Kasin Taloen na Maong so Mauges?

NGALNGALI duaran libon taon ed apalabas, si Jesu-Kristo, sakey ya inosenten too, so niwalad bista nisesengeg ed bilay to. Saray mauges a totoo so nanplaplanon maneral ed sikato lapud sikato so nansalita na katuaan. Sikato so palson inakusa na isusumpa ed pakauley, tan nanpirawatan na ulop so ipatey to. Sakey a Romanon gobernador, a mamapabli ed dilin mapulitikan kirayewan to nen say bilay na mapaabeban karpentero, so angondena ed si Jesus diad maruksan ipapatey. Diad amin a palaway iran pakanengnengan et singa pinmatnag a tinmalonay mauges.

Anggaman ontan, diad labi sakbay na ipatey to, imbaga nen Jesus ed saray babangatan to: “Tinalok so mundo.” (Juan 16:33) Anto so labay ton ibaga? Diad kabiangan et say mauges diad mundo so ag-amasakit na linawa to nisay nanggawa ed sikaton ombales ed mipadparan paraan. Say mundo so ag-amayubo ed sikato ed sakey a mauges a moldi. (Ipareng so Roma 12:2, Phillips.) Anggan sanen manpapanabos, sikatoy nanpikasi diad biang na saray mamapairap ed sikato: “Ama, perdonam ira; ta ag da amta so gagawaen da.”​—Lucas 23:34, NW.

Indemostra nen Jesus​—anggad impatey to—​a say mauges so natalonaan. Pinaseseg toray patumbok to a mipuligesgesan ed dilin pibabakal da sumpad mauges. Panon dan nagawaan itan? Diad panumbok ed Makasulatan a simbawa ya “aleg ya itumang yo ed angan siopa so mauges ed mauges” tan itultuloy a “say maong so panaeg . . . ed mauges,” a singa ginawa nen Jesus. (Roma 12:17, 21) Balet kasin say ontan a kurang so talagan ontalona?

Pipupuligesgesan ed Mauges Diad Dachau

Si Else so sakey ya Aleman a biin nipisok diad Dachau ya angiter na mablin langkap ed manedad na 14 Ruson bii, say langkap na pananisia tan ilalo.

Say Dachau so kabkabat a kampo na panangipangawan no iner a pinatey so nilibo diad panamegley na makasamal a gas tan nilasus, pati sayan kalangweran a Ruson bii, so nausar ed makapataktakot iran eksperimento ed medisina. Ompatnag a say Dachau so modelo na kaugsan. Anggaman kuan, anggan diad satan a kuanmono makapuy a dalin et binmuna tan dinmakel ni ingen so maong.

Maermen a tuloy si Else parad sayan tinedyer a bii a pinilit met a bantayan iray SS a guwardiyan inaayep a nanpasoot ed ina to. Si Else, diad kapeligoran na dilin bilay to, so nananap na saray pankanawnawan mitongtong ed bii nipaakar ed maong tan mauges tan nipaakar ed Makasulatan ya ilalo na kioli. Binangatan to so malangwer a kaaro ton mangaro imbes a mamusol. Tan say Ruson bii so akaliktar manlapud saray katatakotan ed Dachau nisesengeg ed si Else.

Ginawa nen Else no anto so nepeg a gawaen to lapud labay ton tumboken so agsinisiblet ya ehemplo nen Kristo. Bilang sakey ed saray Tasi nen Jehova, naaralan to so agpangibales na mauges ed mauges, tan say pananisia to so amakiwas ed sikaton ontulong ed arum a manggawa met na ontan. Anggaman sikato so nanirap diad Dachau, sikato so analo na moral ya impanbiktorya ed mauges ya uley. Tan agto bokbokor.

Si Paul Johnson, diad libro ton A History of Christianity, insulat to a “[Saray Tasi nen Jehova] so angikaindan ed antokaman a pikokoopera ed estado na Nazi ya inakusa ran sigpot a mauges. . . . Siamaplo tan piton porsiento so nanirap ed nanduruman pormay panamasegsegang.” Kasin andian na ilalo itan a pipupuligesgesan? Diad libron Values and Violence in Auschwitz, say sosiologon taga Poland a si Anna Pawelczynska so nankuan nipaakar ed Tastasi: “Sayan melag a grupo na saray priso so mabiskeg a pilosopikon puwersa tan analo ra ed pibabakal da sumpad Nazismo.”

Anggaman ontan, maslak ed sikatayo, say manunan bakal so pibabakal sumpad dilin ikiling na sakey nen say sumpad saray mauges ya impluensya ed paway. Satan so pipupuligesgesan ed inkasikatayon dili.

Pantalo ed Mauges a Walad Inkasikatayo

Dineskribe nen apostol Pablo iyan bakal diad onggendan a paraan: “Aliwan say maong a labay kon gawaen so peteg a gagawaen ko; sabalet so mauges ya agko labay a gawaen so mantultuloy a gagawaen ko.” (Roma 7:19, The New Testament, nen William Barclay) Unong a kabkabat nen Pablo, say panggawa na maong so aglawas natural.

Si Eugenioa so sakey a malangwer a Kastilan laki a, diad loob na duaran andukey a taon, so akibakal sumpad dilin mauges iran ikiling to. “Kaukolan koy magmaliw ya estrikton tuloy ed inkasiak,” isalaysay to. “Manlapud inkaugaw ko, walaan ak na tendensyan magmaliw ya imoral. Bilang tinedyer, mabulos ak ya akibiang ed homoseksual iran inkaalablabas, tan diad tua et nangayagaan koy ontan a nengneng na estiloy-panagbilay.” Anto so nanggawa ed sikato diad kaunoran a manpasimbalo?

