Impierno—Andi-anggaan a Panamairap Odino Karaklan a Lubok?
KASIN nibaga la’d sikayo a saray asasakbay a Papari na Iglesia, asasakbay iran teologo, tan saray Managreporma so angikatunongan a say panamairap a naeksperiensia ed impierno so andi-anggaan? No ontan, nayarin nasurpresa kayo a makaamta a saray arum a dederlengen iran eskolar na Biblia so manaangat natan ed satan a panmoria. Diad Britanya, sakey ed sikara, si John R. W. Stott, so angisulat ya “ituturo na Kasulatan so direksion na kadederal, tan say ‘andi-anggaan a makalikna a panamairap’ et sakey a tradisyon a kaukolan a mipakna ed supremon pakauley na Kasulatan.”—Essentials—A Liberal-Evangelical Dialogue.
Anto so angiwanwan ed sikaton mangikuan a say andi-anggaan a panamairap so agnibase’d Biblia?
Say Lenguahen Leksyon
Say ununan argumento to so manasaglawi ed lenguahe. Ipapaliwawa to a sanen say Biblia so manutukoy ed pinal ya estadoy kadederal (“Gehenna”; nengnengen so kahon, pahina 8), mabetbet itan a manguusar ed bokabularyo na “kadederal,” say Griegon “verbo ya apollumi (deralen) tan say noun ya apòleia (kadederal).” Kasin sarayan salita so manutukoy ed panamairap? Idadanet nen Stott a sano say verbo et active tan transitive, say “apollumi” et kabaliksan to’y “mamatey.” (Mateo 2:13; 12:14; 21:41) Sirin, diad Mateo 10:28, a ditan et sasalambiten na King James Version so panederal na Dios ed “namparan kamarerwa tan laman diad impierno,” say gendat ya ideya so deralen ed patey, aliwan diad andi-anggaan a paniirap. Diad Mateo 7:13, 14, impandumaan nen Jesus so “mainget so pinto . . . a mamaarap ed bilay” ed say “maawang a pinto . . . a mamaarap ed kaderalan.” Ikokomento nen Stott: “Sirin, ompatnag a duma no say toon nibagan manlikna’y kadederal so diad katuaan to et agnaderal.” Diad pangikakatunongan et dadampoten to so konklusyon: “No say pamatey et pamawi’d bilay na laman, say impierno so magmaliw a singa panagbawian ed namparan pisikal tan espiritual a bilay, salanti, sigpot a pakaandi.”—Essentials, pahina 315-16.
Panangipatalos ed Saray Ideya na Impierno
Dakel nin siansia so relihyoson totoo a mipakna ed presidente na Southern Baptist Convention a si Morris H. Chapman, ya angibaga: “Ibabangat ko so literal ya impierno.” Inyarum to: “Tinawag na Biblia itan a ‘dayat na apuy,’ tan agko inisip a satan a depinasyon et nauman.”
Binidbir, say panangideskribe ed apuy a nausar ed Biblia so mangitarok na mental a pangiretrato’d panamairap. Anggaman ontan, insulat na libron Essentials: “Anggapoy panduaruwa lapud walaan tayon amin na eskperiensia ed masyadon ot-ot na inpakapoolan, a say apuy so misiglaotan ed saray kaisipan mi tekep na ‘makaliknan panamairap’. Balet say manunan usar na apuy et aliwan pansengegan na ot-ot, noagta peteg a kadederal, a singa paneknekan na amin a poolay basura na mundo.” (Pahina 316) Say pamasiansia’d kanonotan ed satan ya importantin pandumaan so ontulong ed sikayon ompaliis ed pananap na kabaliksan to diad Kasulatan ya anggapon peteg ditan. Arum niran alimbawa:
Nipaakar ed saramay nibantak ed Gehenna, imbaga nen Jesus a “say bigis da ag ompatey, tan say apuy ag naerep.” (Marcos 9:47, 48) Diad impakaimpluensyaan na saray salita ed apokripan libro na Judit (“Sikatoy mangibaki na apuy tan bigibigis ed laman da tan sikaray lawas mannangis ed ot-ot.”—Judit 16:17, The Jerusalem Bible), saray arum a komentaryo ed Biblia so mangipasoot a saray salita nen Jesus so manasalambit ed andi-anggaan a panamairap. Ingen, say apokripan libro na Judit, ya ag-impuyan na Dios, so aliwan pananontonan parad pandetermina ed kabaliksan na saray sulat nen Marcos. Say Isaias 66:24 a mabitar a kasulatan a tutukoyen nen Jesus, ya ibabaga ton say apuy tan say bigis so manederal ed inatey a laman (“saray bangkay,” kuan nen Isaias) na kakabusol na Dios. Anggapo so pakapatnagan ed andi-anggaan a pakalikna a panamairap ed balanglan saray salita nen Isaias odino ed si Jesus. Say pannonot ed apuy et isisimbolo to’y kumpleton kadederal.
