Pakaromog na Peteg a Kareenan Diad Magulon Bansa

“Say manamagyaw a karawalan lapu ed sektarianismo so sigpot lan agnapugeran,” ontan so inkuan na sakey a balita nen 1969. Diad satan met a ginmapo so inloor na Saray Gulo, say peles a kaguloan ed Amianen ya Irlandya.

ORDINARYO lay karawalan tan panagpatey lapu ed sektarianismo legan a saray managpatey a Protestanti tan Katoliko, “saray maruksan totoo ed nantupag a dapag” na man-iirangan ed politika tan relihyon et papalooren day panangontrol ed Irlandya. Nanlapula’d saman et “masulok a 3,600 a totoo so pinatey tan nilibo so abaldado ed ngalngali 30 taon lan karawalan,” ibabalita na The Irish Times.

Siempre, aliwa iyan balon puligesgesan ta manasalot la iya ed Irlandya diad loob na saray siglo. Diad agano niran taon et saray makapatey ya epekto to so nasasagmak la ed Amianen ya Irlandya, balet apektado so totoo ed intiron Irlandya lapud sinagem tan agpantutunosan a papawalaen na satan.

Diad ontan a kipapasen, a masulok lan sanlasus taon natan ya ipapabitar la na Tastasi nen Jehova so peteg a solusyon ed saray probleman manasalot ed sayan magulon bansa. Satan a solusyon et say Panarian na Dios diad pananguley nen Jesu-Kristo. (Mateo 6:9, 10) Diad kagapo na Saray Gulo nen 1969, walay 876 a Tastasi nen Jehova ed Irlandya. Natan et wala lay masulok a 4,500 diad masulok a 100 a kongregasyon. Niraya so pigaran eksperiensia na saramay angipulisay la ed aktibidades a misiglaotan ed politika tan paramilitary (aporma unong ed paraan na militar bilang katulongan na puersa militar).

“Sano Ombaleg Ak, Mimembro Ak ed IRA!”

Si Michaela so binmaleg a Katoliko ed Republika na Irlandya. Diad eskuelaan et sikatoy nibangat ed awaran na Irlandya tan say nilasus taon lan pilalaban ed Britanya. Ugaw ni et abayuboan to lay pirmin panggula ed saray taga-Inglatera, ya impasen ton sikaray “manamairap ed saray Irlandes.” Sanen mantaon la na samplora, imbaga to ed bai to, “Sano ombaleg ak, mimembro ak ed IRA!” (The Irish Republican Army) “Siak so atampal, ya agko nalingwanan angga ni’d natan,” kuanto. Naamtaan to diad saginonor a say laki to manaya et sakey a sundalo na Britanya kaleganay Guerra Mundial I. Aminsan et inyawa nen bai to si laki to pian agpaltogen na saray membro na IRA.

Balet, sanen tinmakken si Michael et labay ton walay nagawaan to parad saray kapara ton Katoliko ed Amianen ya Irlandya. Oniay kuanto, “Diad saman a panaon et singano saray ontutulong labat a totoo ed saray Katoliko ed Amianen ya Irlandya et saray IRA.” Asagyat lapud inisip ton makatunongan itan a pakurang, sikatoy akimembro ed IRA tan impasal ed panangusar na saray armas. Talora ed saray kaaro to so inatey lapud pinaltog ira na saray Protestantin paramilitary diad Amianen ya Irlandya.

Ag-abayag et si Michael so adismaya ed puligesgesan na paramilitary, agonigon lapud pirmin pankokolkol ed limog na saray nanduruman grupo na paramilitary. Legan a nipriso lapud impibabali ed gagawaen na IRA, sikatoy patutulongan ed Dios diad pikakasi pian naromog to so peteg a dalan na magnayon a kareenan tan hustisya. Ag-abayag et walaray Tastasi nen Jehova a dinmalaw ed abung to. Balet akasbel iray abayag lan panangidumaduma. Saray Tastasi et taga-Inglatera ira. Lapud pirmin panggula to, et nairapan ya ontalineng. “Mataltalag kon impatnag a kaliktan koy presensia ra,” kuanto, “balet ta sikaray nananos a dinmalaw tan akitongtong ed siak, tan kalkalnan atalosan ko a panganggaen na Panarian na Dios so amin ya ag-inkahustisya ed politika tan sosyedad a pipupuligesgesanan kon naandi.”​—Salmo 37:10, 11; 72:12-14.

