Marlas a Panagpaliwawa

SANO manbabasan maksil, kasin nababakil ka ed pigaran balikas? Odino sano onarap ka ed dumerengel pian manpaliwawa, kasin naimanom a mabetbet kan mannonot ni no anto so matukoy iran salita? No ontan, nayarin walay problemam nipaakar ed inkamarlas. Say sakey a toon marlas a mansalita so manbasa tan manpaliwawa ed paraan a saray salita tan kanonotan to so marmarlas, tan malinew a natalosan. Aglabay ya ibaga na saya a sikato so labir lan labir, a sikato so mansalitan mapmaples, odino mansalitan agla maniisip. Say panagsalita to so makapasagyat tan alay abig. Say inkamarlas so ikdan na nikaduman imano ed Teokratikon Eskuelaan Parad Ministeryo.

Wala so nanduruman sengegan ed agpagmaliw a marlas a mansalita. Kasin walay nakaukolan mon imanoen a maong ed onggendan? (1) Sano mangibabasa ed arum, say agpikabisado ed pigaran salita so nayarin sengegay inkamasuyat. (2) Say mabetbet a pangitunda-tunda so nayarin mansumpal ed ata-atan paliwawa. (3) Say kakulangan na panagparaan so nayarin mangarum ed problema. (4) Diad pampaliwawa ed arap na sakey a grupo, say kaslakan a sengegay ag-inkamarlas et say agmauksoy a materyal unong ed lohikal a paraan. (5) Say limitadon bokabularyo et nayarin gawaen ton masuyat a mansalita so sakey lapud nononoten to niray dugan salita ya ibaga to. (6) No dakerakel a salita so nidadanet, nayarin naderal so inkamarlas. (7) Nayarin niwalay problema lapud agpikabisado ed saray totontonen ed gramatika.

No aliwa kan marlas a mansalita, saray dumerengel ed Kingdom Hall so agliteral ya ompaway, balet saray kanonotan da so nayarin manyataw-yataw. Bilang resulta, dakel ed ibabagam so nayarin nibaliwala labat.

Diad biek a dapag, nepeg ya agamilen so panag-alwar ta pian say salitan ginetman mapuersa tan marlas so agmagmaliw a dominante tan makapagyaw, ompan nababaingan ni ingen iray dumerengel. No lapud pandumaan na kulturan nanlapuan, moriaen na totoo so panagpaliwawam a singa palpalaran odino kulang na inkasimoon, satan so pakaperdian na gagalam. Makatantanda a si apostol Pablo, anggaman sakey ya atalitali lan managpaliwawa, so akitongtong ed saray taga-Corinto “ed kakapuyan tan ed takot tan ed baleg a giwgiw” ta pian aliwan sikatoy napangiteenan na imano.​—1 Cor. 2:3.

Ug-ugalin Paliisan. Dakel a totoo so walaan na manerismo diad pangisalet da ed saray balikas a singa say “et-ah” sano mansalita ra. Arum so mabetbet a mangigapo ed punto diad salitan “natan,” odino isalet day balikas a singa say “amta yo” odino “kien,” ed antokaman ya ibabaga ra. Anganko ta agmo nalilikas so kabetbet na panguusar mo ed ontan iran balikas. Nayarin salien mo so manpasal a wala so mandedengel ed sika tan uliten to iratan a balikas kapagno ibagam ira. Ompan nasurprisa ka.

Arum a totoo so manbasa tan mansalitan manpawil-pawil. Salanti, igapo ra so sakey ya estansa insan napultot ed pegley tan uliten da so porsyon na samay imbaga ra la.

Arum ni ingen so mansalitan mapmaples, balet ta igapo ra ed sakey a punto insan, diad pegley na estansa, ipaarap da ed sananey. Anggaman saray salita so marmarlas, say biglan panguman ed punto so maneral ed inkamarlas.

No Panon so Iyaligwas. No problemam so mabetbet a pannonot ni no anto so dugan salita, nakaukolan mon pambanikelan a padaaken so bokabularyom. Imanoen mon maong iray salita ya agmo kabisado a wala ed Say Panag-Bantayan, Awake!, tan arum niran palapagan a nayarin babasaen mo. Saraya so nengnengen ed diksionaryo, usisaen so panangibalikas ed saratan tan say kabaliksan da, tan arum ed saraya so iyarum ed bokabularyom. No anggapoy diksionaryom, patulongan ka ed sakey a marunong a mansalita ed satan a lenguahe.

