Agyo Abuloyan so Siopaman a Maneral ed Saray Maong ya Ugali Yo
“Ag kayo patitilaan. Saray mauges a kaolop deralen da so saray maong ya ugugali.”—1 CORINTO 15:33.
1, 2. (a) Anto so alikna nen apostol Pablo nipaakar ed saray Kristiano ed Corinto, tan akin? (b) Anton nikabkabiig a simbawa so kunsideraen tayo?
AGAYLAN mabiskeg a liknaan na inaateng a panangaro! Pakikiwasen to’ray ateng a mansakripisyo para’d ananak da, a bangatan tan simbawaen ira. Si apostol Pablo so nayarin agnagmaliw a peteg ya ama, balet sikatoy nansulat ed Kristianos diad Corinto: “Ta angan wala so samplon libo a bumabangat ed Cristo, angaman ontan angapo so dakel ya ama yo: ta inanak ta kayo ed Cristo Jesus lapu ed evangelio.”—1 Corinto 4:15.
2 Asasakbay, si Pablo so nambaroy ya amaarap ed Corinto, a ditan nampulong ed saray Judio tan saray Griego. Sikatoy tinmulong a mamorma ed kongregasyon diad Corinto. Diad sananey a sulat et inyaliling nen Pablo so panatalima to ed sakey a manpapasuson ina, balet ta sikatoy singa sakey ya ama ed saray taga Corinto. (1 Tesalonica 2:7) Singa gagawaen na maaron peteg ya ama, pinasakbayan nen Pablo iray espiritual ya ananak to. Nayarin nagunggunaan kayo manlapud singa-aman simbawa to’d saray Kristiano ed Corinto: “Ag kayo patitilaan. Saray mauges a kaolop deralen da so saray maong ya ugugali.” (1 Corinto 15:33) Akin ya insulat itan nen Pablo ed saray taga Corinto? Panon tayon niyaplika so simbawa?
Simbawa Para’d Sikara tan Para’d Sikatayo
3, 4. Anto so amta tayo nipaakar ed Corinto nen inmunan-siglo tan ed populasyon to?
3 Nen inmunan siglo, say Griegon heograpon si Strabo so nansulat: “Say Corinto so atawag a ‘mayaman’ lapud komersyo to, lapud ta saya so nipasen ed Isthmus tan mangokontrol ed duaran doongan, a say sakey so diretson mamaarap ed Asia, tan say sananey so diad Italya; tan mamainomay ed pansalatan na saray ilalako a nanlapud duaran bansa.” Kada dua’y taon say bantog ya Isthmian Geim so angitarok na dakerakel a totoo ed Corinto.
4 Komusta iray totoo ed sayan syudad a namparan sentro na manuley a gobierno tan ed mabanday a panagdayew ed si Aphrodite? Onia so salaysay nen Propesor T. S. Evans: “Say populasyon [so] ngalngali 400,000. Say sosyedad [so] walaan na atagey a kultura, balet ta malukak ed moral, a grabe ni ingen. . . . Saray Griegon manaayam ed Achaïa so mahilig ed saray bengatlan napangopotan na kanonotan tan ed anggapoy tundan pangegemtan ed saray bengatlan balo. . . . Say panangiter na importansia ed dili ran pilalek so magmainomay a managyat na pansusumlangan.”
5. Anton kapeligroan so nipaarapan na saray agagi ed Corinto?
5 Agnambayag, anggan say kongregasyon so inapag na pigaran siansian kinmiling ed mankinon a panagpalbeng. (1 Corinto 1:10-31; 3:2-9) Say sakey a manunan problema et say impangibaga na arum ya: “Angapo so kioli ed bilay na saray inatey.” (1 Corinto 15:12; 2 Timoteo 2:16-18) Antokaman so eksakton sisisiaen (odino lingon sisisiaen) da, kaukolan a korihien ira nen Pablo tekep na malinew a prueba a si Kristo so “binmilay ed saray inatey.” Diad ontan et makapanmatalek iray Kristiano a sikaray ikdan na Dios na “panalo lapu ed Katawan tayo a Jesu-Cristo.” (1 Corinto 15:20, 51-57) No bilbilang ta wadman kayo, kasin sikayo so nayarin naimpluensyaan na espiritu na inkaapag-apag?
