No Akin a Napanmatalkan Moy Propesiya na Biblia

SI ARIN PYRRHUS na Epirus diad banda’d amianen-sagur a Gresya so abayaglan miiirangan ed Empiryo na Roma. Lapud panpirpirawatan ton nawalaan na sinyal nipaakar ed pansumpalan na satan, sikatoy tinmupleg ed templo na Delphi. Balet say ebat a naawat to et natalosan ed dinanman ed onggendan a duaran paraan: (1) “Nibagak a sika ya anak nen Æacus so manaeg ed saray Romano. Onla ka, ompawil ka, ya agbalot ompatey diad bakal.” (2) “Nibagak a saray Romano so manaeg ed sika, anak nen Æacus. Onla ka, agka lan balot makapawil, ompatey ka diad bakal.” Say akaunan orakulo so pinili ton tinalosan kanian sikatoy akibakal ed Roma, balet ta si Pyrrhus so sigpot ya atalo.

Lapud ontan iran agawa, kabkabat a saray kadaanan ya orakulo et agmalinew tan agnatalosan. Balet komustay propesiya na Biblia? Ipipilit na pigaran kritiko ya anggapoy pidumaan na saray propesiya na Biblia ed saray orakulo. Ipapalbeng na sarayan kritiko a saray pasakbay na Biblia et makabat lambengat ya impasakbay na saray masilib tan makatebek a maong iran indibidual nipaakar ed arapen iran nagawa, a kaslakan ed sikara et kabiangan na saserdoten klase. Nipapasen a diad panamegley na eksperiensia odino nikadkaduma iran pisisiglaotan da ed arum, naamtaan la na sarayan totoo so natural a nagawa ed pigaran situasyon. Diad pangikompara ed nankakapiga iran pakabidbiran ed saray propesiya na Biblia tan saray orakulo, magmaong so pakakinlongan tayo ed pakalay susto iran konklusyon.

Saray Punton Pandumaan

Say pakabidbiran ed saray orakulo et say inkakilot na saratan. Alimbawa, diad Delphi et agnatalosan so kibabalikas na saray nitaryan ebat. Kanian kapilitan ya ipatalos iratan na saray saserdote tan mamawala iray salitan nayarin kabalinswekan iray talos to. Say kabkabat ya alimbawa ed saya et say ebat a niiter ed si Croesus, ya ari na Lydia. Sanen sikatoy tinmupleg ed templo, oniay nikuan ed sikato: “No beltangen nen Croesus so Halys, deralen to so mabiskeg ya empiryo.” Diad katuaan to, say “mabiskeg ya empiryo” ya aderal et say empiryo to! Sanen bineltang nen Croesus so ilog Halys pian lusoben so Cappadocia, sikato so atalo ed si Ciro a Persiano.

Midumaan a tuloy ed saray orakulo na pagano, kabkabat so inkasusto tan inkalinew na saray propesiya na Biblia. Sakey ya alimbawa ed saya et say propesiyan nipaakar ed kageba na Babilonia, a nikurit ed libro na Biblia ya Isaias. Manga 200 taon sakbay ya agawa iyan ebento, impasakbay nen propeta Isaias diad detalyado tan malinew a paraan so pangonkesta na Medo-Persia ed Babilonia. Niparungtal ed propesiya a say mangonkesta et manngaray Ciro, tan imparungtal na satan so mismon taktikan pamaekat ed ilog diad singa-banawang a pinagkadepensa tan iloob ed abakoran a syudad diad lukas iran wangalan. Amin na saya so eksakton asumpal. (Isaias 44:27–45:2) Dugaruga met so impangipropesiya na satan a say Babilonia so aglan balot napanayaman ed kaunoran.​—Isaias 13:17-22.

