Andi-anggaan a Panamairap—Akin a Makapaaburidon Doktrina?
“Nadngelan kon pinaekal yoy pastor yo. Anto ta’y lingo?”
“Bueno, mabetbet ton ibaga’d sikamin onla kami ya amin ed impierno.”
“Antoy ibabaga na balon pastor?”
“Ibabaga na balon pastor a sikami so onla’d impierno, met.”
“Kanian anto so pandumaan da?”
“Bueno, say pandumaan et sanen inkuan itan na akaunan pastor, sikato’y singa naliliketan ya angibaga’d satan; balet sanen ibabaga na balon pastor itan, sikato’y singa naaburidon mangibabaga ed satan.”
NIPANENGNENG ed libro na saray ilustrasyon, sayan estorya so mangisisindag ed dili ton paraan a dakel a managbangat na Biblia, ontan met ed saray mimimisa, so aliwan komportable ed doktrina’y impierno. Diad malalaknab a konteksto, ipapaseguro to met no anto so naimano nen teologon Clark H. Pinnock na Canada: “Diad amin na artikulo na teologo a manwewetwet ed konsiensia na too ed loob na saray siglo, nibagak a daiset so napansengegan na anggan dinan ya ankabaleg a kapagaan nen say inawat a patalos ed impierno a bilang andi-anggaan a makaliknan pandusa ed laman tan kamarerwa.”
Moral Iran Implikasyon
Sirin, akin a dakel so naaaburido nipaakar ed saray eksena na impierno ya impresenta ed Kakristianoan? (Nengnengen so kahon.) Ipapabitar nen propesor Pinnock: “Say ideya a say makaliknan pinalsa so nepeg ya ondalan ed pisikal tan mental a panamairap diad agmanganggan panaon et masyadon makapaaburido, tan say ideyan saya so mamapairap ed sikara lapu’d madibinon ganggan et mamasakit ed kumbiksion ko nipaakar ed aro na Dios.”
On, say bangat ya andi-anggaan a panamairap so mangirerepresenta na moral a problema. Alimbawa, saray masimoon a Kristiano so mangisisindag ed tepetepet a pinalesa na Katolikon teologon Hans Küng: “Nepeg ta a say Dios na aro . . . so andi-anggaan a manbantay ed sayan agmanampot, andiay ilalo, andiay panangasi, andiay aro, maruksa ed pisikal tan sikolohikal a panamairap ed saray pinalsa to?” Intuloy nen Küng: “Kasin sikato so anawet-puson managpaotang? . . . Antoy panisip tayo ed too a peneken to so pilalek ton onbales ed ontanlan agmapangasi tan agmakapenek?”a Peteg, panon a say Dios a mangibabaga ed sikatayo diad Biblia ya aroen tayoy kakabusol et mankaliktan a mamairap ed saray kakabusol to ed andi-anggaan? (1 Juan 4:8-10) Agpankelawan, arum a totoo so angikuan a say nengneng na impierno so agmipakna ed nengneng na Dios, a sayan doktrina so andian na moral a pantalos.
Dakel nin arum a mananisia so manasalin mamareen ed konsiensia ra diad iyarawi manlapu ed sarayan tepet. Anggaman kuan, say pangibaliwala ed sarayan tepet so agmamaandipat ed sarayan pakakawetwetan. Kanian arapen tayo komon ’yan salisalan. Antoray moral iran implikasyon a nilaktip ed sayan doktrina? Diad Criswell Theological Review, insulat nen Propesor Pinnock: “Say andi-anggaan a panamairap so agnapibabalian manlapu’d moral a punto de bista lapud ireretrato to so Dios bilang maruksan olimaw a manmimintina ed andi-anggaan a panamairapan para’d saray biktima ya agto anggan abuloyan ya ompatey.” Itepet to: “Panon a nayarian na siopaman a walaay panangabagey so mansiansian kalmadon mandalepdep ed ontan ya ideya [say tradisyonal a doktrina na impierno]? . . . Panon a posiblin saray Kristiano so manonot ed ontan a karuksaan tan panangibales?”
Diad pangipanengneng ed mauges ya impluensya na sayan doktrina ed kiwas na too, ibabaga nen Pinnock: “Anggan siak so mankelaw ed no antoran karuksaan so agawaan na saraman so manisia ed sakey a Dios a mamapairap ed saray kakabusol to?” Sinampotan to: “Aliwa tan saya so makapaaburidon pakatalos a mankakaukolan na arum a pakatalos?” On, no satan a karuksaan so manlalapu ed Dios, agmakapakelaw a saray sensitibon mimimisa so mankakaukolan na panusisa lamet ed impiernon apuy. Tan anto so naiimano da? Sananey lamet a problema a nipapaarap ed ideya na andi-anggaan a panamairap.