6. Say simbawa nen Pablo ed 1 Corinto 15:33 so nagkalautlan onaplika ed siopa?
6 Diad impangiter na mapekder ya ebidensya a saray inaatey so napaoli, inkuan nen Pablo ed sikara: “Ag kayo patitilaan. Saray mauges a kaolop deralen da so saray maong ya ugugali.” Say punto na sayan simbawa so nipapaarap ed saramay mililimog ed kongregasyon ya agmiabobon ed doktrina na kioli. Kasin lapu labat ta andian ira na panamaseguro’d sakey a punto ya agda atalosan? (Ipareng so Lucas 24:38.) Andi. Insulat nen Pablo ya ‘ikuan na arum ed sikayo ya angapo so kioli ed bilay,’ kanian saramay nalalanor so angibalikas na agpikasakey, a kinmiling ed apostasya. Kabat a tuloy nen Pablo a nayarian dan deralen so maong iran ugali tan kanonotan na arum.—Gawa 20:30; 2 Pedro 2:1.
7. Anto so sakey a kipapasen a niyaplika tayo so 1 Corinto 15:33?
7 Panon tayon niyaplika so pasakbay nen Pablo nipaakar ed saray panlilimog? Agto labay ya ibaga ya ipulisay tayoy itulong ed siopaman a wala’d kongregasyon a mairap ton talosan so sakey a bersikulo odino bangat na Biblia. On, ipapaseseg na Judas 22, 23 ed sikatayo a mangiter na mapangasin tulong ed saray masimoon a walaay ontan iran panduaruwa. (Santiago 5:19, 20) Anggaman ontan, say singa-aman simbawa nen Pablo so maseguron niyaplika no say sakey so mantultuloy ya onsumlang ed amta tayon katuaan na Biblia odino mantultuloy a mankokomento na walaan a nilaok a panduaruwa odino negatibo. Sikatayoy manalwar sumpa’d pililimog ed ontan a too. Siempre, no say sakey so pihon tuloy a nagmaliw lan apostata, saray espiritual a pastol so kaukolan ya onkiwas a manalimbeng ed pulok.—2 Timoteo 2:16-18; Tito 3:10, 11.
8. Panon so nayarin ikiwas tayon walaan na pakatebek sano say sakey so agmiabobon ed sakey a bangat na Biblia?
8 Niyaplika tayo met iray singa-aman salita nen Pablo ed 1 Corinto 15:33 sano nipaakar ed saramay totoo ed paway na kongregasyon a mangiyaalibansay palson bangabangat. Panon tayo kasin natangguyor a makapilimog ed sikara? Nagawa itan no agtayo napandumaan iray totoon nayarin tulongan ta pian naamtaan da so katuaan ed saray totoon mamapalesa lambengat na sangsangan ta pian niyalibansa ra so palson bangat. Singa bilang, diad panpupulong tayo, ompan sikatayo so makapiabet ed toon agmiabobon ed sakey a punto balet ta mabulos ed nagkalalon pisingbatan ed satan. (Gawa 17:32-34) Satan a mismo so agmangiparungtal na problema, ta magayaga tayon mangisasalaysay ed katuaan na Biblia ed siopaman a talagan malabay a mangamta, ompapawil tayo ni ingen ta pian iparungtal so makakumbinsin ebedinsya. (1 Pedro 3:15) Ingen, say arum so talagan ag-interesadon mangalmo ed katuaan na Biblia.
9. Panon so nepeg ya ikiwas tayo ed saray angat ed saray sisisiaen tayo?
9 Dakel a totoo so midebate’d dakel ya oras, sinimba, balet aliwan lapud aanapen da so katuaan. Kaliktan da lambengat a deralen so pananisia na arum legan ya ipapasirayew da so inkuan dan dilin edukasyon da ed Hebreo, Griego, odino siensia na ebolusyon. Sano naabet tayo ra, arum ed saray Tasi so akalikna na angat tan amawala na mabayag a pilimog a nisentro’d sisisiaen na palson relihyon, ed pilosopiya, odino palson siensia. Makatantanda ya ag-inabuloyan nen Jesus a nagawa itan ed sikato, anggaman sikatoy manalo ed saray pidedebate’d saray lider na relihyon a nanaral na Hebreo odino Griego. Sanen inangat, si Jesus so inmebat na antikey insan to impaarap lamet so imano to ed saray mapaabeba, saray tuan karnero.—Mateo 22:41-46; 1 Corinto 1:23–2:2.
