Mankimey ya Impasya Para’d Kisalba na Sankaabungan Yo

“Pabalegen yo’ra diad disiplina tan manametek-kanonotan nen Jehova.”​—EFESO 6:4, NW.

1, 2. Antoran angat so kidudungetan na atateng natan?

TATAWAGEN itan na sakey a bantog a magasin a rebolusyon. Saya so walad artikulon manedeskribe ed makapakelaw iran pananguman ya agawa ed loob na pamilya ed apalabas iran taon. Saraya so nikuan a magmaliw a “resulta na sakey ya epidimya na diborsyo, panangasawa lamet, panangidiborsyo lamet, pagmamaliw ya anak ed paway, tan balo iran pakakaaburidoan ed loob na pamilya.” Saray ontan a gonigon tan pakakaaburidoan so agpankelawan, lapud impasakbay na Biblia a saray totoo so nidunget ed “maatap iran panaon” legan na sarayan “kaunoran iran agew.”​—2 Timoteo 3:1-5, NW.

² Saray atateng natan sirin so nidudunget ed saray kairapan ya agkabat ed apalabas iran kailalakan. Anggaman arum ya atateng ed limog tayo so amabaleg na ananak da ed maridios a paraan ‘manlapud inkaugaw,’ dakel a pamilya so agano nin ginmapon ‘manakar ed katuaan.’ (2 Timoteo 3:15; 3 Juan 4) Nayarin saray anak da so matatatken la sanen saray ateng so ginmapon mangibangat ed sikara na saray dalan na Dios. Niyarum ni, say ondaraak a bilang na sulon-ateng iran pamilya tan mikaduan pamilya so naiimano ed limog tayo. Antokaman iray kipapasen yo, say simbawa nen apostol Pablo so onaaplika: “Pabalegen yo’ra diad disiplina tan manametek-kanonotan nen Jehova.”​—Efeso 6:4, NW.

Saray Kristianon Atateng tan Saray Betang Da

3, 4. (a) Antoran paraan so pansesengegan a say betang na kaamaan so nababawasan? (b) Akin a saray Kristianon kaamaan so nepeg a nagkalalo ni nen say managsuporta?

³ Imanoen a saray salita nen Pablo diad Efeso 6:4 so manunan ipapaarap to ed “kaamaan.” Sakey a managsulat so angipaliwawa a diad apalabas iran kailalakan “saray ama so responsabli ed moral tan espiritual a panamabaleg na ananak da; saray ama so responsabli ed edukasyon na ananak da. . . . Balet say Rebolusyon ya Industriya so angekal ed sayan inkamaapit; tinaynanan na saray ama so kaumaan tan saray lakuan da, tinaynan daray ayaman da pian mantrabaho ed saray pagawaan tan saginonor et diad saray opisina. Nipasakbat ed saray ina so dakel iran obligasyon a tinaynanan na saray ama. Mantutultuloy, say inkaama so mansiasiansia a sakey ya ideya labat imbes ya agamilen.”

⁴ Para’d Kristianon lalaki: Agkayo mankontento a magmaliw labat a manag-anap na panbilay, ya ipasakbat ed asawa yo so amin a panangisanay tan panamabaleg ed ananak yo. Ipapaseseg na Uliran 24:27, NW, ed saray kaamaan nen inmunan panaon: “Iparaan mo so kimey ed paway, tan gawaen a satan so akaparaan para’d sika diad uma. Kayari to nepeg mo met ya ipaalagey so sankaabungan mo.” Ontan met natan, bilang toon mantratrabaho, nayarin nakaukolan mon mantrabahon andukey tan impasya para’d pambilay. (1 Timoteo 5:8) Anggaman ontan, kayari to, ipangasin mangigetar na panaon pian “ipaalagey so sankaabungan yo”​—ed emosyonal tan espiritual a paraan.

