Akin ya Ontanlay Pansesekreto Ra?

“ANGGAPO lay ontanlan makapabelat nen say sekreto.” Odino anggan panon et ontan so pabibitaren na diparay Pranses. Nipaliwawa ta na saya no akin a panliketan tayoy pakaamta’d sekreto balet ta no maminsan et panalipanesan sano agnitongtong? Ingen, naaawat la na dakel a totoo so panagsekreto diad dakel lan siglo, a mimimembro’d sekreto iran ulopan diad panggegemtan ed nankasakeyan a kalat.

Arum ed sarayan sankaunaanan a sekreton ulopan et say madeboto’d ritual iran kulto a naromog diad Ehipto, Gresya, tan Roma. Saginonor et sinmuawi so arum ed sarayan grupo ed impakaimpluensya ra’d relihyon pian adaptaen so maamot iran pakurang ed politika, ekonomiko, odino ed sosyedad. Alimbawa, sanen aporma iray asosasyon ed Europa diad Kapegleyan a Panaon, binmaling iray membro to ed panagsekreto manuna lapud panalimbeng ed panagbilay da.

Mabetbet a napoporma iray sekreton grupo ed modernon panaon lapud kagalgalang iran sengegan, posiblin parad “saray gagalan pansosyedad tan itutulong ed arum” unong ed say Encyclopædia Britannica, tan “pian sumpalen iray programan pananulong ed saray mankaukolan tan pan-edukasyonal.” Arum ya organisasyon a mansanaagi iray membro, saray klab na tobonbalo, pansosyedad iran klab, tan arum niran grupo so nisekreto met, odino anggan panon et agtanton niyamot. Diad inkalapagan et gendat ya agmakadesyang so oniaran grupo lapud panliketan da lambengat so panagsekreto. Saray maamot a seremonyay panagsubok so makapasagyat a tuloy ed emosyon tan paeleten toy pankakaaro tan pankakasakey da. Nalikna na saray membro a sikaray kabiangan tan walaay-gagala. Say onian nengneng na sekreto iran ulopan so gendat ya agmameligro’d saray aliwan membro. Saray agkabiangan so agnaapektoan ed agda pakaamta’d saray sekreto.

Sano Mangipapaniring na Kaatapan so Panagsekreto

Aliwan amin a sekreton grupo et nampapara ed inkasekreto. Balet saramay walaan na “saray sekreto ed dalem na saray sekreto,” a singa panangibagay Encyclopædia Britannica, so mangipapaarap na partikular a kaatapan. Ipapaliwawa ton “diad panag-usar na saray alyas, panagsubok odino panangibangat,” pannononongan na saray membro ed atagey iran ranggo ya “ibiig so inkasikara,” ompan nadagdag “iray abebbeba ed ranggo a panbanikelay pakarapat ed nipaatagey iran posisyon.” Mapatnag so kaatapan a nisipor ed ontan iran grupo. Nayarin sigpot ya agkabat na saramay walad abebbeban ranggo iray peteg a gagalay organisasyon, ta agni ra akasabi’d ontan a sukat na pikakabat. Magmainomay so katangguyor ed grupo a saray kalat tan metodon panadampot to’d saratan et samet lambengat so amtam tan, talagan agni anganko sigpot a nipaliwawa’d sika. Balet diad saginonor et naamtaan na toon sinubok ed ontan a grupo a mairap to lay onkalas; lapud sikato lay nigalet ed panagsekreto, a singa panangibaga.

Balet, ipapaniring na panagsekreto so babaleg ni ingen a kaatapan sano gegegemtanen na sakey a grupo iray kalat ya ilegal odino krimen a sengegan lay pangiyamot ed mismon kiwawala to. Odino no say kiwawala tan manuna iran getma to et akabatan la, panggunaetan ton isekreto iray membro to tan saray agmanbayag a plano to. Tua iya ed determinadon tuloy iran grupoy terorista a panapanaon et manatalagnaw ed mundo lapud panagterorista ra.

On, mapeligro so panagsekreto, namparan diad indibidual tan diad sosyedad bilang intiraminti. Isipen pa iray pangkat na tinedyer a marawal a mamibiktima ed saray inosinti, saray asosasyon na kriminal a singa say maamot a Mafia, saray grupon matalonggaring so amputi a singa say Ku Klux Klan,a nilikud ed dakel niran teroristan grupo diad intiron mundo a mantutultuloy a manisigensigen ed saray sagpot parad sankamundoan a kareenan tan kaligenan.

Antoy Gagawaen Da Natan?

Legan na dekaday 1950, nisesengeg ed resultay Cold War, naorganisa iray sekreton grupo ed pigaran bansa diad Mamasagur a Europa pian pinagkabasiyan na saray kontran pakurang no bilang ta taloen na saray Soviet so Mamasagur a Europa. Alimbawa, unong ed peryodikon Aleman a Focus, “79 a nisekreton simpenan na saray ayura” so niletneg ed Austria legan na sayan peryodo. Agni ingen amtay amin a bansa ed Europa so kiwawala na sarayan grupo. Realistikon inreport na sakey a peryodiko ed asasakbay na dekaday 1990: “Siansia nin ag-amta no pigara’d sarayan organisasyon so onkukurang natan tan no anto so agano nin aagamilen da.”

On, peteg. Siopa so talagan makaamta no pigaran sekreton grupo ed sayan bekta so mangipapaarap na babaleg nin kaatapan nensay nayarin isipen na siopaman ed sikatayo?

[Paimano ed leksab]