Konsideraen met so malinlinew a nengneng na sayan pasakbay ya inyabawag nen propeta Jonas: “Apataplo ya agew a manlapu ed natan, et say Ninive nabagbag naani.” (Jonas 3:4) Anggapo so inkakilot ed saya! Say mensahe so ontanlan makasagyat tan prangka kanian say totoo ed Ninive so tampol a “sinisia ra so Dios; et imbawag da so panayunal, tan nankawes ira na magaspang ya abel.” Bilang resulta na impanbabawi ra, agdineral nen Jehova iray taga-Ninive ed saman a panaon.​—Jonas 3:5-10.

Nauusar iray orakulo bilang paraan ed panag-impluensiay politika. Mabetbet ya isitas na saray manuley tan lider na militar so interpretasyon ya inawat da pian itandoro so mismon paninteresan tan gagawaen da, a diad panamegley na satan et niwawalay “madibinon pankunkunwari.” Balet, saray mapropetikon mensahe na Dios so niiter ya agmipakna ed personal a panlabayan.

Diad pangiyilustra: Say propeta nen Jehova a si Natan so agmasuyat ya amaat ed mankakasalanan ya Arin David. (2 Samuel 12:1-12) Legan na panaari nen Jeroboam II ed samploran-tribu a panariay Israel, impasabi di propetan Oseas tan Amos so pirmin impankritiko ed rebelyoson ari tan saray onsusuporta ed sikato lapud impan-apostasya ra tan ed makapabanday ed Dios a kondukta ra. (Oseas 5:1-7; Amos 2:6-8) Say nagkalalo lan makapaot-ot et say pasakbay nen Jehova ed ari diad panamegley nen propetan Amos: “Onalagey ak naani ya akakampilan a sumpa ed abung nen Jeroboam.” (Amos 7:9) Apagit so sankaabungan nen Jeroboam.​—1 Arari 15:25-30; 2 Awaran 13:20.

Diad kaslakan, walay presyo na saray orakulon niiiter. No baleg so imbayar na sakey et naawat toy orakulon labay to. Saramay ontutupleg ed saray templo diad Delphi so manbabayar na baleg ed andi-kakanaan ya impormasyon, kanian say templo nen Apollo tan say arum niran paalagey so napapanoy kaykayamanan. Midumaan, saray propesiya tan pasakbay na Biblia so niiter ya anggapoy bayar tan andiay antokaman a panaglabi. Ontan so nagagawa, antokaman so walan posisyon odino kayamanan na too a pangipapaarapan ed saratan, lapud agnapasuksokan so sakey a tuan propeta. Masimoon a nitepet na propeta tan ukom a si Samuel: “Siopa a lima so angalaan ko na panuksok pian binulag ko so saray matak ed sikato?”​—1 Samuel 12:3.

Lapud saray orakulo so naromog lambengat diad espisipikon paspasen, nakaukolan ya isekar a maong na sakey a too so iyakar diman ta pian naawat to iratan. Parad ordinaryon too, say maslak ed saratan a lugar et mair-irap a sabien lapud wala iratan ed saray pasen a singa say Dodona diad Palandey Tomarus diad Epirus tan Delphi ed mapalandey a sentral a Gresya. Kaslakan, saray mayaman tan maimpluensia lambengat so makayarin ontupleg ed saray dirios diad saratan a templo. Niarum ni, “say linawa na dirios” so niparungtal diad pigaran agew lambengat kaleganan na taon. Diad pidumaan a tuloy, imbaki nen Jehova a Dios iray manpropesiyan mensahero to a direkta ed totoo ta pian iyabawag daray propesiyan nakaukolan a narengelan na totoo. Singa bilang, legan na inkadestiero na saray Judio diad Babilonia, anggan panon et walay taloran propeta a panlilingkoren na Dios ed limog na totoo to​—si Jeremias diad Jerusalem, si Ezequiel a kaiba iray adestiero, tan si Daniel diad kabisera na Empiryoy Babilonia.​—Jeremias 1:1, 2; Ezequiel 1:1; Daniel 2:48.

