БИОГРАФИ
Фӕзминаг чырыстӕттӕй ахуыр кодтон, ӕмӕ стыр арфӕдзинӕдтӕй схайджын дӕн
ӔРЫГОНӔЙ мын зын уыди хъусын кӕнын. Азтӕ куы рацыд, уӕд та мӕ ныфс нӕ хастон, мӕ бар-иу мын цы хӕстӕ бакодтой, уыдонмӕ. Афтӕ мӕм каст, ӕмӕ сӕм нӕ сарӕхсдзынӕн. Ӕмӕ уын ныртӕккӕ радзурдзынӕн, бирӕ цӕуылдӕрты кӕмӕй сахуыр дӕн, уыдоны тыххӕй. Уыдоны фӕрцы ӕз алыхуызон хъуыддӕгтӕм мӕ ныфс хӕссын райдыдтон, ӕмӕ 58 азы дӕргъы ӕххӕстрӕстӕг лӕггад кӕнгӕйӕ бирӕ арфӕдзинӕдтӕй схайджын дӕн.
Ӕз райгуырдтӕн Канадӕйы, горӕт Квебекы. Уый ис провинци Квебекы, дзурынц дзы французаг ӕвзагыл. Мӕ ныййарджытӕ мӕ тынг уарзтой ӕмӕ сӕ рӕвдыд цух никуы уыдтӕн. Мӕ фыд хуынди Луи, мӕ мад та – Зелийӕ. Мӕ фыд ӕфсӕрмыгӕнаг адӕймаг уыд. Кӕсын тынг уарзта. Ӕз та уарзтон радзырдтӕ фыссын ӕмӕ фӕнд кодтон журналистыл сахуыр кӕнын.
Иу-12 азы мыл куы цыд, уӕд нӕм хӕдзармӕ ӕрбацыд мӕ фыды ӕмкусӕг Родольф Суси йе ’мбалимӕ. Уыдон уыдысты Йегъовӕйы Ӕвдисӕнтӕ. Йегъовӕйы Ӕвдисӕнтӕ чи сты ӕмӕ цӕуыл ӕууӕндынц, уый тыххӕй бирӕ ницы зыдтон ӕмӕ, уӕвгӕ, никуы архайдтон сӕ дины тыххӕй фылдӕр базоныныл. Фӕлӕ мӕ зӕрдӕмӕ тынг фӕцыд, нӕ фарстатӕн нын Библийӕ дзуапп куыд лӕвӕрдтой, уый. Дзырдтой фӕлмӕнӕй, стӕй хастой бӕлвырдгӕнӕнтӕ. Мӕ ныййарджытӕн дӕр уый сӕ зӕрдӕмӕ фӕцыд, ӕмӕ Библи ахуыр кӕныныл сразы стӕм.
Ӕз уыцы рӕстӕг ахуыр кодтон католикон скъолайы. Ӕмӕ-иу хаттӕй-хатт мӕ къласӕгтӕн дзырдтон, Библийӕ-иу цы базыдтон, уыдӕттӕ. Ӕмӕ иу бон уый тыххӕй нӕ ахуыргӕнджытӕ, сауджынтӕ, базыдтой. Ӕмӕ дын мӕ сӕ иу ӕнӕхъӕн къласы раз революционер куы схонид! Фӕлӕ кӕд раст нӕ уыдтӕн, уӕд мын ӕй хъуамӕ Библимӕ гӕсгӕ бамбарын кодтаид. Кӕд мын уыцы хабар масты хос фӕци, уӕддӕр хорз дӕр ма уыд, афтӕ кӕй рауад. Уый фӕрцы йӕ бамбӕрстон, не скъолайы нын цытӕ амыдтой, уыдон Библимӕ гӕсгӕ кӕй не сты ӕмӕ мын дарддӕр уым ахуыргӕнгӕ кӕй нӕу. Ӕмӕ мын мӕ ныййарджытӕ бар радтой, цӕмӕй ӕндӕр скъоламӕ бацыдаин.