Impierno tan Inkahustisya
Dakel a mannononot ed ideya ed tradisyonal a doktrina na impierno so makakanengneng a singa ompatnag a say Dios so onkikiwas bilang agmatunong, kanian papasakitan to so gendat a pantalos da ed inkahustisya. Diad anton dalan?
Naromog yo’y sakey ya ebat diad pangipareng ed doktrina na andi-anggaan a panamairap ed estandarte na inkahustisya ya inter a mismo na Dios: “Mata ed mata, ngipen ed ngipen.” (Exodo 21:24) Nisesengeg ed argumento, iyaplika ed doktrina na impiernon apuy a say madibinon ganggan a niiter ed kadaanan ya Israel, sakey a ganggan na eksakton panangibales. Anton konklusyon so nayarin nadampot yo? A saraman lambengat so makasalanan a pansengegan na andi-anggaan a panamairap so mankanepegan na parehon andi-anggaan a panamairap—andi-anggaan a panamairap parad andi-anggaan a panamairap. Balet lapud say katooan (anggan panon lay inkauges) et pansengegan lambengat na manganggan panamairap, say pandusa ed sikara ed andi-anggaan a panamairap so mamalesa na agpakapanpara ed baetan na kasalanan da tan say agmanganggan dusa ed impiernon apuy.
Simplin nibaga, say dusa so magmaliw ya ambelat a tuloy. Lampasan to’y “mata ed mata tan ngipen ed ngipen.” Diad pangunsidera a saray bangat nen Jesus so amalemew ed ideya na panangibales, nayarin bidbiren yo a saray tuan Kristianos so magmaliw a mapaga diad pakaimanoy inkatunong ed andi-anggaan a panamairap.—Mateo 5:38, 39; Roma 12:17.
Panangikatunongan ed Doktrina
Anggaman ontan, panggugunaetan na dakel iran mananisia ya ikatunongan so doktrina. Panon? Sasalitaen nen autor Clive S. Lewis na Britanya iray maslak a manangidepensa ed doktrina ed libro ton The Problem of Pain: “Anggapo so doktrina a nagkalalon mabulos kon ekalen manlapu’d Inkakristiano nen say saya, no wala’d pakapanyarik. Balet walaan itan na sigpot a suporta na Kasulatan tan, nagkalalo, diad saray dilin salita na Katawan Tayo.” Sirin, ipatua na saray managsuporta a say andi-anggaan a panamairap et makapataktakot, balet diad pibansag, ipasen dan say doktrina et kapilitan lapud liknaen dan satan so ibabangat na Biblia. Insulat nen teologon Pinnock: “Diad pangawat ed makapawetwet, ilaloan dan paneknekan so agmanguman a katooran da’d Biblia tan diad sakey a heroismo diad panisisia’d makapataktakot a katuaan lapu lambengat ta ibabangat itan na kasulatan. Ipapasen dan say agpakalingo na Biblia so walad kaatapan. Balet peteg kasi?”
Sikayo met so nayarin mankelaw no kasin say katooran ed Biblia so manggawa ed sikayon anggapoy nagawaan noagta awaten iyan doktrina. Anto so peteg ya ibabaga na Biblia?
[Paimano ed leksab]
a Eternal Life?—Life After Death as a Medical, Philosophical, and Theological Problem, pahina 136.
[Kahon ed pahina 5]
TALORAN PAREHON IDEYA
Say Westminster Confession of Faith ya inawat na dakel iran Protestanti so mangibabagan saraman so ag-onla’d tawen so “nibantak ed andi-anggaan a panamairapan, tan nadusa ed andi-anggaan a kadederal.” “Diad Kristianidad na Romano Katoliko,” ipapaliwawa na The Encyclopedia of Religion, “say impierno so kinonsideran pasen na agmanganggan dusa . . . naamtaan . . . paniirap ed apuy tan arum a panamairap.” Iyarum na sayan encyclopedia a say “Eastern Orthodox Christianity” so manginanabang ed “say bangat a say impierno et sakey a kapalaran ed andi-anggaan ya apuy tan dusa a manatalaran ed pakaayew.”—Tomo 6, pahina 238-9.