Nepeg Mo Ta’n Panisiaay Reinkarnasyon?

SAY pangaro so insiglaot nen Griegon pilosopo a Plato ed ideyan reinkarnasyon. Panisiaan ton kayari ipatey na laman, say kamarerwa, lapud immortal, so onla’d “pasen na saray puron uhas.” Andiay-laman, satan so mansiansia ditan ed pigaran panaon, a manmomolimoli ed saray uhas. Sano diad saginonor et onalis la itan ed sananey a laman, agnamam-amtaan na kamarerwa a nanonotan tan panpirawatan toy pasen na saray uhas. Unong ed si Plato, mangaaro so totoo lapud nanenengneng da ed pinabpabli ra so pinagkamodelon uhas na karakpan ya agda la malinew a nanonotan tan nakaliktan.

Panangamta ed Lapuan tan Basiyan

Kakaukolanen ed bangat na reinkarnasyon a say kamarerwa et immortal. Kanian, nasuysoy so gapoan na reinkarnasyon ed saramay totoo odino nasyones a manisia’d satan. Base’d saya, isipen na arum a nanlapu itan ed kadaanan ya Ehipto. Balet parad arum et sisiaen dan ginmapo itan ed kadaanan a Babilonia. Pian derlengen so relihyon na Babilonia, inproponi na saray saserdote to so doktrinan iyalis-alis (transmigration) na kamarerwa. Nikuan da sirin a saray relihyoson palbayani ra so reinkarnasyon na bantog, anggano abayag lan inatey, iran inmuunan atateng.

Balet, diad India ya abayuboan a tuloy so sisiaen a reinkarnasyon. Mitutulot iray makabat na Hindu ed inkalapagan iran problema’d kaugsan tan paniirap ed limog na totoo. Oniay intepet da, ‘Panon irayan nitunos ed ideyan matunong a Manamalsa?’ Sinali ran panpaknaen so pansumlangay inkatunong na Dios tan say ag-iilaloan iran kalamidad tan agpanpapara’d mundo. Sinmabi panaon, tinibukel da so “say ley na karma,” say ley na sengegan tan epekto​—‘antokaman so itanem na too, satan met so anien to.’ Indatak da so detalyadon ‘balance sheet’ no iner a saray kamaongan tan kaugsan ed sakey a bilay so natumangan odino nadusa ed ontumbok a bilay.

Mankabaliksan so “karma” a “kalareker.” Nikuan a say sakey a Hindu so walaan na maong a karma no sikatoy mikompormi’d sosyal tan relihyoso iran tutumboken tan mauges a karma no agto gagawaen. Say kalareker to, odino karma, so manetermina ed arapen to diad kada mantutumbokan a kianak-lamet. “Amin a totoo so nianak a walaay niprograman kakikiwas, a manuna lan atibukel base’d saray kalareker da ed linmalabas a bilay, anggaman adetermina la ed tawir so pisikal a walna ra,” so inkuan na pilosopon Nikhilananda. “Say sakey a too [sirin] so arkitek na dili ton kapalaran, managgawa’d dili ton pansumpalan.” Balet, say ultimon kalat et say kibulos manlapud sayan sikulo na iyalis-alis pian mikasakey ed Brahman​—say ultimon inkapeteg. Panisiaan a saya so nagamoran diad panggunaet ed ugalin aawaten na sosyedad tan ed pikakabat ed Hindun kaisipan.

Uusaren sirin na bangat a reinkarnasyon a pinagka-pundasyon so doktrinan immortalidad na kamarerwa tan napapabiskeg itan diad panguusar ed ley na karma. Nengnengen tayo pay ibabaga na apuyanan a Salita na Dios, say Biblia, nipaakar ed sarayan ideya.

Immortal Ta so Kamarerwa?

