Si Jehova so Makatunongan!

“Say kakabatan a manlapud tagey so . . . makatunongan.”​—SANTIAGO 3:17, NW.

1. Panon so pangireretrato na arum ed Dios bilang agmakatunongan, tan panon so liknaan yo nipaakar ed satan a panmoria ed Dios?

ANTON klase na Dios so dadayewen yo? Kasin sisiaen yon sikatoy sakey a Dios ya agmanguman so desisyon to, istrikto ed inkahustisya, masebeg, tan mapeget? Para’d Protestantin repormista a si John Calvin, say Dios so singa ontan. Ibabaga nen Calvin a say Dios so walaan na sakey ya “andi-anggaan tan agnauman a plano” ed kada indibidual, a ginetma ed balang sakey a manbilay ed ando lan ando ed liket odino pairapen ed andi-anggaan diad impiernon-apuy. Isipen pa: No saya so tua, anggapon balot so nagawaan yo, anggan panon lay panggunaet yo, a makapanguman ed mapeget a plano na Dios ed sikayo tan say arapen yo. Kasin sikayo so naayat ed ontan ya agmakatunongan a Dios?​—Ipareng so Santiago 4:8.

2, 3. (a) Panon tayon niyilustra so ag-inkamakatunongan na institusyon tan organisasyon na too? (b) Panon a say pasingawey nen Ezequiel ed mangatatawen a karwahe nen Jehova so niparungtal ed inkamainomay Ton mibagay?

² Agaylan makapaligliwa a naamtaan tayon say Dios na Biblia so talagan makatunongan! Aliwan say Dios noagta saray totoo so onkiling a magmaliw a mapeget tan agmanguman, ya abalkot ed dilin ag-inkayadyari ra. Saray organisasyon na too so singa saray pankargadan tren a mairap ya ipakurang. Sano walay makasbel ed riles na baleg a pankargadan tren, imposibli so iliko, tan mairap met iyan ontunda. Maples so batik na arum a tren a masulok a sakey a kilometro ni so sabien to kayari pangipreno! Mipadpara, say sakey a supertanker so nayarin onbeltang ni na waloran kilometro kayari pangerep ed saray makina. Anggan saraya so ipaatras, nayarin sabien to ni taloran kilometro! Balet kunsideraen pa natan so sakey a luluganan a nagkalalon makapakelaw nen say sarayan dua, sakey a mangilalaman ed organisasyon na Dios.

³ Masulok a 2,600 taon la so linmabas, inikdan nen Jehova si propeta Ezequiel na sakey a pasingawey ya angiretrato ed mangatatawen ya organisasyon To na saray espiritun pinalsa. Saman so sakey a karwahe a makapakelkelaw ed kabaleg, say dilin “luluganan” nen Jehova a lawas walad panangontrol to. Say makapainteres a tuloy et say paraan na ikikiwas na saman. Saray ankabaleg a dalig so apatiran-diking tan napno na saray mata, a saratan so makanengneng ed amin a pasen tan makapanguman a tampol na direksyon, ya ag-ontutunda odino onliliko. Tan sayan abalbaleg a luluganan so ag-onkukurang a singa sakey a supertanker odino sakey a pankargadan tren. Saya so onkiwas a singa kapeles na kirmat, a biglan makaliko ni ingen! (Ezequiel 1:1, 14-28) Si Jehova so duman tuloy ed Dios ya impulong nen Calvin lapud say karwahe To so nanlapud agmarakep a ginaway-too iran makina. Sikato so marunong a mibagay. Say pangapresya ed onian nengneng na personalidad nen Jehova so nepeg ya ontulong ed sikatayo a mansiansian marunong a mibagay tan paliisan so patit na ag-inkamakatunongan.

Si Jehova​—Say Sankainomayan a Mibagay a Persona ed Talba

4. (a) Diad anton paraan a say mismon ngaran nen Jehova so mangiparungtal ed sikato bilang sakey a mainomay a mibagay a Dios? (b) Antoray arum ed sarayan titulo so onaplika ed si Jehova a Dios, tan akin a saratan so matukoy?

