Ontalona Diad Ipaliis ed Patit na Inkaagum
“Saray manpirawat ya onyaman napelag ira ed sakey a katoksoan tan say kalot [patit, NW].”—1 TIMOTEO 6:9.
1. Akin a nepeg tayon panpagaan so nipaakar ed saray patit?
SAY salitan “patit” so nayarin mangipanonot ed sakey ya umaanop a mangiiyan na agnabidbir a kalot ta pian makarel ed anggapoy-amtan biktima. Anggaman ontan, ipapalinew na Dios a diad sikatayo, saray sankapeligroan a patit so, aliwan ontan iran literal a kalot, noagta saramay makapatit ed espiritualidad odino moralidad tayo. Say Diablo so onsiano ed panangiyan na saratan a patit.—2 Corinto 2:11; 2 Timoteo 2:24-26.
2. (a) Panon itayon tutulongan nen Jehova pian napaliisan iray mapeligron patit? (b) Anton partikular a nengneng na patit so nipapaimano natan?
2 Tutulongan itayo nen Jehova a nabidbiran so pigara ed dakel tan nanduruman patit nen Satanas. Alimbawa, ipapasakbay na Dios a saray bibil, odino sangi tayo, so nayarin magmaliw a patit no sikatayoy mansalitan agsikakabat, manbigla, odino nipaakar ed bengatlan agtayo nepeg a salitaen. (Uliran 18:7; 20:25) Say kinon so nayarin magmaliw a patit, singa met ed piuulop ed totoon misasanok. (Uliran 22:24, 25; 29:25) Balet ta onnengneng tayo pa ed sananey nin patit: “Saray manpirawat ya onyaman napelag ira ed sakey a katoksoan tan say kalot [patit, NW] tan dia ed saray dakel ya agum a maksay tan makaderal a kaalakan, a mangipalereg ed saray totoo ed kagegeba tan kababalang.” (1 Timoteo 6:9) No anto so walad benegan odino say basiyan na satan a patit so nayarin nasegek ed salitan “agum.” Anggaman say inkaagum so mabetbet a napapaneknekan na determinasyon a manpayaman, say inkaagum so talagan patit a walaan na dakel a nengneng.
Sikatayoy Papasakbayan nen Jehova ed Kapeligroan
3, 4. Say kadaanan ya awaran na too so walaan na anton leksion nipaakar ed inkaagum?
3 Talagan say inkaagum so masyado odino alabas a panpilalek na nagkalalo ni, balanglan satan so kuarta, kaykayarian, pakayari, sekso, odino arum nin bengatla. Aliwan sikatayo so sankaunaan a niiyan ed kapeligroay patit na inkaagum. Abayag lan panaon diad tanamanan na Eden, si Eva so apatitan na inkaagum tan insan si Adan. Say kapareha nen Eva, a mas eksperiensiado’d bilay nen say sikato, so personal a binilin nen Jehova. Intarya na Dios ed sikara so paraison ayaman. Napangayagaan da komon so daakan a maong tan nanduruman taganon binmaleg ed dalin ya andiay polusyon. Nailaloan da komon so pananak na ayadyarin ananak, a nakaiba ran manbilay tan manlingkor ed Dios ya anggapoy anggaan. (Genesis 1:27-31; 2:15) Agta magenap la ’tan a mamenek ed siopaman a too?
4 Ingen, say pakawalaan na magenap so agmangamper ed inkaagum a magmaliw a patit. Si Eva so apatitan ed ilalon magmaliw a singa Dios, diad pakawalaan na malaglaem a kawayangan tan mangiletneg na dili toran estandarte. Ompatnag a kaliktan nen Adan so mantultuloy a pilimog ed maganganan kapareha to, antokaman so balor a bayaran to. Lapud anggan sarayan ayadyarin totoo so apatitan na inkaagum, natalosan yo no akin a say agum so mapeligro ed sikatayo.
