ARALEN 37
Ipabitar Iray Manunan Punto
ANTORAY manunan punto na sakey a paliwawa? Saraya et aliwa labat a basta makapainteres iran aspekto ya antikey a sinalambit. Saratan so importantin ideya ya atibukel ya andukdukey. Saratan so ideya a makana ed pakadampot moy gagalam.
Say tombok ed pangipabitar ed saray manunan punto et say makabat a pamili tan pangorganisa na materyal mo. Say pansukimat parad paliwawa so mabetbet a mangiter na malaem ya impormasyon nen say kaukolan a nausar. Panon mon nadetermina no anton impormasyon so usaren?
Unona, konsideraen iray dumerengel mo. Kasin dakel so agmikabisado ed suheto, odino kabisado ran tuloy itan? Kasin maslak ed sikara so mipakna ed ibabaga na Biblia nipaakar ed satan, odino medyo manduaruwa so arum? Antoran nengneng na angat so aarapen da ed inagew-agew a panagbilay sano panggunaetan dan iyaplika so ibabaga na Biblia nipaakar ed tema? Komadua, seguroen a malinew ed kanonotan mo so kaliktan mon nagegemtan diad pangipaliwawam ed saratan a dumerengel nipaakar ed teman implanom ya usaren. Sano usaren irayan duaran totontonen, usisaen so materyal tan itilak labat iraman so peteg a matukoy.
No naikdan ka na outline a walaan na tema tan manuna iran punto, nepeg mon tumboken itan. Anggaman ontan, say kablian na ipresentam so napalaknab a tuloy no sankanonot mo lawas iray abitla ed tagey a makatulong sano titibukelen so kada manunan punto. No anggapo so niiter ya outline, makauley ka lan manpili ed saray manunan punto.
Sano walaan ka na manuna iran punto a malinew ed kanonotan mo tan walaan ka na naalasir iran detalye a walad silong na saraya, magmainomay parad sika so pampaliwawa. Maseguron dakel so nagamoran na saray dumerengel mo.
Nanduruman Paraan na Panangorganisa ed Materyal Mo. Wala so nanduruman metodo a nayarin tumboken diad panangorganisa ed lugan na paliwawam. No nikakabisadom la iratan, naromog mon epektibo so pigaran metodo, depende ed gagalam.
Say nitukoy-tukoy ya alasir so manasaglawi ed pangapag-apag unong ed tema. (Kada manunan punto so nakaukolan lapud mangarum itan ed pakatalos na saray dumerengel mo nipaakar ed suheto odino ontulong ed pakadampot ed gagala na paliwawam.) Say sananey ya alasir et say kronolohiko. (Alimbawa, saray agawgawa ed sakbay na Delap so nayarin tumbokan na saray agawgawa ed sakbay na inkaderal na Jerusalem nen 70 K.P., a tumbokan met na saray nagagawa ed panaon tayo.) Say komatlon alasir et say sengegan tan epekto. (Saya so nayarin tibukelen ed dinanman ya alasir. Alimbawa, nayarian mon igapo diad nagagawa ed panaon tayo, say epekto, insan ipabitar so sengegan.) Say komapat a metodo et manasaglawi ed saray mansunian. (Nayarin idumam so maong ed mauges odino say positibo ed negatibo.) No maminsan et say paliwawa so mangilaktip ed masulok nen sakey a metodo.
Sanen si Esteban so palson inakusaan ed arap na Judion Sanhedrin, sikato so angiter na mabiskeg a paliwawa unong ed kronolohikon alasir. Legan mon babasaen itan ed Gawa 7:2-53, imanoen a saray pinili ton punto so walaan na gagala. Inmuna et impabitar nen Esteban ya ibibinsabinsa toy awaran ya agniburi na saray dumerengel to. Insan impabitar to ya anggaman si Jose et impulisay na saray agagi to, sikatoy inusar na Dios a mangitarya na kililiktar. Intumbok ton impabitar a saray Judio so tinmunganga ed si Moises, ya inusar na Dios. Sinampotan to diad impangidanet a say awawey ya impatnag na saray Judio ed akauna ran kapolian so impatnag met na saramay nampapatey ed si Jesu-Kristo.