⁴ Say mismon ngaran nen Jehova so mangipapatnag na inkamainomay ton mibagay. Say “Jehova” so literal a mankabaliksan na “Gawaen To.” Saya so mabitar a mankabaliksan a gawaen nen Jehova so inkasikato a magmaliw a Mananumpal ed amin a sipasipan to. Sanen intepet nen Moises ed Dios so ngaran to, pinalaknab ni nen Jehova so kabaliksan na saman ed onian paraan: “Paneknekan ko no anto so paneknekan ko.” (Exodo 3:14, NW) Maranet so impangipatalos nen Rotherham ed satan: “Antokaman so panliketan ko so Magmaliw ak ya Onman.” Papaneknekan nen Jehova so inkasikato, odino lablabayen to a sikato so magmaliw ya ontan, antokaman so nakaukolan pian sumpalen iray matunong a gagala tan sipasipan to. Sirin, tarok to so pandinayewan iran titulo to, a singa say Manamalsa, Ama, Soberanon Katawan, Managpastol, si Jehova na saray ehersito, Dumerengel na pikakasi, Ukom, Engranden Instruktor, Mananondon. Gagawaen to a magmaliw ya amin iraya ed inkasikato tan nagkalalo ni ta pian sumpalen to so maaro iran gagala to.​—Isaias 8:13; 30:20; 40:28; 41:14; Salmo 23:1; 65:2; 73:28; 89:26; Uko-ukom 11:27; nengnengen met so New World Translation, Appendix 1J.

5. Akin a sikatayo so agnepeg a mangikuan a say inkamainomay na Dios a mibagay so mangipapabitar a say inkasipor to odino saray estandarte to so manguman?

⁵ Sirin, kasin kabaliksan na saya a say inkasipor na Dios odino saray estandarte to so manguman? Andi; a singa inkuan na Santiago 1:17, “dia ed sikato angapo so kasala’to angan anino na kauuman.” Kasin wala so pansumlangan dia? Anggapon balot. Alimbawa, siopan maaron ateng ya agmansasalat na betang to pian nagunggunaan iray anak? Diad ilabas na sanagew, say sakey ya ateng so nayarin magmaliw a managsimbawa, managluto, manag-ayos ed abung, managbangat, managdisiplina, kaaro, mekaniko, nurse​—tan dakel nira. Say ateng so agmanguuman ed personalidad sano gawaen to irayan betang; sikato so basta mibagay ed peles iran pankaukolan. Kanian ontan met ed si Jehova balet diad sakey a malaknab a pananukatan. Anggapo so getar ed no anto so gawaen to ed inkasikato para’d kagunggunaan na saray pinalsa to. Say kaaralem na kakabatan to so peteg a makapakelkelaw!​—Roma 11:33.

Say Inkamakatunongan so Sakey a Tanda na Madibinon Kakabatan

6. Anto so literal a kabaliksan tan ipapatnag na Griegon salitan inusar nen Santiago ed panideskribe ed madibinon kakabatan?

⁶ Inusar nen babangatan a Santiago so sakey a makapainteres a salita pian deskribien so kakabatan na sayan Dios a mainomay a tuloy a mibagay. Insulat to: “Say kakabatan a nanlapu ed tagey so . . . makatunongan.” (Santiago 3:17, NW) Say salitan Griego ya inusar to dia (e·pi·ei·kesʹ) et mairap ya ipatalos. Saray managpatalos so angusar ed saray salitan singa “mapalna,” “agmapeget,” “maanos,” tan “makonsidera.” Ipapatalos na New World Translation itan bilang “makatunongan,” a walaan na paimanod-leksab a mangipapatnag a say literal a kabaliksan to et “maabuloy.”a Say salita so mangipapatnag met na pantalos ya agpangigagaet ed kada ankelag a detalye ed ganggan, agmasyadon istrikto odino mapekder. Onia so komento nen iskolar a si William Barclay ed New Testament Words: “Say manuna tan basian a bengatla nipaakar ed epeiekeia et say impanlapu to ed Dios. No impilit na Dios iray kanepegan to, no inyaplika na Dios ed sikatayo so mapeget iran estandarte na ganggan, antoy talindeg tayo? Say Dios so sankatagyan ya alimbawa na sakey ya epieikēs tan sakey a midedeneng ed arum tekep na epieikeia.”