5. Panon kaimportanti para’d sikatayo a paliisan so patit na inkaagum?
5 Nepeg tayon manbantay sumpa’d pakapatitan ed inkaagum lapud ipapasakbay nen apostol Pablo ed sikatayo: “Ag yo amta kasi ta saray ag matonong agda natawir so panaria’y Dios? Ag ki patitilaan: angan saray managlawan, angan saray manangigalang ed talintao, angan saray maasingger ed ag da asawa, angan saray binabai, angan saray milawanan ed kapara ra a laki, angan saray matatakew, angan saray maagum, . . . ag da natawir so panariay Dios.” (1 Corinto 6:9, 10) Imbaga met nen Pablo ed sikatayo: “Ingen say lawan, tan say amin a nengneng na karumsisan, odino say agum ag la komon nabitla ed sikayo.” (Efeso 5:3) Kanian say agum so ag-anggan nepeg a magmaliw a tema na tongtongan diad getman peneken so ag-ayadyarin laman.
6, 7. (a) Antoran alimbawa ed Biblia so mangidadanet no panon kabiskeg so inkaagum? (b) Akin a saraman ya alimbawa so nepeg a sakey a pasakbay ed sikatayo?
6 Impaisulat nen Jehova iray dakel ya alimbawa a manalerto ed sikatayo ed kapeligroan na inkaagum. Nonoten so inkaagum nen Acan. Inkuan na Dios a say Jerico so deralen, balet ta say balitok, pilak, gansa, tan balatyang a naala diman so parad panangisimpenan na kayamanan To. Angangko ta diad inmuna et kinaliktan nen Acan a tumboken iman a ganggan, balet ta sikato so pinalikdo na inkaagum. Bektan wala la’d Jerico, singano sikatoy manasaliw diman na anengneng ton agnapanisiaan iran mamormora, pati say marakep a kawes a singa dugaruga’d sikato. Diad pangala na balitok tan pilak a mankantidad na nilibon dolyar, nayarin inisip ton, ‘Agaylan kapalaran! Singano tinakew labat.’ Talagan saman so panagtakew! Diad pansamel ed bengabengatlan nepeg a dineral odino iter ed nepeg a pangiteran, tinakewan to so Dios, tan saman so akabalangan na bilay nen Acan. (Josue 6:17-19; 7:20-26) Nodnonoten pa met iray alimbawa nen Gehazi tan Judas Iscariote.—2 Arari 5:8-27; Juan 6:64; 12:2-6.
7 Agtayo ibabaliwala so katuaan a say taloran asalambit ed tagey et aliwa ’ran pagano ya agda amta iray estandarte nen Jehova. Imbes, sikaray walad dedikadon siglaotan ed Dios. Amin da so akatasi ed saray milagron nepeg komon ya angipaslep ed sikara na pakapanyari na Dios tan kaimportantian na pamasiansia’d naabobonan a pabor to. Siansian say patit na inkaagum so akaplagan da. Sikatayo met et nayarin nabuyak tayoy siglaotan ed Dios no paulyanan tayo so inkasikatayon napalikdo’d antokaman a porma na inkaagum. Antoran nengneng odino porma na inkaagum so nayarin nagkalautlan mapeligro ed sikatayo?
Apatitan na Inkaagum ed Kayamanan Odino Kaykayarian
8. Say Biblia so mangiiter na anton pasakbay nipaakar ed kayamanan?
8 Maslak a Kristianos so akadngel ed malinew iran pasakbay na Biblia sumpa’d pamayubo na panangaro ed kayamanan, pankaliktan ed kayamanan. Akin ya agrepasoen so pigara ed saraya, singa say naromog ed Mateo 6:24-33; Lucas 12:13-21; tan 1 Timoteo 6:9, 10? Bangta liknaen mon awaten tan tutumboken so ontan a simbawa, agta sikara di Acan, Gehazi, tan Judas so angibagan miabobon met ira’d satan? Malinew, ya aliwa lambengat a say panangabobon ed kanonotan so kaukolan tayo. Kaukolan tayon asikasoen a say patit na inkaagum ed kayamanan odino kaykayarian so agmangapekta’d inagew-agew a panagbilay tayo.