Niwalay delikadon situasyon ed sakey a labi sanen nipaarap si Michael ed komandante to ed IRA, a nankuan, “Walay pagawa mi ed sika.” “Amoriak a kaukolan koy mandesisyon la’d saman a bekta,” so kuan nen Michael, “kanian inmingas ak na aralem tan inkuan, ‘Sakey ak la’d Tastasi nen Jehova,’ anggano agak ni bautismado ed saman. Basta say amtak et labay koy magmaliw a lingkor nen Jehova.” “Sika so nepeg ya ipasaral ed pader insan paltogen,” so ebat na komandante. Anggaman ed saman a pagyaw, inmekal si Michael ed IRA. Akapanpakpel lapud tulong na saray salita nen Jehova ya angapekta ed kanonotan tan puso to. “Ag-abayag et say akulaw ko tan pigara ed ananak ko so angidedika met lay bilay da ed si Jehova. Walaan kami la natan na tuan kareenan ed kapusoan mi. Tan lawas min pisalamatan si Jehova ta inabuloyan ton naamtaan mi so katuaan tan makapibiang ed panangikayat na mensahe nipaakar ed kareenan diad magulon bansa.”​—Salmo 34:14; 119:165.

Say Pagmaliw a Neutral et Peteg a Proteksion

“Binmaleg ak ed kaumaan na County Derry diad Amianen ya Irlandya,” kuan nen Patrick. “Sanen ugaw ak ni, andi lay amtak noagta say nipaakar ed Saray Gulo. Mapatnag a saman a kipapasen so angapekta ed panmoriak tan kaisipan ko.” Abayuboan nen Patrick iray radikal a panmoria ya impluensiado na maruksan nasyonalismo tan pirmi iran panangidumaduma ed saray Britano. Naimano toray relihyoson totoo ed parehon dapag na mapolitikan pipupuligesgesan a manusumlang ed saray manunan Kristianon prinsipyo ontan met ed saray prinsipyon nipaakar ed maong ya impanwalna na totoo. Bilang resulta, tinaynan toy relihyon tan diad kaunoran et nagmaliw a sakey ya atiesta tan inmawet lan Marxista.​—Ikompara so Mateo 15:7-9; 23:27, 28.

“Say nanonotan ko ed inkaugaw ko et saray hunger strike na saray prison republikano diad Amianen,” kuan nen Patrick. “Angapektan tuloy iratan ed siak. Nanonotan ko ni so pangiwawasiwas ko ed saray bandira na Irlandes tan impansusulat na graffiti a sumpa ed saray Britano diad inerman a sarag kon pansulatan. Diad edad labat a 15, siak so nagmaliw a mayordomo ed inkiponpon na sakey ed saray nan-hunger strike ya inatey ed prisoan.” Singa met la ed dakel ya apektado ed makapagonigon tan makapawetwet a panaon, si Patrick so akibiang ed saray riot tan saray martsan panagprotesta diad gegemtan ton niwalay hustisya tan inkaparpareho ed sosyedad. Sikatoy akapikaaron maong ed pigaran radikal a nasyonalista, a dakel ed sikara so impisok na saray walad pakauley a Britano.

“Insan,” kuan nen Patrick, “lapud ekonomya et nanayam ak ya agano ed Inglatera. Sanen wadman ak, inaresto na polisyan Britano so sakey ed kakaarok a kabiangan ed misyon a panamasabog.” Anggaman si Patrick so siansia nin gampin maong ed gagala na saray nasyonalista, onduduma lay awawey to. Namomoria ton say panangidumaduma to ed amin a totoon taga-Inglatera so agmakatunongan. “Namomoriak met la,” kuanto, “a say aktibidad na paramilitary so talagan agbalot makaresolbi ed saray problema tan agmet makapangekal ed saray ag-inkahustisya a mangogonigon ed siak. Wala iray pirmin inkauges tan agpakasarag ed limog na saramay mangokontrol ed saray organisasyon na paramilitary.”​—Eclesiastes 4:1; Jeremias10:23.

Pinmawil lanlamang si Patrick ed Amianen ya Irlandya. “Diad impawil ko, inkabat ak na sakey a kaaro ed Tastasi nen Jehova.” Diad pangiyaaral ed sikato na Tastasi nipaakar ed Biblia, naamtaan nen Patrick so peteg a solusyon ed panlalaban tan gotgotan na too. Maples so inyaligwas to ed espiritual legan a naaapektoan so kanonotan tan puso to na saray prinsipyo ed Biblia. (Efeso 4:20-24) “Natan,” kuanto, “imbes a mamaplanon mangigeba ed walan sistema na politika tan sosyedad, siak la so mangipupulong ed mensahe na kareenan a walad Biblia, anggan diad saray lugar a loyalista ya agkon balot laen nensaman. Diad tua, sanen dakel iray panpapateyan lapud relihyon diad Belfast, saray makakar labat ya agnagirogiro ed saray lugar na loyalista tan nasyonalista ya andian na saray armored car et saray Tastasi nen Jehova.” Singa met ed arum a Tastasi nen Jehova ed Amianen ya Irlandya legan na sayan panaon, aromog ton say pagmaliw a neutral, a singa saray inmunan Kristiano so peteg a proteksion. (Juan 17:16; 18:36) Sinampotan to: “Makapaligliwa so pakaamtan diad panamegley nen Jesu-Kristo et itarok nen Jehova so tuan hustisya tan kawayangan manlapud inkaaripen ed amin a katooan.”​—Isaias 32:1, 16-18.

