Say Pamilya—Kaukolan na Too!

IBABAGAN ombulaslas labat so sosyedad na too sano ombulaslas iray pamilya. Ipapanengneng na awaran a leleg a nakukusboy uksoyan na pamilya, onkakapuy so biskeg na saray komunidad tan nasyon. Sanen dineral na moral ya inkabulok iray pamilya ed kadaanan a Gresya, say sibilisasyon to so abuybuyak, a pinagmaliw ton magmainomay a taloen na saray Romano. Say Romanon Imperyo so nansiansian mabiskeg anggad nansiansian mabiskeg iray pamilya. Balet diad inlalabas na saray siglo, kinmapuy so bilay na pamilya, tan kinmuyep so biskeg na imperyo. “Say seguridad tan inkitandoro na pamilya tan ed bilay na pamilya so manunan gagala na sibilisasyon, tan say ultimon gagala na amin ya industria,” inkomento nen Charles W. Eliot, datin presidenti na Harvard University.

On, say pamilya et kaukolan na too. Walaan itan na direktan epekto ed inkaligen na sosyedad tan say pankaabigan na ananak tan arapen iran kailalakan. Andi-duaruwa, walaray dakel, dakel a sulon kainaan a manbabanikel a mamabaleg na maong ya ugugaw, tan nepeg iran nakomendaan ed panggugunaet da. Balet, ipapanengneng na impanaral a saray ugugaw et kaslakan a maong a tuloy no manaayam ira ed sakey a pamilyan walaan na namparan atateng.

Nalmoan na sakey ya impanaral ed Australia ed masulok a 2,100 katayatdang a “saray tin-edyer manlapud abuybuyak a pamilya so mas inkalapagan a walaan na saray problema ed bunigas, a lalon maseguron pakapatnagay sinyales na emosyonal iran problema, tan lalon maseguron aktibo ed sekso nen say saray ugugaw manlapud ag-abuyak iran pamilya.” Imparungtal na sakey ya impanaral ya inkondukta na U.S. National Institutes of Health Statistics a saray ugugaw manlapud abuybuyak ya ayaman et “20-30 porsiento a mas maseguron naaksidenti, 40-75 porsiento so mas maseguron kaukolan a mangulit ed grado’d eskuelaan, tan 70 porsiento so mas maseguron napatakyas ed eskuelaan.” Tan irereport na sakey ya analyst ed reglamento a “saray ugugaw manlapud sulon-ateng iran ayaman so mas maseguron nalanor ed krimen nen say saramay binmaleg ed tradisyonal iran ayaman.”

Ampopoan so Ayaman

Say uksoyan na pamilya so mangiiter na maliket, makapabiskeg, tan maabig ya ayaman parad amin. “Say sankaimportantian a lapuan na liket tan pankaabigan et aliwan say karera, bengabengatla, hobbies nisay kakaaro noagta say pamilya,” ibabaga na Suekon autoridad.

Ipapanengneng na Biblia a kada pamilya ed dalin et otang toy ngaran to ed Engranden Manamalsa na saray pamilya, si Jehova a Dios, a sikatoy angiletneg na uksoyay pamilya. (Genesis 1:27, 28; 2:23, 24; Efeso 3:14, 15) Balet, diad apuyanan a Kasulatan et impasakbay nen apostol Pablo so sakey a masebeg ya iyaataki ed pamilya, a mansusumpal ed kabubuyak na moralidad tan sosyedad na too ed paway na Kristianon kongregasyon. Inkuanto a “saray kaunoran ya agew” so pakatandaan na agkatooran, kaandian na “aro ra a nianakan,” tan itutunganga ed atateng, anggan diad saramay “wala so nengneng da ya inkasanto.” Pinaseseg toray Kristianos ya onarawi ed saratan. Impasakbay nen Jesus a say isusumpa ed katuaan na Dios so mangapag-apag ed saray pamilya.​—2 Timoteo 3:1-5; Mateo 10:32-37.

Anggaman ontan, ag-itayo papaulyanan na Dios. Dakel ya instruksion so nidatak diad Biblia nipaakar ed relasyon na pamilya. Ibabaga to ed sikatayo no panon tayon gawaen a matalona so pamilya tan say ayaman a masayaksak a pasen a ditan et kada membroy pamilya et walaan na responsabilidad a sumpalen parad arum.a​—Efeso 5:33; 6:1-4.

