¿Te mähyoni gi pe̱fi pa dä za gi ꞌmu̱i pa nzäntho?

1. ¿Te di mbeni rꞌa yä jäꞌi de rä te pa nzäntho?

NDUNTHI yä jäꞌi di su näꞌä tsi ꞌne di ja rä ejercicio pa di su yä ndoyꞌo ꞌne yä nzaki. Pe nuꞌu̱ hingi to̱ꞌmi nꞌa rä pa dä mꞌu̱i pa nzäntho. Rꞌaa hingi kamfri ge dä za gä ꞌmu̱ihu̱ pa nzäntho. Märꞌaa di mbeni ge mu̱ yä jäꞌi dä me̱ꞌtsi nꞌa rä te pa nzäntho xa ma dä sufri ngu di sufri mäpaya. Pe rä Hesu bi ñä mähotho de «rä te pa nzäntho» ja ngu di handihu̱ ha Juan 3:16 ꞌne 5:24.

2. ¿Te mää rä mfistꞌofo Juan rä capítulo 6 de rä te pa nzäntho? (Juan 6:​39, 40).

² Ja ngu dä handihu̱ ha rä ntꞌudi pa gä nxadihu̱ 48, rä Hesu bi ja nꞌa rä milagro pa bi ꞌuini yä mꞌotho yä jäꞌi.a Näꞌä bi me̱fi rä Hesu näꞌä rä ndeꞌä xa bi sorprendebi yä jäꞌi, pe tobe mänꞌa bi sorprendebi näꞌä bi mää rä hyaxꞌä. Yä jäꞌi xki de̱ni rä Hesu asta rä hnini Capernaúm —ha rä ñäni näꞌä rä ndehe de Galilea— ꞌne ja gehni rä Hesu bi xipäbi nuꞌu̱ yä jäꞌi ge nuꞌu̱ xä du, ma dä za dä nangi pa dä me̱ꞌtsi nꞌa rä te pa nzäntho (hñeti Juan 6:​39, 40, TNM). Näꞌä bi mää rä Hesu udi ge xi ndunthi nuꞌu̱ yä jäꞌi ma dä nangi de rä du pa dä me̱ꞌtsi rä oportunida de dä mꞌu̱i pa nzäntho. ¿Dä za gi imäjinä hanja ma dä za gi ꞌmu̱i ha rä Paraiso ko nuꞌu̱ ri familia ꞌne ri amigo ma dä nuhu de rä du? Pe ha rä mfistꞌofo Juan rä capítulo 6, rä Hesu bi mää märꞌa yä noya ꞌne ndunthi yä jäꞌi xä japäbi xä ñhei dä ntiende te di signifika. Ma gä handihu̱ te mä noyaꞌu̱.

3. Ja ngu di handihu̱ ha Juan 6:​51, ¿te bi mää rä Hesu de geꞌäse̱?

³ Nuꞌu̱ yä jäꞌi bi ꞌuini rä Hesu, nubye̱ mi o ha yä mfeni näꞌä rä maná xki umbäbi rä Zi Dada Jeoba nuꞌmu̱ yä israelita bi ñꞌo ha yä yꞌotꞌä hai. Rä Mäkä Tꞌofo embäbi «rä thuhme de mähetsꞌi» näꞌä rä maná bi umbäbi yä israelita (Sal. 105:40; Juan 6:31). Hänge rä Hesu bi probecha pa bi bembäbi nuꞌu̱ yä jäꞌi, ge nuꞌu̱ yä israelita de mäyaꞌmu̱ bi zi de näꞌä rä maná xki dagi de mähetsꞌi, pe ko rä tiempo nuꞌu̱ bi du (Juan 6:49). Pe nubye̱ rä Hesu bi ꞌñenä ge näꞌä mi geꞌä mäjuäni «rä thuhme de mähetsꞌi». ꞌNehe bi ꞌñenä de geꞌäse̱: «Nuꞌä rä thuhme bä pe̱nꞌähu̱ Äjuä». Mꞌe̱fa bi ꞌñenä mänꞌaki: «Go gekägi drä thuhme de gä te pa nzäntho» (Juan 6:​32, 33, 35). ꞌNepu̱ bi xipäbi nuꞌu̱ yä jäꞌi por hanja näꞌä rä maná bi zi yä israelita mi nꞌañꞌo ko rä Hesu. Näꞌä bi ꞌñenä: «Nuga go gekägi drä thuhme di te, dä ehe de mähetsꞌi. Nuꞌä toꞌo dä zi nuꞌä rä thuhme [ . . . ] dä nja rä te pa nzäntho» (hñeti Juan 6:51). Nuꞌu̱ yä judío himbi ntiende te bi ne bi mää rä Hesu ꞌne xa bi ꞌmu̱i komfundido. Zäi ge nuꞌu̱ mi ñꞌanise̱: «¿Por hanja nuni enä ge nubye̱ go gehni rä thuhme ꞌne ge mänꞌa xä ñho ke näꞌä rä maná bi umbäbi Äjuä nuꞌu̱ mä xitahu̱?». Pe nubye̱ rä Hesu bi ꞌñembäbi: «Nuꞌä rä thuhme di mängä […] go gehnä mä ndoyꞌo». ¿Por hanja xa mähyoni gä pädihu̱ te mi ne dä mää rä Hesu ko nuya yä noya? Ngeꞌä mu̱ gä ntiendehu̱ te bi ne bi mää, ma dä za gä pe̱ꞌtsihu̱ nꞌa rä te pa nzäntho.