7. Panon ya impatnag nen Jehova so inkamakatunongan ed tanamanan na Eden?

⁷ Konsideraen so panaon sanen say katooan so nanrebeldi sumpad inkasoberano nen Jehova. Agaylan kainomay para’d Dios so pamatey ed saraman a taloran rebeldin andian na panamabli​—si Adan, Eva, tan si Satanas! Agaylan baleg komon ya ermen so apaliisan to’d inkasikato! Tan siopa so makapangikatunongan a sikato so andian na kanepegan a mangidapo na ontan ya estrikton inkahustisya? Anggaman ontan, agbalot ginawa nen Jehova a say mangatatawen a singa karwahen organisasyon to so magmaliw a mapeget, agnibagay ya estandarte na inkahustisya to. Kanian satan a karwahe so agsinmaew no nipaakar ed pamilya na too tan amin ya iilaloan para’d maliket ya arapen na katooan. Diad kasunian, inmaneobra nen Jehova so karwahe to tekep na singa kirmat a kapeles. Tampol kayari na impanrebeldi, indatak nen Jehova so manbayag a gagala a mangiyoopresi na panangasi tan ilalo para’d amin a kailalakan nen Adan.​—Genesis 3:15.

8. (a) Panon a say lingon panmoria na Kakristianoan ed inkamakatunongan so midumaan ed puron inkamakatunongan nen Jehova? (b) Akin a nibaga tayo a say inkamakatunongan nen Jehova so agmangipapatnag a nayari ton ikompromiso so madibino iran prinsipyo to?

⁸ Anggaman ontan, say inkamakatunongan nen Jehova so agmangipapatnag a nayarian ton ikompromiso iray madibinon prinsipyo. Nayarin nonoten na saray relihyon na Kakristianoan natan a sikaray makatunongan sano ibabaliwala ra so imoralidad pian makaala na pabor ed saray bangar a pulok da. (Ipareng so 2 Timoteo 4:3.) Agbalot bubuyaken nen Jehova iray dilin ganggan to, nisay ikokompromiso iray prinsipyo to. Imbes, sikato so akaparaan ya onabuloy, pian onadapta ed saray sirkumstansya, ta pian saraman a prinsipyo so nayarin niyaplika ed namparan maptek tan mapangasin paraan. Lawas sankanonot to so asimbang a panangagamil na inkahustisya tan pakapanyari to tekep na aro tan makatunongan a kakabatan to. Konsideraen tayo so taloran paraan a pangipapanengnengan nen Jehova na inkamakatunongan.

“Akaparaan a Mamerdona”

9, 10. (a) Anto so pitukoyan na inkamakatunongan ed pagmaliw ya “akaparaan a mamerdona”? (b) Panon ya agunggunaan si David ed inkamaparaan nen Jehova a mamerdona, tan akin?

⁹ Insulat nen David: “Lapud sika, O Jehova, so maong tan akaparaan a mamerdona; tan say maaron-panangasi ed amin na saraman so ontawag ed sika so daakan.” (Salmo 86:5, NW) Nen say Hebreon Kasulatan so nipatalos ed Griego, say salita para’d “akaparaan a mamerdona” so impatalos bilang e·pi·ei·kesʹ, odino “makatunongan.” On, anganko say pagmaliw ya akaparaan a mamerdona tan mangipanengneng na panangasi et manunan paraan ed pangipanengneng na inkamakatunongan.

¹⁰ Kabat a tuloy a mismo nen David no panon so inkamakatunongan nen Jehova ed sayan pamaakaran. Sanen akikalugoran si David ed si Bath-sheba tan inyuksoy ton napapatey so asawa to, namparan sikato tan si Bath-sheba so manepeg ed dusan patey. (Deuteronomio 22:22; 2 Samuel 11:2-27) No saray mapeget ya atooan ya uko-ukom so angasikaso ed kaso to, nayarin sikaran dua so akabalang na bilay da. Balet impanengneng nen Jehova so inkamakatunongan (e·pi·ei·kesʹ), ya unong ya inkuan na Vine’s Expository Dictionary of Biblical Words, “mangibabalikas na inkamakonsidera ya onnenengneng ed ‘maabagey tan makatunongan ed saray katuaan ed sakey a kaso.’” Saray katuaan ya angimpluensya ed mapangasin desisyon nen Jehova so maseguron angilaktip ed masimoon a panagbabawi na saray managgaway-mauges tan ed panangasi ya impatnag a mismo nen David ed arum. (1 Samuel 24:4-6; 25:32-35; 26:7-11; Mateo 5:7; Santiago 2:13) Anggaman ontan, mitukoyan ed impaniskribe nen Jehova ed inkasikato ed Exodo 34:4-7, makatunongan ya ikdan nen Jehova si David na panangorehi. Imbaki to si propetan Nathan ed si David tekep na mabiskeg a mensahe, a mangipapamoria ed si David ed katuaan a niledlemew to so salita nen Jehova. Si David so nagbabawi, kanian sikato so ag-inatey lapud kasalanan to.​—2 Samuel 12:1-14.