Posibli ta so pakadampot ed ontan a maliket a relasyon ed sarayan agew bangta say pamilya et pirmin nasisigensigen? On, peteg! Ontalona ka’d panggawan magayaga so pamilyam, makarepreskon salimbengan ed sayan magasal, singa-desierton mundo. Balet walay bengatlan kakaukolanen na saya manlapud amin diad sirkuloy pamilya. Say onggendan so pigaran suhestion.

Pananulong ed Pamilyam a Makaliktar

Sakey ed sankaabigan a paraan a makapansiansian nankakasakey so pamilya et say pangipanaon a panuulop. Amin a membro so kaukolan a sibubulos a manginabang ed bakantin panaon da ed pamilya. Kabaliksan na satan so pansakripisyo. Alimbawa, sikayoran tin-edyer et nayarin mangisakripisyo ed paboriton programa ed TV, saray isport, odino panpasyar a kaibay kakaaro. Sikayon kaamaan, a kaslakan et manunan managlegpet, agyo uusarey bakantin panaon para labat ed hobby odino arum a personal a paninteresan. Mangiplano na aktibidades a kaibay pamilya, nayarin no panon ya usaren iray sampot-simba odino bakasyon a mankakaulop. Siempre, mangiplanoy bengatlan pantindekan tan panggayagaan na amin.

Nakaukolan na ananak so mas nen say ibabagan de-kalidad a panaon, salanti, pangiyeskedyul na kapaldua odino onsulok ni ya oras a kaibay ananak a panapanaon. Nakaukolan day dakel a panaon. Onia so insulat na sakey a kolumnista na sakey ya inagew-agew a peryodiko ed Sweden: “Legay 15 taon ko bilang reporter, akaabet ak lay dakerakel a kalangweran a delinkuente . . . Say kaslakan a walna et sikaray limitado ed magenap a panaon a kaibay atateng da: ‘Anggapoy panaon na atateng ko.’ ‘Ag-iran balot dinmengel.’ ‘Naynay a manbiabiahe tatay ko.’ . . . Bilang ateng, lawas mon napili no kaunongan a panaon so iter mo ed anak mo. Nadetermina so pilim kayari 15 taon na andiay-panangabagey a 15 años.”

Dugan Panmoria ed Kuarta

Amin a membro so kaukolan met a mamayubo ed dugan panmoria ed kuarta. Kaukolan ya akaparaan iran manginabang ed nayarian da pian nasalipotpotan so kaslakan a gastos na pamilya. Dakel a bibii so kaukolan a mantrabaho pian makapangitaryay pambilay, balet sikayon kaasawaan a bibii so kaukolan a makaamta ed saray kapeligroan tan tukso a nayarin naabet yo. Dadagdagen kayo na sayan mundo a “peneken” yoy inkasikayo tan “gawaen so labay mon gawaen.” Nayarin pagmaliwen to kan independenti tan agnapenek ed inter na Dios a betang mo bilang ina tan manangasikasoy ayaman.​—Tito 2:4, 5.

No sikayon kainaan et walad ayaman tan magmaliw a giya tan kaaro na ananak yo, seguradon mamaelet itan a tuloy na bedber ya ontulong ed pansiansian mankakaulop so pamilya anggaman ed amin a kairapan. Baleg a tuloy so nitulong na sakey a bii ed panggawa’d ayaman a maliket, maligen, tan onggagana. “Kaukolay sanlasus a lalaki pian manggaway kampamento, balet say sakey a bii so makapanggaway ayaman,” inkuan na koma-19 siglon politiko.

No amin ed pamilya so mikooperan mamasarag ed badyet na pamilya, niyagel so pamilya ed dakel a problema. Nepeg a manpaknaan iray sanasawa a pansiansiaen a simpli so bilay tan iyuna so espiritual iran interes. Kaukolan ya aralen na ananak so pankontento, ya ag-onkekerew na bengabengatlan agnasuportaan na badyet na pamilya. Adyaan so pilalek na mata-mata! Say tukso ed panaliw na bengabengatlan agyo nayarian, pakaotang, so angitonton ed dakel a pamilya ed kilereg. Maabig parad pankakasakey na pamilya no amin et manginabang ed saray pundo ra parad pannanagnagan​—sakey a makarepreskon biahe, pigaran makana tan napanggayagaan a kagawaan ed ayaman, odino pankontribusyon pian suportaan so Kristianon kongregasyon.