Pian naebatan iyan tepet, ontupleg itayo ed sankatagyan ya autoridad ed sayan tema​—say apuyanan a Salita na Manamalsa. Diad inmuna-unan libroy Biblia, say Genesis, naaralan tayo so suston kabaliksan na “kamarerwa.” Nipaakar ed panamalsa ed inmunan too, si Adan, oniay inkuan na Biblia: “Pinorma nen Jehova a Dios so too ed dabok manlapud dalin tan insibok to ed saray sangab na eleng to so linawa na bilay, tan say too so nagmaliw a mabilay a kamarerwa.” (Genesis 2:7, NW) Mabitar, say kamarerwa et aliwan say walad too noagta sikaton mismo. Say nausar dian Hebreon salita parad kamarerwa et ne’phesh. Nausar itan ed ngalngalin 700 a danay ed Biblia, tan agton balot tutukoyen so sakey a nisian tan espiritun kabiangan na sakey a too balet mabetbet ed sakey a bengatlan nakaplas tan silalaman.​—Job 6:7; Salmo 35:13; 107:9; 119:28.

Antoy nagawa’d kamarerwa diad patey? Nonoten pay agawa’d si Adan ed impatey to. Sanen sikatoy nankasalanan, oniay imbaga na Dios ed sikato: “[Ompawil] ka’d dalin, ta sikato so angalaan ed sika. Lapu’d dabok ka et dia ed dabok ompawil ka.” (Genesis 3:19, NW) Isipen pay kabaliksan na satan. Sakbay a sikatoy palsaey Dios manlapud dabok, anggapo so Adan. Kayari na impatey to, si Adan so pinmawil ed parihon kipapasen na agkiwawala.

Diad simplin panangibaga, ibabangat na Biblia a say patey so kasuniyan na bilay. Diad Eclesiastes 9:5, 10, oniay nabasa tayo: “Saray mabilay amta ra a sikara ompatey ira; balet saray inaatey agda amta so bengatla, ag-ira met nawalaan na tumang, ta say pakanonot ed sikara so alingwanan. Anggan anto a say limam naromog to a gawaen, sikato so gawaen mo ed pakapanyarim, ta anggapo so gawa, no kanonotan, no pakaamta, no kakabatan, dia ed Sheol a laen mo.”

Kabaliksan na saya a saray inaatey et agla makakimey odino makalikna. Andian laray antokaman a kanonotan, nisay nanonotan day antokaman a bengatla. Ibabaga na salmista: “Agyo iyan so panmatalek yo ed saray priprinsipi, nisay dia ed anak na too, a dia ed sikato anggapo so tulong. Say panlinlinawa to ompaway, ompawil ed dalin to; dia ed satan lanlamang ya agew saray nonot to natawtaw ira.”​—Salmo 146:3, 4.

Mabitar ya ipapanengneng na Biblia a diad patey et ag-onalis so kamarerwa ed arum a laman, balet ta satan so ompatey. Oniay maranet ya ibabaga na Biblia: “Say kamarerwa a mankasalanan ompatey naani.” (Ezequiel 18:4, 20; Gawa 3:23; Apocalipsis 16:3) Kanian, say doktrinan immortalidad na kamarerwa​—say mismon pundasyon na teoryan reinkarnasyon​—so agbalot susuportaay Kasulatan. No anggapo itan, say teorya so nakusbo. Anto sirin so makapangipaliwawa’d paniirap a nanenengneng tayo’d mundo?

Akin a Maniirap so Totoo?

Say manunan rason na paniirap na too et say ag-inkayadyarin tinawir tayon amin ed makasalanan ya Adan. Oniay kuan na Biblia: “Kanian unong a say kasalanan linmoob ed mundo lapu ed sakey a too, tan say patey lapu ed kasalanan et say patey ed satan linma ed amin a too ta amin nankasalanan.” (Roma 5:12) Lapud nianak manlapud si Adan, amin tayo et mansakit, ontatken, tan ompatey.​—Salmo 41:1, 3; Filipos 2:25-27.