Saray orakulo so kaslakan a niiiter ed pribado ta pian naanamot na samay angawat so pangusar ed interpretasyon na saratan parad dili ton pankaabigan. Midumaan, mabetbet a niiiter iray propesiya na Biblia ed publiko ta pian narengelan na amin so mensahe tan natalosan day kabaliksan na satan. Aminpigapigan nansalita si propeta Jeremias ed publiko diad Jerusalem, anggaman amta ton say mensahe to so ag-awaten na saray lider tan saray manaayam ed syudad.​—Jeremias 7:1, 2.

Natan, saray orakulo so minoria lan kabiangan na kadaanan ya awaran. Anggapoy praktikal a kablian na saratan ed totoo a manbibilay ed maatap iran panaon tayo. Anggapoy pitukoyan na saratan ya orakulo ed panaon tayo odino ed arapen tayo. Diad makatantandan pidumaan, saray propesiya na Biblia so kabiangan na “salita na Dios [a satan et] mabilay tan mabiskeg.” (Hebreos 4:12) Say asumpal laran propesiya na Biblia so mangitatarya na padron ed pideneng nen Jehova ed totoo tan mangipaparungtal na makana iran kabiangan na saray gagala tan personalidad to. Niarum ni, saray importantin propesiya na Biblia so nasumpal ni labat ed magano lan arapen. Diad impaneskribe to ed walan manatalaran ed arapen, insulat nen apostol Pedro: ‘Wala iray balon katawenan [say mangatatawen a Mesianikon Panarian] tan sakey a balon dalin [sakey a matunong a sosyedad na totoo] a tatalaranan tayo unong ed sipan [na Dios], tan ditan so panayaman na inkatunong.’​—2 Pedro 3:13.

Sayan antikey ya impangikompara ed propesiya na Biblia tan saray orakulo na palson relihyon so mangitonton a maong ed sika ed konklusyon a mipadpara ed samay nibalikas diad libron apauloay The Great Ideas: “No say nalalanor et say pakaamta lan unona na totoo, ompatnag a nikadkaduma iray Hebreon propeta. Aliwan singa saray paganon managbuyon odino managpalbeng, . . . agda kaukolan ya usaren iray dunong odino paraan pian natalosan iray madibinon sekreto. . . . Diad maslak a kabiangan, saray mapropetikon salaysay da, ompatnag a malinlinew iratan, ya aliwan singa ed saramay managpalbeng. Anggan panon, ompatnag a say getma et pian iparungtal, aliwan iyamot, so plano na Dios nipaakar ed ontan iran pamaakaran no panon a Sikaton Dili so mankaliktan a naamtaan la na totoo so imparungtal ton nagawa.“

Panmatalkan Mo Kasi so Propesiya na Biblia?

Napanmatalkan mo so propesiya na Biblia. Diad tua, nayarian mon isentro so bilay mo ed si Jehova tan ed say kasumpalan na mapropetikon salita to. Say propesiya na Biblia et aliwan kadaanan a rekord na asumpal la ran prediksion. Dakel a propesiyan naromog ed Kasulatan so nasusumpal la natan odino nasumpal ni labat ed magano lan arapen. No simbangen manlapud apalabas, sigpot itayon makapanmatalek a nasumpal met iratan. Lapud akasentro iratan a propesiya ed panaon tayo tan nasasaglawi so mismon arapen tayo, maabig no imanoen tayon maong iratan.

Seguradon napanmatalkan moy propesiya na Biblia a naromog ed Isaias 2:2, 3: “Nagawa dia ed saray kaunoran ya agew, a say palandey na abung nen Jehova niletneg ed toktok na saray palandey, . . . Et dakerakel a baley so onla tan kuan da, Dago kayo, tan ontatdang itayo ed palandey nen Jehova, . . . ta ibangat to itayo ed saray dalan to, tan manakar itayo dia ed saray basbas to.” Natan, minilyon lan totoo so talagan mangaabrasa ed nitandoron panagdayew ed si Jehova tan manaaral iran mankurang ed saray basbas to. Kasin anamoten moy pankanawnawa a makaaral ni nipaakar ed saray dalan na Dios tan mangalay suston pikakabat nipaakar ed sikato tan ed saray gagala to ta pian makapankurang ka ed saray basbas to?​—Juan 17:3.