11. Panon ya impanengneng nen Jehova so inkamaparaan ton mamerdona ed kaso nen Manases?

¹¹ Say alimbawa nen Arin Manases na Juda so lalon makatantanda nipaakar ed saya, lapud si Manases, aliwan singa si David, so sigpot a marelmeng ed loob na andukey a panaon. Inyalibansa nen Manases so makapadimlan relihyoson agagamil ed dalin, pati say panangibagat na too. Nayarin sikato met so responsabli ed ‘inkalagari’ nen matoor a propetan si Isaias. (Hebreos 11:37) Pian dusaen si Manases, inyabuloy nen Jehova a sikato so nitarok bilang sakey a kautibo ed Babilonia. Anggaman ontan, nagbabawi si Manases ed prisoan tan kinmerew na panangasi. Bilang ebat ed masimoon a panagbabawi to, si Jehova so “akaparaan a mamerdona”​—anggan ed sayan mapalalon kaso.​—2 Awaran 33:9-13.

Panguman na Kiwas Legan ya Onlelesa so Balo Iran Sirkumstansya

12, 13. (a) Diad kaso ed Nineve, anton pananguman na sirkumstansya so amakiwas ed si Jehova a manguman ed kiwas to? (b) Panon ya apaneknekan a si Jonas so agmakatunongan nen say si Jehova a Dios?

¹² Say inkamakatunongan nen Jehova so mangipapanengneng met na inkamabulos ton umanen so sakey a nononoten a kiwas legan ya onlelesa iray balon sirkumstansya. Alimbawa, sanen si propetan Jonas so nanmartsa ed saray lansangan na kadaanan a Nineve, say apuyanan a mensahe to so simplin tuloy: Say mabiskeg a syudad so naderal ed loob na 40 ya agew. Balet, anguman iray sirkumstansya​—a bigla-bigla! Nanpataoli iray taga Nineve​—Jonas, kapitulo 3.

¹³ Makaibangat a panparengen no panon a si Jehova tan si Jonas so kinmiwas ed sayan nauman iran sirkumstansya. Inuman nen Jehova so ikiwas na mangatatawen a karwahe to. Diad sayan kipapasen sikato so akibagay, a ginawa to so inkasikato a magmaliw a manamerdona ed saray kasalanan imbes a sakey a “mibabakal.” (Exodo 15:3) Diad biek a dapag, si Jonas so ag-inmabuloy. Imbes a mibansag ed karwahe nen Jehova, sikato so kinmiwas a singa pankargadan tren odino supertanker ya asalambit ed inmuna. Inyabawag to so kadederal, kanian nepeg a nagawa so kadederal! Anganko et alikna to ya antokaman a pananguman a kurang so mamabaing ed sikato diad imaton na saray taga Nineve. Balet, maanos a binangatan nen Jehova so anawet-ulon propeta to na makatantandan leksyon ed inkamakatunongan tan panangasi.​—Jonas, kapitulo 4.

14. Akin ya inuman nen Jehova so kurang na kiwas to nipaakar ed propeta ton Ezequiel?

¹⁴ Si Jehova so anguman na kiwas na kurang to ed arum niran inkagawa​—anggan ed ankelag iran pamaakaran. Alimbawa, aminsan sanen ginanggan to si propetan Ezequiel pian mangipanengneng na mapropetikon drama, kaiba ed saray bilin nen Jehova so sakey a ganggan a lutoen nen Ezequiel so tagano to ed apoy a tinungoan na dutak na too. Saya so subra la para’d propeta, a kinmelyaw, “Ay, [Soberanon, NW] Katawan a Jehova!” tan akikasi ya agpankimeyen na bengatlan makapadimla ed sikato. Ag-imbaliwala nen Jehova iray liknaan na propeta bilang agmakatunongan; imbes, inabuloyan To si Ezequiel a mangusar na dutak na baka, a kaslakan ya uusaren a pantungo ed dakel iran bansa anggad sayan agew.​—Ezequiel 4:12-15.