ХЪУСЫН КӔНЫН БАУАРЗТОН
Ӕз дарддӕр Библи ахуыр кодтон, фӕлӕ рӕстдзинады фӕндагыл размӕ тагъд нӕ цыдтӕн, уымӕн ӕмӕ тарстӕн хӕдзарӕй-хӕдзармӕ хъусын кӕнын. Католикон аргъуанӕн йӕ къухы бирӕ бартӕ уыд ӕмӕ ӕдзух архайдта хъусын кӕныны хъуыддаг бакъуылымпы кӕныныл. Квебекы премьер-министр Морис Дюплесси аргъуанимӕ тынг лымӕн уыд. Ӕмӕ йӕ ардыдӕй дӕр адӕм Йегъовӕйы Ӕвдисӕнты ӕфхӕрдтой ӕмӕ ма-иу сӕ нӕмгӕ дӕр фӕкодтой. Уыцы заманты хъусын кӕнынӕн ӕцӕгдӕр стыр хъӕбатырдзинад хъуыд.
Иу ӕфсымӕр мын баххуыс кодта, цӕмӕй хъусын кӕнын мауал тарстаин. Уый уыд Джон Рей, фӕци Галаады скъола, ахуыр кодта 9-ӕм къласы. Кӕд Джон тынг фӕлтӕрдджын ӕфсымӕр уыд, уӕддӕр уыд фӕлмӕн, бонзонгӕ ӕмӕ сӕрныллӕг адӕймаг. Комкоммӕ мын уынаффӕтӕ арӕх нӕ лӕвӕрдта, фӕлӕ мын йӕ хъуыддӕгтӕ бирӕ цӕуылдӕр дзурӕг уыдысты. Джон французаг ӕвзаг дзӕбӕх нӕ зыдта, ӕмӕ-иу йемӕ хъусын кӕнынмӕ арӕх цыдтӕн ӕмӕ йын ӕххуыс кодтон французагау хъусын кӕнынӕн. Джонимӕ рӕстӕг арӕх кӕй ӕрвыстон, уый фӕрцы ӕппынфӕстаг аскъуыддзаг кодтон, Йегъовӕйы Ӕвдисӕн кӕй суыдзынӕн. Гъемӕ 1951 азы 26 майы донаргъуыд райстон – Йегъовӕйы Ӕвдисӕнтимӕ фыццаг хатт куы фембӕлдтӕн, уымӕй 10 азы фӕстӕ.
Джон Рей мын баххуыс кодта, цӕмӕй хӕдзарӕй-хӕдзармӕ хъусын кӕнын мауал тарстаин (1 – Джон, 2 – ӕз)
Горӕт Квебекы нын уыд гыццыл ӕмбырд, ӕмӕ дзы сӕ фылдӕр пионертӕ уыдысты. Уыдонмӕ кӕсгӕйӕ мӕн дӕр бафӕндыд пионерӕй лӕггад кӕнын. Уыцы рӕстӕг-иу хӕдзарӕй-хӕдзармӕ ӕрмӕстдӕр Библиимӕ хъусын кодтам. Литературӕйӕ кӕй нӕ пайда кодтам, уымӕ гӕсгӕ хъуамӕ хуыздӕр арӕхстаиккам Библийӕ пайда кӕнынмӕ. Ӕмӕ ӕз дӕр архайдтон, рӕстдзинады тыххӕй дзургӕйӕ мӕ чи бахъуыдаид, ахӕм стихтӕ ссарыныл ӕмӕ сӕ бахъуыды кӕныныл. Фӕлӕ-иу бирӕтӕ Библи кӕсын дӕр нӕ куымдтой, католикон аргъуаны барлӕвӕрдӕй чи рацыд, ахӕм Библи кӕй нӕу, уый фенгӕйӕ.
1952 азы не ’мбырдӕй иу иузӕрдион хоимӕ, Симонӕ Патриимӕ, нӕ цард баиу кодтам ӕмӕ ацыдыстӕм Монреалмӕ. 1953 азы райгуырд нӕ чызг, Лиз. Бинонты хъуыддаг бакӕныны размӕ аскъуыддзаг кодтон, нырма уал пионерӕй кӕй нӕ лӕггад кӕндзынӕн. Фӕлӕ Симонӕимӕ архайдтам хуымӕтӕг цард кӕныныл, цӕмӕй нӕ бон уыдаид ӕмбырды фылдӕр аразын.
