Antoy Nagagawa ed Kamarerwa Diad Ipatey
“Say doktrinan say toon kamarerwa et imortal tan mantultuloy kayari ipatey na too tan say kabulok na laman to so sakey ed saray pinagkapundasyon na Kristianon pilosopiya tan teolohiya.”—“NEW CATHOLIC ENCYCLOPEDIA.”
1. Antoy aaksobien na say New Catholic Encyclopedia nipaakar ed pakaliktar na kamarerwa ed ipatey?
BALET, say inaon ed tagey a reperensya so mangaaksobi a “say ideyan makaliktar so kamarerwa kayari ipatey et agmainomay a natebek ed Biblia.” Sirin, anton talagay ibabangat na Biblia nipaakar ed nagawa’d kamarerwa diad ipatey?
Anggapoy Amta na Inaatey
2, 3. Antoy kipapasen na inaatey, tan antoran kasulatan so mangipaparungtal ed saya?
2 Say kipapasen na inaatey so nipalinew diad Eclesiastes 9:5, 10, a nabasa tayo ditan: “Anggapoy amta na inaatey . . . Anggapoy gegemtan, anggapoy panagplano, anggapoy pikakabat odino intelihensia, ed loob na lubok.” (Moffatt) Sirin, say patey et kipapasen na agkiwawala. Insulat na salmista a sano ompatey so too, “ompawil ed dalin to; dia ed satan lanlamang ya agew saray nonot to natawtaw ira.”—Salmo 146:4.
3 Kanian saray inatey so anggapoy amta, inaktibo. Sanen iyaabawag so sentensia ed si Adan, imbaga na Dios: “Lapud sika et dabok ka, dia ed dabok ompawil ka.” (Genesis 3:19) Sakbay a sikatoy pinorma na Dios manlapud dabok na dalin tan inikdan na bilay, anggapo ni Adan. Sanen sikatoy inatey, pinmawil si Adan ed satan a kipapasen. Say dusa to et patey—aliwan iyalis ed sananey ya ayaman.
Ompatey so Kamarerwa
4, 5. Mangiter na saray alimbawa manlapud Biblia a mangipanengneng ya ompatey so kamarerwa.
4 Sanen inatey si Adan, antoy agawa ed kamarerwa to? Bueno, tandaan a diad Biblia say salitan “kamarerwa” so mabetbet ya ontutukoy ed sakey a persona. Kanian sano ikuan tayon inatey si Adan, ibabaga tayon say kamarerwan manngaran na Adan et inatey. Nayarin nikaduma iya ed sakey a toon manisia ed ag-ipatey na kamarerwa. Balet, ibabaga na Biblia: “Say kamarerwa a mankasalanan ompatey naani.” (Ezequiel 18:4) Sasaglawien na Levitico 21:1 so “inatey [“a kamarerwa,” NW]” (“bangkay,” Jerusalem Bible). Tan nibaga ed saray Nazareo ya ag-onaasingger ed “dinanman ya inatey a kamarerwa” (“inatey a laman,” Lamsa).—Numeros 6:6, NW.
5 Say mipadparan panutukoy ed kamarerwa et naromog diad 1 Arari 19:4. Say agonigon a maong ya Elias “et kinerew to so nipaakar ed sikato ya ompatey.” Ontan met, si Jonas, “inkerew to so inkasikato lanlamang ya ompatey komon [“so kamarerwa to,” NW], et inkuanto: ‘Magmaong ed siak so ompatey nen say manbilay.’ ” (Jonas 4:8) Tan inusar nen Jesus so balikas a “mamatey na kamarerwa,” ya impatalos na The Bible in Basic English ya “iyan ed ipapatey.” (Marcos 3:4, NW) Kanian say ipapatey na kamarerwa et kabaliksan toy ipatey na too.
“Kakauyos” tan ‘Ipapawil’
6. Antoy labay ya ibaga na Biblia sanen ibabaga ton say kamarerwa nen Raquel et ‘nauuyos’?
6 Balet komustay makapasinagem ya impatey nen Raquel, ya agawa leleg ton iyaanak so komaduan anak ton laki? Onia so nabasa tayo diad Genesis 35:18: “Dia ed kakauyos na linawa [“kamarerwa,” NW] to (ta sikato et ompapatey), inngaran to so ngaran to a Benoni; balet ta si ama to inngaran to na Benjamin.” Kasin sayan teksto et isusuheri ton walaan si Raquel na akindalem a persona a sinmian diad impatey to? Andin balot. Tandaan, say salitan “kamarerwa” et ontukoy met ed bilay a walad too. Kanian diad sayan kaso say “kamarerwa” nen Raquel et kabaliksan toy “bilay” to. Satan no akin ya impatalos na arum a Biblia so balikas a ‘nauuyos so kamarerwa to’ bilang “naeebas so bilay to” (Knox), “inlinawa toy unor” (Jerusalem Bible), tan “say bilay to et tinmaynan ed sikato” (Bible in Basic English). Anggapoy pakapatnagan a walay misteryoson kabiangan nen Raquel ya akaliktar ed impatey to.