5. Panon a saray Kristianon kaasawaan a bibii so mankimey para’d kisalba na saray sankaabungan da?

⁵ Para’d Kristianon kaasawaan a bibii: Sikayo met so nepeg a mankimey na impasya para’d kisalba na saray sankaabungan yo. Ibabaga na Uliran 14:1: “Balang bii a makabat ipaalagey to so abung to.” Bilang sanasawa, sika tan say asawam so mannabangan ed responsabilidad diad panangisanay ed ananak yo. (Uliran 22:6; Malaquias 2:14) Lanoren na saya so panagdisiplina ed ananak yo, diad pangiparaan ed sikara para’d Kristiano iran miting tan ed lawak na ministeryo, odino anggan diad pangikondukta na panagaral na pamilya sano say asawa yo so agmakayarin manggawa ed satan. Baleg met so nagawaan yo diad panbangat ed saray anak yo ed saray kimey ed abung, maabig iran walna, kalinisan ed pisikal, tan dakel niran makatulong a bengatla. (Tito 2:5) Sano mankimey a mankasakey so sanaasawa ed onian paraan, sikara so lalon makakapet ed pankaukolan na ananak da. Anto so arum ed saraman a nakakaukolan?

Panangasikaso Para’d Emosyonal a Pankaukolan Da

6. Antoran betang so gawaen na saray kainaan tan kaamaan para’d emosyonal ya iyaligwas na ananak da?

⁶ “Sano say manpapasuson ina so mamapabli ed dilin ananak to,” liknaen dan sikaray agmapaga, maligen, aaroen. (1 Tesalonica 2:7, NW; Salmo 22:9) Daiset a kainaan so makaresisti ed pilalek a mangimano na alablabas ed ankelag iran anak da. Intepet nen propetan Isaias: “Nayarian ta na sakey a bii a lingoanan so anak to a mansoso, ya agto komon kasian so anak na eges to?” (Isaias 49:15) Saray kainaan sirin so manggawa na importantin betang ed emosyonal ya iyaligwas na ananak. Anggaman kuan, saray ama so manggawa met na importantin betang ed sayan pamaakaran. Ibabaga na managbangat ed pamilya a si Paul Lewis: “Siak so agbalot awalaan na anggan sakey a case worker a walaan na report nipaakar ed sakey [a bangar] ya anak ya angibagan sikato so walaan na maabig a siglaotan ed ama ra. Diad nilasus et anggapo so anggan sakey ya ugaw.”

7, 8. (a) Anto so paneknek a wala so mabiskeg a siglaotan ed baetan nen Jehova a Dios tan say Anak to? (b) Panon a nagawaan na kaamaan so maaron siglaotan ed ananak da?

⁷ Sirin makana a saray Kristianon ama so mamayubo na maaron siglaotan ed ananak da. Alimbawa, konsideraen si Jehova a Dios tan si Jesu-Kristo. Diad bautismo nen Jesus, inyabawag nen Jehova: “Sika so Ana’ko ya inadaro, dia ed sika napaliketak a maong.” (Lucas 3:22) Dakel a tuloy so nibabalikas ed saraman a pigaran salita! Si Jehova (1) so amidbir ed Anak to, (2) maparungtal ton imbalikas so aro to ed si Jesus, tan (3) impaamta to so panangabobon to ed si Jesus. Ingen, saya so aliwan mogmon panaon ya imbalikas nen Jehova so aro to para’d Anak to. Diad saginonor et inkuan nen Jesus ed say Ama to: “Inaro mo ak nanlapu nen agni inletneg so mundo.” (Juan 17:24) Anggaman kuan, agta peteg ya amin a matulok ya ananak so mankaukolan na panamidbir, aro, tan panangabobon manlapud kaamaan da?

⁸ No sakey kayon ama, maseguron dakel so nagawaan yo pian makatibukel na maaron siglaotan ed ananak yo diad maparanay a panggawa na manepeg a balbalikas na aro diad gawa tan ed salita. Tua, a mairap para’d arum a lalaki so pangipanengneng na panangaro ra, nagkalautla no ag-iran balot akaawat na parungtal a panangaro manlapud dilin kaamaan da. Balet anggan say agmatukoy a panalin pangibalikas na aro ed ananak yo so walaan na mabiskeg ya ipekto. Anggan panon lanlamang, “say aro so mamabiskeg.” (1 Corinto 8:1, NW) No saray anak yo et liknaen dan sikaray maligen lapud makaaman panangaro yo, sikara so lalon onkiling a magmaliw a ‘peteg ya ananak a lalaki tan bibii’ tan makalikna na bulos a pangipaamta ed sikayo.​—Uliran 4:3, NW.