10 азы фӕстӕ та ногӕй пионерӕй лӕггад кӕныныл хъуыды кӕнын райдыдтон. 1962 азы иу мӕй ахуыр кодтон Бӕрнон ӕфсымӕрты скъолайы (цыди Канадӕйы Вефилы). Ӕмӕ мӕ ӕрцӕрын кодтой ӕфсымӕр Камиль Уэллетимӕ. Камиль уацамынды йӕ удӕй арт куыд цагъта, уый мӕ дисы ӕфтыдта, уӕлдайдӕр ын бинонтӕ кӕй уыд, уымӕ гӕсгӕ. Уыцы рӕстӕг Квебекы арӕх нӕ фехъуыстаис, сывӕллӕттӕ кӕмӕн ис, ахӕм хо кӕнӕ ӕфсымӕр пионерӕй кӕй лӕггад кӕны. Фӕлӕ Камилӕн уый йӕ нысан уыд. Ӕмӕ-иу мӕнӕн дӕр дзырдта, цӕмӕй ууыл ахъуыды кодтаин. Цалдӕр мӕйы фӕстӕ йӕ бамбӕрстон, мӕ бон кӕй у ногӕй пионерӕй лӕггад кӕнын. Иуӕй-иутӕ мын дзырдтой, раст уынаффӕ кӕй нӕ рахастон. Фӕлӕ ӕз уӕддӕр райдыдтон пионерӕй лӕггад кӕнын, уымӕн ӕмӕ йӕ зыдтон, Йегъовӕ мын кӕй ӕххуыс кӕндзӕн.
ГОРӔТ КВЕБЕКЫ ЛӔГГАД КӔНӔМ СӔРМАГОНД ПИОНЕРТӔЙ
1964 азы нӕ Симонӕимӕ снысан кодтой сӕрмагонд пионертӕй нӕ райгуырӕн горӕт Квебекмӕ, ӕмӕ цалдӕр азы уым фестӕм. Уӕдмӕ дзы хъусын кӕнын фенцондӕр, фӕлӕ уӕддӕр иуӕй-иутӕ нӕ ныхмӕ цыдысты.
Горӕт Квебекмӕ хӕстӕг ис гыццыл горӕт Сент-Мари. Ӕмӕ иу сабат уым куы уыдтӕн, уӕд мӕ фӕссихор иу пъӕлицӕйаг участокмӕ акодта ӕмӕ мӕ ахӕстоны бакодтой, уымӕн ӕмӕ, дам, дын бар лӕвӕрд не ’рцыд, афтӕмӕй хӕдзарӕй-хӕдзармӕ хъусын кодтай. Фӕстӕдӕр мӕ ӕрбакодтой тӕрхонгӕнӕг Байяржонмӕ. Уый уыди хохы йас нӕлгоймаг, ӕрмӕст йӕ уындӕй дӕр адӕймаг барызтаид. Тӕрхонгӕнӕг мӕ бафарста, адвокат, дам, дын чи уыдзӕн. Ӕмӕ йын, Глен Хауa, зӕгъгӕ, куы загътон, уӕд фесхъиудта ӕмӕ афтӕ фӕкодта: «Ӕрмӕст уый нӕ!» Глен Хау уыди зындгонд ӕмӕ дӕсны адвокат, ӕмӕ Йегъовӕйы Ӕвдисӕнты бартыл тохгӕнгӕйӕ тынг ӕнтыстджын уыд. Бирӕ нӕ рацыд, афтӕ мын тӕрхонгӕнӕг загъта, аххосджын кӕй нӕ дӕн.
Квебекы нӕ ныхмӕ кӕй цыдысты, уый тыххӕй ма нын зын уыд ӕмбырдтӕ уадзынӕн бынӕттӕ баххуырсын дӕр. Нӕ гыццыл ӕмбырдӕн йӕ бон баци ӕрмӕстдӕр иу зӕронд уазал гараж ссарын. Ӕмӕ-иу дзы цӕмӕй хъызт зымӕджы ма басыдаиккам, уый тыххӕй дзы ӕфсымӕртӕ сӕвӕрдтой, сойӕ чи тӕвд кодта, ахӕм гыццыл пец. Ӕмӕ-иу арӕх ӕмбырдты размӕ йӕ алыварс ӕрӕмбырд стӕм ӕмӕ-иу цалдӕр сахаты дзырдтам алыхуызон цымыдисаг хабӕрттӕ.