10. Akin a say panag-alwar so nakakaukolan para’d saray Kristiano a walaan na saray computer tan manguusar na saray electronic bulletin board?
10 Saray modernon computer so angilukas na arum niran dalan ed mauges a pililimog. Ayarian na pigaran kompanya ed komersyo a saray suskritor a manguusar na sakey a computer tan sakey a telepono so makapangiyan na mensahe ed saray “electronic bulletin board”; diad ontan a paraan et say sakey so makapangipeket ed bulletin board na mensahe a nabasa na amin a suskritor. Sinmabi iya ed tatawagen iran electronic debate nipaakar ed relihyon. Say sakey a Kristiano so nayarin natangguyor ed saratan a debate tan nayarin makapangusar na dakel ya oras ed pisangsangan ed sakey ya apostatan adespilo manlapud kongregasyon. Say panangiwanwan ed 2 Juan 9-11 so mangidadanet ed singa-aman simbawa nen Pablo nipaakar ed ipaliis ed mauges a pililimog.a
Paliisan so Pakapalikdo
11. Say kipapasen na komersyo ed Corinto so angilukas na anton pankanawnawa?
11 Singa asalambit la, say Corinto so sentro na komersyo, a walaan na dakerakel a panagsaliwan tan negosyo. (1 Corinto 10:25) Dakel a linma diman pian manbantay ed saray Isthmian Game so nanayam ed saray tolda, tan legan na saman ya ebento saray managtagilako so manlako met ed niyalis-alis iran kubongkubong odino saray pueston walaan na sakbong. (Ipareng so Gawa 18:1-3.) Kanian akaanap diman si Pablo na trabaho ed panaggawa na saray tolda. Tan nayarian ton usaren so lugar na trabaho ed panangilaknab na maong a balita. Si Propesor J. Murphy-O’Connor so nansulat: “Manlapud sakey a panagsaliwan ed okupadon tiendaan . . . ya akaarap ed sakey a matoon lansangan, si Pablo so akaasingger, aliwa lambengat ed saray katrabahoan tan saray kliente, noag ontan met ed dakel a totoo ed paway. No panaon ya aliwan tanton dakel so manasaliw, sikatoy makatalindeg ed pinto tan mangipaarap na imano to ed saramay ilaloan ton ontalineng . . . Mairap ya isipen a say maligsan personalidad tan masekder a pananisia to so agtampol angiter ed sikato na sakey a ‘matalonggaring a personalidad’ ed komunidad, tan saya so anangguyor komon ed saray mausyoso, aliwa lambengat ed saray teyengteyeng noag ontan met ed saray talagan manaanap na pikakabat. . . . Saray kaasawaan a bibii a kaiba daray igaganggan da, ya akapibalita nipaakar ed sikato so makapangikatunongan a sikaray linma ta pian mangaliw. Diad saray panaon na desdes, sano say panamasegsegang odino anggan kasigensigen ed gulo, saray kapananisiaan so makaasingger ed sikato bilang kliente. Say pasen na trabaho so angiter met ed sikato na pankanawnawa pian makapitongtong ed saray opisyal na munisipyo.
12, 13. Panon a say 1 Corinto 15:33 so matukotukoy ya onaplika ed lugar na trabaho?
12 Anggaman ontan, nabidbir nen Pablo iray potensyal a “mauges a kaolop” diad lugar na trabaho. Sikatayo met so nepeg a manggawa na ontan. Mitunosan ed saya, inaon nen Pablo so awawey a kasmak ed limog da: “Mangan itayo tan oninum itayo, sirin ta nabuas onpatey itayo.” (1 Corinto 15:32) Tinumbokan ton tampol itan diad singa-aman simbawa to: “Ag kayo patitilaan. Saray mauges a kaolop deralen da so saray maong ya ugugali.” Panon a say lugar na trabaho tan say pananap na pangayagaan so nisiglaot ed pamalesa na potensyal a kapeligroan?