Sakey ni et ibabagay agnauman a moral a ganggan na Manamalsa: “Agkayo komon nalingo: Say Dios agnayarin naludlurey. Ta say antokaman ya itanem na too satan met so anien to. Say mantanem na nipaakar ed laman ton dili, dia ed laman manani na kabulok.” (Galacia 6:7, 8) Kanian, say mabanday ya estiloy-kabibilay so mansumpal ed emosyonal a gonigon, agkaliktan a panaglokon, tan makaalis iran sakit ed sekso. “Sakey a makapatalagnaw a 30 porsiento na makapatey a kanser [ed Estados Unidos] so manunan nitetetel ed panagsigarilyo, tan mipara niran estiloy-kabibilay, nagkalalo la’d ugali ed panangan tan kakulangay ehersisyo,” so kuan na magasin a Scientific American. Arum a desyang a paniirapan so resultay agsuston panangimaneho na too ed kaykayarian na dalin.​—Ikompara so Apocalipsis 11:18.

On, say too so natetel ed dakel a panpapairap to. Balet, lapud aliwan immortal so kamarerwa, say ganggan ya ‘anien moy intanem mo’ so agnisiglaot ed paniirap na too diad sakey a karma​—inkuan a kagagawa’d linmabas a bilay. Ibabaga na Biblia: “Samay inatey, apatunongan lan naandi ed kasalanan.” (Roma 6:7, 23) Kanian say bunga na kasalanan so agla niyalis ed sakey a bilay kayari na patey.

Si Satanas a Diablo met so mamapawalay pirmin paniirap. Dia tua, sayan mundo et dodominaen nen Satanas. (1 Juan 5:19) Tan singa impasakbay nen Jesus, saray babangatan To so ‘gulaen naani na saray amin a katooan nisengeg ed ngaran to.’ (Mateo 10:22) Bilang resulta, mabetbet a nipapaarap ed dakel a problema iray matunong nensay saray marelmeng.

Diad sayan mundo, walaray nagagawan agtampol a naamtaan iray sengegan to. Wadtan so sankapelesan a bumabatik a nayarin naparubpa tan natalo’d lumba. Nayarin natalo so mabiskeg ya armada ed agmabiskeg a puersa. Nayarin say makabat a too so agmakalmoy maong a trabaho diad ontan et naerasan. Saray totoon walaay eksilintin pikakabat ed panagnigosyo so nayarin, lapud sirkumstansya, et agmakapangiyaplika’d satan tan sirin et onduka. Nayarin panpanggetan na saramay wala’d autoridad iray mangipapatara’d pikakabat da kanian ag-ira napalaboan. Akin ya ontan? “Lapud say panaon tan kapalaran [ag-iilaloan a nagawa, NW] so ondapo ed sikaran amin.” so inyebat na makabat ya Arin Solomon.​—Eclesiastes 9:11.

Abayaglan maniirap so katooan sakbay nin sinalin ipaliwawa na saray makabat na Hindu no akin a nagagawa itan. Balet wala ta so ilalo ed magmaong ya arapen? Tan anton sipan so itatarya na Biblia parad inaatey?

Mareen ya Arapen

Insipan na Manamalsa ya agla manbayag et panganggaen to la iyan kaplesan a sosyedad ed mundo a babanlongan nen Satanas. (Uliran 2:21, 22; Daniel 2:44) Insan inkapeteg la’d satan so sakey a matunong a balon sosyedad na totoo​—‘sakey a dalin a balo.’ (2 Pedro 3:13) Diad satan a panaon “say manaayam agto naani ikuan: ‘Mabeblay ak.’” (Isaias 33:24) Anggan say ot-ot na patey so naandi la, lapud say Dios et “punasen to so amin a lua ed kamataan da, tan anggapo la naani ipatey, tan anggapo la naani onnangis o dageyem, o ot-ot. Ta saray ona a bengatla sikara so linmabas la.”​—Apocalipsis 21:4.