«NUꞌÄ RÄ THUHME [ . . . ] GO GEHNÄ MÄ NDOYꞌO»

4. ¿Zäi ge por hanja bi sorprende ꞌne bi ntsu nuꞌu̱ yä judío mi de̱ni rä Hesu?

⁴ Rä Hesu bi ꞌñenä: «Nuꞌä rä thuhme di mängä, go gehnä mä ndoyꞌo nuꞌä ma gä da pa dä nja yä te pa nzäntho yä mexiꞌmhai». Nuꞌu̱ yä judío bi yꞌo̱de, zäi ge xa bi sorprende ngeꞌä mi huyämu̱i ge mi debe dä zipäbi rä ngo̱ rä Hesu (Juan 6:52). Zäi ge tobe mänꞌa bi ntsu nuꞌmu̱ rä Hesu bi ꞌñembäbibye̱: «Mu̱ hingi tsipäbihu̱ rä ngo̱ ꞌne rä ji Nuꞌä Toꞌo e bi Njäꞌi, hindä nja ri tehu̱ pa nzäntho» (Juan 6:53).

5. ¿Por hanja di pädihu̱ ge rä Hesu himi apäbi yä judío ge dä zipäbi rä ngo̱ ꞌne rä ji?

⁵ Ya dende mäyaꞌmu̱ ha yä pa rä Noé, rä Zi Dada Jeoba ya xki proibibi yä jäꞌi dä zi yä ji (Gén. 9:​3, 4). Mꞌe̱fa, nuꞌmu̱ bi tꞌumbä rä Ley rä hnini Israel, rä Zi Dada Jeoba bi ꞌñembäbi mänꞌaki yä jäꞌi: «Toꞌo dä zi rä ji, pe̱ꞌtsi te dä tho» (Lev. 7:27). Rä Hesu bi ꞌñudi ge mi pe̱ꞌtsuäbi rä tꞌekꞌei rä Ley Moisés ꞌne mi o̱te näꞌä mi mända (Mat. 5:​17-19). Hänge näꞌä nunka ma xä mändabi yä judío xä zipäbi rä ngo̱ ꞌne rä ji, sino ke rä Hesu mi ne dä ꞌñuti te mi debe dä me̱fi nuꞌu̱ yä jäꞌi pa dä dini rä «te pa nzäntho» (Juan 6:54).

6. ¿Ndaꞌä mä nꞌa rä ejemplo faxkägihu̱ pa gä handihu̱ ge rä Hesu himbi xipäbi nuꞌu̱ yä judío ge mi debe dä zipäbi rä ngo̱ ꞌne rä ji pa dä me̱ꞌtsi rä te pa nzäntho?