13 Labay na saray Kristiano so magmaliw a makaaro ed saray katrabahoan da, tan dakel so eksperiensian mangidedemostra no panon kaepektibo iya ed panangilukas na dalan para’d panagtasi. Anggaman ontan, nayarin nawalaan na lingon interpretasyon so pikakaaro tayo ed sakey a katrabahoan, singa bilang diad panangimbita ta pian mankakasakey a manliliket. Nayarin sikato so nibanbana a mangimbita ed sakey a panangugto, ed itundan magano kayari na trabaho pian maninuman, odino para ed samet a panpasyar ed sampot-simba. Angangko ta sayan too et nengneng to’y mapangasi tan maayos, tan say imbitasyon so singano maabig met. Ingen, sisimbawaen itayo nen Pablo: “Agkayo patitilaan.”
14. Panon a saray arum a Kristiano so apalikdo diad saray pililimog?
14 Arum a Kristianos so apalikdo. Sikaray kalkalanan nagmaliw a malukak nipaakar ed pililimog ed saray katrabahoan da. Ompan saman so lapud parehon interes ed sakey ya esport odino hobby. Odino say sakey ya aliwan Kristiano ed lugar na trabaho so nikadkaduman tuloy a mapangasi tan manonot, ya angipaarap ed pangusar na malaglaem a panaon ed sikato, a mas kaliktan to ni ingen so piulop ed saya nen say arum ed kongregasyon. Tan say pililimog so nayarin onsabi’d agla pakaatendi’d sakey labat ed saray miting. Saya so nayarin mankabaliksan ya aminsan et sinmenpet na pegley labi tan anggapo’d kondisyon a makapibiang ed lawak a ministeryo ed kaimbuasan. Saya so nayarin mansumpal ed panbantay na sine odino video a kaslakan ya ipupulisay na Kristiano. Angangko ta isipen tayon, ‘Ah, ag ’tan nagawa ed siak.’ Balet maslak ed saramay apalikdo so diad inmuna et inmebat na ontan. Kaukolan tayon tepetan so inkasikatayo, ‘Kaunongan so inkadesididok ya iyaplika so simbawa nen Pablo?’
15. Anton asimbang ya awawey so nepeg a wala ed sikatayo nipaakar ed kakaabay?
15 Say kapkasumpal tayo lambengat a kinunsidera nipaakar ed lugar na trabaho so onaaplika met ed pililimog tayo’d kakaabay tayo. Maseguron, saray Kristiano ed kadaanan a Corinto so walaan na kakaabay. Diad saray arum a komunidad et normal so pakawalaan na saray kakaaro tan matulong a kakaabay. Diad saray baryo, saray kakaabay so nayarin onpapeg ed balang sakey lapud nisulinek ira. Saray siglaotan na pamilya so nagkalautlan mabiskeg ed arum a kultura, a sengegay dakel ya imbitasyon ed panangan. Mapatnag, say asimbang a panmoria so importanti, a singa impatnag nen Jesus. (Lucas 8:20, 21; Juan 2:12) Diad saray pidedeneng tayo’d kakaabay tan kakanayon, kasin sikatayo so onkiling a mantultuloy ya onkiwas ed singa datin pidedeneng tayo’d sikara sakbay a sikatayoy nagmaliw a Kristianos? Imbes, agta nepeg tayon repasoen natan iraman a pidedeneng tan sinononot a determinaen iray nakakaukolan a limitasyon.
