Kareenan tan Kaligenan​—Manlapud Anton Sengegan?

MANWARIN say Nasyones Unidas so akapanggawa na mablin serbisyo ed arum a lawak, siopaman a makapibabansag ed balita so mangako a sikato so sinmaew ed lawak na kareenan tan kaligenan. Saya so arap-arapan ya inako na saray sankabiskegan a manangitandoro na muyongan.

Sirin, nen 1953, waloran taon lambengat kayari na inkianak to, si Dag Hammarskjöld, sekretaryo-heneral nensaman, so angipatua: “Inerman a saray akauna nen sikatayo so nankugip ed sakey a balon tawen, say sankabalgan ya ilalo tayo et komon ta sikatayo so naabuloyan a mangisalba ed daan a dalin.” Duamplo-tan-anem ed saginonor, si C. William Maynes, a katambayan na sekretaryo na estado ed Estados Unidos, so apaskar a mangako: “Say manunan gagala na Konsilyo na Kaligenan tan say Asamblea Heneral et say pamasiansia na internasyonal a kareenan tan kaligenan. . . . Walaan kayo na ebidensya a say muyongan so sinmaew ed manunan gagala to.”

Panon a Matukoy?

Say katuaan so, maslak ed saray manunan desisyon a mangaapekta ed kareenan tan kaligenan kaleganan na apalabas ya 40 taon so agawan malaknab ed paway na Nasyones Unidas. Nen 1982, si Javier Pérez de Cuéllar a Sekretaryo-Heneral so angitagleey ed katuaan a “sayan taon, mabetbet ya anengneng tayon say Muyongan so impireg odino impulisay, nisengeg ed sayan rason odino satan, diad saray kipapasen a nepeg to, tan nayarian to, so kinmiwas ed importante tan makapaalagey a betang.” Akin ya onia?

Inturo na arum so abalbaleg ya imbulaslas na muyongan diad saray pimemembro a bilang sakey a rason. Say 51 ya orihinal a membro so dinmaak ed masulok a 150, a kada sakey so walaan na miparan buto ed Asamblea Heneral. Ingen arum ed sarayan nasyones so melmelag. Sirin, say islan nasyon na Saint Christopher tan Nevis, say koma-158 nasyon ya akikasakey ed muyongan, so walaan na populasyon a daiset nen say 50,000, ingen ta walaan na miparan buto ed China, a say populasyon to so ngalngalin sakey bilyon. Tua, sayan areglo so mangiter ed saray memelag a nasyones na pankanawnawan narengel; ingen mairap a pasesegen toray babaleg a pakayarin manggawan seryoso ed saray desisyon na muyongan.

Say komaduan problema so sinaglawi nen Shirley Hazzard: “Saray pakayari na panangipaskar so agnipabtang ed Muyongan na Nasyones Unidas, likud no sikara so nayarin manayam ed saray membron nayarin mankaukolan na panangipaskar.” Diad arum a salita, say muyongan so makapanggawa ed saray desisyon, ingen diad baleg a kabiangan to et agto nayarian iran ipaskar. Saray ambelat a problema ed mundo so maparanay a nasisingbat na andukey. Saray resolusyon so mabintan impasa​—tan insan alingwanan. Nen 1982 say sekretaryo-heneral na NU so atenyeg a manginangis ed “kakulangan na respeto ed saray desisyon to na saraman so angipaarapan.”

Saraya so organisasyonal a problema​—tan walaray arum a sinalambit na saray analista. Balet walaray araddalem, lalon seryoso ran rason no akin a say Nasyones Unidas so sinmaew.

Saray Araddalem a Problema

“Singa posiblen iletneg ed saman, a bilang manuna, so sakey a sistema diad pamasiansia na internasyonal a kareenan tan kaligenan ed leksab na saray probisyon na Paknaan,” so kuan nen Javier Pérez de Cuéllar, ya ipapanonot to so ideyalismo na saray pundador na muyongan. ”Anto so agawa ed saman a mahestikon pasingawey? Agnambayag et sikato so akulabotan na saray balingaan na manunan pakayari. . . . Nagkalalo ni, say mundo so nagmaliw a mas lalon magutgut, aliwan mauksoy a pasen a singa inilaloan.”

Diad tua, anggapon balot so anggan anton pankanawnawa a say Nasyones Unidas so mangitarok na kareenan tan kaligenan. Say trabaho so mairap a tuloy. Saray komento na sekretaryo-heneral so mangipanonot ed sikatayo na saray salita nen propeta Jeremias: “Agkayarian na too so panakar ya anggan say pangiwanwan ed kurang to.” (Jeremias 10:23) Saray totoo, ed limitadon kakabatan tan pakayari ra, so agbalot makayarin manulbar ed problema na pangitarok ed kareenan tan kaligenan ed amin.

