Naaralan nen Jonas so Nipaakar ed Panangasi nen Jehova

WALAAN si Jehova na pagawa ed propeta ton si Jonas. Say panaon et koma-siam a siglo K.K.P., tan si Jeroboam II so manuuley diad Israel. Si Jonas so nanlapud Gat-hefer, sakey a syudad ed Zabulon. (Josue 19:10, 13; 2 Arari 14:25) Ibabaki na Dios si Jonas ed kabisera na Asiria a Ninive, a masulok a 800 kilometro ed mamaamianen-bukig na dilin baley to. Kaukolan ton pasakbayan iray taga Ninive a sikaray deralen na Dios.

Nayarin naisip nen Jonas: ‘Akin ya onla ak ed satan a syudad tan nasyon? Ag-ira anggan debotado ed Dios. Saraman a napgaan-ed-dalan Asiriano so agbalot akisipanan ed si Jehova a singa saray Israelita. Agayla, ompan isipen na totoo ed saman a marelmeng a nasyon a sakey labat a pagyaw so pamapasakbay ko ed sikara tan ompan kobkoben da ed satan so Israel! Aliwan siak! Agak onla. Ombatik ak ed Joppe tan manlayag a mamaarap ed sananey a direksyon​—angga ed Tarsis, a manpaarap anggad sampot na Baleg a Dayat. Ontan so gawaen ko!’​—Jonas 1:1-3.

Peligro ed Dayat!

Ag-abayag et si Jonas so walad Joppe ed baybay na Mediteraneo. Nanpasahe tan linmugan ed sakey a barkon mamaarap ed Tarsis, inkalapagan a nisisiglaot ed España, masulok a 3,500 kilometro ed sagur na Ninive. Bektan wala la’d dayat, linma ed kubyerta ed leksab so naksawan a propeta tan maitlep a naugip. Kabebekta, imbasig nen Jehova so baleg a dagem ed dayat, tan kada mankebbiew a marino so tinmatawag ed dilin dios to parad tulong. Say barko so manlipenglipeng tan manbunlayon a tuloy ya imbantak ed dayat so kargada pian onlemew so luluganan. Ingen, mapatnag a piho so kaderal na say barko, tan nadngel nen Jonas so kelyaw na natatarantan kapitan: “Anto so nagagawa ed sika, ugipen? Bangon ka, tawag ka ed dios mo! Agla pigan ipanengneng na tuan Dios a sikatoy mangiyaansakit ed sikatayo, tan agtayo natawtaw.” Binmangon si Jonas ya amakubyerta.​—Jonas 1:4-6.

“Galidia, tan manbabagotan tayo,” kuan na saray marino, “ta pian naamtaan tayo no siopay akankargo ed sayan kalamidad tayo.” Say impanbabagotan so nipugta ed si Jonas. Isipen pa so kapagaan to legan ya ibabaga na saray managlayag: “Ipangasim, ibagam ed sikami, no siopan eebatan no akin a sasagmaken mi iyan kalamidad? Anto so trabahom, tan iner so nanlapuan mo? Anto so bansam, tan siopakan too?” Inkuan nen Jonas a sikato so sakey a Hebreo a mandadayew ed “si Jehova a Dios na katawenan” tan sikato so walaan na mapagalang a takot ed “samay Sakey a nanggawa ed dayat tan amagan dalin.” Say bagyo so dinmapo ed sikara lapud intaynan to manlapud arapan nen Jehova imbes a situtulok ya ipasabi so mensahe na Dios ed Ninive.​—Jonas 1:7-10.