Ibabaga na Apocalipsis 14:9-11 so arum a “napairap ed apuy tan azufre . . . say asewek na irap da onsegep ed ando lan ando.”a Kasin paneknekan na saya so andi-anggaan a makalikna a panamairap ed impiernon apuy? Diad katuaan to, amin na sayan balikas so mangibabagan say mauges so napairap, aliwa a sikaray napairap ed ando lan ando. Ibabaga na teksto a say asewek—say paneknek a say apuy et agawaan toy kimey a panagderal—mantultuloy ya ando lan ando, aliwan say mandarlang a pairapan.
Ibabaga na Apocalipsis 20:10-15 a diad “dayat na apuy tan azufre, . . . sikara so napairap ed agew tan labi ed ando lan ando.” Diad ununan panbasa, say balikas to so singa mamaneknek ed andi-anggaan a makalikna a panamairap ed apuy, balet peteg ya andi. Akin? Diad sananey iran rason, “say atap ya ayep tan say palson profeta” tan say “patey tan Hades” so manampot ed tatawagen dia a “dayat na apuy.” A singa mainomay yon nikuan, say ayep, say palson propeta, say patey, tan Hades so aliwan literal a persona; sirin, agda nasali so makalikna a panamairap. Imbes, insulat nen G. B Caird ed A Commentary on the Revelation of St. John the Divine, a “say dayat ya apuy” et kabaliksan toy “sigpot a pakaandi tan pakalingwan.” Sayan katuaan so nepeg a mainomay a dampoten, lapu’d ibabagan mismo na Biblia so nipaakar ed sayan dayat na apuy: “Saya sikato so ipapatey a komadua, a salanti dayat ya apuy.”—Apocalipsis 20:14.
Panangisian ed Nankaduan Teolohiko
Anggaman ed sarayan argumento, dakel iran mananisia so mangipilit a say “kadederal” et agto kabaliksay no anto so ibabaga na salita noagta kabaliksan to so andi-anggaan a panamairap. Akin? Say pakatalos da et iimpluensyaan na duara a relihyoson impiernon apuy—say doktrina ed ag-ipatey na kamarerwa na too. Tan lapu’d say simbaan da so nayarin angitandoro ed sayan duaran doktrina diad saray siglo, liknaen dan saray teksto a mangibabaga’d kadederal et peteg a kabaliksan to’y andi-anggaan a panamairap. No ontan, say ag-ompatey a kamarerwa na too so ag-onsian—odino ontan unong ya ikatunongan na dakel.
Balet imanoen so punton inkuan na Anglikanon klero a si Philip E. Hughes: “Say pikatonongan a say kamarerwa na too lambengat so dati lan ag-ompatey et pamasiansia ed kipapasen ya agbalot aabobonan ed bangat na Kasulatan, lapud diad biblikon deskripsyon say inkapalsa na too so lawas naimano bilang interon impantugyop na namparan say espiritual tan diad silalaman. . . . Say pasakbay na Dios nanlapu’d gapo, nipaakar ed isesebel a kiew, ‘Ta dia ed agew a pangan mo ed satan ompatey ka,’ so nibaga ed too bilang aliwan-espiritual a pinalsa—diad pangan to ed satan, sikato so ompatey. Anggapo’y nibabagan ag-ompatey a kabiangan to odino say ompatey et say kabiangan to lambengat.”—The True Image—The Origin and Destiny of Man in Christ.
Mipadpara, ikokomento nen teologon Clark Pinnock: “Sayan ideya [a say kamarerwa na too et ag-ompatey] so abayag lan mangiimpluensya ed teolohiya balet aliwan makasulatan itan. Ag-ibabangat na Biblia so natural ya ag-ipapatey na kamarerwa.” Pekderan iya na Ezequiel 18:4, 20 tan Mateo 10:28. Nagkalalo ni, sinalita nen Jesus a mismo a say inatey a kaaro ton si Lazaro so “linman manpainawa,” odino naugip. Inkuan nen Jesus a sikato’y “liingen to ed ugip.” (Juan 11:11-14) Kanian say too, odino kamarerwan too, si Lazaro so inatey, balet anggan kayari na inlabas na pigaran panaon, sikato so napaoli, nabilay lamet. Saray katuaan so mamaneknek ed satan. Pinaoli nen Jesus si Lazaro manlapu’d patey.—Juan 11:17-44.