Say kasumpalan na sakey a propesiya ed Biblia et mankaukolan na maganat ya ikiwas ed biang tayo. Nipaakar ed magano lan arapen, oniay mapropetikon inkanta na salmista: “Saray managgawa na mauges napater ira . . . Ta wala ni so daiset, et say bagel onandi; on, imanom so pasen to, et onandi.” (Salmo 37:9, 10) Anto so padesir mon nakaukolan ta pian napaliisan moy paganigani lan kaderal na saray marelmeng, pati saramay manluludlurey ed saray propesiya na Biblia? Oniay ebat na satan met lamlamang a salmo: “Saray manalagar ed Jehova tawiren da so dalin.” (Salmo 37:9) Say kabaliksan na panilalo ed si Jehova et say sigpot a panmatalek ed saray sipan to tan pangitunos ed bilay tayo ed saray estandarte to.​—Uliran 2:21, 22.

Anto so kipapasen na bilay sano tawiren la na saramay maniilalo ed si Jehova so dalin? Lamet, ipaparungtal na saray propesiya na Biblia a wala so nisaganan maglorian arapen parad matulok a katooan. Insulat nen propetan Isaias: “Satan la nilukas so saray mata na bulag, tan say layag na saray telek nibuang naani. Satan la manlukso so piley a singa sakey ya ulsa, tan say dila na emel mankanta naani; ta dia ed kalawakan ompositsit naani so saray danum, tan saray subol ed kabueran a lawak.” (Isaias 35:5, 6) Insulat nen apostol Juan irayan manamaseguron salita: “Punasen [nen Jehova] so amin a lua ed kamataan da; tan andi gapo la naani ipatey; tan anggapo la naani onnangis o dageyem, o ot-ot: ta saray una a bengatla sikara so linmabas la. Tan say manyurong ed trono kuan to: . . . Isulat mo; ta saraya a salita sikara so matoor tan matua.”​—Apocalipsis 21:4, 5.

Amta na Tastasi nen Jehova a say Biblia so libron kawalaay napanpiyaan a propesiya. Tan sigpot iran mipakna ed panamaseseg nen apostol Pedro: “Wala met ed sikami so salita na propesiya a lalon maando: et maong no imatleken yo a singa bilang sakey a silewan ya onsisinag ed pasen ya ambilunget, angga ed ipelnak na kabkabuasan, tan say bitewen ed kabuasan ompelnak ed kapusoan yo.” (2 Pedro 1:19) Say masimoon ya iilaloan mi et napaseseg ka ed alay abig iran ilalo ya ipaparungtal na propesiya na Biblia nipaakar ed arapen!

[Kahon/Saray litrato ed pahina 6]

SAY TEMPLO ED DELPHI so sankabantogan ed kadaanan a Gresya.

Lapud sayan makaelew ya onsesengaw, naalimogaga so saserdoten bii

[Saray litrato]

Say saserdoten bii, ya akayurong ed tripod tan angibalikas na saray orakulo to

Saray tanol ya ibibiswat to et panisiaan bilang saray panangiparungtal a manlalapud dios ya Apollo

[Credit Lines]

Tripod: Nanlapud libron Dictionary of Greek and Roman Antiquities; Apollo: The Complete Encyclopedia of Illustration/J.G. Heck

[Litrato ed pahina 7]

Sigpot ya agnapanmatalkan iray prediksion a niiter diad templo na Delphi

[Credit Line]

Delphi, Gresya

[Saray litrato ed pahina 8]

Nawalaan kay nagnap a kompiyansa ed propesiya na Biblia nipaakar ed balon mundo