7. Diad anton dalan a say kamarerwa na inmolin anak a laki na balo et “pinmawil ed sikato”?
7 Mipadpara itan ed inkioli na anak a laki na balo, a nirekord diad 1 Arari kapitulo 17. Diad bersikulo 22, nabasa tayon leleg ya ipipikasi nen Elias so ugaw a laki, “si Jehova dinengel to so bosis nen Elias; et say kamarerwa na ugaw pinmawil ed sikato, tan binmilay.” Maminsan lamet, say salitan “kamarerwa” et kabaliksan toy “bilay.” Kanian, onia so nabasa ed New American Standard Bible: “Say bilay na ugaw pinmawil ed sikato tan sikatoy abilay.” On, say bilay, aliwan say agnanengneng a porma, so pinmawil ed ugaw. Mitunosan iya ed imbaga nen Elias ed ina na anak a laki: “Nengnengen mo, say anak mo [intiron persona] mabilay.”—1 Arari 17:23.
Say Problema ed “Temporaryon Kipapasen”
8. Antoy sisiaen na dakel a mankuan a Kristiano a nagawa legan na kikioli?
8 Dakel a mankuan a Kristiano so manisian walay arapen a kikioli a diad satan a panaon et saray laman so mikasakey ed imortal iran kamarerwa. Insan, saray apaoli so niyalis ed unor a pansumpalan da—balanglan tumang parad saramay nambilay a matunong odino dusa parad saray marelmeng.
9. Antoy kabaliksan na terminon “temporaryon kipapasen,” tan antoy ibabaga na arum a nagawa ed kamarerwa legan na sayan peryodo?
9 Sayan ideya et singa simpli. Balet saramay manutumbok ed sisiaen ya ag-ipatey na kamarerwa so nairapan a mangipaliwawa no antoy nagagawa ed kamarerwa ed baetan na panaoy ipatey tan ed panaoy kioli. On, sayan “temporaryon kipapasen,” a singa mabetbet a tawag ed satan, so angisagyat na panagpalbeng ed loob na saray siglo. Arum so mangikuan a legan na sayan peryodo et say kamarerwa kuno so onla’d purgatoryo, a no iner et nagogolan ed naperdona iran kasalanan ta pian onnepeg ed tawen.a
10. Akin ya agmakasulatan so panisia a saray kamarerwa et manayam ed purgatoryo kayari ipatey, tan panon a pekderan iya na eksperiensia nen Lazaro?
10 Balet, unong a naimano tayo la, say kamarerwa et say toon mismo. Sano ompatey so too, ompatey so kamarerwa. Kanian, anggapoy pakaamta a kiwawala kayari ipatey. On, sanen inatey si Lazaro, ag-imbaga nen Jesu-Kristo a sikatoy walad purgatoryo, Limbo, odino ed dinanman ya arum a “temporaryon kipapasen.” Imbes, basta inkuan nen Jesus: “Maitlek a naugip si Lazaro.” (Juan 11:11, New English Bible). Malinew, si Jesus, a makaamta ed katuaan nipaakar ed no antoy nagagawa ed kamarerwa diad ipatey, so manisia a si Lazaro so anggapoy pakaamta, naandi la.
Anto so Espiritu?
11. Akin ya ag-ontutukoy so salitan “espiritu” ed andiay laman a kabiangan na too a makaliktar ed patey?
11 Ibabaga na Biblia a sano ompatey so too, “say panlinlinawa to ompaway, ompawil ed dalin to.” (Salmo 146:4) Kabaliksan ta na saya a say andiay laman ya espiritu et literal ya ontaynan tan mantultuloy kayari ipatey na too? Agnayarin ontan, lapud intuloy ya inkuan na salmista: “Diad satan lanlamang ya agew saray nonot to natawtaw” (“amin a kanonotan to mangangga,” NEB). Anto, sirin, so espiritu, tan panon itan ya “ompaway” manlapud too kapatey to?