16. Panon so nepeg a pantalos ed saray salita nen Jesus ed Mateo 13:3, 4?
16 Aminsan, say salita na Panarian so inyaliling nen Jesus ed saray bini a “dinmapo ed gilig na dalan, et saray manok ya atap linma ra tan kinan da ra.” (Mateo 13:3, 4, 19) Diad saman a panaon, say dalin ed gilig na dalan so magmamaliw ya anawet unong ta nadadalanan itan. Ontan so agawa ed dakel a totoo. Sikaray okupadon tuloy ed kabibilay da lapud saray kakaabay, kakanayon, tan dakel nin onsabi tan onla’d man, a manaabala’d sikara. Nagagatingatinan, a singa panangibaga, so dalin na kapusoan da, a mairap a nilamot iray bini na katuaan. Say mipadparan ag-ikiwas so nayarin nagawa’d sakey a Kristiano la.
17. Panon a makaapekto ed sikatayo so pililimog ed saray kakaabay tan arum ni?
17 Arum a taga paway a kakaabay tan kakanayon so nayarin makaaro tan matulong, anggaman ag-ira mangipapanengneng na interes ed espiritual a bengabengatla nisay panangaro ed inkatunong. (Marcos 10:21, 22; 2 Corinto 6:14) Say impagmaliw tayon Kristianos et agto kabaliksan so pagmaliw tayon agmakaaro, anggapoy panangasi ed kaabay. Sinimbawa itayo nen Jesus a mangipanengneng na puron interes ed arum. (Lucas 10:29-37) Balet impuyan met tan nakakaukolan so simbawa nen Pablo a magmaliw a maalwar nipaakar ed pililimog tayo. Legan ya iyaaplika tayo so inmunan simbawa, agtayo nepeg a lingwanan so mikadua. No agtayo sinononot ed saratan a duaran prinsipyo, saray ugali tayo so nayarin naapektoan. Panon a saray ugali yo so nikumpara ed saramay ugali na kakaabay odino kakanayon no nipaakar ed pagmaliw a matoor odino matulok ed ganggan nen Caesar? Alimbawa, legan na panagbayar na buis et liknaen dan makatunongan so pamawas na ireport ya almo odino saray tubo ed negosyo, a kapilitan ni ingen ta pian makapanbilay. Ompan siseseet iran mansalita nipaakar ed panmoria da legan a sikayoy mankakape odino legan na ibisita ra. Panon a naapektoan na satan so kanonotan tan matua iran ugali yo? (Marcos 12:17; Roma 12:2) “Ag kayo patitilaan. Saray mauges a kaolop deralen da so saray maong ya ugugali.”
Pati Saray Ugali na Tobonbalo
18. Akin a say 1 Corinto 15:33 so onaplika met ed saray tobonbalo?
18 Saray kalangweran so nagkalalon apektado ed nanenengneng tan narerengelan da. Agmo ta naimano a say panag-andawes tan ugali na ugugaw so mipadparan tuloy ed atateng odino agagi ra? No ontan, agtayo nepeg a nikelawan a saray anak so nayarin naimpluensyaan a tuloy na saray kagalaw odino kaeskuela ra. (Ipareng so Mateo 11:16, 17.) No say anak yon laki odino bii so kaulop-ulop na saray tobonbalon mansasalitan andiay respeto’d atateng da, akin ya isipen mon agmakaapekto itan ed saray anak mo? Anto no mabetbet a narerengelan daray arum a kalangweran a mabanday ed panagsalita? Anto no saray kaulop da ed eskuelaan odino ed komunidad so agmakapandeen lapud balon istilo na sapatos odino uson alahas? Nepeg tayo kasin nonoten a saray kalangweran a Kristianos so agnatalaban na ontan ya impluensya? Inkuan ta nen Pablo a say 1 Corinto 15:33 so makaapekto labat ed sakey ya akadampot la’d nigetar ya edad?
19. Anton panmoria so nepeg a panggunaetan ya ipurek na saray ateng ed ananak da?
19 No sakey kan ateng, sinononot ka ta ed simbawa legan ya ikakatunongan mo tan manggagawa ka na saray desisyon nipaakar ed saray anak mo? Angangko ta makatulong no bidbiren mon agmankabaliksan iya ya amin a tobonbalo ed kaliberliber na komunidad odino ed eskuelaan so aliwan maong a totoo. Arum ed sikara so nayarin maabig tan desente, a singa arum ed saray kakaabay, kakanayon tan katrabahoan yo. Panggunaetan a tulongan iray anak yo a nengnengen iya tan talosan a sika so asimbang ed panangiyaplika’d matudio, inaateng a simbawa nen Pablo ed saray taga Corinto. Legan a natetebek daray paraan na inkasimbang mo’d saray bengatla, satan so makatulong ed sikaran mangalig ed sika.—Lucas 6:40; 2 Timoteo 2:22.