“Labay kon paliketen so Dios, tan naaralan ko manlapud Biblia a talagan agto abobonan so dalan na kabibilay ko,” inkuan nen Eugenio. “Kanian denisidik so magmaliw a duman nengneng na too, ya ontulok ed saray panangigiya na Dios. Inagew-agew et kaukolan kon mibakal sumpad negatibo, marutak iran kanonotan a siansian nanononotan ko. Determinado ak a manalo ed sayan bakal, tan nantultuloy ak a nanpikasi ed tulong na Dios. Kayari duay taon et linmabas lay sankairapan, ingen siansian estrikto ak ed inkasiak. Balet say pipupuligesgesan so makagungguna. Walaan ak la natan na dilin-respeto, sakey a maabig a panamaley, tan, manuna ed amin sakey a maabig a siglaotan ed Dios. Amtak, unong ed personal ya eksperiensiak a saray mauges a kanonotan so nayarin naekal sakbay a sikaray manbunga​—no peteg a pansagpotan yo.”

Taloen na maong so mauges ed bektaman a say mauges a kanonotan so ipupulisay, bektaman ya ikaindan tayo so pangibales na mauges ed mauges. Ingen, saratan ya impanbiktorya, anggaman nengneng toy importante, so agmakapangekal ed duaran manunan lapuan na mauges. Anggaman panon lay panggunaet tayo, agtayo interamentin natalonaan iray atawir a kaleteyan tayo, tan siansian aagamilen nen Satanas so mauges ya impluensya ed katooan. Kanian kasin sayan situasyon so manguman?

Pangitarok ed Diablo Diad Pakaandi

Say katooran nen Jesus ya angga ed patey so baleg ya inkatalo para’d si Satanas. Sinmaew so Diablo ed gunaet ton deralen so katooran nen Jesus, tan satan ya insaew so ananda ed gapoan na anggaan parad si Satanas. Unong a sasalaysayen na Biblia, atawayan nen Jesus so patey a “lapud ipapatey bagbagen to so . . . diablo.” (Hebreos 2:14) Kayari inkioli to imbaga to ed saray babangatan to: “Amin a pakauley niiter ed siak ed tawen tan dia ed dalin.” (Mateo 28:18) Tan sayan pakauley so nausar pian paandien iray gawa nen Satanas.

Say libron Apocalipsis so manedeskribe ed agew sano si Jesus so mamagit ed si Satanas manlapud katawenan. Sayan Manunan-managgaway mauges, pati ed saray demonyo to, so nibasileng ed kaliber-liber na dalin. Bilang nansumpalan, mamapasakbay so Biblia, ontalona so mauges: “Kasi lara so dalin tan dayat: ta say diablo inmakseb ed sikayo, ya wala ed baleg a sanok to, ya amta to a daiset la so panaon to.”​—Apocalipsis 12:7-9, 12.

Ipapanengneng na propesiya na Biblia a sayan maawaran ya ebento so nagagawa la​—diad panaon na Inmunan Guerra Mundial.b Satan so mangisalaysay ed makatantandan indaak na mauges a nanenengneng tayo ed panaon tayo. Balet asingger lan si Satanas so sigpot a napegetan ta pian agto la naimpluensyaan so siopakaman.​—Nengnengen so Apocalipsis 20:1-3.

“Agda la Gawaen so Mauges”

Bilang Ari na Panarian na Dios, asingger lan usaren nen Jesus so ‘pakauley [to] diad dalin’ pian organisaen so sakey a programa na espiritual ya edukasyon. “Saray manaayam ed mundo aralen da so inkatunong.” (Isaias 26:9) Saray gungguna so ompatnag ed amin. Ipapaseguro ed sikatayo na Biblia: “Ag ira naani mamaunong [“agda la gawaen so mauges,” Interlinear Hebrew/Greek English Bible nen Green] odino mamagbag . . . ta say dalin napano naani ed pikakabat ed Jehova, singa saray danum sakbongan da so dayat.”​—Isaias 11:9.

Anggan natan, dakel ed saray mauges ya inklinasyon tayo so natalonaan. Sano anggapo lay demonikon impluensya, maseguron magmainomay a tuloy ya “arawyan . . . so mauges, tan gawaen . . . so kaabigan.”​—1 Pedro 3:11.

Walaan tayo na amin a katunongan a manmatalek a taloen na maong so mauges lapud say Dios so maong, tan tekep na tulong to, saraman so mankaliktan a manggawa na maong so makatalona ed mauges, unong a pinaneknekan nen Jesus ed dilin ehemplo to. (Salmo 119:68) Saramay mabulos la natan a mibakal ed mauges so makapanilalo ed panbilay diad alinisan a dalin ya uleyan na Panarian na Dios, sakey a gobiernon niganan mangekal ed mauges ed ando lan ando. Dedeskribien na salmista so pansumpalan: “Say panangasi tan katuaan nantipon ira; say inkatunong tan kareenan nanangoban ira. Say katuaan manbonlayon a manlapu ed dalin: tan say inkatunong inmosdong a nanlapu ed tawen.”​—Salmo 85:10, 11.

[Saray paimano ed leksab]