Фӕстаг азты нын хъусын кӕныны хъуыддаджы цас бантыст, уый диссаг у. 1960-ӕм азты горӕт Квебекы, Кот-Норы ӕмӕ ӕрдӕгсакъадах Гаспейы ӕмткӕй райсгӕйӕ цалдӕр гыццыл ӕмбырды йеддӕмӕ нӕ уыд. Ныртӕккӕ та дзы ис 2 районӕй фылдӕр, ӕмӕ хотӕ ӕмӕ ӕфсымӕртӕ ӕмбырд кӕнынц рӕсугъд Паддзахады залты.
ЛӔГГАД КӔНЫН ЦӔУӔГ ЦӔСТДАРӔГӔЙ
1977 азы Торонтойы, цӕуӕг цӕстдарджытӕн чи уыд, уыцы фембӕлды
1970 азы Симонӕимӕ райдыдтам ӕндӕр хуызы лӕггад кӕнын. Снысан мӕ кодтой районон цӕстдарӕгӕй. 1973 азы та мӕ снысан кодтой облӕстон цӕстдарӕгӕй. Уыцы азты бирӕ цӕуылдӕрты сахуыр дӕн фӕлтӕрдджын ӕфсымӕртӕ Лорье Сомюрӕйb ӕмӕ Дейвид Сплэйнӕйc. Алы конгрессы фӕстӕ дӕр-иу Дейвидимӕ кӕрӕдзийӕн дзырдтам, нӕ бон фӕхуыздӕр кӕнын цы у, уый. Иухатт мын Дейвид афтӕ: «Леонс, дӕ фӕстаг раныхас мӕ зӕрдӕмӕ тынг фӕцыд. Фӕлӕ дзы, раст зӕгъгӕйӕ, ӕз ӕртӕ раныхасы сарӕзтаин». Мӕ раныхӕсты-иу ӕцӕгдӕр ӕгӕр бирӕ хъуыдытӕ уыд. Ӕмӕ хъуамӕ сахуыр уыдаин раныхӕстӕ афтӕ цӕттӕ кӕнын, цӕмӕй-иу дзы уӕлдай хъуыдытӕ ма уыдаид.
Лӕггад кодтон Канадӕйы скӕсӕн хайы алыхуызон горӕтты
Облӕстон цӕстдарджытӕн сӕ хӕс уыд районон цӕстдарджыты фидар кӕнын. Фӕлӕ мӕ Квебекы бирӕ хъусынгӕнджытӕ хорз зыдтой. Ӕмӕ-иу районон цӕстдарджыты куы бӕрӕг кодтон, уӕд-иу уыцы хъусынгӕнджыты фӕндыд мемӕ уацамынды ацӕуын. Семӕ лӕггад кӕнын мын ӕхсызгон куыннӕ уыд, фӕлӕ-иу уый тыххӕй районон цӕстдарӕгимӕ фаг рӕстӕг не ’рвыстон. Ӕмӕ мын иухатт иу хӕларзӕрдӕ районон цӕстдарӕг загъта: «Ӕфсымӕртӕн рӕстӕг кӕй ссарыс, уый тынг хорз у. Фӕлӕ ацы къуыри мӕн бабӕрӕг кӕнынмӕ ӕрбацыдтӕ, ӕмӕ-иу мӕн дӕр ма ферох кӕн. Мӕн дӕр хъӕуы бафидар кӕнын». Уыцы уынаффӕ мын баххуыс кодта, цӕмӕй ӕмбаргӕдӕр уыдаин.
1976 азы ӕрцыд ӕвзӕр хабар. Мӕ зынаргъ бинойнаг тынг фӕрынчын ӕмӕ цардӕй ахицӕн. Симонӕ мын диссаджы цардӕмбал уыд, уымӕн ӕмӕ уыди удуӕлдай адӕймаг ӕмӕ Йегъовӕйы тынг уарзта. Уыцы рыст сфӕразынӕн мын баххуыс кодта, уацамынды-иу бирӕ рӕстӕг кӕй уыдтӕн, уый. Ӕмӕ Йегъовӕйӕ тынг бузныг дӕн, уыцы уӕззау рӕстӕг мӕ фарсмӕ кӕй уыд, уый тыххӕй. Фӕстӕдӕр ракуырдтон зынгзӕрдӕ хо Кэролин Эллиоты. Уый дзырдта англисаг ӕвзагыл. Кэролин Квебекмӕ уымӕн ӕрцыд, ӕмӕ дзы хъусынгӕнджыты ӕххуыс хъуыди. Кэролин у хуымӕтӕг, хӕларзӕрдӕ, ӕрхъуыдыджын адӕймаг. Уӕлдайдӕр та йӕ фӕфӕнды, ӕфсӕрмыгӕнаг чи у кӕнӕ йӕхимӕ иунӕг чи кӕсы, уыдонӕн баххуыс кӕнын. Цӕуӕг цӕстдарӕгӕн ахӕм цардӕмбал стыр арфӕдзинад кӕй у, уый ӕз мӕхиуыл бавзӕрстон.
