MANUNAN ARTIKULO
No Walay Trahedya o Kalamidad—Antoy Gawaen Mo?
“Walay sinmabog ya agaylay kasil kanian ngalngali ak atumba. Nagugunoyan, manasewek la, insan biglan pinmool so opisina mi ya walad atagtagey ya bilding.”—Joshua.
Yegyeg . . . bagyo . . . terorista . . . panagpaltog ed eskuelaan. Lanang ya ontan so walad saray headlines. Siempre, makapataktakot no nabasa tayo iratan; pero mas lalo no sikatayo lan mismoy apektado. Antoy gawaen mo antis, legan, tan kayari na trahedya o kalamidad pian mas baleg so posibilidad ya nabilay ka?
ANTIS—MANPARAAN!
ANGGAPOY nipuera ed trahedya o kalamidad. Kanian importantin maong ya manparaan ka. Panon so pamparaan?
Iparaan moy nonot mo. Tanggap mo ya talagan wala ray onsabin kalamidad tan posiblin nabiktima ka tan say pamilyam. Agka la makapanparaan no sinmabi la so kalamidad.
Amtaen iray kalamidad ya posiblin nagawa ed lugar yo. Amtaen no iner so sarag yon batikan. Inspeksionen so abung yo no kasin matibay ni tan no kasin ligtas so pasen ya akaletnegan na abung yo. Ekalen iray nayarin panlapuan na pool. Mangikarga na saray smoke detector, tan salatan na battery maminsan ed sakey taon odino mas mabetbet ni.
Iparaan iray kaukolan parad emergency. Nayarin naandi so kuryente, danum, signal tan linya na telepono, tan anggapo ray pampublikon luganan. No walay sarili yon luganan, anggad nayari et lanang ya sobrad kapaldua so gasolina to, tan seguroen ya walay abasto yon naakan tan danum, tan walay emergency kit ed abung yo.—Nengnengen so kahon ya “Kasin Akaparaan La ray Kaukolan Yo?”
Importantin maong ya manparaan ka
Ilistam so numeroy telepono na saray kakaarom, asingger man o arawi kawalaan da.
Iplano no panon kayon makabatik tan ipraktis itan. Iner man so kawalaan yo, amtaen no iner so sankaasinggeran ya exit. Amtaen met so emergency plan na eskuelaan na anak yo tan ibangat yo ra no antoy gawaen da no walay emergency. Pantongtongan yon pamilya no iner kayo mannenengneng—singa bilang diad eskuelaan o diad plaza—sakey ya asingger ed abung yo tan sakey ya arawid panaayaman yo. Irerekomenda na saray autoridad ya ipraktis yon pamilya so ibatik ed saratan ya lugar.
Iplano so itulong ed arum, singa ed saray matatken la tan mansasakit.
LEGAN—ONKIWAS YA TAMPOL
“Nen wala lay pool, aga nan-panic iray totoo—nantayamtayam ni ra,” kuan nen Joshua, ya abitlad gapo. “Wala ra ingey angerep ni computer da tan angala ni ray inumen dan danum. Say kuan to may sakey, ‘Anto kasi no manalagar ti labat?’” Anggano ngalngali ag-onggalaw so arum, inmeyag si Joshua: “Ompaway tila, apura yo!” A-realize na saray kaopisina to ya kaukolan da lay ombatik a tampol tan tinumbok dad takayan. “No walay natumba, ipaalagey yo tan agkayo ontutunda,” so paulit-ulit ya iyeeyag nen Joshua. “Sarag tayo ’ya!”
No walay pool. Kurong ka tan apuram so ompaway ed sankaasinggeran ya exit. Lapud asewek et mairap so makanengneng, tan dakel so ompapatey no walay pool lapud asungap day asewek. Agla papawilen iray atilak ya gamit. Anggan pigaran segundo labat et nayarin makaligtas ka odino ompatey ka.
No yegyeg. Silong kad matibay ya lamisaan odino la kad sukong ya abay na dingding. Ilaloan ya wala ray aftershock. No walay pankanawnawa, paway kan tampol tan arawi kad saray bilding. Nayarin nabayagan iray manag-rescue kanian iligtas moy arum no sarag mo.
No walay tsunami. No biglan sinmener so danum ed dayat, batik kan tampol ed atagey ya lugar. Ilaloan ya onsabi mantutumbokan tan ataragey ya daluyon.
No walay alimbusabos odino maksil a bagyo. Ombatik a tampol ed ligtas ya lugar.
No delap. Paway kayod adelap ya bilding. Agmandadakat odino manmamaneho ed delap. Wala ray dutak ed danum tan ompan wala ray makarisgo, singa saray makasugat ya bagay, abot, tan linya na kuryente.