Panangasikaso Para’d Espiritual Iran Pankaukolan Da

9. (a) Panon a saray matakot ed Dios ya Israelitan atateng so angasikaso ed espiritual iran pankaukolan na saray pamilya ra? (b) Antoran pankanawnawa so walad saray Kristiano diad pangibangat ed ananak da ed inpormal?

⁹ Saray anak met so walaan na espiritual iran pankaukolan. (Mateo 5:3) Sinimbawa nen Moises iray Israelitan atateng: “Saraya a salita, ya igangan ko ed sika ed sayan agew, nepeg da so ontatak ed pusom. Tan nepeg mo ya ibangat iraya a sankakolian ed saray anak mo, tan nepeg mo ra a tongtongen kapagno manyorong ka ed abung mo, tan kapagno manaakar ka ed dalan, tan kapagno mandokdokol ka tan kapag no onbangon ka.” (Deuteronomio 6:6, 7) No sakey kan Kristianon ateng, dakel so nagawaan mo ed panbangat mon inpormal, a singa “kapagno manaakar ka ed dalan.” Say panguusar na panaon ed pankakasakey a panbiahe na pamilya, pansaliw, odino panakar a mankakasakey a kaiba yoray anak yo ed pankabkaabungan ed Kristianon ministeryo so mangitatarok na maabig iran pankanawnawan manbangat ed maabig a paraan. Saray panaon na panangan so nagkalautlan maabig a panaon para’d saray pamilya a mantotongtong. “Uusaren mi so panaon na panangan pian tongtongen iray bengatlan agawa ed loob na sanagew,” isasalaysay na sakey ya ateng a bii.

10. Akin a no maminsan et say panagaral na pamilya et sakey ya angat, tan anton determinasyon so nepeg a niwala’d atateng?

¹⁰ Anggaman ontan, say pormal a panamilin diad panamegley na maparanay a panagaral na Biblia a kaiba iray anak yo so makana met. Bidbiren, “say inkaatiw nisinger ed puso” na ananak. (Uliran 22:15) Arum ya ateng so mangibaga a mainomay labat ed saray anak da ya amperen so panagaral na pamilya. Panon? Diad ikiwas a magulo tan onsasawa, diad pamalesa na makapaingongot a pangabala (a singa say pikolkol ed saray agagi), odino diad pankunkunwarin andian na pakaamta ed manuna iran katuaan ed Biblia. No saya so mansumpal ed punton panlaslasan no siopa so mas mabiskeg a desisyon, say desisyon na ateng so nepeg a sankabiskegan. Saray Kristianon atateng so nepeg ya ag-onsuko tan agmangiyabuloy ed saray anak ya ontalona ed sankaabungan.​—Ipareng so Galacia 6:9.

11. Panon a nagawan makapaliket so panagaral na pamilya?

¹¹ No agpangagayagaan na saray anak yo so panagaral na pamilya, angganko ta nayarin gawaen so pigaran pananguman. Alimbawa, kasin say panagaral so uusaren bilang baraan pian ipanonot lamet so impakalingo na saray anak yo? Anganko ta sankaabigan so paningbat ed ontan iran problema ed pribada. Kasin say panagaral yo so maparanay a gagawaen? No iyarunsa yo so panagaral yo ed pamilya lapud paboriton palabas ed telebisyon odino ed saray galaw, maseguron saray anak yo so agmangisengansengan ed panagaral yo. Kasin sikayo so masimoon tan entusiastiko ed paraan na panangikondukta yo na panagaral? (Roma 12:8) On, say panagaral so nepeg a makapaliket. Panggunaetan a pibiangen so amin ya anak. Magmaliw a positibo tan makapabiskeg, maligsan mangomenda ed saray anak yo lapud impibiang da. Siempre, agbasta kobrian so materyal, noagta panggunaetan a sabien so puso.​—Uliran 23:15.