Inkuan na sekretaryo-heneral a saray pundador na Nasyones Unidas so akadiskobre ed mundo a “mas lalon magutgut” nen say inilaloan da. Wala so sakey a manunan rason ed sayan kipapasen, tan mapatnag a sikara so agsikakabat ed satan. Balet satan so impaliwawa nen apostol Juan: “Say interon mundo so mandukdukol ed pakayari na sakey a marelmeng.” (1 Juan 5:19) Ibabaga na Biblia ed sikatayo a natan “say sakey a marelmeng,” si Satanas, so pansesengegan na “irap ed dalin,” “lapud baleg a sanok.” (Apocalipsis 12:12) Say maruksan kapetegan nen Satanas tan say impluensya to so angipasakbay la ed isaew na saray sagpot na Nasyones Unidas a mangitarok na kareenan ya anggan diad sakbay na inggapo na muyongan.

Nonoten, met, a say muyongan na Nasyones Unidas so anak na sayan mundo tan sirin tinawir toray ugali to. Saray kaleteyan, kaugsan, tan inkapikelkel ya ugali na saray sinansakey a nasyones so agnapaliisan a wala met ed Nasyones Unidas. Inkuan nen Alexander Solzhenitsyn nen 1972: “Diad apalabas a kakapat a siglo, dingan na baleg ya ilalon manlapud amin a katooan, say Muyongan na Nasyones Unidas so nianak. Nia, diad sakey a mundon imoral sikato met so binmaleg ya imoral.” Ipapasakbay na Biblia: “‘Anggapo so kareenan,’ kuan nen Jehova, ‘ed saray marelmeng.’” (Isaias 48:22) Say “imoral” a muyongan so agbalot makapangitarok na kareenan tan kaligenan.

Anto So Nipaakar ed Kareenan tan Kaligenan?

Sirin, kasin miduma so pangideklara ed 1986 ya “Internasyonal a Taon na Kareenan”? Satan so mairap a tuloy, lapud saray asaglawi lan problema so sigpot ya agnaresolbe na totoo. Say “Taon na Kareenan” so agmakapangitarok ed katooan a mas maapit ed kareenan tan kaligenan nen say “Taon na Ugaw” nen 1979 so amaaligwas ed internasyonal a kaabigan na ugugaw odino say “Internasyonal a Taon na Bibii” nen 1975 et ginawa to so mundon magmaong a pasen a para ed bibii.

Anggaman kuan, pian say katooan so niliktar, mapatnag a say sakey a manggawa na bengatla nipaakar ed kareenan tan kaligenan. Natan, saray nasyones ya armado-ed-nuklar so walad talindeg a maneral ed kaslakan a bilay ed dalin. Saray mabibiskeg iran armas so makapakebbiew a manitigway na bilay a kada taon. Say peteg a kareenan so ompatnag a lalon onaarawi! No say Nasyones Unidas so sinmaew a manulbar ed sarayan problema, siopa so makayari?

Say inengneng ed awaran so mangisuhiri na makapailalon ebat. Ngalngalin 3,000 taon lay apalabas si Arin David, sakey ya arin-mibabakal ed Pegley Bukig, so angisulat nipaakar ed arapen a manuley ya ontalona diad pangitarok na internasyonal a kareenan. Diad sakey a pikakasin para ed sayan manuley, inkuan nen David: “Komon ta saray palandey so mangitarok na kareenan ed totoo, ontan met ed saray pukdol, diad panamegley na inkatunong. Diad saray agew to say matunong so onaligwas, tan inkadaakan na kareenan ya anggad kaandi na bulan.”​—Salmo 72:3, 7.

Anton manuley so makayarin mangitarok ed ontan a magnayon a kareenan? Ituturo nen David, aliwan diad sakey a muyongan na too, noagta diad Dios to, si Jehova, a bilang say sakey a diad panamegley na autoridad et saya so nagawa. Kasin saya so kugip lambengat? Andi, si Solomon ya ilalak nen David so nanmatalek ed parehon Dios, tan legan na uley to, impanengneng nen Jehova so pakayari To ed tipikon dalan diad impangitarok na kareenan ed panarian nen Solomon, a nipasen ed sakey ya atabektabek-ed-bakal iran pasen ed dalin. Si Solomon so aliwan arin-mibabakal, ingen legan na uley to, “say Juda tan Israel so nantultuloy a nanayam ed kaligenan, balang ed silong na dilin ubas to tan diad silong na dilin higos, manlapud Dan [ed baybay] ya anggad Beer-sheba [ed abalaten], ed amin na saray agew nen Solomon.”​—1 Arari 4:25.

Siempre, saman a kareenan so agnansiansia. Saray Israelitas so naplag ed daladalan na imoral a mundo tan abalang da so inter-na-Dios a kaligenan. Anggaman kuan, masulok a duaran siglos ed saginonor, sanen saray maruksan Asirio so akibiang ed kampanya na kareenan-ed-panamegley-na-terorismo, impasakbay nen propeta Isaias so isabi na Arin inyanino nen Solomon. Insulat to: “Say ngaran to so natawag na Makapakelaw a Mananimbawa . . . Prinsipe na Kareenan. Diad inkadaakan na maprinsipen uley tan diad kareenan et anggapo so anggaan.”​—Isaias 9:6, 7.