⁶ Rä Hesu mi ho dä usa yä ejemplo ora mi uti yä jäꞌi de rä Noya Äjuä. Nꞌa rä pa, bi ꞌñembäbi nꞌa rä zi ꞌme̱hñä näꞌä mrä mengu Samaria: «Nuꞌä toꞌo dä zi nuꞌä rä dehe di uniga, hiñhaꞌmu̱ dä yopä zu̱ rä nduthe, ngeꞌä nuꞌä rä dehe gä umbäbi, dä nja ngu nꞌa rä po̱tꞌhe ha rä koraso, di po̱ho̱ pa dä umbä rä te pa nzäntho» (Juan 4:​7, 14).b Nuya yä noya bi mää rä Hesu, hindi signifika ge näꞌä mi pädi nꞌa rä poso habu̱ mi po̱ni rä dehe näꞌä uni rä te pa nzäntho, sino ke näꞌä ho̱nse̱ bi usa nunä ejemplo pa bi ꞌñudi de rä Noya Äjuä. Njabu̱ ꞌnehe, ora rä Hesu bi ꞌñenä «mu̱ hingi tsipäbihu̱ rä ngo̱ ꞌne rä ji Nuꞌä Toꞌo e bi Njäꞌi, hindä nja ri tehu̱ pa nzäntho», hindi signifika ge mi xipäbi nuꞌu̱ yä judío ge mi debe dä zipäbi rä ngo̱ ꞌne rä ji pa dä za dä me̱ꞌtsi rä te pa nzäntho. ¿Nuꞌmu̱ te di signifika nuya yä noya? Ma gä handihu̱.

¿HÄMꞌU̱ ꞌNE TOꞌO BI XIPÄBI NUꞌU̱ YÄ NOYA?

7. ¿Te di mbeni rꞌa yä jäꞌi de näꞌä bi mää rä Hesu ha Juan 6:53 de rä ngo̱ ꞌne de rä ji?

⁷ Näꞌä hutsꞌi ha Juan 6:53 nuꞌmu̱ rä Hesu bi mää de rä ngo̱ ꞌne de rä ji, rꞌa yä jäꞌi di mbeni ge ko nuꞌu̱ yä noyaꞌu̱ rä Hesu bi ꞌñudi nꞌa tu̱i näꞌä ma xä me̱fi xti ja rä Mäkä Ntꞌoxi. ¿Por hanja di mbeni njabu̱? Ngeꞌä ha nuꞌu̱ yoho yä mꞌikiꞌu̱, rä Hesu bi usa kasi mähye̱githo yä noya (Mat. 26:​26-28). Ndunthi yä jäꞌi ꞌnehe di mbeni ge ora di tꞌo̱tꞌe rä Fenäte de rä du rä Hesu, gatꞌho di debe dä zi rä thuhme ꞌne rä binu. ¿Pe mäjuäni njabu̱? Mähyoni gä pädihu̱ te udi rä Mäkä Tꞌofo ngeꞌä tatꞌä je̱ya yä miyontho nuꞌu̱ yä jäꞌi di ntini ko yä testigo rä Jeoba pa beni rä du rä Hesu. Ma gä handihu̱ hanja näꞌä bi ꞌñudi ha Juan 6:​53, hingä mähye̱gi ko näꞌä bi mää ha Mateo 26:​26-28 nuꞌmu̱ bi ja rä Mäkä Ntꞌoxi.

8. ¿Por hanja näꞌä bi mää rä Hesu ha Juan 6:53 di nꞌañꞌo ko gatꞌho näꞌä bi thogi nuꞌmu̱ bi ja rä Mäkä Ntꞌoxi? (Hyandi ꞌnehe yä kꞌoi).

⁸ Ma gä thädihu̱ yoho yä ntꞌani: Nꞌaa, ¿hämꞌu̱ ꞌne habu̱ bi mää rä Hesu nuꞌu̱ yä noya di tinihu̱ ha Juan 6:​53-56? Rä Hesu bi mää nuꞌu̱ yä noyaꞌu̱ po rä je̱ya 32 ndelante de ndunthi yä judío myä me Galilea. Pe rä Mäkä Tꞌofo udi ge rä Hesu bi ja rä Mäkä Ntꞌoxi ha Jerusalén asta ha rä je̱ya 33. Yoho, ¿toꞌo bi xipäbi nuꞌu̱ yä noyaꞌu̱? Ha Galilea, kasi gatꞌho nuꞌu̱ yä jäꞌi mi de̱ni rä Hesu mänꞌa mi tuyämu̱i po dä tꞌumbäbi te dä zi, pe hingä po dä yꞌo̱de näꞌä mi udi rä Hesu (Juan 6:26). Hänge nuꞌmu̱ nuꞌu̱ yä jäꞌi himbi ntiende te bi ne bi mää rä Hesu, ya himbi de̱ni ꞌne asta nuꞌu̱ ya xki gamfrihmä ya himbi sigi bi de̱ni (Juan 6:​14, 36, 42, 60, 64, 66). Pe mi thogi nꞌa nje̱ya, po rä je̱ya 33, nuꞌmu̱ rä Hesu bi ja näꞌä rä Mäkä Ntꞌoxi, nubye̱ xki ntini ko nuꞌu̱ 11 yä apostol. Nuyu̱ xki ꞌñudi ge mi de̱ni mäske rꞌabu̱ mi japäbi xä ñhei dä ntiende te ri bo̱ni näꞌä mi udi. Nuyu̱ yä apostol hinte mä duda mi pe̱ꞌtsi ge rä Hesu mi geꞌä rä Tꞌu̱ Äjuä ꞌne ge xki gäi de mähetsꞌi (Mat. 16:16). Po geꞌä rä Hesu bi felisita ꞌne bi ꞌñembäbi: «Nuꞌähu̱ hixkä ꞌuegehu̱ de geki mäske xkä hyanthu̱ yä tsꞌo thogi nuꞌu̱ xtä thogi» (Luc. 22:28). Ko näꞌä ya dä handihu̱, dä za gä ntiendehu̱ ge nuꞌu̱ yä noya bi mää rä Hesu ꞌne di tinihu̱ ha Juan 6:53 di nꞌañꞌo de näꞌä bi thogi nꞌa nje̱ya mꞌe̱fa nuꞌmu̱ rä Hesu bi ja rä Mäkä Ntꞌoxi. Pe tobe ja märꞌa yä prueba.