Agmanguusar na Dakerakel a Manunan Punto. Wala lambengat so pigaran makana diad panibukel ed anggan dinan a tema. Diad kaslakan a kipapasen, ag-onsulok ed limara labat a manunan punto. Saya so tua balanglan manpaliwawa ka ed loob na 5 minuto, 10 minuto, 30 minuto, odino andukdukey ni. Agsasalien so mangipabitar na dakerakel iran punto. Say makatunongan labat a natebek na saray dumerengel mo et say pigaran nanduruman ideya ed sakey a paliwawa. Tan no andukdukey so paliwawa, lalon nipabitar tan lalon malinew a nisalaysay iray manunan punto.
Anggan panon karakel so manunan punto ya usaren mo, seguroen a magenap so pakatibukel ed balang sakey. Ikdan na malaem a panaon iray dumerengel a mangusisa ed kada manunan punto ta pian nipaslep a maong ed kanonotan da.
Say paliwawam so nepeg a pakapatnagan na inkasimple. Saya so agmandependin naynay ed karakel na ipresentan materyal. No saray puntom so malinew ya atugyop ed silong na pigara labat a manunan paulo tan saraya so tibukelen mon sansakey, say paliwawa so mainomay a subaybayan tan tandaan.
Ipabitar Iray Manunan Puntom. No susto so inkaorganisa na materyal mo, aliwan mairap a pabitaren so kabaliksan na saray manunan puntom diad panangipaliwawam.
Say manunan paraan pian nipabitar so sakey a manunan punto et say pangipresenta ed saray punton paneknek, kasulatan, tan arum nin materyal diad paraan a saraya so mangiyapasakey na imano ed manunan ideya tan mamalaknab ed satan. Amin a segundaryon punto so nepeg a mamalinew, mamaneknek, odino mamalaknab ed manunan punto. Ag-iyaarum so agmatukoy iran ideya lapu labat la ta makapainteres iratan. Legan mon titibukelen iray segundaryon punto, ipabitar mo so koneksion na saratan ed manunan punto a susuportaan na saratan. Agmo padedetermina ed saray dumerengel. Say koneksion so nipabitar diad pangulit ed saray manunan salitan mangibalikas ed manunan punto odino diad panapanaon a pangulit ed belas na mismon manunan punto.
Arum a managpaliwawa so mangipabitar ed saray manunan punto diad pangibinsabinsa ed saratan. Bangta satan so sakey a paraan diad pangipabitar ed saray manunan punto, nepeg ya ag-itan onsandi ed maalwar a panagpili tan lohikal ya inkatibukel na materyal a mismo.
Nayarin lablabayen mon ibaga lay manunan punto diad kagapo ni labat sakbay mon ipresenta so manuportan argumento. Ontulong iya ed saray dumerengel pian natalosan da so kablian na ontumbok, tan idanet to met itan a manunan punto. Nayarin pabiskegen mo so punto diad pansumaryo ed satan sano sigpot lan atibukel itan.
Diad Lawak na Ministeryo. Saray prinsipyon asingbat ed tagey so aglabat onaplika ed saray pormal a paliwawa noagta ontan met ed saray pitotongtong mo ed lawak na ministeryo. Sano manpaparaan, ikonsidera so antokaman a manunan kipapasen a walad kanonotan na totoo ed sakey a lugar. Pilien so sakey a teman mangipapanengneng no panon a say ilalon iyoopresi na Biblia so manolbar ed satan a kipapasen. Nayarin mamili na duaran manunan punto diad panibukel ed satan a tema. Desidien no dinan iran teksto so usaren mo a manuporta ed saratan a punto. Insan iyuksoy no panon mon igapo so pangisingbat mo. Say ontan a panagparaan so mangiyabuloy ed nengneng na pangitukoy-tukoy a nakakaukolan ed pantotongtong. Tulongan ka met na satan a mangibaga na bengatlan natandaan na saray unabung.