Siopa itan a “Prinsipe na Kareenan”? Masulok a 700 taon kayari nen Isaias, legan a say Romanon pakayari na mundo so manasalin mangiyimpuersa ed bersyon to ed internasyonal a kareenan tan kaligenan, satan ya Ari so pinmatnag ed bansa nen David, Judea, diad inkapersona nen Jesu-Kristo. Imbaga to ed saray kabaleyan to so nipaakar ed Panarian na Dios, a sikato so magmaliw ya Ari. Sayan Panarian so mangatatawen, sirin nayarian ton solbaren iray problema na impluensya nen Satanas tan say nianakan na toon agpakayarin manguley ed inkasikato. Mapatnag a saray kabaleyan nen Jesus so nanlabay ed uley na Romano tan si Jesus so impapatey da. Anggaman kuan, a singa mabitar a tatasian na awaran, sikato so apaoli a manlapud saray inaatey tan sinmegep ed tawen, ya alagaren to so inggeter na Dios a panaon diad igapo ton manuley a bilang Ari ed Panarian na Dios.

Diad tua, say kasumpalan na propesiya so mananda ed kaplesan ya agew tayo a bilang say panaon a para ed satan a baleg a nagawa. Saman so inkianak na Panarian na Dios ed tawen tan say tinmumbok ya inkibantak nen Satanas ed dalin ya angitonton ed “baleg a sanok” nen Satanas tan say impangitarok to na “irap ed dalin.” (Apocalipsis 12:7-12) Nansumpalan? Bakabakal tan arum niran irirap na too, a singa impasakbay nen Jesus a mismo. Say dalin so nagmaliw ya eksena na “egagel na nasyones, ya agda amta so dalan a pawayan.”​—Lucas 21:25, 26; Mateo 24:3-13.

Dalan na Too o Dalan na Dios?

Saray propesiya nen Jesus, a sinmabi ed sikatayo a nanlapud ngalngalin 2,000 taon lan linmabas, so angitarya na lalon suston salaysay ed saray kipapasen na mundo nen saray optimistikon balikas diad samay inkianak na Nasyones Unidas ed linmabas lan apataplon taon. Say insaew na satan a muyongan ed pananap na “dalan a pawayan” so manserbi lambengat a mangipabitar ed inkasusto na saray pasakbay na Biblia. Peteg, diad saray salita nen Isaias, ‘saray mismon mensahero na kareenan so nannangis na ampaipait’ diad inkadismaya ed saray insaew da.​—Isaias 33:7.

Saya so mangipabitar ed pinal a rason no akin a say Nasyones Unidas so agbalot ontalona diad pangitarok na kareenan ed dalin. Sikato so mankukurang ed sakey a dalan a sigpot a sumpad dalan na Dios. Unong ed nibagan gagala nen Jehova, say kareenan so onsabi, aliwan diad pamakasakey ed saray nasyones na sayan mundo, noagta diad pagmaliw dan sigpot a nasandian na Panarian na Dios. (Daniel 2:44) Inkuan nen Dag Hammarskjöld a sikato so mankikimey ed “pangisalba na daan a dalin.” No diad saya et labay ton ibaga a say peles a sistema na mundo a tinibukel na saray independentin pulitikal a nasyones, sirin saray ilalo to so nipaarap ed isaew a nanlapulad gapo. Say katuaan so, say “daan a dalin” so mangipalugar ed sakey a balon sistema. “Say mundo so napaso.” (1 Juan 2:17) Anggapo so makapangisalba ed satan, anggan say muyongan na Nasyones Unidas.

Naikdan so nasyonalistikon pilalek na nasyones, wala lambengat so sakey a realistikon paraan diad pangitarok na kareenan tan kaligenan. Say Panarian na Dios lambengat so makapangitarok ed nengneng na kareenan a kaililiw na too nanlapulad samay inkapaekal to ed hardin na Eden. Nia so sakey a salaysay ed kaligenan a mansumpal diad saray kimey na Panarian: “Punasen [na Dios] so amin a lua ed kamataan da, tan anggapo la so patey, nisay pannangis nisay pandageyem nisay ot-ot. Saray gendat a bengatla so linmabas la.”​—Apocalipsis 21:4.

Kasin satan a sipan so aliwan petepeteg? Diad katuaan, sikato lambengat so ilalon walad sikatayo, tan say ontumbok a paway na Say Panag-Bantayan so mangisalaysay ed malalaknab no akin ya onia so saya. Kaleganan, labay min ipaarap so imano yo ed sakey ya importantin katuaan: Say awaran na Nasyones Unidas so agni angangga. Satan a muyongan so walaan na importantin biang diad arapen iran nagawa. Pasesegen mi kayon mamasa ed sayan paway, a manalaysay ed arapen na muyongan na Nasyones Unidas diad liwawa na propesiya na Biblia.

[Litrato ed pahina 5]

Say kimey ed pangitarok na kareenan so mairap a tuloy na Nasyones Unidas

[Credit Line]

U.S. Army photo

[Litrato ed pahina 6]

‘Say interon mundo so mandukdukol ed pakayari na sakey a marelmeng.’ Isasakup na saya so Nasyones Unidas

[Litrato ed pahina 7]

Say Nasyones Unidas so agbalot lalon malinis nen saray sinansakey a nasyones a manitibukel ed sikato