9. Akin a nepeg tayon usisaen so awawey tayo nipaakar ed panagsaliw?
9 Diad inagew-agew a panagbilay, mabetbet a sikatayoy kaukolan a mansaliw na—tagano, kawesen, tan saray bengatlan para’d ayaman. (Genesis 42:1-3; 2 Arari 12:11, 12; Uliran 31:14, 16; Lucas 9:13; 17:28; 22:36) Balet say komersyo na mundo so manasagyat ed panpilalek na nagkalalo tan mas balon bengabengatla. Dakel a patalastas a mamapano ed saray peryodiko, magasin, tan TV so agnabidbiran iran sagpot a manadagdag na inkaagum. Saratan a panangingganyo so nayarin niwala met ed saray panagsaliwan a walaan na akasabitsabit iran blusa, amerikana, bestida, tan saray switer, pati ed saray eskaparate na balo iran sapatos, kagawaan ed electronic, tan saray kamera. Makabat para’d Kristianos a tepetan da so inkasikara, ‘Kasin say panagsaliw so nagmaliw a mabitar odino manunan panliketan ed bilay ko?’ ‘Talaga ta’n kaukolan ko so nanenengneng kon balo iran bengatla, odino kasin say komersyo na mundo so mamapatubo lambengat na inkaagum ed siak?’—1 Juan 2:16.
10. Anton patit na inkaagum so nagkalautlan mapeligro para’d saray lalaki?
10 No say panagsaliw so ompatnag a kaslakan a patit para’d saray bibii, say pananap na dakel nin kuarta so sakey met a patit ed dakel a lalaki. Sayan patit so inyilustra nen Jesus ed mayaman a laki a baleg so anap to balet ta determinadon ‘mangigeba’d saray kamalir to, et ipaalagey to so babaleg; et yatol to ya amin diman so trigo tan saray kayamanan to.’ Ag-angitilak si Jesus na panduaruwaan nipaakar ed kapeligroan: “Nengnengen yo, et manlikas kayo ed amin a kaagapan” odino inkaagum. (Lucas 12:15-21) Balanglan sikatayo so mayaman odino andi, nakaukolan tayon imanoen itan a simbawa.
11. Panon a say sakey a Kristiano so napatitan na inkaagum para’d dakel nin kuarta?
11 Say inkaagum para’d dakel nin kuarta, odino bengabengatlan nasaliw na kuarta, so mabetbet a nipaarap ed makapalikdon paraan. Say panamalikdo ed iyaman a tampol so nayarin niparungtal—angangko ta diad maminsan-labat ed legay bilay a pankanawnawa parad pinansyal a kaligenan diad panamegley na peligroson panpuonan. Odino say sakey so nayarin natukso a mananap na kuarta diad kuestionable odino ilegal iran agamil ed negosyo. Sarayan maagap a pilalek so nayarin makapalikdo, makapatit. (Salmo 62:10; Uliran 11:1; 20:10) Arum ed loob na Kristianon kongregasyon so ginmapon nannegosyo tekep na paniilalo a saray manmamatalek ya agagi ra so magmaliw iran suki ra. No say getma ra so aliwan say basta pangitarok lambengat na kakaukolanen a produkto odino serbisyo diad panamegley na ‘pansagpot, a gawaen na saray limalima ra so bengatla a makapaabig,’ noagta manapurastan mananap na kuarta ed kaperdian na kapara ran Kristianos, no ontan sikaray onkikiwas ed inkaagum. (Efeso 4:28; Uliran 20:21; 31:17-19, 24; 2 Tesalonica 3:8-12) Say inkaagum ed kuarta so angitonton ed arum a mansugal diad panamegley na saray paripa, sweepstakes, odino bunotan. Saray arum, a mangibabaliwa ed empatya tan inkamakatunongan, so nanapurastan angisegep na saray demanda diad panilalo ed baleg a tumang odino pangareglo.