Tinmepet iray managlayag: “Anto so kaukolan min gawaen ed sika, ta pian onligen so dayat parad sikami?” Legan na ikakasil ni na bagyo, kuan nen Jonas: “Alsa yoak tan ibasileng ak ed dayat, et say dayat so onligen parad sikayo; ta amtak a nisesengeg ed siak a sayan baleg a dagem so sinmabi ed sikayo.” Lapud aglabay ya ibasileng so aripen nen Jehova ed dayat tan sikatoy seguradon ompatey, sinali na lalakin onsakbit. Lapud agmatalona, akikasi iray managlayag: “Ah, natan, O Jehova, impangasim, agmo kami komon tawtawen lapud kamarerwa na sayan too! Tan agmo itapew ed sikami so inosentin dala, ta sikan mismo, O Jehova, so nanggawa unong ed nanliketan mo!”​—Jonas 1:11-14.

Imbantak ed Dayat!

Diad saman et imbantak na saray managlayag si Jonas ed dayat. Legan ya onlelereg ed nakikimbog a dayat, et kinmalmado. Diad impakanengneng ed saya, ‘ginmapon tinmakot ya abalbaleg so lalaki ed si Jehova, tan sirin inyapay da so bagat ed sikato tan nanggawa na saray samba.’​—Jonas 1:15, 16.

Legan a nalelegep si Jonas, anggapoy duaruwan sikatoy manpipikasi. Insan alikas ton sikatoy kinmaruskos ed anlemek a tubo legan ya onkokorinyas ed babaleg a butaw. Makapakelaw, sikato ni makalinawa! Legan ya eekalen iray lumot na dayat a pinmotipot ed ulo to, nalmoan nen Jonas so inkasikaton walad nikaduman pasen. On ta “si Jehova so anuro ed baleg a siran mangakmon ed si Jonas, ta pian si Jonas et makasabi’d akindalem a parti na sira ed taloran agew tan taloran labi.”​—Jonas 1:17.

Say Masimoon a Pikakasi Nen Jonas

Diad eges na baleg a sira, awalaan si Jonas na panaon a manpikasi. Arum ed saray salita to so mipadpara ed arum a salmos. Diad saginonor et inrekord nen Jonas iray pikakasi to diad impangibalikas ed namparan insaew tan pagbabawi to. Alimbawa, parad sikato et ompatnag a say eges na sira so magmaliw a Sheol, say lubok to. Kanian nampikasi: “Tinmawag ak ed sika Jehova lapud kairapan ko, tan ginmapon inmebat ed siak. Manlapu ed eges na Sheol kinmelyaw ak parad tulong. Dinengel mo so boses ko.” (Jonas 2:1, 2) Duaran Kanta na Itatatdang​—maseguron kinanta na saray Israelita ya oonla’d Jerusalem parad tinaon a piespiesta​—so angibalikas na parehon kanonotan.​—Salmo 120:1; 130:1, 2.

Diad pangiaaninag ed inlasur to ed dayat, nampikasi si Jonas: “Sanen imbantak moak [Jehova] ed kaaralman, ed puso [leet] na lukas a dayat, insan say ilog a mismo so amaliber ed siak. Amin a burakan tan saray daluyon mo​—linmabas ira ed tapew ko.”​—Jonas 2:3; ikompara so Salmo 42:7; 69:2.

Natatakot si Jonas a say kasalat na itutunganga to et say pakabalang na abobon na Dios tan agton balot nanengneng so templo na Dios. Nampikasi: “Tan no parad siak, inkuanko, ‘Pinatakyas moak ed arap na saray matam! Panon kon nanengneng lamet so masanton templom?’” (Jonas 2:4; ikompara so Salmo 31:22.) Ontanlan kaseryoso so situasyon nen Jonas a nikuanto: “Pinaliberan ak na kadanuman ya anggad say kamarerwa [mamepeligro so bilay to]; say maranum a kaaralman a mismo so nantultuloy ya anakbung ed siak. Saray lumot [ed dayat] so pinmutipot ed ulok.” (Jonas 2:5; ikompara so Salmo 69:1.) Isipen pa so kipapasen nen Jonas, ta inkuanto ni: “Linmasor ak ed saray leksab na saray palandey [diad loob na sira]. No nipaakar ed dalin, saray balewet to [singa saramay lubok] so walad tapew ko ed panaon ya anggapoy-geter. Balet manlapud abot ginapoan mo a binangon so bilay ko [ed komatlon agew], O Jehova a Dios ko.”​—Jonas 2:6; ikompara so Salmo 30:3.