Panon a sarayan punto so mangapekta ed doktrina na andi-anggaan a panamairap? Sanen koma-17 siglo, insulat nen managsulat a William Temple: “Walaray [kasulatan] a mangibabaga ed kibantak diad ag-naerep ya apuy. Balet no agtayo konsideraen iraya tekep na pangipasen a say nibantak et agnaderal, naala tayoy impresyon, ya aliwan say nibantak ditan et napoolan lawas, noagta satan so naderal.” Siansia nin satan a dugan impanaral so mangipapatua, lapu’d satan so mismon ibabangat na Biblia.
Agpanduaruwaan, sikayo so walaan na kapilitan iran rason pian suppiaten so ideya na andi-anggaan a makalikna a panamairap ed impierno. Odino angangko et kaliktan yo lambengat so mantepet tan tumboken so simbawa nen teologon propesor a si Pinnock, ya angibagan: “Say interon pananisia ed impierno, pati say agmanganggan panamairap, . . . so nepeg ya ekalen ed basiyan na suston doktrina.” On, say moralidad, inkahustisya, tan—sankaimportantian—say Salita na Dios, say Biblia so mangibaga ed sikayo a manggawa’y ontan.
No gawaen yo, naimano yo a say tuan nengneng na impierno et peteg a napanmatalkan. Makaromog kayo na makatulong ya impormasyon ed sayan tema ed libron Makapambilay Kayo na Ando lan Ando ed Paraiso diad Dalin.b Ipangasin mantepet ed satan sano makaabet kayo na Tastasi nen Jehova. Basaen iray kapitulon “Anto So Nagawa ed Ipatey?” “Anton Nengneng na Pasen so Impierno?” tan “Kikioli—para ed Siopa, tan Iner?” Naamtaan yo a say tuan nengneng na impierno et aliwa lambengat a makakumbinsi noagta napanilaloan met.
[Saray paimano ed leksab]
a Diad sayan balikas na Biblia, “napairap ed apuy” et manunan ontutukoy ed espiritual, balet manampot, a panamairap. Parad kaaruman iran detalye, nengnengen so Revelation—Its Grand Climax At Hand! impalapag na Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
b Impalapag na Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
[Kahon ed pahina 8]
PANGUKER ED SARAY TERMINO
Diad sayan atikulo saray terminon “impierno” tan “impiernon apuy” bilang inusar na saray teologo na Kakristianoan so ontukoy ed Griegon salita a geen·na, a pinmatnag a 12 danay ed “Balon Sipan.” (Mateo 5:22, 29 30; 10:28; 18:9; 23:15, 33; Marcos 9:43, 45, 47; Lucas 12:5; Santiago 3:6) Anggaman uusaren na nanduruman patalos na Biblia ’yan Griegon salitan “impierno,” ipatalos itan na arum iran patalos a “Gehenna.” Tutukoyen to’y “komaduan ipapatey, say dayat na apuy,” say simbolo na andi-anggaan a kadederal a naromog ed unor a libro na Biblia.—Apocalipsis 20:14.
Nipaakar ed duaran sananey iran salita a no maminsan et nipatalos ya “impierno,” A Dictionary of the Bible (1914), ya inuksoy nen William Smith, kuanto: “Say impierno . . . so inkalapagan a salita tan makapaermen ya inusar na saray managpatalos tayo pian ipatalos so Hebreon Sheol. Angangko et magmaong no pansiansiaen so Hebreon salitan Sheol, odino no andi et satan so lawas nipatalos a ‘say lubok’ odino ‘say abut’. . . . Diad B[alon] S[ipan], say salitan Hades, singa say Sheol so no maminsan et kabaliksan to lambengat so ‘say lubok’ . . . Diad sayan pantalos a saray kredo so mangibaga nipaakar ed Katawan tayo a ‘Sikato so linma ed impierno,’ a kabaliksan to’y kipapasen na patey ed inkalapagan.”
Aliwan singa say Gehenna, a mangisisimbolo’y pinal a kadederal, say Sheol tan Hades so ontukoy ed patey diad karaklan a lubok na katooan, tekep na ilalon napaoli ed bilay lamet.—Apocalipsis 20:13.
[Litrato ed pahina 9]
Niliing nen Jesus si Lazaro manlapu’d ugip ed patey