Panagdisiplina ed Inkatunong

12. Akin a say disiplina so aglawas mangilalanor na pisikal a pananusa?

¹² Saray anak met so walaan na mabiskeg a pankaukolan para’d disiplina. Bilang ateng, nepeg yon iletneg iray limitasyon para’d sikara. Ibabaga na Uliran 13:24: “Say mangipaliis na lewet kagula to so anak to, balet say mangaro ed sikato sikato so dusaen to a masaksakbay.” Anggaman ontan, aglabay ya ibaga na Biblia a say disiplina so nepeg a lawas gawaen ed pisikal a paraan. Ibabaga na Uliran 8:33: “Denglen yo so panangibangat,” tan nibaga ed sikatayo a “say panimbawa onloob ya araldalem ed sakey ya walaan na pakatalos nen sanlasus a lewet ed maatiw.”​—Uliran 17:10.

13. Panon so nepeg a panangipakurang na disiplina ed anak?

¹³ No maminsan, nayarin matukoy iray panlewet. Anggaman ontan, no satan so gawaen tekep na sanok, maseguron satan so onsobra tan aliwan epektibo. Ipapasakbay na Biblia: “Atateng, ag yo paningongoten so saray anak yo, pian ag ira komon naekalan na linawa.” (Colosas 3:21) On, “say panpalalo gawaen to so makabat a too a maatiw.” (Eclesiastes 7:7) Say tobonbalo ya asakita’y linawa to so nayarin manrebildi ni ingen sumpa ed matunong iran estandarte. Saray ateng sirin so nepeg a mangusar ed Kasulatan ed panisiplina ed ananak da ed inkatunong diad mapekder balet asimbang a paraan. (2 Timoteo 3:16) Say maridios a disiplina so nipapakurang tekep na aro tan kaumildian.​—Ipareng so 2 Timoteo 2:24, 25.a

14. Anto so nepeg a gawaen na atateng no liknaen dan onsuko’ra ed sanok?

¹⁴ Siempre, “sikatayon amin so nagapol a dakel danay.” (Santiago 3:2, NW) Anggan say normal a maaron ateng so nayarin onsuko ed desdes ed maganon bekta tan makapangibaga na bengatlan ansakit odino mangipatnag na sanok. (Colosas 3:8) No bilang ta satan so nagawa, agyo aabuloyan ya onselek so agew a say anak yo so nagogonigon ni odino diad sikayon dili so walad maingongot a kipapasen. (Efeso 4:26, 27) Resolbien iray pamaakaran a kaibay anak yo, onkerew na dispensa no satan so matukoy. (Ipareng so Mateo 5:23, 24.) Say pangipanengneng na ontan ya inkamapaabeba so nayarin mamaapit ed sikayo tan ed anak yo. No liknaen yon agyo nakontrol so ingongot yo tan onsuko ed sanok, onkerew na tulong manlapud aturon mamatatken ed kongregasyon.

Saray Sankaabungan a Walaan na Sulon-Ateng tan Saray Kumaduan Pamilya

15. Panon a natulongan iray ananak ed saray sulon-ateng a pamilya?

¹⁵ Anggaman kuan, aliwan amin ya ananak so susuportaan na duaran ateng. Diad Estados Unidos, 1 ya anak ed kada 4 so papabalegen na sulon ateng. Say ‘ulilad ama’ so kaslakan ed panaon na Biblia, tan say kapagaan ed sikara so mabetbet a nasasalambit ed Kasulatan. (Exodo 22:22) Natan, say sulon-ateng iran Kristianon sankaabungan so nidudunget met ed saray desdes tan kairapan, balet sikaray naliligliwa ed pakaamta a si Jehova so “Ama na saray ulila ed ama, tan sakey a okom na saray balo a bibii.” (Salmo 68:5) Saray Kristiano so nasisimbawan “dalawen so saray ulila tan babalo a bibii ed kaermenan da.” (Santiago 1:27) Dakel so nagawaan na saray kapananisian pian tulongan iray sulon-ateng a pamilya.b

16. (a) Anto so nepeg a gawaen na saray sulon-ateng ed biang na dili ran sankaabungan? (b) Akin a nayarin mairap so disiplina, balet akin a nepeg itan ya ipakurang?