Anggaman sikato so walad loob na eges na sira, ag-inisip nen Jonas: ‘Ontanlay kagogonigon kon agak makapanpikasi.’ Imbes, nampikasi: “Sanen say kamarerwak nalmay ed dalem ko [dagdaiset ya inatey], si Jehova so Sakey ya anonotan ko [diad say pananisia, bilang say Sakey ya agnaparaan ed pakayari]. Insan say pikakasik linmoob ed sika, ed dalem na masanto a templom.” (Jonas 2:7) Manlapud mangatatawen a templo, nadngel na Dios si Jonas tan insalba to.

Diad konklusyon nampikasi si Jonas: “No nipaakar ed saramay mangiimaton na saray idolo na andiay-katuaan [diad panmamatalek ed andiay-bilay iran imahen na palson dirios], tinaynan da so dilin maaron-kaabigan da [diad impangikaindan ed samay Sakey a mangipapanengneng na sayan kualidad]. Balet no nipaakar ed say siak, tekep na boses na pisasalamat ya ibagat ko ed sika [Jehova a Dios]. No antoy insambak [legan na sayan eksperiensia odino ed arum nin okasyon], tooren ko. Kien nen Jehova so kilalaban.” (Jonas 2:8, 9; ikompara so Salmo 31:6; 50:14.) Amtan say Dios lambengat so makapangiliktar ed sikato manlapud ipapatey, say magbabawin propeta [singa di Ararin David tan Solomon ed arap to) so manutukoy ed si Jehova bilang say kilalaban.​—Salmo 3:8; Uliran 21:31.

Tinmulok si Jonas

Kayari impannonot tan masimoon a pikakasi, alikna nen Jonas a sikato so nitutulak a papaway ed pinagkatubo a dinalanan to. Diad kaunoran et inyota ed amagan dalin. (Jonas 2:10) Lapud otang a linawa ed inkiliktar to, tinulok nen Jonas so salita na Dios: “Alagey ka, onla ka ed Ninive say baleg a syudad, tan iproklamam ed sikato so proklamasyon a sasalitaen ko ed sika.” (Jonas 3:1, 2) Linma si Jonas ya amaarap ed kabisera na Asiria. Sanen naamtaan to no anto iman ya agew, amoria ton sikato so walad eges na sira ed loob na taloran agew. Bineltang na propeta so Ilog Eufrates diad baleg a kurbada ton manpasagur, nambaroy a mamabukig a binmasil a manpaamianen na Mesopotamia, a sinmabi ed Ilog na Tigris, tan diad kaunoran et asabi to so baleg a syudad.​—Jonas 3:3.

Linmoob si Jonas ed Ninive, sakey a baleg a syudad. Niliber so syudad ed loob na sakey agew tan insan iyaabawag: “Apataplo ya agew labat ni, et say Ninive so nabagbag.” Kasin si Jonas so mamilagron naikdan na pikakabat ed lenguahe na Asiria? Agtayo amta. Balet anggano sikato so mansasalita ed Hebreo tan wala so mangipapatalos, say proklamasyon to so mamapawalay resulta. Saray lalaki na Ninive so ginmapon anisia ed Dios. Angiproklama ra na panag-ayunal tan nankawes na sako, manlapud sankabalgan ya anggad sankamelagan ed sikara. Sanen sinmabi so salita ed ari na Ninive, inmalagey ed trono to, nilakseb toy opisyal ya aysing to, sinakbungay inkasikato na sako, tan inmirong ed saray dapol.​—Jonas 3:4-6.

