Magmaong a Panaon ed Arapen

“TALAGAN wala-anggapo-wala,” inkuan na sakey a bii.

“Parad say siak et saray bengatla so mas mauges ni,” ebat na amiga to. “Siak so walad anggapo-anggapo-wala.”

Diad arum iran parte na Sagur Aprika, say ontan ya antikey a tongtongan so agmankakaukolan na paliwawa. Imbes a mamitlon mangan ed sanagew (wala-wala-wala), say toon walad wala-anggapo-wala so mamiduan makapangan lambengat ed sanagew​—maminsan ed kabuasan tan maminsan ed labi. Sakey a balolakin walad anggapo-anggapo-wala so mangipapaliwawa ed kipapasen to: “Maminsan ak a mangan ed sanagew. Papanoen koy repridyeretor ko na danum. Siak so mamangdem na gari [kahoy] sakbay ya onugip. Ontan so pakakatalonak ed kipapasen.”

Ontan so kipapasen na ondarakel a bilang na totoo natan. Saray presyo so onaatagey, tan say balor na kuarta so onkekesay.

Nipasakbay so Kakisiray Tagano

Diad nantutumbokan iran pasingawey ya inter ed kinen apostol Juan, impasakbay na Dios so mairap iran kipapasen a kidudungetan na dakel natan. Sakey ed saratan et say kakisiray tagano. Isasalaysay nen Juan: “Tan ninmengneng ak, tan nia so sakey a kabayo ya andeket; tan say wala a manyorong ed tapew to wala so sakey a simbangan ed lima to.” (Apocalipsis 6:5) Sayan mamapagyaw a kabayo tan say lugan to so mangililitratoy eras​—magmaliw a makisir a tuloy so tagano a kaukolan itan ya irasyon a sinukat.

Tinmumbok et ibabaga nen apostol Juan: “Tan nadngel ko so sakey a voces . . . a kuan to: Sakey a libra a trigo so sakey a denario, tan talora a libra a cebada so sakey a denario.” Diad agew nen Juan, say sakey libra a trigo so inagew-agew a rasyon parad sakey a sundalo, tan sakey a denario so upa parad sanagew a kimey. Kanian, say patalos nen Richard Weymouth so mangibabalikas ed bersikulo: “Say sanagew ya upa so parad sakey a tipay na tinapay, say sanagew ya upa so parad taloran libra na cebada.”​—Apocalipsis 6:6.

Anto so sanagew ya upa natan? Say report a State of World Population, 1994 so mangibabaga: “Walay 1.1 bilyon a totoo, a ngalngalin 30 porsiento na onaaligwas a populasyon na mundo, so manbibilay ed ngalngali $1 kada agew.” Kanian, parad saray duka na mundo, say sanagew ya upa so literal a makasaliw na sakey a tipay na tinapay, anggan panon la.

Siempre, saya so agmakapabigla ed saramay dukan maong. “Tinapay!” kelyaw na sakey a laki. “Siopay mangay tinapay? Diad sarayan agew et say tinapay so sakey a kakaney mayaman!”

Bangbalet, anggapo so kakisiray tagano. Unong ed NU iran lapuan, legan na apalabas a samploran taon, say sankamundoan a produksyoy tagano so dinmaak na 24 porsiento, a satan so masulok nen say ibubulaslas na sankamundoan a populasyon. Anggaman ontan, sayan indaak na tagano so agpanggagayagaay amin. Diad Aprika, alimbawa, say produksyoy tagano so diad tua et kinmisir na 5 porsiento, bangta say populasyon so dinmakel na 34 porsiento. Kanian anggaman ed inkalapagan ya inkadaakan na tagano ed sankagloboan, mantultuloy so kakisiray tagano ed dakel a bansa.

Say kakisiray tagano so mansumpal ed atagey iran presyo. Say agpakaempleyo, abeba iran sueldo, tan ompapalalon inplasyon so nagkalalon mamapairap ed pakaalmoy nisaliw ed no antoy wala. Kuan na Human Development Report 1994: “Naeerasan so totoo aliwan lapud anggapoy naalan tagano​—noagta lapud agda nayarian a saliwen itan.”

Ompapalalo, wadtan so inkaandi-ilalo, liknaay inkasaew, tan kaermenan. “Liknaen na totoo a natan et mauges, balet nabuas et magmaliw a grabe,” kuan nen Glory, a manaayam ed Sagur Aprika. Sananey nin bii so angikuan: “Liknaen na totoo ya aarapen day sakey a kadederal. Liknaen dan onsabi agew sano anggapolay bengatlan natilak ed tindaan.”