¹⁶ No sikayo so mansusulon ateng, anto so nagawaan yon mismo pian nagunggunaan so sankaabungan yo? Nakaukolan a magmaliw kayon maseseg nipaakar ed panagaral na pamilya ed Biblia, iyaatendi ed saray miting, tan ed lawak na ministeryo. Anggaman kuan, say disiplina so nayarin magmaliw a nagkalautlan mairap a kimey. Angangko et sikayo so siansia nin naeermenan ed impatey na pinabli yon kapareha. Odino sikayo so nayarin mipupuligesgesan ed saray liknaan na kasulitan odino sanok ed inkabuyak na panamaley. No sikayon dua so parehon naikdan na kanepegan a mangasikaso ed ananak, nayari ni ingen a sikayo so walaay takot a say anak yo so manlablabay a mila ed insian odino indiborsyon kapareha. Saratan a a kipapasen so nayarin mamairap ed liknaan diad pangiyaplika na asimbang a disiplina. Anggaman ontan, ibabaga na Biblia ed sikatayo a “say ugaw a napaolian makapabaing ed ina to.” (Uliran 29:15) Kanian ag-onsusuko ed kasulitan, kaermenan, odino emosyonal a desdes na datin kapareha yo. Mangiletneg na makatunongan tan matukoy iran estandarte. Ag-ikokompromiso iray prinsipyo na Biblia.​—Uliran 13:24.

17. Panon a saray betang na membro na pamilya so naburagas ed sulon-ateng a sankaabungan, tan anto so nagawaan pian naamper iya?

¹⁷ Anggaman kuan, nayarin onlesa iray kairapan, no say sulon ina so manatrato ed anak ton laki a bilang kasandin asawa​—say ulo ed abung—​odino say marikit to bilang panangipiaan, a panangipasakbatan na saray problema. Say panggawa ed ontan so agmatukoy tan makawetwet ed sakey ya anak. Sano say betang na ateng tan anak so nagmaliw a buragas, say disiplina so onkesay. Ipaamta a sikayo so ateng. No sikayo so sakey ya ina a mankakaukolan na nibased-Biblian simbawa, kerewen itan manlapud mamatatken odino angangko manlapud sakey a matatken ed espiritual a mas panguloan ya agin bii.​—Ipareng so Tito 2:3-5.

18, 19. (a) Antoray pigaran angat a kidudungetan na saray kumaduan pamilya? (b) Panon a makapangipanengneng na kakabatan tan pakatebek iray atateng tan ananak ed sakey a kumaduan pamilya?

¹⁸ Saray mikaduan pamilya so nidudunget met ed saray angat. Mabetbet, saray kumaduan ateng so makakaimano a say “tampol a panaaroan” so matalag. Alimbawa, nayarin saray anak ed inmuna so mabarong ed antokaman ya ompatnag a paboritismo nipaakar ed peteg ya ananak. (Ipareng so Genesis 37:3, 4.) Diad tua, saray anak ed inmuna so nayarin mipuligesgesan ed kaermenan ed impatey na ateng tan mapaga a say maaron kumaduan ateng so mangipanengneng a sikato so agmatoor a peteg ya ama odino ina. Saray panalin pangiter na nakaukolan a disiplina so nayarin nakapet tekep na makapasinagem a panonot, ‘Aliwan sika met so peteg kon ateng!’