15. (a) Antoran ehemplo so mangipanengneng a si Jehova so mabulos ya ontalineng tan onebat ed saray totoo? (b) Anton leksyon so nayarin ibangat na saya ed sikatayo?

¹⁵ Agta makapaliket a nonoten so inkamapaabeba na Dios tayon si Jehova? (Salmo 18:35) Sikato so peteg ya atagey a tuloy nen say sikatayo; balet sikato so siaanos ya ontatalineng ed ag-ayadyarin totoo tan uumanen to ni ingen so kurang to a pana-panaon. Inabuloyan to si Abraham a mikatunongan a mabayag nipaakar ed kaderal na Sodoma tan Gomorra. (Genesis 18:23-33) Tan inabuloyan To si Moises a mamalesa na saray suppiat ed kerew To a deralen iray rebelyoson Israelita tan imbes et manggawa na sakey a makapanyarin nasyon a manlapud si Moises. (Exodo 32:7-14; Deuteronomio 9:14, 19; ipareng so Amos 7:1-6.) Diad ontan et sikato so angiletneg na ayadyarin ehemplo para’d ariripen to, a nepeg a mangipanengneng met na miparan inka-akaparaan ya ontalineng ed arum sano makatunongan tan posiblin gawaen iman.​—Ipareng so Santiago 1:19.

Inkamakatunongan ed Pangagamil na Autoridad

16. Panon a miduma si Jehova manlapud dakel a totoo ed paraan na pangaagamil to na autoridad to?

¹⁶ Kasin naimanom a legan a saray totoo so makakadampot na nagkalalon autoridad, dakel so ompatnag a magmaliw ya agmakatunongan? Diad pidumaan, si Jehova so walaan na sankatageyan a kipapasen na autoridad ed talba, ingen sikato so sankaabigan ya ehemplo ed inkamakatunongan. Aagamilen to so autoridad to ed ag-onsaew a makatunongan a paraan. Aliwan singa saray katooan, si Jehova so agnapapagaan nipaakar ed autoridad to, kanian agto naliliknan kaukolan a bantayan itan a siiimon​—a singa panangiter na samet ya autoridad ed arum a nayarin manigensigen ed dili ton autoridad. Diad tua, sanen wala so saksakey a walaan na bilay ed talba nilikud ed sikato, si Jehova so angiter na malaknab ya autoridad ed satan a sakey. Ginawa to so Logos ya “onsianon komikimey” to, nanlapud nen pinawala toray bengatla diad panamegley na inadaro ton Anak. (Uliran 8:22, 29-31; Juan 1:1-3, 14; Colosas 1:15-17) Diad saginonor et impabtang to ed sikato so “amin a pakauley . . . ed tawen tan dia ed dalin.”​—Mateo 28:18; Juan 5:22.

17, 18. (a) Akin ya angibaki si Jehova na saray anghel ed Sodoma tan Gomorra? (b) Akin a kinmerew si Jehova ed saray anghel na saray suhestion ed no panon so panilib ed si Ahab?

¹⁷ Mipadpara, imamatalek nen Jehova ed saray pinalsa to so dakel a kimey a nayarian ton mismon asikasoen a magmaong. Alimbawa, sanen imbaga to ed si Abraham, “Onla ak natan [ed Sodoma tan Gomorra], ta nengnengen ko no ginawa ra ya amin so singa say akis to a sinmabi ed siak,” agto labay ya ibaga a sikato so personal ya onla diman. Imbes, pinili nen Jehova ya imatalek so autoridad, anuro na saray anghel pian manugyop na saratan ya impormasyon para’d sikato. Inikdan tora na autoridad a mangidaulo ed sayan kimey a mananap na ebidensya tan mangireport ed sikato.​—Genesis 18:1-3, 20-22.