“Saray Paltog Ko Lambengat so Proteksion Ko”

“Binmaleg ak ed sananey a dapag na mapolitika tan relihyoson inkaapag-apag,” kuan nen William. “Alanor ak a maong ed saray panangidumaduma na Protestanti tan pirmi so pambusol ko ed antokaman a nisiglaot ed Katoliko. No nayadyari labat et agak ni ingen onlan manaliw ed lakoan a kayarian na Katoliko, tan aminpinsan ak ni labat a binmisita ed Republika na Irlandya. Akibabali ak ed nanduruman grupo tan institusyon na Protestanti, a singa say Orange Order​—sakey ya organisasyon a nitalaga ed kipreserba na relihyon tan dalan na kabibilay na Protestanti.” Sanen manedad na 22, akimembro si William ed Ulster Defense Regiment, a kabiangay armadan Britanya ed saman a lugar. Maslak ed saray membro to et Protestanti. Sikatoy mabulos a mamatey pian idepensay abangonan to. “Pigaray paltog ko tan akataryan usaren ko iratan no kapilitan. Say sakey so isusukib ko ed dalem na danganan ko no labi.”

Balet sinmabi makatantandan pananguman. “Amoriak a walay bengatlan nikadkaduma ed Tastasi nen Jehova sanen walay akatrabahok ed sikara diad impangapiger ed sakey a daan lan abung. Baleg so impluensia na sayan katrabaho ed siak. Legan min aapigeren so abung, dakel so intetepet ko’d sikato a kagogonigonan ko nipaakar ed Saray Gulo, relihyon, tan Dios. Say simpli tan malinew iran ebat to so akatulong ed siak ed panmoriak no anton talaga iray Tastasi nen Jehova​—sakey a nankakasakey, mareen tan neutral ed politika ya ulop na totoo, a pakabidbiray panangaro ed Dios tan ed kaparan too.”​—Juan 13:34, 35.

Diad loob na apat bulan nanlapula’d impanaral to na Biblia, inmekal si William ed amin ya akimembroan ton institusyon parad relihyon tan politika. “Importanti iyan kundang ed say siak,” nanonotan to ni, “ta kaukolan kon italirak so dakerakel tan abayag laran papablien a tradisyon.” Balet, say sankabalegan a subok ed sikato et onsabi ni. “Lapud situasyon ed Amianen ya Irlandya, liknaen kon saray paltog ko lambengat so proteksion ko. Impasen ak bilang ‘ginetman puntirya’ na saray IRA a paramilitary. Kanian alay irap kon isuko irayan armas.” Balet kalkalnan say simbawa na Biblia a singa say naromog ed Isaias 2:2-4, so anguman ed panmoria to. Amta to a diad kaunoran et si Jehova so peteg a mananalimbeng to, unong a ginawa To ed saray inmunan-siglon Kristiano. Diad ontan et insuko nen William iray paltog to.

“Sakey ed bengatlan panliketan ko,” kuan nen William, “et walaan ak la natan na aralem tan magnayon a pikakaaro ed totoo a datin minoriak a legay-bilay a kakabusol. Ontan met, peteg a lapuan na gayaga so pakapangipasabi na mensahe na ilalo a wala ed Biblia ed saray datin ‘nisesebel iran lugar’ parad say siak. Diad panmolimoli ed agawaan la na katuaan ed sikamin sankapamilyaan, aliknak a talagan lawas a pisalsalamatan ko si Jehova tan say organisasyon to.”

“Anggapoy Kakanaan na Bengabengatla”

Si Robert tan Teresa so nanlapud nandumaan a tuloy ya abenegan. “Siak so nanlapud inmawet a Protestantin pamilya,” kuan nen Robert. “Pigara’d saray kanayon ko so akibabali ed saray aktibidad na paramilitary. Siak a mismo so akimembro ed Ulster Defense Regiment na armaday Britanya ed edad a 19. Naynay a sikami manroronda ed saray lugar a nanayaman di Teresa. Sakey a labi et siak so niasain ed arum a gagawaen imbes ed datin regular a panagronda. Diad saman a labi, samay Land-Rover a panluganan ko komon so pinasabog. Duaran sundalo so inatey tan walay duara nin adisgo.”