Nipaakar ed saray manayam ed insipan a balon mundo na Dios, oniay impasakbay na salmista: “Say matunong tawiren to so dalin tan manayam diman lawas.” (Salmo 37:29) Niarum ni, saray mauyamo “tawiren da naani dalin, tan manliket ira a dili ed inka-daakan na kareenan.”​—Salmo 37:11.

Si Mukundbhai, ya asalambit ed inmunan artikulo, so maitlep a naugip ed patey ya ag-akapikabat ed makapakelaw iran sipan na Dios. Balet minilyon ya inaatey ya ag-akapikabat ed Dios so walaay ilalon onliing ed ontan a mareen a balon mundo, lapud oniay isisipan na Biblia: “Wala naani kioli ed bilay na saray matunong tan ag-matunong.”​—Gawa 24:15; Lucas 23:43.

Nipatalos dia so salitan “kioli” ed Griegon salita ya a·na’sta·sis, a literal a kabaliksan toy “iyalagey lamet.” Sasaglawien sirin na kioli so ikurang lamet na padron na kabibilay na sakey.

Say Manamalsay tawen tan dalin so naspot ed kakabatan. (Job 12:13) Ag-problema’d sikato so pannonot ed padron na kabibilay na inaatey. (Ikompara so Isaias 40:26.) Daakan met ed aro so Dios. (1 Juan 4:8) Kanian, nausar toy naspot a memorya to, aliwan pian dusaen iray inaatey lapud mauges a ginawa ra, noagta pian bilayen to lamet ira ed paraison dalin tekep na personalidad a walad sikara sakbay na impatey da.

Parad minilyon a singa si Mukundbhai, say kioli so mankabaliksan a nakaiba da lamet iray inadaro ra. Balet isipen pay kabaliksan na satan parad saramay manbibilay ni natan. Alimbawa, say anak nen Mukundbhai, ya akaamta’d makapakelaw a katuaan ed Dios tan saray gagala to. Agaylan makaligliwa parad sikato so pakaamtan say ama to so agnipukok ed ngalngalin agmanampot a sikulo na kianak lamet, ya aliktob na karelmengan tan paniirap! Sikato lambengat so naugip ed patey, a manaalagar na kioli. Agaylan makapaligsa ed sikato so panmolimoli ed agew ya inabang to’d ama to so nipaakar ed naaralan ton mismo ed Biblia!

Linawa na Dios ya “amin a nengneng na totoo so nilaban tan ontundas ed suston pikakabat ed katuaan.” (1 Timoteo 2:3, 4, NW) Natan la so panaon pian naaralan no panon a sika, pati ed minilyon nira a manggagawa la ed linawa na Dios et makapambilay ya andi-anggaan ed paraison dalin.​—Juan 17:3.

[Blurb ed pahina 7]

“Say panaon tan ag-iilaloan a nagawa so ondapo ed sikaran amin.”​—Eclesiastes 9:11

[Kahon ed pahina 6]

Personalidad na Dios tan say Ley na Karma

“Say ley na Karma,” impaliwawa nen Mohandas K. Gandhi, “so agmanguman tan imposibli a napibalian. Diad ontan et agla kaukolan so pisasalet na Dios. Indatak to iyan ley tan sikato lay agbalot onsalet, a singa panangibaga.” Makapagonigon iya ed si Gandhi.

Diad biek a dapag, say sipan a kioli et ipaparungtal toy aralem ya interes na Dios ed palsa to. Diad pamilay na Dios ed inatey diad paraison dalin, kabaten tan nonoten na Dios so amin a bengatla nipaakar ed satan a too. Say Dios so peteg a mangiyaansakit ed balang sakey ed sikatayo.​—1 Pedro 5:6, 7.

[Litrato ed pahina 5]

Say sikulo na bilay ed Hindu

[Litrato ed pahina 8]

Ibabangat na Salitay Dios so kioli