¹⁹ Ibabaga na Uliran 24:3: “Lapu ed kakabatan say abung nipaalagey; et lapu ed pakatalos sikato so niletneg.” On, mankakaukolan na kakabatan tan pakatebek ed biang na amin pian ontalona so kumaduan pamilya. Nasabi panaon, nepeg ya awaten na saray anak so mabetbet ya ansakit a katuaan ya anguman laray bengatla. Saray kumaduan atateng so kaukolan met a magmaliw a maanos tan maabagey, ya agtampol ombabarong sano singa ipupulisay. (Uliran 19:11; Eclesiastes 7:9) Sakbay a gawaen so betang a managdisiplina, panggunaetan a magmaliw a kaaro so sakey ya anak ed inmunan ateng. Anggan say ontan a siglaotan so niletneg, arum so nayarin mangipasen ed satan a magmaong so pangiyabuloy ed peteg ya ateng a mangiter na disiplina. Sano onlesa iray pakaaburidoan, panggunaetan so pitalosan. “Kakabatan so wala ed saraman so mantutuplegan,” ibabaga na Uliran 13:10, NW.c

Mantultuloy a Kimeyan so Kisalba na Sankaabungan Yo!

20. Anto so nepeg ya itultuloy a gawaen na saray ulo na pamilya?

²⁰ Saray mabiskeg a Kristianon pamilya so agbasta nibanbana. Sikayoran ulo na pamilya so nepeg a mantultuloy a mankimey na impasya para’d kisalba na saray sankaabungan yo. Magmaliw ya alisto, ya iimanoen so agmaabig iran walna odino minumundo iran pilalek. Mangiletneg na maabig ya ehemplo diad panagsalita, kondukta, panangaro, pananisia, tan kasimpitan. (1 Timoteo 4:12) Ipatnag iray bunga na espiritu na Dios. (Galacia 5:22, 23) Say anos, konsiderasyon, panamerdona, tan inkamatamoy so mamabiskeg na saray sagpot yo ed pangibangat na saray dalan na Dios ed ananak yo.​—Colosas 3:12-14.

21. Panon a say maligsa, maliket ya atmospera so napansiansia ed ayaman na sakey?

²¹ Tekep na tulong na Dios, panggunaetan so pamasiansian maliket, maligsan espiritu ed loob na ayaman yo. Mangusar na panaon a mankakasakey bilang sakey a pamilya, panggunaetan so pandudungo anggan maminsan labat ed kada agew. Saray Kristianon miting, lawak na serbisyo, tan panagaral na pamilya so makana. Ingen, wala met so ‘panaon a panelek tan panaon na pansayaw.’ (Eclesiastes 3:1, 4) On, mangipanaon na makapabiskeg iran panligliwaan. Saray panpasyar ed saray museum, zoo, tan miulibay iran pasen so makapaliket para’d interon pamilya. Odino nayarin erepen yo so TV tan mangusar na panaon ed pankanta, pandengel na musika, panggalaw, tan pantotongtong. Saya so mamaapit ed pamilya.

22. Akin a nepeg yon mankimey ya impasya para’d kisalba na sankaabungan yo?

²² Komon ta amin yon Kristianon atateng so mantultuloy a mankimey pian sigpot a napaliket si Jehova legan a sikayoy ‘manbubunga ed ganagana’n maabig a gawa, tan onbabaleg ed kakabatan na Dios.’ (Colosas 1:10) Ipaalagey yoy sankaabungan yo ed sakey a mabiskeg a letnegan na itutulok ed Salita na Dios. (Mateo 7:24-27) Tan manseguro a saray sagpot yo ed pamabaleg na ananak yo “diad disiplina tan manametek-kanonotan nen Jehova” so abobonan to.​—Efeso 6:4, NW.

[Saray paimano ed leksab]

Panon so Pangebat Yo?

◻ Panon a makapikoopera so namparan asawan laki tan bii ed pangipaalagey na sankaabungan da?

◻ Antoray pigaran emosyonal a nakakaukolan na ananak, tan panon a nakapet iraya?

◻ Panon a nibangat na saray ulo na pamilya iray anak da, namparan pormal tan inpormal?

◻ Panon a makapandisiplina iray atateng ed inkatunong?

◻ Anto so nagawaan para’d kagunggunaan na saray sulon-ateng a pamilya tan saray kumaduan pamilya?

[Litrato ed pahina 16]

Say aro tan panangabobon na sakey ya ama so importanti ed emosyonal ya iyaaligwas na sakey ya anak