Inasikaso nen Jehova so Ariripen To nen Imbebeneg

Kabat na ariripen na Dios a tutumangan nen Jehova iray matoor a sinansakey diad pangitatarok na saray pankaukolan da tan diad pangiiter ed sikara na biskeg pian natalonaan iray mairap a kipapasen. Say ontan a talek ed abilidad na Dios a mangitarok so, diad tua, sakey a makanan kabiangan na pananisia ra. Insulat nen apostol Pablo: “Say ondago ed Dios nakaokolan a sisiaen to ya wala, tan sikato so niiyan a mananumang ed saray mananap ed sikato.”​—Hebreos 11:6.

Lawas ya aasikasoen nen Jehova so matoor ya ariripen to. Legan na talora-tan-kapalduan-taon a kelang, angitarok si Jehova na tagano parad kinen propetan Elias. Ununa, angibaki so Dios na saray wawak pian tarokan si Elias na tinapay tan karne. (1 Arari 17:2-6) Diad saginonor, mamilagron pinabayag nen Jehova so arena tan larak a suplay na sakey a biyuda ya angitarok na tagano parad si Elias. (1 Arari 17:8-16) Legan na parehon eras, anggaman ed mapalalon relihyoson panamasegsegang ya intarok ed sikara nen marelmeng a Reynan Jezebel, sineguro nen Jehova a saray propeta to so nitarokan na tinapay tan danum.​—1 Arari 18:13.

Saginonor, sanen say ari na Babilonia so angubkub ed apostatan Jerusalem, kinaukolan na totoon ‘mangay tinapay a sinimbang, tan sitatakot.’ (Ezequiel 4:16) Say kipapasen so nagmaliw ya ontanlan mapalalo ya arum a bibii so angan ed laman na dili ran ananak. (Tagleey 2:20) Ingen, anggaman si propetan Jeremias so walad panangusay lapud panagpulong to, sineguro nen Jehova a ‘[si Jeremias] so naitdan ya inagewagew na sankabukel a tinapay a nanlapu ed lansangan na saray managtinapay, anga ed saray amin a tinapay ed ciudad naopot.’​—Jeremias 37:21.

Kasin nilingwanan nen Jehova si Jeremias sanen say suplay na tinapay so kinmesay? Mapatnag ya andi, ta nen say syudad so naplag ed saray taga Babilonia, si Jeremias so inikday ‘tagano tan sakey a tokdol tan pinaulian a linma.’​—Jeremias 40:5, 6; nengnengen met so Salmo 37:25.

Susuportaan na Dios so Ariripen To Natan

Unong a sinustini nen Jehova so ariripen to ed apalabas iran kailalakan, ontan so gagawaen to met natan, ya aasikasoen ira ed materyal tan espiritual a dalan. Alimbawa, konsideraen so eksperiensia nen Lamitunde, a manaayam ed Sagur Aprika. Isasalaysay to: “Dati-ratin siak so walaan na medyo baleg a manokan. Sakey ya agew, sinmabi iray armadon matatakew ed manokan tan tinakew lawarin amin iray manok, say akasaganan generator, tan kuarta mi.” Ag-abayag kayari to’man, saramay pigpigaran manok ya atilak so inatey lapud sakit. Saman so amirdi ed manokan ya anapan ko. Diad loob na duay taon et sinalik so mananap na trabaho balet agko akaromog. Talagan inmirap so bengabengatla, balet ta sikami sinustini nen Jehova.

“Say akatulong ed siak ed saman a mairap iran panaon et say panamibidbir kon aabuloyan nen Jehova iray bengatla a nagawa pian mamino ed sikami. Intultuloy min sanasawa so rotina min panpamilyan panagaral ed Biblia, tan saya so peteg ya akatulong ed sikami. Say pikakasi so baleg a lapuan na biskeg. No maminsan et agko labay so manpikasi, balet sano makapanpikasi ak la, siak so makainawa.

“Legan na saman a mairap a panaon, naaralan koy kaimportantian na pandalepdep ed Kasulatan. Iisipen kon tuloy ed saman so nipaakar ed Salmo 23, a manasaglawi ed si Jehova bilang say Managpastol tayo. Sananey nin kasulatan ya amaseseg ed siak et say Filipos 4:6, 7, a manutukoy ed ‘say deen na Dios a talonaan ton amin a pakatalos.’ Sananey nin kasulatan ya amabiskeg ed siak et say 1 Pedro 5:6, 7, a mangibabaga: ‘Mangabeba kayo sirin ed silong na makapanyarin limay Dios, pian itandoro to kayo ed kanepegan a panaon; [legan ya] imamatalek yo ya amin ed sikato so kapagaan yo, ta sikatoy mangaasikaso ed sikayo.’ Amin irayan bersikulo so akatulong ed siak legan na saraman a mairap a panaon. Sano mandalepdep ka, nasalatan mo’ray bengatlan walad kanonotan mon pansengegay depresyon.