NÄꞌÄ BI MÄÄ RÄ HESU ꞌNE NUꞌI

9. ¿Pa toꞌo nuꞌu̱ yä noya bi mää rä Hesu nuꞌmu̱ bi ja rä Mäkä Ntꞌoxi?

⁹ Ha näꞌä rä Mäkä Ntꞌoxi bi ja rä Hesu, näꞌä bi umbäbi nuꞌu̱ yä apostol rä thuhme näꞌä himi tu rä nzoi o lebadura ꞌne bi ꞌñembäbiꞌu̱ ge näꞌä thuhmeꞌä geꞌä ri bo̱ni rä ndoyꞌo. ꞌNepu̱ bi thoꞌtsuäbi rä binu pa dä zi ꞌne bi ꞌñembäbiꞌu̱: «Nunä go gehnä mä ji ma gä fani pa dä mu̱di rä rꞌayꞌo kohi» (Mar. 14:​22-25; Luc. 22:20; 1 Cor. 11:24). Ko nuya yä noya, di handihu̱ ge nubye̱ näꞌä rä rꞌayꞌo kohi himbri ja ko gatꞌho yä jäꞌi, sino ke nunä kohi ho̱nse̱ bri ja ko «rä ngu Israel». ¿Toꞌo nuꞌu̱ tꞌembäbibye̱ «rä ngu Israel»? Gatꞌho nuꞌu̱ yä kristianu to̱ꞌmi dä ma ha mähetsꞌi pa dä mända ko rä Kristo ha rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä (Heb. 8:​6, 10, TNM; Heb. 9:15). Näꞌä oraꞌä, nuꞌu̱ yä apostol rä Hesu himbi ntiende te ri bo̱ni nuya yä noya. Pe himbi thogi ndunthi yä pa, rä espiritu santo rä Zi Dada Jeoba bi huahni nuyu̱ yä apostol pa dä kupa nꞌa rä luga ha mähetsꞌi mähye̱gi ko rä Kristo (Juan 14:​2, 3).

10. ¿Pa toꞌo nuꞌu̱ yä noya bi mää rä Hesu ha Galilea ꞌne nuꞌu̱ yä noya bi mää nuꞌmu̱ bi ja rä Mäkä Ntꞌoxi? (Hyandi ꞌnehe rä kꞌoi).

¹⁰ Mähyoni gä handihu̱ ge nuꞌmu̱ rä Hesu bi ja rä Mäkä Ntꞌoxi, himbi muntsꞌi ko ndunthi yä jäꞌi, sino ke ho̱nse̱ ko nuꞌu̱ yä apostol nuꞌu̱ bi ꞌñembäbi rä «tꞌu̱kä taxo». Nuꞌu̱ yä apostol geꞌu̱ mꞌe̱tꞌo bi yu̱tꞌi ha nunä rä tꞌu̱kä grupo (Luc. 12:32). Tanto nuyu̱ yä apostol ngu nuꞌu̱ märꞌa yä kristianu ma xä thahni, geꞌu̱ ma xä yu̱tꞌi ꞌnehe ha nunä «tꞌu̱kä taxo» ꞌne geꞌu̱ ma xä zi rä thuhme ꞌne rä binu. Nuyu̱ yä kristianu, ma xä tꞌumbäbi ꞌnehe nꞌa rä luga ha mähetsꞌi mähye̱gi ko rä Kristo. Hänge näꞌä bi xipäbi rä Hesu nuꞌu̱ yä apostol nuꞌmu̱ bi ja näꞌä rä Mäkä Ntꞌoxi, hingä mähye̱gi ko näꞌä bi xipäbi nuꞌu̱ yä jäꞌi mi de̱ni ha Galilea nuꞌmu̱ rä Hesu bi mää de rä ngo̱ ꞌne de rä ji. ¿Por hanja hingä mähye̱gi? Ngeꞌä ha Galilea, rä Hesu bi zofo xi ndunthi yä jäꞌi, pe ora bi ja rä Mäkä Ntꞌoxi, näꞌä bi zofo ho̱nse̱ nꞌa rä tꞌu̱kä grupo.