Sananey a pormay “pakatulong” ed maliket ya espiritu na pamilya a kaukolan a pibiangan na amin a membro na pamilya et say pibiang ed panaglinis tan panagmantini​—pangasikaso ed abung, ed harden, ed kotse, tan arum nira. Kada membroy pamilya, anggan saray ugugaw ni et nayarin pabtangan na arum a kabiangan na tarabaho. Sikayoran ananak, panggunaetan ya agdaraken so panaon yo. Imbes, bayuboan so espirituy inkamatulong tan kooperasyon; saya so manresulta ed puron pankakaaro tan pankakaiba, a mamabiskeg ed pankakasakey na pamilya.

Say Kablian na Edukasyon ed Biblia

Diad nankakasakey a Kristianon pamilya, say kaimportantian na regular a panagaral na Biblia so nidadanet met. Say inagew-agew a diskusyon ed saray teksto na Biblia tan ed sinimban panagaral na Sagradon Kasulatan so mangitatarya na basiyan parad nankakasakey a pamilya. Saray manunan katuaan tan prinsipyo na Biblia so kaukolan a singbaten a mankakaulop diad paraan a managyat ed kapusoan na intiron pamilya.

Saratan a sesyon na pamilya so kaukolan ya edukasyonal balet kabansag to et makapagayaga tan makapaseseg. Niugali na sakey a pamilya ed amianen na Sweden so pangisulat na ananak ed saray tepet a linmesa legay sakey simba. Insan siningbat irayan tepet diad sinimban panagaral na Biblia. Saray tepet so mabetbet ya aralem tan makatenyeg-kanonotan tan pakapatnagay abilidad na ugugaw ed panagnonot tan pakatalos ed saray bangat na Biblia. Arum a tepet so: “Kasin si Jehova so mamapabaleg ed amin a bengatla ed amin a panaon, odino ginawa to labat diad gapo?” “Akin ya ibabaga na Biblia a pinalsa na Dios so too ‘ed indengan to’ bangta say Dios et aliwan too?” “Agkasi aketel si Adan tan Eva legan na panaoy yelo diad Paraiso lapud sikaray kasalisali tan andian na kawes?” “Akin a kaukolan tayoy bulan diad labi bangta nepeg komon ya ambilunget?” Binmaleg la natan iray ananak tan manlilingkor ed Dios bilang sigpot-panaon a ministros.

Sano aasikasoen iray problema ed pamilya, pambanikelan yon maong ya atateng so pagmaliw a positibo tan masayaksak. Magmaliw a makonsidera tan manangitukoy, ingen ta agmanguman-uman, no nipaakar ed pananumbok ed importanti iran prinsipyo. Abuloyan a natalosan na ananak a say panangaro ed Dios tan ed saray maptek a prinsipyo to so lawas manguuley ed saray desisyon yo. Say atmosperay eskuelaan so mabetbet a makapadetdet tan makapagonigon, tan kaukolan na ananak so dakel a panamaseseg diad ayaman a manimbang ed ontan ya impluensia.

Atateng, agmankuankuanan a naspot. Aksobien iray lingo tan mipulangan ed ananak yo no nakaukolan. Sikayoran kalangweran, sano aksobien na Tatay tan Nanay so lingo, ombaleg diad panangaro ed sikara.​—Eclesiastes 7:16.

On, say nankakasakey a pamilya so mangitatarya na ayaman na kareenan, kaligenan, tan liket. Onia so aminsan ya inkuan na manag-anlong ya Aleman a si Goethe: “Sikatoy sankaliketan, ya ari odino dumaralos, imay makakaromog na liket to diad ayaman.” Parad maapresian atateng tan ananak, kaukolan ya anggapoy pasen a singa say ayaman.

Tua, say pamilya so pirmin sisigensigenen natan lapud pananesdes na sayan mundo a pambibilayan tayo. Balet lapud say pamilya et nanlapud Dios, makaliktar itan. Makaliktar so pamilyam, tan ontan met ed sika no tumboken moy matunong iran panangigiya na Dios parad maliket a bilay na pamilya.

[Paimano ed leksab]