Agaylan nikelawan si Jonas! Angibaki so ari na Asiria na saray ibabaki tekep na mensahen: “Anggapo so too tan anggapo so domestikon ayep, anggapo so bakbaka tan anggapo so pulok, agbalot ontaway na anggan anto. Anggapo so mamangan. Anggan say danum et agda kaukolan so inumen. Tan mangisulong met ira na sako, too tan domestikon ayep; tan ontawag ira ed Dios ed biskeg tan ompawil, balang sakey manlapud mauges a dalan to tan manlapud karawalan a walad kalimaan da. Siopa so makaamta no kasin say tuan Dios so ombaling tan aktual a manliknay ermen tan ombaling manlapud mandarlang a sanok to, ta pian agtayo natawtaw?”​—Jonas 3:7-9.

Saray Ninivita so tinmulok ed dekreto na ari ra. Sanen naimano na Dios a sikara so nampasimbalo ed mauges a dalan da, sikatoy nanliknay ermen ed kalamidad a sinalita ton nagawa ed sikara, kanian agto ginawa itan. (Jonas 3:10) Lapud panagbabawi, kapaabebaan, tan pananisia ra, deniside nen Jehova ya ag-idapo ed sikara so ginagala ton panangukom.

Say Naalipanesan a Propeta

Apataplon agew so linmabas tan anggapo so agawa ed Nineve. (Jonas 3:4) Diad pakamorian agnaderal iray taga Ninive, si Jonas so ag-aliketan a tuloy tan pinmetang ed sanok tan nampikasi: “Ah natan, O Jehova, agta saya iman so agawa ed siak, legan a wala ak ni ed dalin ko? Kanian linmaak tan binmatik ak paunla ed Tarsis; ta amtak a sika so Dios a manamalangkap, tan mapangasi, matantan a manpasnok, tan daakan ed maaron kaabigan tan pagbabawian mo so desyang. Tan natan, O Jehova, panangasim ekalen mo la so kamarerwak, ta magmaong ed siak so ompatey nen say manbilay.” Et inmebat si Jehova diad panamegley na sayan tepet: “Maong ta ed sika so ompetang ed sanok?”​—Jonas 4:1-4.

Lapud satan, nampaawet a pinmaway si Jonas ed syudad. Diad bandad bukig, angipaalagey na sakey ya alolong ta pian makayurong ed siruman to anggad pakanengneng to no anto so nagawa ed syudad. Si Jehova so maabagey ya ‘anuro na sakey a tanaman a tabungaw, a saya so tinmubo a mas atagey nen si Jonas, ta pian magmaliw a sirum ed tapew na ulo to tan iliktar manlapud makadesyang a kipapasen to.’ Alay liket nen Jonas lapud tanaman a tabungaw! Balet intarya na Dios so sakey a bigis pian sakitan so tanaman ed palbangon, tan ginmapon nalenes. Agnambayag et sigpot lan amagaan. Angibaki met so Dios na ampetang a dagem a nanlapud bukig. Say agew so mansasnit natan ed ulo na propeta, a sikato so ngalngali nalemay. Nantultuloy ton kinerew a sikato komon lay ompatey. On, inulit-ulit nen Jonas ya inkuan: “Magmaong ni ed siak so ipapatey nen say manbilay.”​—Jonas 4:5-8.

Nansalita natan si Jehova. Tinepetan toy Jonas: “Manepeg ta ya onsanok ka lapud tanaman a tabungaw?” Inmebat si Jonas: “Manepeg labat a siak so ompetang ed sanok, anggad punto na ipapatey.” Bilang segek, imbaga natan nen Jehova ed propeta: ‘Maermen ka parad say tanaman a tabungaw. Balet ta agmo nansagpotan itan odino pinabaleg itan. Sinmabi tan atawtaw itan a singa dia ed sanlabi.’ Intuloy nin inkatunongan na Dios: ‘Diad biang ko, agta panermenan ko so baleg a syudad na Ninive, a panaayaman na 120,000 a totoo ya agda amta so pandumaan ed baetan na kawanan a lima ra tan kawigi ra, nilikud ni ed dakel a domestikon ayayep?’ (Jonas 4:9-11) Mapatnag so suston ebat.