12. Akin ya amta tayon say inkaagum para’d kayamanan so nayarin natalonaan?
12 Saray asalambit la so kipapasen a nakakaukolan a simamatuan surien tayo so inkasikatayo ta pian nengnengen no sikatayoy pakikiwasen na inkaagum. Anggano ontan, nayarian tayo so manguman. Tandaan a si Zaqueo so anguman. (Lucas 19:1-10) No naromog na sakey a problema to so inkaagum ed pankaliktan na kayamanan odino kaykayarian, sikato so kaukolan a magmaliw a desididon singa si Zaqueo pian makaiwas ed patit.—Jeremias 17:9.
Say Agum ed Arum Nin Kabiangan na Kabibilay
13. Say Salmo 10:18 so mangipapaimano’d sikatayo na anton sananey a patit na inkaagum?
13 Para ed arum et magmainomay a nanengneng so kapeligroan na inkaagum ed kuarta odino kaykayarian nen say arum nin paraan a kipapatnagan to. Sakey a diksyunaryo na Griego so mangibabaga a say grupo na saray salitan nipatalos ya “inkaagum” odino “inkaagap” so walaan na talos a “‘pankaliktay nagkalalo ni,’ a walaan na pisiglaot ed pakayari tan arum ni tan ontan met ed kayarian.” On, nayarin napatitan itayo diad siaagum a pankaliktan a mangontrol ed arum, angangko ta pian sikaray pangiwgiwen ed silong na autoridad tayo.—Salmo 10:18.
14. Diad antoran pasen a say panpilalek ed pakayari so makapasakit?
14 Nanlapulad nensaman saray ag-ayadyarin totoo so nangayaga ed impakawala na pakauley ed arum. Anengneng la na Dios a say maermen a resulta na impankasalanan na too et “mangyuley” so dakel a lalaki ed kaasawaan da. (Genesis 3:16) Balet, sayan isasaew so aglabat la nagagawa’d relasyon na sanasawa. Nilibon taon ed saginonor, imbaga na sakey a managsulat ed Biblia a say “too walaan na pakayari ed sananey pian kaugsan to.” (Eclesiastes 8:9) Maseguron amtam no panon so inkapeteg na satan ed saray pamaakaran ed pulitika tan militar, balet kasin dia’d dilin panangimpluensya tayo et panbabanikelan tayo so nagkalalo nin personal a pakayari odino panamanlong ed arum?
15, 16. Diad antoran pamaakaran a napatitan so sakey a Kristiano ed panpilalek a nawalaan na nagkalalo nin pakayari? (Filipos 2:3)
15 Amin tayo so walaan na siglaotan ed arum a totoo—ed maapit odino arawin kakanayon tayo, diad sekular a kimey tayo odino diad eskuelaan, ed limog na kakaaro, tan diad kongregasyon. Nayarin tunggal paminsan, odino mabetbet, a walaan tayo na betang ed pandesisyon no antoy gawaen, tan no panon odino no kapigan gawaen iman. Satan a mismo so aliwan makapuy odino mauges. Anggaman ontan, kasin pangagayagaan tayon maong so pangusar ed antokaman a walan autoridad tayo? Kasin panliketan tayon naynay a sikatayo so walaan na pinal a desisyon tan labay tayon maomaong itan? Saray minumundon manedyer odino amo so mabetbet a mangipapanengneng ed sayan awawey ta apaliberan ira na totoon amen-lan-amen, ya ag-onsusumlang ed saray panmoria ra tan agmanaangat ed inkaagap (inkaagum) na saray minumundon amo ra para’d pakayari.
16 Saya so sakey a patit a nepeg a paliisan diad pidedeneng ed kaparan Kristianos. Inkuan nen Jesus: “Amta yo ya saray makauley na saray Gentiles sikara so katawan ed sikara, tan saray manonaan agamilen da so pakauley da ed sikara. Aliwan ontan naani dia ed sikayo: noag ingen siopaman a labay toy magmaliw a baleg ed sikayo sikato naani managlinkor yo.” (Mateo 20:25, 26) Satan ya inkamapaabeba so nepeg a nanengneng ed pidedeneng na Kristianon mamatatken ed balang sakey, ed ministeryal ya ariripen, tan ed pulok. Agta say panpilalek parad pakayari so nipanengneng, alimbawa, diad pangipanon na manangasikason manangimaton ed kapara ton mamatatken ed minor iran bengatla lambengat balet ta sikato labat so manggawa ed amin a manunan desisyon? Kasin sikato so peteg a mabulos a mangipanabang ed arum iran responsabilidad? Onlesa iray problema no say ministeryal ya aripen a mangidadaulo’d miting parad lawak a serbisyo so agmakatunongan a mangipipilit ed saray dilin oksuyan to, a manggawa ni ingen na saray totontonen.—1 Corinto 4:21; 9:18; 2 Corinto 10:8; 13:10; 1 Tesalonica 2:6, 7.
