Kasin Ontalona Iray Plano Parad Internasyonal a Kaligenan?

“SAY Cold War, ya amanlong ed mundo ed masulok a 40 taon, so diad panangasi na Dios et angganga,” so ikuan na One World, sakey a magasin na WCC (World Council of Churches). “Saray makabaliksan ya agawgawa ed Sentral tan Mamabukig a Europa . . . so mangipaniring a tuloy na kareenan tan kaligenan ed Europa tan amin a pasen na mundo,” so inyarum na Anglikanon managsulat a si John Pobee, ed WCC’s Programme on Theological Education.

Agbukbukor na saray manangilaman na WCC so mangibibiang ed Dios diad plano na too parad internasyonal a kaligenan. Nen Abril 1991, kayarin tuloy na bakal ed Persian Gulf, impawit nen Papa Juan Pablo so sakey a mensahe ed datin sekretaryo-heneral na NU a si Javier Pérez de Cuéllar a ditan inkuanto: “Saray obispo na Iglesia Katolika ed Pegley Bukig tan Sagur so walaan na talek ed ginawa na Nasyones Unidas . . . Iilaloan da, a diad panamegley na Nasyones Unidas tan inespesialista iran muyongan to, saramay impasen na apalabas a bakal ed kipapasen na sigpot a pankaukolan so ag-onsaew a makaromog ed internasyonal ya ikiwas tan pankakasakey.”

Niarum ni, say Vatican so sakey ed saray 35 Estados ya anibukel tan nanpirma ed namparan 1975 a Paknaan ed Helsinki tan say 1986 a Dokumento ed Stockholm. Sanen inyabawag na Nasyones Unidas so 1986 a “Taon na Internasyonal a Kareenan,” inmebat so papa diad impangimbita ed saray manangilaman na angkabaleg iran relihyon ed mundo a mibiang diad panselebra ed “Sankamundoan ya Agew na Pikakasi parad Kareenan.” Nen Oktubre 1986, saray manangilaman na Budista, Hindu, Islamiko, Shinto, Anglikano, Lutheran, Griegon Ortudoks, Judios, tan arum iran pananisia so yinmurong a nankakasakey ed Assisi, Italya, tan nansusublayan a nanpikasi parad sankamundoan a kareenan.

Pigaran taon ed saginonor, diad sermon to ed Roma, say okasyon ed tagey so anonotan na Anglikanon Arsobispo ed Canterbury. “Diad Assisi,” kuanto, “anengneng min nayarian na Obispo na Roma [say papa] a pankakasakeyen iray Kristianon Iglesia. Makapanpikasi kamin mankakasakey, mansalitan mankakasakey tan onkiwas a mankakasakey parad kareenan tan pankaabigan na katooan . . . Diad saman a ginawan kundang a pikakasi parad sankamundoan a kareenan aliknak a walaak ed arap na Dios a kuanto ‘Nia manggawaak na sakey a balon bengatla.’”

Anggaman agpinmarungtal ed Assisi, arum iran relihyon so positibon maniilalo met ed saray plano na too parad internasyonal a kaligenan. Sakey ya editorial ed Die Kerkbode, say opisyal a magasin na Dutch Reformed Church ed Abalaten ya Aprika, kuanto: “Nasasagmak mi so pananguman a mamaarap ed balon oksuy na mundo. Say singa imposible ed apalabas a pigaran taon so nagagawa ed mismon imaton tayo. Say nagagawan pipupulangan ed babaleg ya eksena na mundo ed baetan na Soviet Union tan ed Sagur so walaan na malaknab a kabaliksan. Diad kabiangan na mundo tayo, saray totoon gendat a mansusumpaan ed balang sakey tan malet a sankalaban so mantotongtong ed balang sakey, tan say gunaet ed ‘kareenan’ so walad inerman . . . Diad punto-de-bista na sakey a Kristiano, amin iran gunaet diad pangitarok na kareenan ed baetan na totoo so nepeg ya abrasaen. Nayarian tayon ipikasi so kareenan ed panaon tayo.”

Kasin bebendisyonan na Dios iray plano na too parad internasyonal a kaligenan?

Anto so Ibaga na Biblia?

No nipaakar ed isaral ed saray gunaet na too, iyopresi na Biblia so direktan pasakbay: “Agyo iyan so panmatalek yo ed saray piprinsipe, nisay diad anak na mangaraldalin a too, a diad sikato anggapo so kilalaban. Say espiritu to ompaway, ompawil ed dalin; diad atan lamlamang ya agew saray nonot to natawtaw ira.” (Salmo 146:3, 4) Say kaplesan-agew ya aligwas parad kareenan so singa makapasagyat. Ingen nepeg tayo so magmaliw a realistiko. Ageteran iray pakayari na totoo. Mabetbet, a babaleg iray ebento nen say sikara. Matalag dan netebek iray kunkunwarin opinyon, maamot iran puersa, a mamuyak ed sankaabigan iran plano ra.

