ, дам, лӕууы стыр уӕртджын хӕфсыл. Иовы чиныг фыст куы ’рцыд, уымӕй 1 100 азы бӕрц куы рацыд, уӕд дӕр ма адӕм ахӕм хъуыдыйыл хӕст уыдысты, зӕгъгӕ, дам, Зӕхх мацӕуыл ауыгъд уа, уымӕн гӕнӕн нӕй, хъуамӕ, дам, истӕуыл лӕууа. Ӕрмӕстдӕр 300 азы размӕ, бӕлвырдӕй та 1687 азы, мыхуыры рацыд Исаак Ньютоны куыст химӕлвасынады закъоны тыххӕй. Уым Ньютон бамбарын кодта, Зӕхх йӕ орбитӕйыл кӕй уромы ӕнӕуынгӕ тых. Ньютон цы раиртӕста, уый Библийы фыст ӕрцыд 3 000 азӕй фылдӕры размӕ!