12. Antoy ipapakabaliksan na Hebreo tan Griego iran salita a nipatalos ya “espiritu” diad Biblia?
12 Diad Biblia saray salitan nipatalos ya “espiritu” (Hebreo, ruʹach; Griego, pneuʹma) so manunan mankabaliksay “linawa.” Sirin, imbes a “say panlinlinawa to ompaway,” say patalos nen R. A. Knox et inusar toy balikas a “say linawa ontataynan ed laman to.” (Salmo 145:4, Knox) Balet say salitan “espiritu” et mangipapakabaliksan na mas ni nen say panaglinawa. Alimbawa, diad panideskribe ed inkatawtaw na bilay na too tan ayep ed panaon na sankagloboan a Delubio, ibabaga na Genesis 7:22: “Amin a walaan na linawa [odino, espiritu; Hebreo, ruʹach] na bilay ed eleng to, amin a manag-ayam ed amaga a dalin, inaatey ira.” Kanian say “espiritu” et ontukoy ed puersa na bilay ya aktibo ed amin a mabilay a pinalsa, namparan totoo tan ayayep, tan susustinien itan na panaglinawa.
13. Diad anton dalan a say espiritu et niyaliling ed koryenti?
13 Diad pangiyilustra: Paandaren na koryenti so sakey a kagawaan. No ontunday koryenti, naerep met lay kagawaan. Say koryenti so ag-onsisian ed kagawaan. Mipadpara, sano ompatey so too, say espiritu to so ontundan mamilay ed saray selula na laman. Ag-itan ontaynan ed laman tan onalis ed sananey a pasen.—Salmo 104:29.
14, 15. Panon ya ompapawil so espiritu ed Dios diad ipapatey?
14 Akin, balet, ya ibabaga na Eclesiastes 12:7 a sano ompatey so too, “say espiritu so ompawil ed Dios ya angiter ed sikato”? Kabaliksan ta na saya a literal a manbaroy ed liwang so espiritu a mamaarap ed kiwawala na Dios? Anggapon balot so ontan a nisusuheri. Tandaan, say espiritu so puersa na bilay. Bektaman a naandi itan a puersa na bilay, say Dios labat so walaan na abilidad a mangipawil ed satan. Kanian say espiritu so “ompawil ed Dios” diad pantalos ya antokaman ya ilalo na satan a too ed arapen a bilay so intiramintin mandedependi la natan ed Dios.
15 Say Dios lambengat so makapangipawil ed espiritu, odino puersa na bilay, a mamabilay lamet ed too. (Salmo 104:30) Balet getma ta na Dios a gawaen itan?
[Saray paimano ed leksab]
a Unong ed New Catholic Encyclopedia, “saray Padre na [Iglesia] ed inkapalagan so mabitar ed panamekder da ed kiwawala na purgatoryo.” Ingen, sayan reperensya so mangaaksobi met a “say doktrinay Katoliko nipaakar ed purgatoryo so nibase’d tradisyon, aliwan diad Sagradon Kasulatan.”
[Kahon ed pahina 23]
Saray Pakanodnonotan Ed Apalabas a Bilay
NO ANGGAPOY makaliktar ed ipatey na laman, sirin komustay iray pakanodnonotan ed apalabas a bilay ya ibabaga na arum a naeksperiensia ra kuno?
Ibabaga na iskolar a Hindu a si Nikhilananda a ‘saray eksperiensia kayari ipatey so agnapaneknekan diad panagrason.’ Diad lektyur a “Saray Pangaligan ed Sisiaen ed Inkamagnayon ed Saray Relihyon,” onia so impabitar nen teologon Hans Küng: “Anggapo ed saray salaysay—a maslak et manlalapud ugugaw odino manlalapud saray bansa a no iner manisia ed reinkarnasyon—na memorya ed apalabas a bilay so napamintuan.” Inyarum to: “Maslak ed [saray managsukimat a mankikimey a magunaet tan ed sientipikon paraan ed satan a lawak] so mangaksobi a saray eksperiensian inletneg da so agpakapangibasiyan na peteg a makakombinsin prueba na kaulit lamet na bilay ed dalin.”
Anto no liknaen mon walaan ka na personal iran pakanodnonotan ed apalabas a bilay? Saratan a liknaan et nayarin lapud nanduruman sengegan. Dakel ed impormasyon a naaawat tayo et natitipon ed niyamot a suyok na medyo makalikas a parti na kanonotan tayo lapud andian itayo ni na direkta odino tampol a pangusaran ed satan. Sano onletaw iray alingwanan a pakanodnonotan, ipasen na arum a totoo iraya bilang ebidensia na apalabas a bilay. Anggaman kuan, say katuaan et andian itayo na napamintuan iran eksperiensia ed bilay nilikud ed say pambibilay tayo natan. Say karaklan a totoon mabilay ed dalin et andian a balot na memorya nipaakar ed inpambilay la nensaman; nisay iisipen dan ompan awalaan laray apalabas iran bilay.