“Natan et siak so walaay trabaho lamet, balet ibagak so tua, aliwa a saray bengatla et mainomay. Unong ya impasakbay na Biblia diad 2 Timoteo 3:1-5, manbibilay itayo ed ‘kaonoran iran agew,’ ya atandaan na ‘maatap iran panaon a mairap a pidenengan.’ Agtayo nauman so ibabaga na kasulatan. Kanian agko iilaloan a say kabibilay so magmaliw a mainomay. Ingen, liknaen kon say espiritu nen Jehova so ontutulong ed siak pian makatalona.”

Anggaman ed maatap iran panaon a panbibilayan tayo, saramay manmamatalek ed si Jehova tan ed Arin-Anak to, si Kristo Jesus, so agnadismaya. (Roma 10:11) Papaseguroan itayo nen Jesus a mismo: “Kanian kuan ko’d sikayo, Ag kayo mapaga’d panagbila’yo no anto so kanen yo, ono anto so inumen yo; agyo met kapagaa’y laman yo, no anto so ikawes yo. Agta kasi mamabli bilay nen say kanen, tan say laman nen say kawes? Imano yo ray kamanokan ed tawen, ya ag ira mantatanaman, ag ira met manaani, tan ag ira met mantipon ed kamkamalir; et say mangatatawen ya Ama yo tataganoen to ra. Ag kayo ta mamabli nen sikara? Et siopa ta ed sikayo so, lapu ed kapagaan to makapangyarum na sankasiko ed inalagyan to? Tan akin a mapaga kayo nipaakar ed kawes?”​—Mateo 6:25-28.

Peteg a saratan so makapaliing a tepetepet ed sarayan maatap a panaon. Balet intuloy nen Jesus tekep na sarayan makapaseguron salita: “Omameng yo ’ray lirios ed uma, no panon so katotobo ra; ag ira mankimey, ag ira met maninaramey; ingen kuan ko’d sikayo, ya angan si Salomon dia ed amin a karakpan to ag akawesan a singa sakey ed saraya. Et no onia so panangawes na Dios ed dika na uma, ya natan wala, insan nabuas et nibontok ed dalikan, ag kasi nagkalalo so pangawes to ed sikayo, Oh sikayo melag a pananisia? Ag kayo sirin mapaga, ya ikuanyo, Anto kasi kanen mi? ono, Anto kasi inumen mi? ono, Anto kasi pankawes mi? Ta saraya ya amin a bengatla so anapen na saray Gentiles; et say Ama yo’n mangatatawen amta to ya nakaokolan yo so saraya ya amin a bengatla. Ingen anapen yo ni’n onona so panarian, tan say inkatonong to; et amin iraya a bengatla niarum ira ed sikayo.”​—Mateo 6:28-33.

Magmaong a Panaon ed Arapen

Wala so pakapatnagan a diad dakel a parte na mundo, say ikekesay na ekonomiya tan ed sosyal a kipapasen so mantultuloy ya onuges. Ingen, bibidbiren na totooy Dios a sarayan kipapasen so temporaryo. Say maglorian uley nen Arin Solomon so angiyanino ed matunong a pananguley na sakey ya Ari a babaleg nen say si Solomon a manuley ed interon dalin. (Mateo 12:42) Satan ya Ari et si Kristo Jesus, say “Ari na saray arari, tan Katawan na saray kakatawan.”​—Apocalipsis 19:16.

Say Salmo 72, ya awalaan na inmunan kasumpalan nipaakar ed kinen Arin Solomon, so mangedeskribe ed alay dakep ya uley nen Jesu-Kristo. Konsideraen so pigara ed makapakelaw iran bengatlan ipapasakbay to nipaakar ed arapen na dalin diad silong nen Kristo bilang Ari.

Mareen Iran Kipapasen ed Sankamundoan: “Dia ed saray agew to say matunong manaligwas, tan say inkadaakan na kareenan, anga ed kaandi na bulan. Sikato nawalaan met na pananguley manlapu ed dayat ya anga ed dayat, tan manlapu ed Ilog ya anga ed saray samsampot na dalin.”​—Salmo 72:7, 8.

Paga Parad Saray Makabos: “Ta sikato iliktar to so naokolan no oney-ey, say makabos met, ya angapo so mananulong ed sikato. Sikato ilagak to so makabos tan naokolan, tan ilaban to so kamarerwa na naokolan. Sikato dondonen to so kamarerwa ra a yarawi ed panamalingo tan panamasoot; et mabli naani dala ra ed mata to.”​—Salmo 72:12-14.

Daakan a Tagano: “Wala so daakan ya ilik ed tapew na dalin ed tapew na toktok na saray palandey.”​—Salmo 72:16.

Say Gloria nen Jehova so Mamano ed Dalin: “Nagalang si Jehova a Dios, say Dios na Israel, a sikato lambengat so mangawa na pankelawan a bengabengatla. Tan nagalang so magloria a ngaran to lawas, tan say sankadalinan napano komon na gloria to.”​—Salmo 72:18, 19.

Kanian peteg a wala so magmaong a panaon ed arapen.