ӔРЦЫД ТЫНГ АХСДЖИАГ ХАБАР
1978 азы январы мын бахӕс кодтой, цӕмӕй ауагътаин Квебекы фыццаг Пионерты скъола. Ӕз тынг тыхстӕн, уымӕн ӕмӕ уыцы скъолайы мӕхӕдӕг дӕр никуы ахуыр кодтон, ӕмӕ, ахуыргӕнинӕгтӕн алцыдӕр ног куыд уыд, афтӕ мӕнӕн дӕр. Хорз ӕмӕ фыццаг къласы уыди бирӕ фӕлтӕрдджын пионертӕ. Кӕд ахуыргӕнӕг ӕз уыдтӕн, уӕддӕр сын сӕхицӕй бирӕ цӕуылдӕрты сахуыр дӕн!
1978 азы фӕстӕдӕр Монреалы Олимпаг стадионы ацыд ӕхсӕнадӕмон конгресс, «Уӕлахиздзау уырнындзинад», зӕгъгӕ. Уый уыд Квебекы ӕппӕты стырдӕр конгресс – уыди дзы 80 мин адӕймагӕй фылдӕр. Мӕнӕн мӕ хӕс уыд журналисттимӕ ныхас кӕнын. Ӕмӕ мах тыххӕй уыйбӕрц хорз ныхӕстӕ ныффыстой, ӕмӕ диссаг! Истой нӕ интервьютӕ ӕмӕ нӕ ӕвдыстой телевизоры, стӕй уыцы интервьютӕ уыди радиойӕ дӕр фехъусӕн – ӕдӕппӕтӕй цыдысты 20 сахатӕй фылдӕр. Уымӕй уӕлдай ма ныммыхуыр кодтой сӕдӕгай статьятӕ. Афтӕмӕй дуне адӕм фылдӕр базыдтой Йегъовӕйы тыххӕй ӕмӕ йӕ адӕмы тыххӕй!
ЛӔГГАД КӔНӔМ ӔНДӔР ТЕРРИТОРИЙЫ
1996 азы мӕ лӕггады ӕрцыд стыр ивындзинад. Мӕ донаргъуыдӕй фӕстӕмӕ ӕз лӕггад кодтон Квебекы – французаг ӕвзагыл кӕм дзурынц, уыцы территорийы. Ӕмӕ мӕ уал азы фӕстӕ облӕстон цӕстдарӕгӕй снысан кодтой Торонтомӕ – англисаг ӕвзагыл кӕм дзурынц, уыцы бынатмӕ! Афтӕ мӕм каст, ӕмӕ уыцы хъуыддагмӕ нӕ сарӕхсдзынӕн, ӕмӕ раныхӕстӕ дзурынмӕ дӕр мӕ ныфс нӕ хастон, уымӕн ӕмӕ англисагау тыххӕйты дзырдтон. Ӕмӕ мӕ хъуыди Йегъовӕмӕ арӕхдӕр кувын ӕмӕ йыл мӕ зӕрдӕ тынгдӕр дарын.
Кӕд райдианы тынг тыхстӕн, уӕддӕр ныр мӕ бон у зӕгъын, Торонтойы 2 азы цингӕнгӕйӕ кӕй фӕлӕггад кодтон. Кэролин мын фӕразонӕй ӕххуыс кодта, цӕмӕй хуыздӕр райдыдтаин англисагау дзурын. Стӕй мын ӕфсымӕртӕ дӕр тынг ӕххуыс кодтой ӕмӕ мын мӕ ныфсыл ныфс ӕфтыдтой. Уым нын уайтагъд фӕзынд бирӕ ног ӕмбӕлттӕ.
