Kontrolado Ta na Kapalaran so Bilay Mo?

“ALA NÒ DON.” Diad lenguahen Bambara na Mali, ed Sagur Aprika, sayan balikas et kabaliksan toy, “Satan so kimey na Dios.” Kaslakan a tuloy so onia iran diparan ed satan a parti na mundo. Onia so panangibaga diad Wolof a pansasalita, “Yallah mo ko def” (Ginawa itan na Dios). Tan diad sakey a panbansan dayalekto na saray Dogon, oniay panangibaga ra, “Ama biray” (Pinagmaliw itan na Dios).

Sarayan balikas so walaan na pipara ed arum a daldalin. Saray diparan a singa say, “Asabi lay getar to” tan, “Linawa itan na Dios” so mabetbet a narengel bektaman a walay inatey odino agawan trahedya. Diad Sagur Aprika, saray diparan a singa say “Too so mangiproproponi, say Dios so mandedesisyon” so kaslakan ya ipipinta ed panpubliko iran luluganan tan ipapaskil bilang karatula diad saray lakuan. Parad dakel et saratan labat so dalan na pananalita. Balet, mabetbet a saratan so mangisisindag na niletneg a maong a panisia ed kapalaran.

Anto ta so kapalaran? Uukeran itan na The World Book Encyclopedia bilang “say sisiaen a saray ebento so igegetar na saray puersa ya agnakontrol na totoo.” Anto irayan “puersa”? Nilibon taon lay apalabas, sisiaen na saray taga-Babilonia a say kapalaran na sakey a too so mabiskeg ya inimpluensyaan na posisyon na saray bitewen diad inkianak to. (Ikompara so Isaias 47:13.) Sinisia na saray Griego a say kapalaran so kokontrolen na taloran makapanyarin diosa ya angiputipot, anukat, tan amoltot ed tinebey na bilay. Anggaman ontan, satan ya ideya so inggapo na saray teologo na Kakristianoan a say Dios mismo so mangigegetar ed kapalaran na too!

Alimbawa, impulisay nen “Saint” Augustine so “palso tan makasamal iran opinyon” na saray astrologo. Diad biek a dapag, sikatoy angisangsang a “say pangaksobin wala so Dios, tan diad parehon bekta et iburi ton Sikatoy makapikabat la ed arapen iran bengatla, so sankapatnagan a kakulangkulangan.” Inkuanto a pian say Dios so magmaliw a peteg a makapanyarin-amin, nepeg ya “amta [to] so amin a bengatla sakbay a saratan so nagawa” ya “anggapoy antokaman a gineteran to la.” Ingen, sisisanok ya insangsang nen Augustine ya anggaman amta lan unona na Dios so amin a nagagawa, siansian saray totoo so walaan na kawayangan.​—The City of God, Libro V, Kapitulo 7-9.

Pigaran siglo ed sagiginor, pinaaligwas ni na Protestantin teologo a si John Calvin so ideya, ya isasangsang ton anggaman say pigara so “inggeter [na Dios] a magmaliw ya ananak tan mananawir na mangatatawen a panarian,” say arum so inggeter a magmaliw a “manangawat na sanok to”!

Natan, say panisia ed kapalaran so aawaten ed dakel a parti na mundo. Konsideraen so eksperiensia nen Ousmane, sakey a kalangweran a lakin taga-Sagur Aprika. Sikatoy sakey ed saray sankamaongan ya estudyante ed eskuelaan to, balet sanen sikatoy pinal a nan-eksamin, agto nisapat! Kabaliksan na saya ya aglambengat mangulit ed klase noagta kababaingan met na pamilya tan kakaaro to. Sakey a kaaro so analin manligliwa ed sikato diad pangibabagan linawa na Dios iman. Say ina nen Ousmane so anetel met ed kapalaran lapud agto impakasapat.

Diad inmuna et maliket si Ousmane a mangawat ed saray gunaet tan simpatia ra. Tutal, no say agto impakasapat et talagan linawa na Dios, anggapoy bengatlan nagawaan to a mangamper ed satan. Balet duma met so panmoria na ama to. Inkuanto ed si Ousmane a say agto impakapasa ed eksamin et kasalanan to​—aliwan say Dios. Ag-akasapat si Ousmane lapud pinaulyanan toy panaaral to.

Lapud kinmapuy so panisia to ed kapalaran, denesidi nen Ousmane ya imbestigaen a mismo iray pamaakaran. Imbitaan mi ka natan a manggawa met na ontan diad pangonsidera ed ontumbok ya artikulo.