17. Akin a matukoy a kunsideraen so tagano sano sisingbaten so patit na inkaagum?
17 Say tagano so sananey nin pasen a dakel so napapatitan ed inkaagum. Siempre, natural so pangayaga ed pangan tan iyinum; abobonan met na Biblia itan. (Eclesiastes 5:18) Ingen, kaslakan a say panpilalek a nisisiglaot ed saya so ombaleg ed peryodo na panaon, a lampasan to ni ingen no anto so makatunongan a pangayagaan tan magenap. No saya so agmatukoy a panpagaan na saray ariripen na Dios, akin ya ikuan na Salita nen Jehova ed Uliran 23:20: “Agka miolop ed saray mainom na alak, ed saray masiba a mangan na laman”? Ingen, panon tayon paliisan iyan patit?
18. Anton dilin-panangusisa nipaakar ed panangan tan iyinum so nayarin gawaen tayo?
18 Ag-isisimbawa na Dios ed totoo to a tumboken dan mapeget tan sistematiko so totontonen ed panangan. (Eclesiastes 2:24, 25) Agto met miabobon ed panggawa tayo’d tagano tan inumen a manunan kabiangan ed tongtongan tan panagplano tayo. Nayarin itepet tayo ed inkasikatayo, ‘Kasin mabetbet ak a magmaliw ya alablabas ya entusiastiko sano dedeskribien ko so putahen kinan ko odino plaplanoen kon kanen?’ ‘Kasin pitukap kon naynay so nipaakar ed tagano tan iinumen?’ Nayarin say sananey a pakabidbiran et no panon so ikiwas tayo ed panangan ya agtayo imparaan odino binayaran, nayarin sano sikatayo so bisita ed ayaman na sananey odino sano say tagano so libre diad Kristianon asamblea. Nayari kasin diad saman a kipapasen et mas dakel so kanen tayo nen say gendat? Tandaan tayo ya inabuloyan nen Esau a say tagano so nagmaliw ya importantin tuloy ed sikato, a sengegay maandon inkapasakitan to.—Hebreos 12:16.
19. Panon a say inkaagum so nayarin magmaliw a problema no nipaakar ed seksual a panliliket?
19 Iikdan itayo nen Pablo na aralem a pakatalos ed sananey nin patit: “Say lawan, tan say amin a nengneng na karumsisan, odino say agum, ag la komon nabitla ed sikayo, onong a manepeg ed saray sasantos.” (Efeso 4:17-19; 5:3) On, nayarin nabayuboan so agum ed seksual a panliliket. Siempre, sayan pangayaga so matukoy a nipanengneng labat ed saray bedber na panamaley. Say maapit a panangaro a nisisiglaot ed sayan panliliket so walaan na baleg a betang ed pananulong ed sanasawan mansiansian matoor ed balang sakey ed loob na dakel a taon na panamaley. Anggaman ontan, pigpigaran totoo so mangiburi a say kaplesan a mundo so alablabas a mangidadanet ed sekso, ya ipaparungtal a bilang normal so peteg a panangipatnag na inkaagum a sinalambit nen Pablo. Nagkalautlan magmainomay a natumbok itan ya agsuston panmoria ed seksual a panliliket na saramay mangiwalwal na inkasikara ed imoralidad tan panaglabos a kaslakan a nanengneng natan ed dakel a pelikula, video, tan magasin, ontan met ed saray lugar na panligliwaan.