11. ¿Por hanja di pädihu̱ ge näꞌä rä jäpi bi mää rä Hesu ha Galilea hingä pa ho̱nse̱ nꞌa hängutho yä jäꞌi?

¹¹ Nuꞌmu̱ rä Hesu mi yꞌo ha Galilea ha rä je̱ya 32, bi da ngue̱nda ge kasi gatꞌho nuꞌu̱ yä judío mi de̱ni, mi de̱ni ngeꞌä mi ne dä tꞌumbäbi te dä zi hingä po näꞌä mi udi. Pe rä Hesu bi trata dä matsꞌi nuꞌu̱ yä jäꞌi pa dä ntiende ge mi ja mä nꞌa rä tꞌo̱tꞌe näꞌä mänꞌa mi ja ndunthi rä muui ke rä ñhuni. Hää, nunä tꞌo̱tꞌe ma xä za xä umbäbi nꞌa rä te pa nzäntho. ꞌNehe bi xipäbi ge nuꞌu̱ xä du, ma drä ju̱tsꞌi pa dä me̱ꞌtsi ꞌnehe nꞌa rä te pa nzäntho. Nunä jäpi, ma xä za xä me̱ꞌtsi gatꞌho yä jäꞌi. Hänge rä Hesu bi ꞌñenä: «Nuꞌä toꞌo dä zi nuꞌä rä thuhme di mängä, dä nja rä te pa nzäntho. Ha nuꞌä rä thuhme di mängä, go gehnä ma ndoyꞌo nuꞌä ma gä da pa dä nja yä te pa nzäntho yä mexiꞌmhai» (Juan 6:51).c Pe näꞌä rä jäpi bi mää rä Hesu nuꞌmu̱ bi ja rä Mäkä Ntꞌoxi, näꞌä ho̱nse̱ pa nꞌa hängutho yä jäꞌi.

12. ¿Te bi mää rä Hesu ge di debe dä me̱fi nꞌa rä jäꞌi pa dä za dä me̱ꞌtsi rä te pa nzäntho?

¹² Ha Galilea rä Hesu himbi ꞌñembäbi nuꞌu̱ yä judío mi de̱ni ge ma xä za xä me̱ꞌtsi rä te pa nzäntho nsinke te xä me̱fi, sino ke näꞌä bi ꞌñenä: «Nuꞌä toꞌo dä zi nuꞌä rä thuhme di mängä, dä nja rä te pa nzäntho». Nuya yä noya signifika ge nꞌa rä jäꞌi debe dä me̱ꞌtsuäbi rä jamfri rä Hesu pa dä za dä hñäni nunä rä däta jäpi. Ndunthi nuꞌu̱ di ñꞌetsꞌi ge yä kristianu enä ge dä za gi salba ri bida ko ho̱nse̱ gi kamfri ge rä Hesu go geꞌä ri Ñänte (Juan 6:29). Pe rä Mäkä Tꞌofo udi ge ndunthi de nuꞌu̱ yä judío mi de̱ni rä Hesu ha Galilea, hää mi pe̱ꞌtsuäbi rä jamfri rä Hesu pe mꞌe̱fa bi zopu̱ ꞌne ya himbi sigi bi de̱ni. ¿Por hanja?

13. ¿Te di debe dä me̱fi nꞌa rä jäꞌi pa dä ꞌñudi ge xa mäjuäni ne dä de̱ni rä Hesu?