Nagbabawi si Jonas tan nambilay pian isulat so libro ed Biblia a ningaran ed sikato. Panon ton naamtaan a saray managlayag et tinmakot ed si Jehova, angiyapay na bagat ed Sikato, tan nansamba? Nayarin naamtaan to itan diad madibinon inkipuyan odino anganko diad templo manlapud sakey ed saray managlayag odino pasahero.​—Jonas 1:16; 2:4.

“Say Tanda nen Jonas”

Sanen tinepetan na saray eskribas tan Fariseos si Jesu-Kristo parad sakey a tanda, inkuanto: “Sakey a marelmeng tan mikakalugoran a kailalakan so mantultuloy a manaanap parad sakey a tanda, balet ta anggapo so tandan niiter nilikud ed tanda nen Jonas a propeta.” Inyarum nen Jesus: “No panon a si Jonas so walad eges na baleg a sira ed loob na taloran agew tan taloran labi, ontan met so Anak na too et wala ed puso na dalin ed taloran agew tan taloran labi.” (Mateo 12:38-40) Saray agew na Judio so onggagapo ed kaselek na agew. Inatey si Kristo et ngarem na Biernes, Nisan 14, 33 K.P. Say bangkay to so inyan ed sakey a pantyon sakbay na iselek na saman ya agew. Ginmapo ed saman a labi so Nisan 15 tan tinmuloy ya anggad kaselek na agew na Sabado, say komapito tan kaunoran ya agew na simba. Diad saman a panaon et ginmapo so Nisan 16 tan linmaknab ya anggad kaselek na agew ed tatawagen tayo a Simba. Bilang kasumpalan, si Jesus so inatey la tan walad pantyon anggan panon et kabiangan na peryodo na Nisan 14, nipantyon a sanagew ed Nisan 15, tan nausar so nakekeraan ya oras na labi na Nisan 16 ed pantyon. Sanen walaray bibiin linma ed pantyon ed Simba na kabuasan, sikato lay apaoli.​—Mateo 27:57-61; 28:1-7.

Si Jesus so walad pantyon ed loob na taloran agew. Saray kalaban to sirin so akawaat ed “say tanda nen Jonas,” balet inkuan nen Kristo: “Saray totoo na Ninive so ombangon diad panangukom a kaiba iyan kailalakan tan mangondena ed satan; lapud sikaray nagbabawi ed impulong nen Jonas, balet, nia! bengatlan nagkalalo ni nen say si Jonas so wadia.” (Mateo 12:41) Agaylan tua itan! Walad limog na saray Judio si Jesu-Kristo​—propetan babaleg ni nen say si Jonas. Anggaman si Jonas so magenap lan tanda ed saray taga Ninive, nampulong si Jesus tekep na nagkalalon autoridad tan manuportan prueba nen say saman a propeta. Ingen, diad inkalapagan et saray Judio so ag-anisia.​—Juan 4:48.

Bilang sakey a nasyon agsipapaabeban angawat iray Judio ed Propeta a babaleg nen say si Jonas, tan ag-ira angagamil na pananisia ed Sikato. Balet komusta iramay inmunan atateng da? Sikara met so andiay pananisia tan mapaabeban awawey. Diad tua, diad kaunoran et imbaki nen Jehova si Jonas ed Ninive ta pian ipanengneng so pandumaan na magbabawi iran taga Ninive tan saray anawet-impantenger ya Israelita, a pirmin kinmulang na pananisia tan panagpaabeba.​—Ikompara so Deuteronomio 9:6, 13.

Komusta si Jonas a mismo? Naaralan to no panon kabaleg so panangasi na Dios. Niarum ni, say reaksion nen Jehova ed impanmeremere nen Jonas nipaakar ed abagey ya impanengneng ed magbabawi iran taga Ninive so nepeg a mamatunda ed sikatayo manlapud panreklamo sano inatnat na mangatatawen ya Ama tayo so panangasi to ed totoo diad agew tayo. On, panggayagaan tayo a balang taon et nilibo so ombabaling ed si Jehova diad pananisia tan tekep na mapaabeban kapusoan.