20. Panon a nipanengneng na saray Kristiano a sikaray alerto ed kapeligroan na inkaagum ed seksual iran pamaakaran?
20 Say salaysay na kasalanan nen David ed si Bat-seba so mangipapanengneng a say sakey ed ariripen na Dios so nayarin napalikdo na inkaagum ed sekso. Anggaman bulos a mangayaga ed panliket ed dilin asawa to, inabuloyan nen David ya ontobo ed sikato so isesebel a pilalek ed sekso. Sanen naimano to so maganganan asawa nen Urias, agto pinokpokan so kanonotan—tan saray kiwas to—diad pikalugoran ed sikato. (2 Samuel 11:2-4; Santiago 1:14, 15) Peteg a nepeg tayon arawian so ontan a nengneng na inkaagum. Anggano diad limog na panamaley et matukoy ya arawian so inkaagum. Isakup na saya so pangipulisay ed alablabas iran seksual ya agamil. Say asawan lakin determinadon ipaliis to so inkaagum ed sayan bengatla so magmaliw a peteg ya interesado ed kapareha to, ta pian antokaman a pinili ran dua nipaakar ed panagplano na pamilya so ag-ipasen na laki a say dilin panliketan to et nagkalalon importanti nen say kaplesan odino arapen a bunigas na asawa to.—Filipos 2:4.
Mantultuloy a Magmaliw a Determinadon Paliisan so Inkaagum
21. Akin a say diskusyon tayo ed inkaagum so agmanismaya ed sikatayo?
21 Si Jehova so agmangitatarok na saray pasakbay odino paimano ed panalwar lapud antokaman ya agpanagmatalek. Amta ton saray madeboton ariripen to so malabay a sitotoor a manlingkor ed sikato, tan sikato so matalek a dakel so mantultuloy a manggawa ed ontan. Nipaakar ed totoo to diad interamenti, nibalikas to so singa imbaga to nipaakar ed si Job sanen mitotongtong ed si Satanas: “Inimanom si aripen ko a Job? ta angapo so singa sikato ed dalin, a naskey tan matunong a laki, sakey a matakot ed Dios, tan pinmaliis a nanlapu ed mauges.” (Job 1:8) Say maaro, napanmatalekan a mangatatawen ya Ama tayo so mamapasakbay ed sikatayo ed mapeligro iran patit, a singa saramay mikonektaan ed saray porma na inkaagum, lapud kaliktan ton mantultuloy tayo ya anggapoy mantsa tan matoor ed sikato.
22. Anto so nepeg tayon gawaen no say panagaral tayo et ompapatnag a walaan tayoy personal a kapeligroan odino kakapuyan?
22 Balang sakey ed sikatayo so walaan na atawir a tendensya ed inkaagum tan saya so lalon abayuboan tayo ed silong na impluensya na marelmeng a mundo. Anto no legan na panaaral tayo ed inkaagum—singa bilang ed kayamanan, saray kaykayarian, pakayari tan autoridad, tagano, odino seksual a panliliket—et akanengneng kayo na kakapuyan? No ontan ipapuso so simbawa nen Jesus: “No say limam so mangigapol ed sika, sikato’y potot mo: magmaong ed sika so onloob ya pokol dima’d bilay, nen say wala ray duara’n taklay mo ya onloob ed Gehenna.” (Marcos 9:43) Manggawa na antokaman a kaukolan a pananguman ed awawey odino saray interes. Paliisan so makapatey a patit na inkaagum. Diad ontan, ed tulong na Dios, sika so nayarin ‘makaloob ed bilay.’
Anto so Naaralan Ko?
◻ Akin a nepeg tayon mapaga nipaakar ed patit na inkaagum?
◻ Diad antoran paraan a nayarin napatitan tayo na inkaagum ed kayamanan odino kaykayarian?
◻ Panon a say inkaagum ed arum a pasen na bilay so mangipaparungtal na peteg iran kapeligroan?
◻ Anto so nepeg ya awawey tayo ed antokaman a kakapuyan a wala ed sikatayo nipaakar ed inkaagum?