Pitonlasus taon sakbay na panaon nen Jesus, diad saray agew nen propeta Isaias, ipaplano na saray Judion papangulo so kaligenan diad panamegley na internasyonal iran paknaan ed kabangibang iran bansa diad dalan a mipadpara ed nagagawa’d agew tayo. Diad saraman met ya agew, sinuportaan na saray relihyoson papangulo so gagawaen na saray pulitiko. Balet impasakbay nen Isaias: “Mannononong kayo, et sikato so nabuyak! Bitlaen yo so antokaman a salita, et agmansiansia naani.” (Isaias 8:10) Say getma ra so mapeligron sinmaew. Kasin nagawa natan so mipadparan bengatla?

On, nagawa, lapud diad panamegley na parehon propeta, imbelyaw na Dios a Sikato so walaan na Dilin paraan To diad pangitarok na kaligenan ed dalin. Atan et aliwan diad panamegley na dinanman a muyongan na too, noagta diad panamegley na poli na Israelitan ari a si David. (Isaias 9:6, 7) Sayan Mananawir nen Arin David et si Jesu-Kristo, a sikato, sanen tinepetan nen Pontio Pilato, so angaksobi a sikato so Ari balet inkuanto: “Say panarian ko so agkabiangan na sayan mundo.” (Juan 18:36; Lucas 1:32) Diad tua, say Panarian nen Jesus so mangatatawen. Atan​—so mangitarok na magnayon, napanmatalkan a kaligenan ed sayan dalin​—ya aliwan say Nasyones Unidas odino dinanman a mangaraldalin a mapulitikan nasyon.​—Daniel 2:44.

Impasakbay nen Jesus a say Panarian to so onggapon manuley ed katawenan diad panaon a walaray “bakabakal tan dalamurom na bakabakal,” tekep na ‘italindeg na nasyon sumpad nasyon tan panarian sumpad panarian.’ Say kasumpalan na propesiya so mananda ed 1914 bilang say panaon a kagawa na saya tan mangipabidbir ed saray taon nanlapulad saman a bilang “say kaunoran iran agew na sistema na bengabengatla.”​—Mateo 24:3, 6-8.

Anto so kabaliksan na saya? A say natitilak a panaon parad sayan peles ya oksuy so ageteran, tan agmanbayag et mangangga. Kasin sengegen itan na kapagaan o panermen? Andi, no nanonotan tayo so karuksaan, ag-inkahustisya, panamairap, bakal, tan amin a kairapan ya ananda ed sayan sistema na bengabengatla. Peteg ya inawa so kisilong ed manuley a nipaakar ed sikato et ibabaga na Salita na Dios, say Biblia: “Manayam ed tapew to so espiritu nen Jehova, say espiritu na kakabatan tan pakatalos, say espiritu na pananimbawa tan pakapanyari, say espiritu na pikakabat tan takot ed Jehova.”​—Isaias 11:2.

Peteg a Kaligenan ed Dalin

Diad tua, anggapo so peteg a kaligenan ed dalin anggad, diad silong na Panarian na Dios et say propesiya nen Isaias so nasumpal ed sankamundoan a laknab: “Mamalsa ak na balon katawenan tan balon dalin; tan saray inmunan bengatla so agla nanonotan, nisay onsulming ed puso.” (Isaias 65:17) Anggan panon karakel iray pikakasin iyopresi na relihyoson papangulo ed biang na sayan mundo, say paraan na Dios ed pangitarok na kareenan tan kaligenan so agnasalatan na saray plano na too parad internasyonal a kaligenan.

Say sankamundoan, magnayon a kaligenan ya iparungtal na Panarian na Dios so magloria. Nia so sakey labat ed saray deskripsyon a naromog ed Biblia: “Pitpiten da naani so saray kampilan da a pagmaliwen a lukoy tan saray gayang da a kalkalawit. Say nasyon agto yayag naani so kampilan a sumpad nasyon, ag met lara naani manaral na bakal. Tan onyurong ira naani, balang sakey ed silong na ubas to tan ed silong na kiew to a higos, et anggapo naani so manaktakot ed sikara; lapud say mismon sangi nen Jehova sinalita to.”​—Miqueas 4:3, 4.

Mogmon say kaligenan ya insipan na Dios a mismo so magnayon tan napanmatalkan. Kanian, imbes a manmatalek ed saray piprinsipe, akin ya agmanmatalek ed sikato? Diad ontan naromog yon tua iray salita na salmista: “Maliket so too a say tulong to et say Dios nen Jacob, a say ilalo to et walad si Jehova a Dios to, say Managgawa na tawen tan dalin, ed dayat, tan amin a walad sikara, say Sakey a matua ed andi-geter.”​—Salmo 146:5, 6.

[Kahon ed pahina 7]

Say Iglesia Katolika tan Internasyonal iran Pulitika

“Anggaman inkuan nen Kristo a say panarian to so ‘aliwan diad sayan mundo,’ saray atagey-rankon klero tan say inkapapa bilang sakey ya institusyon so akibabalin tuloy ed internasyonal tan nasyonal iran puligesgesan ed pulitika nanlapulad panaon nen Constantino.”​—The Catholic Church in World Politics, nen Propesor Eric Hanson ed Unibersidad na Jesuit Santa Clara.