¹³ Kasi gatꞌho nuꞌu̱ yä jäꞌi mi de̱ni rä Hesu, mi de̱ni ngeꞌä mi to̱ꞌmi dä tꞌo̱the de nuꞌu̱ yä hñeni, mi ne dä tꞌumbäbi te dä zi o mi de̱ni ho̱nse̱ nuꞌmu̱ mi sipäbi näꞌä mi ne dä yꞌo̱de. Pe rä Hesu bi zoogi claro ge himbä ehe ha rä Xiꞌmhai pa ho̱nse̱ dä yꞌo̱the yä jäꞌi o dä umbäbi te dä zi, sino ke bi xipäbi nuꞌu̱ yä jäꞌi ge pa dä ꞌñudi ge xa mäjuäni mi ne dä de̱ni, pe̱ꞌtsi te mi debe dä asepta ꞌne dä me̱fi gatꞌho näꞌä bi ꞌñudiꞌä (Juan 5:40; 6:44).

14. ¿Te mähyoni gä pe̱fihu̱ pa njabu̱ dä za gä benefisiahu̱ de näꞌä rä ngo̱ ꞌne rä ji bi uni rä Hesu?

¹⁴ Rä Hesu bi ꞌñudi ge nuꞌu̱ xa mäjuäni yä de̱ni, mi debe dä me̱ꞌtsuäbi rä jamfri. ¿Pe te mi debe dä gamfri? Nuꞌu̱ mi debe dä gamfri ge näꞌä rä ngo̱ ꞌne rä ji ma xä uni rä Hesu, geꞌä ma xä matsꞌi yä jäꞌi pa dä me̱ꞌtsi nꞌa rä te pa nzäntho. Mäpaya, ꞌnehe di debe geꞌä gä kamfrihu̱ (Juan 6:40). Hänge pa gä benefisiahu̱ de näꞌä rä ngo̱ ꞌne rä ji rä Hesu ja ngu bi mää ha Juan 6:​53, mähyoni gä kamfrihu̱ ge ko näꞌä rä njutꞌi bi uni, dä za gä pe̱ꞌtsihu̱ rä te pa nzäntho. Nunä oportunida dä za dä me̱ꞌtsi gatꞌho yä jäꞌi (Efes. 1:7).

15, 16. ¿Te mä benefisio ma gä hänihu̱ mu̱ gä ntiendehu̱ xä ñho te udi rä mfistꞌofo Juan rä capítulo 6?

¹⁵ Näꞌä udi Juan rä capítulo 6 xa ja ndunthi rä muui pa nuju̱ ꞌne pa gatꞌho nuꞌu̱ yä jäꞌi di mädihu̱. Nuua di handihu̱ hängu di mäkägihu̱ rä Hesu. Ha Galilea bi yꞌo̱the ndunthi yä jäꞌi, bi ꞌñuti de rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä ꞌne bi umbäbi te dä zi (Luc. 9:11; Juan 6:​2, 11, 12). Pe hingä ho̱nse̱ꞌä, rä Hesu bi ꞌñudi ge näꞌä go geꞌä näꞌä rä «thuhme» uni rä te pa nzäntho (Juan 6:​35, 48).

¹⁶ Rä Hesu bi mää ge ndunthi de nuꞌu̱ yä de̱ni hingi ku̱tꞌi ha näꞌä rä «tꞌu̱kä taxo», sino ke ku̱tꞌi ha näꞌä grupo embäbi «märꞌa mä de̱ti». Nuyu̱ hingi tsi rä thuhme nixi rä binu ora di tꞌo̱tꞌe näꞌä rä Fenäte de rä du (Juan 10:16). Pe nuꞌu̱ tꞌembäbi märꞌa yä zi de̱ti, ꞌnehe di benefisia de näꞌä rä ngo̱ ꞌne rä ji rä Kristo. Hää, di benefisia ngeꞌä ꞌnehe pe̱ꞌtsuäbi rä jamfri näꞌä rä njutꞌi bi uni (Juan 6:53). Pe nuꞌu̱ toꞌo hää tsi de rä thuhme ꞌne de rä binu, udi ge go geꞌu̱ xä yu̱tꞌi ha näꞌä rä rꞌayꞌo kohi o pacto ꞌne go geꞌu̱ ꞌnehe ma dä mända ha rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä. Hänge hindi mporta ua di pertenesehu̱ ha näꞌä rä tꞌu̱kä taxo o ha nuꞌu̱ märꞌa yä zi de̱ti, gatꞌho di debe gä pädihu̱ te udi rä mfistꞌofo Juan, rä capítulo 6. ¿Por hanja? Ngeꞌä mu̱ gä ntiendehu̱ ꞌne gä pe̱fihu̱ näꞌä mää, ma dä za gä pe̱ꞌtsihu̱ rä te pa nzäntho.