Kareenan tan Kaligenan—Say Ilalo
“Nankakasakey ya inyabawag na General Assembly of the United Nations so 1986 a bilang say Internasyonal a Taon na Kareenan. Say Taon so mabintan niproklama nen 24 na Oktubre 1985, say koma-apataplon anibersaryo na Nasyones Unidas.”
PANON so panmoria yo ed sayan opisyal a balikas a nanlapud muyongan na Nasyones Unidas? Kasin panliknaen to kayon lalon matalek nipaakar ed arapen? Ikuan na dakel ya antokaman a mangitarya na anggan sankamelagan a pankanawnawa ed pangitarok na kareenan so makanan salien. Sirin akin ya aliwan sakey ya “Internasyonal a Taon na Kareenan”?
Peteg, say ontan a “Taon na Kareenan” so mitukoyan ed saray kalat na saray pundador na muyongan na Nasyones Unidas. Nen 1944 inyabawag na presidente na Estados Unidos: “Sikami so determinadon . . . mangorganisa ed saray maaro-ed-kareenan a nasyones pian komon diad pankakasakey na pilalek, pankakasakey na linawa, tan pankakasakey na biskeg a walad talindeg a mangipaseguron anggapo so managlubak odino konkerador a mangigapo. Sikato no akin a manlapud gapon mismo na bakal, tan panangisimbang ed saray plano na militar tayo, inggapo mi lan inggaton iray letnegan na inkalapagan a muyongan a para ed pamasiansia na kareenan tan kaligenan.”
Saraman a kugip so akibiangan na dakel. “Pian say Nasyones Unidas so onwala, nakaukolan so baleg ya ulop na totoon manisia ed kapasidad na too a para ed maabig, tan manliknan saray ilalo ra so komon napatunong,” so kuan na libron Defeat of an Ideal nen Shirley Hazzard, a nantrabaho na samploy taon ed United Nations Secretariat.
Say paknaan na kapkapangyanak a muyongan so angibalikas ed ilalo na saray pundador to: “Saray Gagala na Nasyones Unidas so: 1. Pian pansiansiaen so internasyonal a kareenan tan kaligenan . . . 2. Pian bayuboan so makaaron relasyon ed limog na nasyones a niletneg diad panrespeto ed prinsipyo na manpaparan kanepegan tan dilin determinasyon na totoo . . . 3. Pian gegemtanen so internasyonal a kooperasyon diad panulbar ed internasyonal iran problema.” Kasin wala so bengatlan mauges ed ontan iran kalat?
Inako, say Nasyones Unidas so walaan na makapasagyat a gapowan. Asingbat iray ambelat a salisalan ed mundo. Nen 1948 et inadapta so matalonan Universal Declaration of Human Rights. Say mablin pananulong ed toon kimey so nigapo diad pamalemew na kairapan, eras, sakit, tan say kurang na saray refugees. Saray internasyonal ya estandarte so niletneg, a singa say kaligenan na saray estandarte na barko tan eroplano, saray sertipiko na bunigas a para ed saray managbiahe ed arum a rehyon, say nampaparan presyo na koreo, tan say inkipabtang na espasyo ed saray managbalita.
Say Nasyones Unidas so maapit ya akibabali ed saray sagpot ed panggawa na kareenan ed gutgutan na India-Pakistan nen 1947-49. Impanengneng to ni so biskeg na militar sanen saray sundalo ed leksab na bandira to so linma ed Korea nen 1950 tan diad Congo (natan et Zaire) nen 1960. Siansia nin wala niray puersan manamasiansia-na-kareenan na NU diad Cyprus tan dia Pegley Bukig. On, diad apalabas ya 40 taon agawaan na Nasyones Unidas so marka to. Masulok a 150 bansa so angipanengneng a saya so binidbir da diad impangipawit ed saray delegado ed mabitar a hedkuarter to ed Syudad na Nueva York, diad gilig na East River.
Balet diad anton kalaknab so impanumpal na Nasyones Unidas ed manunan ganggan to a “pamasiansia na internasyonal a kareenan tan kaligenan”? Tan anto so epekto na niproklaman “Internasyonal a Taon na Kareenan”?