¹⁸ Diad sananey ya inkagawa, sanen denisedi nen Jehova ya idapo so dusa ed marelmeng ya Arin Ahab, inimbitaan To iray anghel ed sakey a mangatatawen ya asamblea pian mangiyopresi na saray suhestion ed no panon so “manilib” ed saman ya apostatan ari diad pibiang ed bakal a mangetel ed bilay to. Peteg, si Jehova, say Subol na amin a kakabatan, so agmankaukolan na tulong pian iparungtal ed sankaabigan a kurang na kiwas! Ingen, intandoro toray anghel tekep na pribilihyo ed pangisuheri na saray solusyon tan autoridad pian onkiwas ed sakey a pinili to.​—1 Arari 22:19-22.

19. (a) Akin a gegeteran nen Jehova so bilang na saray ganggan a gagawaen to? (b) Panon ya ipapanengneng nen Jehova a sikato so makatunongan no nipaakar ed saray iilaloan to ed sikatayo?

¹⁹ Ag-uusaren nen Jehova so autoridad to pian nawalaan na agmanepeg a pangontrol ed arum. Dia et mangipapanengneng met na andian na kaparan inkamakatunongan. Maalwar ton gegeteran so bilang na saray ganggan a gagawaen to tan sesebelan toray ariripen to manlapud ‘ilampas ed saray bengatlan akasulat’ diad pangarum na makapabelat iran ganggan a gagawaen dan dili. (1 Corinto 4:6; Gawa 15:28; ipareng so Mateo 23:4.) Agto kakaukolanen so agmakatunongan a katutulok ed saray pinalsa to, balet kaslakan et sikato so mangitatarok na magenap ya impormasyon a mangiwanwan ed sikara tan mangipapasen na panpilian ed arap da, ya ipapaamta ed sikara iray gungguna ed itulok tan saray pansumpalan ed isunggay. (Deuteronomio 30:19, 20) Imbes a piliten iray totoo ed panamegley na kasulitan, kababaingan, odino takot, panggugunaetan ton sabien so kapusoan; labay ton saray totoo so manlingkor ed sikato lapud puron aro nen say panamilit. (2 Corinto 9:7) Amin na ontan a sigpot-kamarerwan serbisyo so mamaliket ed puso na Dios, kanian sikato so aliwan agmakatunongan a tuloy a “mairap a paliketen.”​—1 Pedro 2:18, NW; Uliran 27:11; ipareng so Miqueas 6:8.

20. Panon a say inkamakatunongan nen Jehova so mangapekta ed sikayo?

²⁰ Agta makatantanda a si Jehova a Dios, a walaan na lalon pakapanyari nen say anggan siopan pinalsa, so agbalot mangaagamil ed satan a pakapanyari ed aliwan makatunongan, agbalot manguusar ed satan pian paskaren so arum? Anggaman ontan, saray totoo, ya andian na kakanaan no ipareng, so walaan na awaran ed panamanlong ed balang sinansakey. (Eclesiastes 8:9) Malinew, say inkamakatunongan so sakey a mablin kualidad, a mamapakiwas ed sikatayo a mangaron nagkalalo ed si Jehova. Diad ontan, et satan so nayarin mamakiwas ed sikatayo a bayuboan iyan kualidad ed inkasikatayo. Panon so pakapanggawa tayo? Say ontumbok ya artikulo so manukoy ed sayan pamaakaran.

[Paimano ed leksab]

Panon so Pangebat Yo?

◻ Panon so pangidadanet na ngaran nen Jehova tan pasingawey na mangatatawen a karwahe to ed inkamainomay ton mibagay?

◻ Anto so inkamakatunongan, tan akin a satan so sakey a marka na madibinon kakabatan?

◻ Diad antoran paraan ya impanengneng nen Jehova a sikato so “akaparaan a mamerdona”?

◻ Akin a pinili nen Jehova ya umanen so sakey a nononoten a kurang na kiwas ed pigaran inkagawa?

◻ Panon ya ipapanengneng nen Jehova so inkamakatunongan to ed paraan na pangaagamil to na autoridad?

[Litrato ed pahina 10]

Akin a pinerdona nen Jehova so marelmeng ya Arin Manases?