Районон конгресстӕм цӕттӕ кӕнгӕйӕ-иу тынг ӕнӕвдӕлон уыдтӕн, бирӕ цыдӕртӕ-иу хъуыди бацӕттӕ кӕнын. Фӕлӕ-иу уӕддӕр арӕх майрӕмбоны изӕрӕй иу сахаты бӕрц рахицӕн кодтон, цӕмӕй-иу хӕдзарӕй-хӕдзармӕ хъусын кӕнынмӕ ацыдаин. Чи зоны, исчи зӕгъдзӕн, зӕгъгӕ, конгрессы размӕ ӕнӕуи дӕр цас цыдӕртӕ фӕхъӕуы аразын, ӕмӕ дыл цы мӕгуыры бон ис, ӕмӕ ма уыцы рӕстӕг уацамынды цӕуай. Фӕлӕ-иу искӕимӕ рӕстдзинады тыххӕй дзӕбӕх куы аныхас кодтам, уӕд-иу мӕ хъарутыл хъарутӕ бафтыд. Ныр дӕр уацамынды куы вӕййын, уӕд мыл базыртӕ базайы.
1998 азы нӕ Кэролинимӕ снысан кодтой сӕрмагонд пионертӕй Монреалмӕ. Цалдӕр азы дӕргъы ма мыл уыди ӕндӕр хӕстӕ дӕр. Хъуыди-иу мӕ, бирӕ адӕм кӕм уыд, ахӕм рӕтты хъусын кӕныны хъуыддаг пълан кӕнын, стӕй ма журналисттимӕ ӕмбӕлын ӕмӕ сын ӕмбарын кӕнын, Йегъовӕйы Ӕвдисӕнтӕ чи сты, уый. Ныр та Кэролинимӕ фӕхъусын кӕнӕм, ӕрӕджы Канадӕмӕ ӕндӕр бӕстӕтӕй чи ’рлыгъд, уыцы адӕмӕн. Бирӕты дзы бафӕнды Библийы тыххӕй фылдӕр базонын.
Мӕ бинойнагимӕ, Кэролинимӕ
Донаргъуыд куы райстон, уымӕй рацыд 68 азы. Ӕмӕ Йегъовӕйӕн лӕггад кӕнгӕйӕ бирӕ арфӕдзинӕдтӕй схайджын дӕн. Хъусын кӕнын кӕй бауарзтон ӕмӕ бирӕтӕн рӕстдзинад базонынӕн кӕй баххуыс кодтон, уый мын стыр циндзинад ӕрхаста. Мӕ чызгӕн йӕ сывӕллӕттӕ куы сыстыр сты, уӕд йӕ цардӕмбалимӕ райдыдтой пионертӕй лӕггад кӕнын. Лиз ныр дӕр зынгзӕрдӕйӕ кӕй лӕггад кӕны, уый мын тынг ӕхсызгон у. Уӕлдай бузныг дӕн, фӕзминаг мын чи уыд, стӕй мын хорз уынаффӕтӕ чи лӕвӕрдта, уыцы чырыстӕттӕй. Уыдон мын ӕххуыс кодтой, цӕмӕй Йегъовӕмӕ ӕввахсдӕр кодтаин ӕмӕ нӕ организацийы алыхуызон хӕстӕ ӕххӕст кодтаин. Ӕз ӕй бамбӕрстон, Йегъовӕйы организаци нын нӕ бар цы хъуыддӕгтӕ бакӕны, уыдон нӕ бон аразын кӕй уыдзӕн, Йегъовӕйы хъомысджын сыгъдӕг тыхыл нӕ ныфс куы дарӕм, ӕрмӕстдӕр уӕд (Пс. 51:11). Ӕз ӕдзух Йегъовӕйӕн бузныг фӕдзурын, уый аккаг мӕ кӕй скодта, цӕмӕй йын йӕ ном кадджын кӕнон! (Пс. 54:6).
a Кӕс Глен Хауы биографи «Не ваша война, а Божия» 2000 азы 22 апрелы «Пробудитесь!»-ы.
b Кӕс Лорье Сомюры биографи 1976 азы 15 ноябры «Хъахъхъӕнӕн мӕсыджы» (англ.), 690–695 фӕрстӕ.
c Дейвид Сплэйн лӕггад кӕны Йегъовӕйы Ӕвдисӕнты Разамонӕг советы.