Makatulong ed iyaligwas so pangipasal ed maparanay a pambasan maksil. Imanoen iray mairap a salita, tan saraya so isalitan maksil a maminpigapiga.

Ta pian makapanbasan marlas, nakaukolan a talosan no panon a mantutunosan iray salita ed sakey ya estansa. Kaslakan a saray salita so kaukolan a basaen ed grupo ta pian nipasabi so punton imbalikas na nansulat. Imanoen a maong irayan grupo na salita. No makatulong itan ed sika, tandaan iratan. Say gagalam et aliwa labat lan basaen a susto iray salita noagta malinew met ya ipasabi iray punto. Kayarin nausisam so sakey ya estansa, ituloy mo ed ontumbok ya anggad naaral mo so interon parapo. Kabisadoen moy alasir na punto. Insan manpasal a manbasan maksil. Ulit-uliten a basaen so parapo ya anggad nagawaan mon agnagarigaril tan ag-ontundatunda ed agnepeg a tundaan. Insan ituloy ed arum a parapo.

Insan, papelesen mo. No natebek mo no panon a mantutunosan iray salita ed sakey ya estansa, nayarian mon nanengneng so masulok nen sakey a salita a maminpinsan tan natalaranan mo so ontumbok. Makatulong iyan maong ed inkaepektibo na panagbasam.

Makanakanan panagpasal so maparanay a pansanay ed inengneng-a-panagbasa. Alimbawa, no anggapoy masakbay a panagparaan, basaen a maksil so inagew-agew a teksto tan say komento; gawaen itan a maparanay. Iyugalim so inengneng ed saray salita bilang grupo a mangibabalikas ed manunan punto imbes a nengnengen labat so sansakey a salita.

Diad pitotongtong, say inkamarlas so mankaukolan na pannonot mo sakbay a mansalita. Ipasal so ontan dia ed inagew-agew a kimey mo. Desidien no antoran ideya so labay mon ipasabi tan say inka-uksoy na pangibagam ed saratan; insan ka la mansalita. Agka manaapura. Panggunaetan mon ibalikas so interon punto ya ag-ontutunda odino manguuman ed saray ideya sakbay a nakompletom so punto. Nayarin makatulong so pangusar na antikey tan simpli iran estansa.

Natural ya ompaway iray salita no kabkabisadom so labay mon ibaga. Diad inkalapagan, agla nakaukolan a pilien iray salita ya usaren mo. Diad tua, nisesengeg ed panagpasal, magmaong a seguroen a say ideya so malinew ed kanonotan mo insan isipen iray salita legan a mansasalita ka. No gawaen mo tan no iteen moy kanonotan mo ed ideya imbes a saray salita a sasalitaen mo, automatikon ompaway iray salita, tan saray puntom so nibalikas unong ed peteg a naliliknam. Balet no igapom lan isipen iray salita imbes a saray ideya, say panagsalitam so nayarin mantunda-tunda. Lapud panagpasal, ontalona ka diad pamaaligwas ed inkamarlas, say importantin kalidad ed epektibon panagsalita tan panagbasa.

Sanen apabtangan a mangirepresenta ed si Jehova ed nasyon na Israel tan diad arap nen Faraon na Ehipto, alikna nen Moises ya agto sarag. Akin? Sikato so aliwan marlas a mansalita; nayarin sikatoy walaay depekto ed panagsalita. (Exo. 4:10; 6:12) Nambabaraan si Moises, balet anggapo ed saraya so inawat na Dios. Imbaki nen Jehova si Aaron a kaiba to bilang sangiyan, balet tinulongan To met si Moises a mansalita. Naulit-ulit tan epektibon nansalita si Moises ya aliwa lambengat ed saray indibidual tan ed melag a grupo noagta ed interon nasyon. (Deut. 1:1-3; 5:1; 29:2; 31:1, 2, 30; 33:1) No gawaen mo so anggaan na nayarian mon paaligwasen so inkamarlas na panagsalitam legan kan manmamatalek ed si Jehova, nausar mo met so panagsalitam a mamagalang ed Dios.