Say Intanem na Kakristianoan ed Aprika
NEN 1867, si Charles Lavigerie, sakey a Katolikon Pranses, so linma ed Aprika bilang say balobalon aturon arsobispo ed Algiers. “Pinili na Dios so Pransya,” inkuanto “pian gawaen so Algeria a gapoan na baleg tan Kristianon nasyon ed Aprika.”
Say kugip nen Lavigerie so linmaknab ed labas na Algeria. Diad tua, imbaki toray misionero ed basil a disierto diad kalat a “pankakasakeyen so Sentral tan Mamaamianen ya Aprika ed nannanabangan a bilay na Kakristianoan.”
Kaleganan to, diad mamasagur, mamaabalaten, tan mamabukig iran parte na kontinente, saray Protestanten misionero so okupado la ed atan a kimey. Sinungdoan da so dakel iran kairapan, a singa say tobat-tobat iran panangatake na malaria, tekep na saray sintoma ton pankayetket, panlinget, tan pandeliryo. Diad tampol ya inkapuy lapud tropikal a sakisakit, dakel so inatey kayarin tuloy na insabi. Balet nantultuloy a sinmabi iray arum. Inkuan nen Adlai Stevenson a “siopaman a manbaroy ed Aprika so mabetbet a napanonotan ed inkamabayani na saray misionero. . . . Sikara so akipuligesgesan ed yellow fever, disenterya, parasitosis tan . . . anengneng ko . . . iray lapida ra—diad interon Aprika.”
Say Bunga na Misionero
Unong a saray misionero so linmoob ed Aprika, aromog dan maslak ed saray tribu so agmakabasa tan agmakasulat. “Diad ngalngali walon lasus [Aprikano] iran lenguahe,” isalaysay nen Ram Desai ed libro ton Christianity in Africa as Seen by Africans, “apatira lambengat so nisulat sakbay na insabi na saray misionero.” Kanian saray misionero so angimbento na paraan na panagsulat ed sarayan agnisulat a lenguahe. Insan amawala ira na saray libron-panaralan tan ginapoan a bangatan iray totoo no panon so manbasa. Diad atan a gagala sikara so amaalagey na saray eskuelaan ed interon Aprika.
Saray misionero so amaalagey met na saray ospital. Bidbiren nen Ram Desai ya “anggapo so arum nin ahensya a mipetekan ed rekord da diad pananulong-ed-toon kimey.” Nilikud ed medikal a panangasikaso, a gegemtan na saray Aprikano so materyal iran bengatla na Europa. Arum iran misionero so angiletneg na saray panagsaliwan, unong a sisiaen da a saya so managyat ed saray kumberte. Alimbawa, say Basel Mission a nanlapud Switzerland so angiletneg na sakey a negosyon kompanya diad Ghana. Nalmoan da a maong so ibabaleg na saray kiew a cacao diman, tan natan say Ghana so komatlon-sankabalgan a manamawala na cacao ed mundo.
Say matalonggaring ya agawaan na saray misionero na Kakristianoan et say impangipatalos da ed Biblia. Ingen say panangilaknab na mensahe na Biblia et ilaktip to so lalon seryoson responsabilidad. Impanengneng iya nen Kristianon apostol Pablo diad impanepet: “Kanian sika, . . . say mangibangat ed arum, agmo ta bangatan so inkasika a dili? Sika ya ipupulong mo so ‘Agpantakew,’ mantakew ka ta?” Ipapasakbay na Biblia a saraman so mangibabangat na Inkakristiano so nepeg a sikaran mismo so manbilay a mitunosan ed maabig iran prinsipyon nidatak ed Salita na Dios.—Roma 2:21, 24.
Komusta so kimey na Kakristianoan ed Aprika? Kasin atan so amagalang ed Dios na Biblia, odino kasin atan so lingon angirepresenta ed Kristianon bangabangat?