Kasin antam? Say duaran piye [masulok ya 1⁄2 a metro] ya onaagus a danum et sarag ton iyanor so kotse. Say kaslakan ya ompapatey ed delap et saramay ipilit day manmaneho ed onaagus ya danum.
No imbaga na saray autoridad ya man-evacuate kayo, alis ki lan tampol! Ipaamta yod saray kakaaro yo no iner so kawalaan yo, ta no andi, ompan irisga day bilay da pian anapen kayo.
No imbaga na saray autoridad ya man-evacuate kayo, alis ki lan tampol!
Kasin antam? No maminsan et mas seguradon makakontak ka panamegley na text nen say tawag.
No imbaga na saray autoridad ya agkayo ompapaway ed abung yo odino diad evacuation center, unor yo. No bilang ta walay agawan chemical, biological, odino nuclear iran aksidente o panangataki, ag-ompapaway, erepen so ventilation, tan selyadoan iray puerta tan bintana. No walay agawan nuclear ya aksidente, onlad basement na bilding no wala pian agkayo tanton makasagap na radiation. Subaybayan so balita diad TV o radyo. Ag-ompapaway ed abung yo anggad ag-ibaga na saray autoridad ya nayari lay ompaway.
KAYARI—SIANSIA NIN MANALWAR!
Pian napaliisan so mansakit tan pian agnarisgo, gawaen irayan suhestion:
Miulop ed saray kakaaro yo, no posible, imbes ya diad saray agyo kabat.
Pansiansiaen ya malinis so panaayaman yo.
Mangusar na personal yon gamit pian protektaay sarili yo no gapoan yo lan linisan so kaliberliber. No posible, mansulong na guwantis, matibay ya sapatos, hard hat, tan dust mask. Manalwar ed saray linya na kuryente tan akaamot iran ngalab.
Ituloy so inagew-agew ya rotina yo anggad posible. Dapat nanengneng na ananak yo ya kalmado kayo tan agkayo nanaandian na ilalo. Ibangat yo rad saray aaralen dad eskuelaan, manggalaw kayo, tan mandayew kayo bilang pamilya. Agkayo masyadon manpapaapekto ed saray balita tungkol ed agawan kalamidad, tan ag-ipapangget so panaaburido o pakakadismaya yo ed saray kapamilya yo. Kerew kayoy tulong, tan tulongan yo met so arum.
Kayari na trahedya o kalamidad, ituloy so inagew-agew ya rotina yo anggad posible
Ilaloan ya dakel so naderal lapud trahedya o kalamidad. Say pokus na gobierno tan arum nin grupo ya mangiiter na relief et tulongan iray totoo ya manbilay, aliwan salatan so amin ya naandi. Pian nabilay, kaukolan tayoy malinis ya danum, naakan, kawes, tan napanayaman.—1 Timoteo 6:7, 8.
Tanggap mo ya naapektoay emosyon mo, kanian manpatulong ka. Maslak et ompatnag iya kalabas na pigaran agew. Nayarin naaburido ka, na-depress, manguman-uman so mood mo, agka makanonot, agka makapokus ed trabaho, tan agka makaugip. Mitongtong ed saray kakaarom ya manmamalasakit ed sika.
Akaligtas si Joshua ed samay pool diad pantratrabahoan to, pero dakel ya kaopisina to so inatey. Sikatoy tinulongan na saray Kristianon elder tan kinmonsulta ed saray mental-health professional. “Impaseguro dad siak ya say ermen ya naliliknak et normal labat ya parte na pan-recover ko tan onlabas met lanlamang itan,” kuan nen Joshua. “Kayari anem bulan, abawasan met lay aliwdiwa ran kugip ko. Pero wala ray arum ya sintomas ya mas abayag ya nakal.”
No walay agawan trahedya o kalamidad, ompan naermenan tan nasyodotan tayo ta abiktima iray inosentin totoo. Wala ra ingey totoo ya tetelen da so Dios. Tan singa si Joshua, wala ray akaligtas ya tetetelen day sarili da. “Naiisip ko nin siansia ya mas dakel ni komoy niligtas ko,” kuan to. “Pero onlelemew so liknaan ko lapud manisia ak ya asingger lan iter na Dios so hustisya ed interon dalin tan ayosen toy amin ya problema. Legan kon aalagaren itan, susuliten ko so kada agew tan gagawaen koy anggaay nayarian kon alwaran so bilay ko.”—Apocalipsis 21:4, 5.a
a Parad kaaruman ya impormasyon tungkol ed saray promisa na Dios tan no akin iyaabuloy toy paniirap, nengnengen so libron Anto so Peteg ya Ibabangat na Biblia? Nayarin i-download itan diad www.jw.org/pag.