Diad saman et inisip nen Robert no antoy kabaliksay bilay. “Manisia ak lawas ed Dios, balet sano imanoen koy kipapasey Amianen ya Irlandya, singano anggapoy kakanaan na bengabengatla ed siak. Nampikasi ak met la’d satan ed Dios. Tinepet ko ed Dios no kasin sikatoy talagan wala, tan no bilang ta wala et ipanengneng to ed siak komon so suston dalay kabibilay. Nanonotan ko ni so imbagak ed Dios a talagan walay saksakey a tuan relihyon!” Pigaran agew labat ed saginonor, sakey ed Tastasi nen Jehova so dinmalaw ed si Robert tan angitilak na sakey a literatura. Diad lablabi lan insempet to manlapud panagronda, binasa nen Robert itan tan asumpal to ed ala-singko na palbangon. “Abidbir kon tampol so katuaan,” kuanto, “tan amoriak ya amin et direktan manlalapu ed Biblia.” (2 Timoteo 3:16) Sikatoy impaiyaralan na Biblia, tan diad ag-abayag et indedika to met lay bilay to ed Dios.

“Lawas ya Ipapaimano ed Sikami na Tastasi so Wala ed Biblia”

Diad biek a dapag et si Teresa so sakey a Katolikon gampin maong ed saray nasyonalista. “Sanen manmarmarikit ak, akimembro ak ed Sinn Féin.”b Inaksobi nen Teresa: “Lapud saya et akibabali ak ed pananuporta ed aktibidad na paramilitary. Tinmulong ak ed pamawala na saray pundo parad pipuligesgesan a militarya. Papakabatan koy IRA no antoy nagagawa ed lugar mi. Akibabali ak met ed saray riot tan panagtupak na bato ed saray polisya tan sundalon manroronda.”

Sanen pigara ed say pamilya nen Teresa so impaiyaralan met la na Biblia ed Tastasi nen Jehova, asagyat met so interes ko. Say pakayari na Salitay Dios so angapektan maong ed sikato. “Lawas ya ipapaimano ed sikami na Tastasi so wala ed Biblia pian naebatan iray tepet,” kuanto. “Say sipan ed Daniel 2:44 so talagan manangilukas-kanonotan. Amoriak a say Panarian na Dios so peteg a paraan ed kaekal na amin ya ag-inkahustisya a pilalabanan ko.” Kagula to la’d satan iray inkaruksan ginawa na saray paramilitary. Alimbawa, agnatalosan nen Teresa no akin a say sakey a walaay panangabagey tan maong ya impanwalna et panliketan toray balita nipaakar ed panagterorista a sengegay pateyan odino kabaldadoan na saray sundalo tan kakusbo na saray pamilya lapud ermen tan gonigon. Sikato met so kinmiwas unong ed katuaay Biblia tan inabuloyan ton umanen na saray prinsipyo na Dios so kanonotan to. Indedika toy bilay to tan ag-abayag et nampabautismo.​—Uliran 2:1-5, 10-14.

Akabat nen Teresa si Robert sanen inmatendi iran dua ed sakey ed saray kongregasyon na Tastasi nen Jehova diad Amianen ya Irlandya. Inkuanto: “Sanen akabat ko si Robert, agko panisiaan a siak so mitotongtong a kalmado tan marendeen ed sakey a toon diad agano ni et ipasen kon kabiangan ed uusaren na Britanya a parad politika tan militar. Talagan akatulong ed siak so Salitay Dios pian naekal iray linmamot a panggula tan panangidumaduma.” Nalmoan dan dua nen Robert ya imbes a naapag ira lapud gula tan panangidumaduma nisesengeg ed nanduruman tradisyon tan kultura ra, natan et dakel lan bengatla so panpadparaan da. Say sankabiskegan ed saraya et say aro ra ed si Jehova a Dios. Nankasal ira. Tan natan et saniba la ran mangipapasabi na mensahe na Dios nipaakar ed tuan kareenan ed totoo a nanlapud amin ya abenegan tan sisisiaen ed sayan magulon bansa.

Say arum met ed Irlandya so walaan na mipadparan eksperiensia. Diad italineng tan pangawat ed saray bangat na impuyan a Salitay Dios, apaliisan daray ‘pilosopiya tan andi kakanaan a panamalingo’ na totoo. (Colosas 2:8) Natan et sigpot dan panmamatalekan iray sipan na Dios a nikurit ed Biblia. Maliket dan inabang so iilaloan dan mareen ya arapen ed siopaman ya ontalineng​—sakey a sigpot a bulos manlapud sektarianismo tan arum niran nengneng na karawalan.​—Isaias 11:6-9.

[Saray paimano ed leksab]

[Saray litrato ed pahina 10]

Say pipupuligesgesan na saray paramilitary so nitatandoro ed saray akapinta ed pader diad amin a pasen na Amianen ya Irlandya