20. Sikayon tobonbalo, anton angat so kidudungetan yo?
20 Sikayon tobonbalo ni, panggunaetan yon tebeken no panon ya iyaplika so simbawa nen Pablo, ya amtaen ya importanti itan ed balang Kristiano, ugaw odino matatken. Mankakaukolan iya na baleg a gunaet tan determinasyon, balet akin ya agmabulos ya onarap ed angat? Moriaen ya aliwan lapu labat ta kabkabat yo so arum ed saramay tobonbalo et agmankabaliksan ya agda la naapektoan iray ugali yo, agmakaderal ed saray ugalin papaaligwasen yo bilang tobonbalon Kristiano.—Uliran 2:1, 10-15.
Positibo Iran Kundang Pian Nasalimbengan Iray Ugali Yo
21. (a) Anto so pankaukolan tayo nipaakar ed pililimog? (b) Akin a makapanseguro tayo ya arum a pililimog so mapeligro?
21 Amin tayo so mankaukolan na kalimog. Ingen, kaukolan tayo so magmaliw ya alerto a saray kalimog so makaapekto ed sikatayo, diad pankaabigan odino ed iyuges tayo. Satan so agawa ed si Adan tan ed amin diad linmabas iran siglos nanlapulad saman. Alimbawa, si Jehosapat, sakey a maong ya ari na Juda, so nangayaga ed abobon tan panamendisyon nen Jehova. Balet kayari na impangiyabuloy to ed anak ton laki a mangasawa’d anak a bii nen Arin Ahab na Israel, si Jehosapat so ginmapon akilimog ed si Ahab. Lapud saman a mauges a pililimog et ngalngali abalang nen Jehosapat so bilay to. (2 Arari 8:16-18; 2 Awaran 18:1-3, 29-31) No sikatayoy manggawa na agmakabat iran desisyon nipaakar ed pililimog tayo, satan so magmaliw a mapeligro.
22. Anto so nepeg tayon ipapuso, tan akin?
22 Kanian, ipapuso tayo sirin so maaron simbawan iiter nen Pablo ed sikatayo diad 1 Corinto 15:33. Saratan so aliwan basta salita a nayarin mabetbet a narerengel tayo a nipatlep tayo la. Ipapanengneng da so singa-aman panangaro nen Pablo ed saray agagi to’d Corinto, tan diad pangilaknab parad sikatayo. Tan anggapoy duaruwa a karga toray simbawa ya itatarok na mangatatawen ya Ama tayo lapud kaliktan ton ontalona iray sagpot tayo.—1 Corinto 15:58.
[Paimano ed leksab]
a Say sakey nin kapeligroan ed saratan a bulletin board et say pakatukso’d pangopya ra’d dilin computer da ed saray walaan na kanepegan ya ipalapag ed saray programa odino saray publikasyon ya anggapoy permiso na saray orihinal ya akankayarian odino saray autor, a sumpa’d internasyonal iran ganggan ed kanepegan a mangipalapag.—Roma 13:1.
Kasin Natandaan Mo?
◻ Diad anton nikadkaduman rason ya insulat nen Pablo so 1 Corinto 15:33?
◻ Panon tayon niyaplika so simbawa nen Pablo ed lugar na trabaho?
◻ Anton asimbang a panmoria nipaakar ed kakaabay so nepeg a wala ed sikatayo?
◻ Akin a say 1 Corinto 15:33 et nagkalautlan matukoy a simbawa parad saray tobonbalo?
[Litrato ed pahina 17]
Inusar nen Pablo so lugar na trabaho diad pangilaknab na maong a balita
[Litrato ed pahina 18]
Saray arum a tobonbalo so nayarin maneral ed saray Kristianon ugali yo