Sililiing Ka ta ed Kipapasey Panaon Tayo?
SAY pagmaliw a sililiing ed kapeligroan so mankabaliksay bilay odino patey. Naiyilustra iya ed agawa diad duaran mabolkan ya isla.
Say Palandey Pelée, say sankapeligroan a bolkan ed koma-20 siglo, so binmetag nen Mayo 8, 1902, diad isla na Caribbean a Martinique. Tinigway to lawarin amin so 30,000 residenti na Saint Pierre, sakey a syudad diad salian na bolkan.
Nen Hunyo 1991, binmetag so Palandey Pinatubo a nayarin say sankagrabian ya imbetag ed siglo. Agawa itan ed matoon lugar na Pilipinas tan sengegay impatey na manga 900. Balet, diad sayan imbetag et duaran sengegan so akatulong pian nisalba so nilibon bilay: (1) pagmaliw a sililiing ed kapeligroan tan (2) inkamabulos ya onkiwas a mitunosan ed saray pasakbay.
Angisalbay Bilay so Matukoy a Kiwas
Marendeen ed loob la na nilasus a taon so Palandey Pinatubo sanen Abril 1991 et ginmapon mangipanengneng na sinyales na paganigani lan ibetag. Ginmapon sinmengaw so asewek tan sulfur dioxide ed toktok. Alikas na saray residenti iray nantutumbokan ya inyegyeg na dalin, tan say manesesgan lukob a mapalet a pitek so ginmapon onlepwas ed palandey. Saray sientista manlapud Philippine Institute of Volcanology and Seismology so lawas akabantay tan asabi bektan akombinse iray opisyal a makabat so pamaibakwit ed 35,000 a manaayam ed kabangibang iran baley tan baryo.
Natalosan a masuyat iray totoo a manaynan ed kaabungan da ya anggapoy makasengeg, balet adaeg so inkamasuyat diad impangipalabas na video a mabitabitar ya angipanengneng ed saray kapeligroan na ibetag na bolkan. Dugaruga so pinasyan itataynan. Duay agew ed saginonor, sakey a pirmin imbetag so angibugay waloran kubikon kilometro a dapol ed atmospera. Saray agus na pitek, odino lahar, so diad saginonor et anigway ed nilasus. Anggaman ontan, nilibo so alegyas, lapud apasakbayan iray totoo ed kapeligroan tan kinmiwas a mitunosan ed saray pasakbay.
Pakaliktar Manlapud Ginaway-Toon Desyang
Nen inmunan siglo na Komon a Panaon tayo, saray Kristianon manaayam ed Jerusalem so kaukolan met a mandesidi no kasin nepeg dan taynanan iray ayaman da. Say intaynan manlapud satan a syudad nen 66 K.P. so angisalba ed sikara manlapud kadederal ya asagmakan na arum a residenti tan nilibon Judio a linma ed Jerusalem parad Paskua nen 70 K.P. Masulok a sakey milyon a totoo so walad loob na satan ya abakoran a syudad parad selebrasyon na Paskua sanen pinaer na saray sundaloy Roma so dinanman a pankanawnawan pakaliktar. Say eras, panagsakop, tan say matewet ya iyaataki na saray Romano so nanresulta’d inkatigway na masulok a sakey milyon.
Say desyang ya anampotay impanrebeldi na Judio sumpad Roma so nipasakbay. Pigaran dekada antis to, impasakbay la nen Jesu-Kristo a naliktob so Jerusalem. Inkuanto: “Ingen sano nanengneng yo so Jerusalem a niliktob na saray ehersito, saman la amtaen yo a say kabagbag to asingger la. Saman la saray wala ed Judea ombatik ira ed saray palandey; et saray wala ed pegley to, ontaynan ira; et saray wala ed uma ag-ira onloob ed sikato.” (Lucas 21:20, 21) Malinew iraman ya instruksion, tan impasen a seryoso iratan na saray patumbok nen Jesus.
Irereport na komapat-siglon manag-awaran a si Eusebius na Caesarea a saray Kristiano ed intiron Judea so kinmiwas ed pasakbay nen Jesus. Sanen kinaindanan na saray Romano so inmunan impanliktob da’d Jerusalem nen 66 K.P., dakel a Judion Kristianos so inmalis pian manayam ed Gentil a syudad na Pella, diad luyag na Roma a Perea. Lapud sililiing ed saray kipapasen na panaon da tan diad inkiwas ed pasakbay nen Jesus, aliktaran day nadedeskribe bilang “sakey ed sankagrabian iran panagliktob ed amin ya awaran.”
Natan, nakaukolan so mipadparan inkamabantay. Ontan met ed pihon kiwas. Say ontumbok ya artikulo so mangisalaysay no akin.
[Picture Credit Line ed pahina 3]
Godo-Foto, West Stock